DRIE OKTOBER DAG VAN ZON EN VREUGD
HET MOOISTE!
Tienduizenden vieren vrolijk feest
TAPTOE: steeds weer nieuw, en
onmisbaar programmapunt
97ste jaargang
Zaterdag 4 oktober 1958
Tweede blad no. 29560
Het bestuur van de 3 October Vereeniging, dat
behoudens enkele onderbrekingen gedurende
beide wereldoorlogen nu al bijna driekwart
eeuw in onze stad de feestelijkheden ter herden
king van Leidens ontzet in 1574 organiseert, moet
wel onder een bijzonder gelukkig gesternte ge
boren zijn. De merkwaardigheid doet zich n.l.
reeds enige jaren achter elkaar voor, dat het weer
op de dagen, voorafgaande aan de derde oktober
veel te wensen overlaat. De regenbuien zijn
meestal niet van de lucht, zodat het Schuttersveld,
vanouds hèt feestterrein, tegen het tijdstip, dat de
feestelijkheden een aanvang moeten nemen, meer
overeenkomst vertoont met een waterpartij, ge
groepeerd rondom enkele eilandjes, dan met een
behoorlijk begaanbaar Lunapark, waar ettelijke
tienduizenden feestgangers opgewekt het echte
Leidse Bevrijdingsfeest vieren. Dit jaar was het
niet veel anders. De laatste weken gaven een
overvloed aan hemelwater, zodat het Schutters
veld weliswaar niet blank stond, doch toch aan
zienlijke watervlakten te zien gaf. De terreincom
missaris van het 3 oktober-bestuur weet daar wel
raad mee. Hij doet allereerst en nooit tever
geefs! een beroep op de Gemeentelijke
Reinigingsdienst, die een aantal kolkzuigers naar
het terrein dirigeert, welke daar ettelijke kubieke
meters water wegzuigen. Vervolgens requireert
hij een aantal vrachtauto's met koolas en ander
absorberend materiaal en onder zijn supervisie
wijken de watervlakten en maken plaats voor een
voortreffelijk begaanbaar feestpark.
Bij de kermisexploitanten geniet Leiden des
wegen een uitstekende goodwill; zij weten het, het
terrein moge in het laatst van september in nog
zo erbarmelijke staat verkeren, op 2 en 3 oktober
is het piekfijn in orde!
De weerprofeten in De Bilt zagen de toestand
donderdagmorgen weinig rooskleurig in. In de
meest welwillende en optimistische formulering
behelsden hun verwachtingen en voorspellingen
toch nog altijd een aantal regenbuien, waarbij de
toevoeging „vooral in het kustgebied" er ook al
niet toe bijdroeg om de hoop een beetje omhoog
te halen.
En zo zag Leiden donderdagavond eigenlijk met
angst en vrezen het weer tegemoet. Tijdens de
taptoe bleef het, behoudens een enkel druppeltje,
droog, dus dat was vast meegenomen! Maar hoe
zou het morgen zijn.
De meeste Leidenaars staan op 3 oktober niet
veel later op dan zo omstreeks 6 uur, half
zeven en de eerste blikken door de gordijnen
leverden de blijde geruststelling op, dat het althans
droog was. Het was zelfs méér dan dat: de hemel
was helder. En het duurde niet lang of ook het
zonnetje kwam erbij en dat is er tot innige vreugde
van groot en klein en arm en rijk, de gehele dag
bij gebléven!
Het werd een stralende, bijna zomerse dag,
waarop het goed was buiten te zijn en waarop het
deugd deed zich te koesteren in het zonnetje. Vele
bejaarden en invaliden plegen de optochtroute te
omzomen en reeds uren voordat de feeststoet zal
passeren, hun plaatsen in te nemen. Het wachten
viel onder deze omstandigheden niet lang; er is
op een 3 oktoberdag op straat uitzonderlijk veel
te zien, iedereen ziet er opgewekt uit en is vrolijk;
er komen drommen mensen voorbij waaronder
vanzelfsprekend bekenden en vrienden.
Werkelijk de tijd vliegt voorbij en vóór je het
weet klinken in de verte al de tonen van het
eerste muziekkorps, als vanouds „Werkmans
Wilskracht, in zijn prachtige blauwe uniformen.
Maar het is hier niet de plaats om over de op
tocht te schrijven. Dit is wél en zelfs bij uitstek
de plaats om uiting te geven aan onze grote
dankbaarheid, dat het gisteren zulk stralend weer
was, waardoor werd voldaan aan de allereerst-
noodzakelijke voorwaarde voor het welslagen van
elk programma-onderdeel. Want U kunt zich nu
eenmaal geen enkele onderdeel voorstellen, waar
van het welslagen zou worden bevorderd door
regen, óók niet die, welke zich geheel of groten
deels binnenshuis afspelen. Want het is niet prettig
om in een druilerige motregen in de rij te staan
voor „haring en wittebrood" (hetgeen overigens
hélemaal niet nodig is, mits U maar niet beslist al
om half acht 's morgens de feestgave in Uw bezit
wilt hebben!) en het is niet leuk om met door
weekte kleren in de Pieterskerk, in de Stadsge
hoorzaal of de Schouwburg te zitten.
Maar wat was het verrukkelijk om zonder
regen- of winterjas de straat op te kunnen, te ge
nieten van de geneugten van het Schuttersveld
tot en met de laatste vuurpijl van het „luisterrijke
vuurwerk", dat traditiegetrouw dit grootse Leidse
Feest besloot.
Alle factoren om dit Feest te doen slagen waren
aanwezig: de voorbereiding en organisatie van de
diverse onderdelen was perfect in orde en het
weer deed alles schitterend tot zijn recht komen.
Wij mogen het nogmaals met grote dankbaar
heid constateren: het was een prachtig geslaagd
Feest. Nadere bijzonderheden dienaangaande
vindt U in woord en beeld hieronder en op vol
gende bladzijden.
In Leiden begint 3 oktober op 2 oktober
Voor de ras-echte Leidenaars begint 3 oktober op 2 oktober. Dat
mag dan volgens de kalender een dwaasheid zijn, voor Leiden is het
tóch zo. De feestelijke zangdienst, georganiseerd door „Ex Animo",
is eveneens een zeer gewaardeerd onderdeel van de herdenking van
Leidens beleg en ontzet, maar staat toch weer even apart. Het eigen
lijke feest begint op de avond van de 2e oktober, wanneer de taptoe
als een lichtende slang door de straten kronkelt. De echte Leidenaars
komen dan alvast in de stemming, een stemming die zij gedurende de
(korte) nacht vasthouden, om dan de volgende dag echt uitbundig
feest ttt vieren.
De belangstelling voor de taptoe is
telkenjare zeer groot, zowel van de zijde
der deelnemers als van de zijde van de
belangstellenden. Dankzij het mooie
weer alleen was het wat fris, het
geen overigens in dit jaargetijde niet te
verwonderen is waren duizenden de
stad ingestroomd om dit aardige
schouwspel gade te slaan. Bijna overal
stond de menigte rijen dik langs de weg
geschaard. De jongelui waren al echt in
feeststemming en liepen in lange rijen
arm-in-arm over de Breestraat. Het
was weer een echte taptoe-avond.
Niets nieuws
Eigenlijk is het merkwaardig, dat elk
jaar weer vele duizenden toeschouwers
langs de weg staan. Iets nieuws is er
eigenlijk nooit te zien, en toch gaat
er van dit geheel een charme uit die
onontbeerlijk is voor een goed 3 okto
berfeest. Zoal: bijna ieder onderdeel
van het programma al jaren lang be
staat, en niet meer gemist kan wor
den, zo kan ook de taptoe niet over
geslagen worden. Het is een beetje
veel gezegd, dat het 3 oktober-feest
staat of valt met de taptoe, maar een
kern van waarheid rit et toen «d n,
De belangstelling van de deelnemers
is ook weer groot geweest dit jaar. Het
voorbij trekken van de stoet duurde niet
minder dan ruim een half uur, terwijl
er vrijwel geen oponthoud was. Het is
bekend, dat Leiden een bloeiend vereni
gingsleven heeft de talloze vergade
ringen in het winterseizoen zijn daar
een duidelijk bewijs van. Toch blijken er
nog vele verenigingen te zijn, die niet
regelmatig een vergadering houden,
waarvan het verslag in onze kolommen
verschijnt. Men zou geneigd zijn ze een
beetje te vergeten, maar dan opeens op
2 oktober treden ze allemaal tegelijk
naar buiten. Zo ontstaat een lange rij
van verenigingen, met duizenden leden,
vooral onder de jongeren. De padvim-
dersgroepen nemen altijd een belang
rijke plaats in he geheel in, maar daar
naast treft men minstens even grote
groepen sportverenigingen, buurtvereni
gingen en muziekverenigingen aan.
Bij het Stadhuis traden burgemeester
F. H. van Kinschot, de wethouders J.
Jongeleen en S. Menken en de gemeen
te-secretaris, mr. J. Bool in de stoet om
mee te lopen naar het standbeeld van
burgemeester P. A. van der Werf, waar
aan een krans werd gehecht. „Werk
mans Wilskracht" speelde hier het Wil-
3 oktober-foto's
A. van Vliet
helmus. Daarop trok de stoet weer ver
der naar het monument bij het Plant
soen, waar eveneens een krans geplaatst
werd.
Verbetering
De burgemeester, de beide wethouders
en de gemeentesecretaris bleven voor
het standbeeld van Van der Werf staan
om het voorbij trekken van de stoet
gade te slaan. In vergelijking met vorige
jaren waren hier wel enkele verande
ringen aangebracht. De schijnwerpers,
die gericht zijn op het standbeeld, waren
nu iets hoger geplaatst, zodat alleen de
figuur van Van der Werf verlicht was.
De autoriteiten stonden zodoende niet in
de felle lampen te kijken. Vorig jaar
toen men deze opstelling eveneens had
gekozen, bleek dat de weg vóór het
standbeeld daardoor vrij donker was ge
worden, zodat nauwelijks te zien was
welke vereniging voorbij marcheerde.
Aan dit bezwaar was men tegemoet ge
komen door naast de oude gaslantaarn,
die met de andere oude lantaarns iets
romantisch aan het park geeft, een
elektrische lamp te plaatsen voor deze
ene avond. Jammer dat alleen de auto
riteiten hiervan hebben geprofiteerd,
daar het park deze avond voor het
publiek is gesloten.
Te veel om op te noemen
Het is onmogelijk alle verenigingen
bij name te noemen. Voor een heel en
kele willen wij een uitzondering maken.
In de eerste plaats dan de Leidse In-
strumentmakersschool, die een groot
atomium meevoerde en voorts voor „Ons
Eiland", een vereniging, die altijd veel
werk maakt van de groep. „In de vro
lijke arke" had de rattenvanger van
Hameien uitgebeeld en zijn fluitspel
trok vele ratten aan.. Het was grappig,
dat deze groep juist voor het standbeeld
moest stilhouden, waarop de kinderen
gauw even hun ratten-maskers afna
men om eens goed te zien, wie daar nu
eigenlijk voor dat standbeeld stonden.
De kabouters die borden meevoerden
met „Gedenkt dierendag" mogen hier
niet onvermeld blijven.
Tenslotte moeten nog twee verenigin
gen met name worden genoemd: in de
eerste plaats de Muziekvereniging
„Benvenuto" uit Voorschoten en
„Olympia" uit Oegstgeest, de enige
twee verenigingen uit de omliggende
gemeenten, voor zover wij althans
hebben gezien. Het blijkt dus, dat ook
in Voorschoten en Oegstgeest enthou
siaste 3 oktober-feestvierders wonen.
Waarom
Over het algemeen liepen de groepen
heel netjes tijdens het défilé. Met name
geldt dit ook voor de muziekverenigin
gen, die trouwens altijd keurig marche
ren. Opvallend was het hierbij echter,
dat de ene muziekvereniging in volko
men stilzwijgen het standbeeld passeer
de terwijl de andere „met vol orkest"
speelde. Uit welke overwegingen dit
verschil in opvatting voortspruit, is ons
niet duidelijk. Een van de wel-spelende
muziekverenigingen was het Eerste
Leidse Jeugdorkest en Drumband „De
Burcht", dat tijdens deze taptoe voor
het eerst in de nieuwe uniformen ver
scheen. Het is een aardige groep gewor
den! Ook K. en G... zorgde voor een
verrassing: in de taptoe met rode man
chetten en de volgende dag in de
optocht met witte slobkousen..
Zo is de taptoe ook dit jaar weer een
goede inzet geweest van de feestelijke
herdenking van Leidens beleg en
ontzet: een traditioneel punt op het
programma, dat eigenlijk geen nieuws
biedt, maar toch elk jaar weer nieuw
en zeker onmisbaar is.
Drie Oktobertemperatuur
steeg meerdere graden
IN DE LEIDSE SCHOUWBURG
Het gezelschap Joh. Kaart had zich tot
taak gesteld de 3 Oktober-feestvreugde
op temperamentuur te houden en heeft
in de Leidsche Schouwburg kans gezien
deze van 7.30 tot 10.15 uur zelfs meer
dere graden te doen oplopen.
Zij brachten „Potasch, Perlemoer en
de Pekinees, waarmede zij de bekende
Potasch en Perlemoerserie met één ver
meerderden. In het verleden wierpen
Jan Musch, Cor Ruys en Louis de Bree
zich op dit smeuiige genre en behaalden
er grote successen mede.
Ditmaal is het een pekinees, die het
huwelijksgeluk van Gene en Jessy Hur
ley in gevaar brengt, het toekomstige
huwelijk van Perlemoer met de als mo
de-ontwerpster aan de zaak verbonden
juffrouw Goldman bedreigt, om tenslot
te te belanden in de liefdevolle armen
van Rosie Potasch.
Louis Borel, die met bekwame hand
de regie voerde, mag zich dan wat min
der fijn op het blijspel hebben afge
stemd, hij zorgde niettemin dat het spel
binnen de perken bleef.
Johan Kaart als Perlemoer met zijn
droge, en Joh. Boskamp als Potasch met
zijn sappige „gein", ondersteund door
een vermakelijke Rosie van Tilly Perin-
Eouwmeester. ontlaadden bij het uiter
aard feestelijk gestemde en goedlachse
publiek uitbundige explosies van plezier.
Van de andere spelers dienen de mo
de-ontwerpster van Wilma van Klave
ren en Jessy Hurley van Marjo de Vries
genoemd. Cycloon, de pekinees speelde
zijn stomme rol met hartveroverde een
voud en serene kalmte
B.H.
Reveille opent feestdag
De reveille, sinds jaren aangeboden
door het Leidse Politie Muziekgezel
schap. opende ook ditmaal Leidens gro
te feestdag. In de onmiddellijke omge
ving, waar enkele uren later een spel
van lijnen en water te zien was: het
spuiten van de fontein op de Vismarkt,
waren het ook nu Andersons instrumen
talisten. die zich in de vroege ochtend
uur deden horen. Ondanks het klokje
van zeven uur waren reeds honderden
getuige van deze stemmige inzet van
deze dag vol vreugde en traditionele
hoogtepunten. Nadat de melodie van
Psalm 68 in deze door zon overgoten
herfstmorgen was verklonken, volgde
een programma van gewijde liederen,
met daartussen het „Wij leven vrij".
Stil ligt het Schuttersveld in
de vroege morgen. Een rode
zon komt op
In het vale licht staan er de
woonwagens. De mensendie
ons amusementbezorgden
slapen nog. Een geruste slaap
wantde buit is binnen
Die buit was niet gering.
Leidenaars laten zich op 3 ok-
tober niet onbetuigd als het om
geld uitgeven gaat. Bestedings
beperking ligt hun die dag niet.
Er zijn 364 andere dagen op
een jaarom er zich aan te wij
den
De rust op het veld is, na de
avond vlak tevoren, overweldi
gend.
Alles lijkt roerloos.
De lucht van patates frites,
van haring, van oliebollen en
van poffers is vervaagd
Het is zelfs fris: de geur van
de jonge morgen heeft alles
weggevaagd*
Het is bijna niet te geloven,
dat enkele uren eerder hier al
les in beroering was. Dat de
jool alle dagelijkse zorgen ver
dreef, dat bommen en sterren
uit elkaar spatten en dat men
zich om établissementen en
kramen verdrong, om voor de
zoveelste maal het ontzet van
1574 te vieren. Welhaast 400
jaar zijn in de maalstroom van
de tijd vervlogen en nog is nie
mand dat gedenkwaardige feit
vergeten.
Of ging het alleen maar om
de pret en al het lekkers, dat de
burgerij voor een spotprijs toe
geworpen werd?
Hoe ook: het lawaai is deze
morgen voorbij!
De onbeweeglijkheid is op
vallend.
Het enige leven is dat van
een hond, die van het afval
loopt te likkebaarden.
Ik staar een moment naar het
veld. waar gisteravond nog dui
zenden naar toe stroomden.
Nu is het voorbij.
Voor een jaar.
Dan zullen de établissemen
ten er wéér staan.
Dan zal het er wéér knallen
en schetteren en zal het veld
wéér barsten van de duizenden
feestgangers. In deze herhaling
ligt de traditie.
Een traditie, die Leiden over
400 jaren nog eren zal!
Dan zullen anderen juichen
en hossen.
Allemaal om die Spanjaar
den. die 400 jaren geleden
smadelijk verdreven werden....
Dat was toch het mooiste?
PANJASIO.
