FJORDEN VAN DENEMARKEN
ZIJN LOFZANG WAARD
ONS MENU
Een Zoeklicht
Recept om schoonheid te vinden
ZATERDAG 4 OKTOBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
- ZOEK DE KUST OP! -
VAN DE WEEK
Karretjes uit de
jaren twintig
Op bezoek bij
de Denen (II)
v OP DE BOEKENMARKT
(Van een bijzondere medewerker)
Wie wat VW-brochures of goedbedoelde gidsjes omtrent Denemarken in
handen krijgt, komt, naar het mij schijnt, tot volkomen verkeerde conclusies
inzake de glanspunten van dit land. Men leest natuurlijk over de paleizen, de
kanalen en het plezierpark Tivoli van Kopenhagen, over het geboortehuis van
de grote Hans Christian Andersen In Odense op Funen, over de kathedraal van
Roskilde met haar 41 koninklijke graven, het knusse vakwerkstadhuisje van het
plaatsje Ebeltoft op Jutlands oostkust, over de meren en de heidehenvels tussen
Silkeborg en Skanderborg.maar over de ronduit verrukkelijke Deense fjorden
en binnenzeeën, die met hun majestueuze liefelijkheid dit land zijn karakter
en schoonheid geven, verneemt men zelden iets. Daarom schenkt de gemid
delde toerist uit het buitenland er ternauwernood aandacht aan. Hij rijdt 80 km.
noordwaarts Jutland in, slaat dan rechts af de brug van de Kleine Belt over,
besteedt in Odense een uurtje aan het Andersen-museum en suist vervolgens
zo vlug mogelijk naar de veerboot, welke hem in een uurtje naar het eiland
Seeland brengen zal, waar Kopenhagen, het „Parijs van het Noorden" natuurlijk
bovenal als een magneet lokt maar waar men toch ook nog de Deense Rlvièra
boven de hoofdstad en het befaamde slot Kronborg bij Helsingör (Elseneur)
dient te bezichtigen, omdat Shakespeare hier zijn Hamlet situeerde. De niet-
geëxploiteerde, de wondermooie kunsten van Jutland, Funen en hier en daar
toch ook wel van Seeland, worden door negentig procent van de buitenlanders
vergeten niet echter door de Denen zelf, die in prachtige eenzame baaien
hun houten zomeroptrekjes bouwden, van een kaliber, dat Nederlandse schoon
heidscommissies grijze haren zou bezorgen. Deze primitieve bouwseltjes, de golf-
platenstadjes vormen echter slechts zulk een nietig accent in het grote geheel
van deze kust- en watercomposities, dat ze ternauwernood storen. Ze geven er
misschien zelfs iets ongekunstelds aan.
Op 't ogenblik is er weer een keurcolleotie fruit; appelen en peren zijn niet
duur en wat de druiven betreft is het nu de gunstigste periode om zich aan
dit heerlijke produkt te goed te doen. De druiven, die tot voor kort aan de
markt kwamen, waren uit verwarmde kassen afkomstig en daardoor nogal
prijzig. De druiven, die nu aangeboden worden, zijn z.g. „koude druiven", dus
produkten uit niet verwarmde kassen, hetgeen vanzelfsprekend de prijs gunstig
beïnvloedt. We ruimen daarom op het menu van deze week eens een plaatsje
in voor de edelste aller vruchten!
ZONDAG i kaassneetje Hawaii; kalfsfricandeau, bloemkool, aardappelen;
druivencompóte met slagroom.
MAANDAG j vleeskoekjes, prinsessenbonen, aardappelpuree; warme brood
pudding.
DINSDAG andijvie, aardappelen, gehaktsaus; peren.
WOENSDAG j witte bonen met gestoofde tomaten, hard gekookt ei en
aardappelkoekjes; appelmoes.
DONDERDAG bleekselderij met ham en kaas cn aardappelpuree; yoghurt.
VRIJDAG garnalenragoüt in rijstrand, komkommersla; schuimomelet.
ZATERDAG tomatensoep; vanillerjjst.
DIE Deense fjorden ztfn natuurlijk
volslagen anders dan de machti
ge inhammen aan de Noorse
westkust met hun ruige schoonheid.
Men moet er geen loodrechte rotswan
den van honderden meters hoog ver
wachten, geen sterk beschaduwd diep
groen water, geen woeste bergen met
sneeuwkap op het achterplan, geen
ontoegankelijke eenzaamheid. Hoe ze
dan wel zijn die Deense fjorden? Ik
beken u, dat het verbazend moeilijk is
er een min of meer verantwoord to
taalbeeld van te geven om de eenvou
dige reden, dat de oevers zulk een ver
rassende variatie tonen.
Zelfs op een zwaar bewolkte dag
kunnen de Deense fjorden-compo
sities nog een prachtig beeld bieden
Deze foto werd gemaakt aan de
zuidkust van het eiland Seeland.
Generaliserend kan men zeggen, dat
ze bijna steeds begrensd worden door
heuvels van enkele tientallen meters
hoogte, maar voor het overige zijn er
talrijke mogelijkheden. Vaak lopen de
hellende korenvelden en weiden tot
vlak bij het water, dan weer zijn het
kostelijke dennenbossen, soms ook
beuken die tot de zee reiken, dikwijls
ook en vooral natuurlijk overal aan de
Noordzeekant vindt men prachtige dui
nen, een andere keer weer een Riviè-
ra-achtig kiezelstrand waar vissers
bootjes en netten achteloos liggen te
wachten en zelfs beleefde ik op een
late middag het schouwspel zonder
weerga van een paarse, rijk bloeiende
heide pal naast een diepblauwe, door
een harde wind tot schuimwoede op
gezweepte zee.
Vrijheid
HET heeft weinig zin hier namen
te noemen tientallen onver
getelijke kus tf ragmen ten ont
moette ik, honderden, misschien nog
mooiere, ken ik niet. Het is zo eenvou
dig de weg naar de schoonheid te vin
den: u neemt een kaart voor u. zoekt
het grilligste samenspel van zee en
kust en onderneemt daar een speur
tocht heen. Honderd tegen één, dat u
er uren van geluk beleeft, althans
wanneer de wolken boven ook nog
ruimte laten voor het blauw, want zo
als elk ander landschap heeft ook het
Deense de zon nodig om de pracht van
zijn kleuren te kunnen uitstralen.
Wie het kustland van Jutland ver
kent, denkt afwisselend aan een laag
gedeelte van de Italiaanse Rivièra, aan
de blonde wijdheid van onze Zeeuwse
wateren, aan de stugge ruigheid van
een zee-oever ergens ver in het Noor
den als een grijswit klif tien meter
steil de diepte invalt, aan een vrien-
Nikolai Chochlof. „Recht op
eigen geweten". N.V. Nijgh en
v. Ditmar, 's-Gravenhage z.j.
Het thema van het boek van Nikolai
Chochlof is: een man, in 1922 in Rus
land geboren, opgevoed in het gezin
van een voorvechter van de commu
nistische partij, van zijn negentiende
jaar af opgeleid voor de spionage
dienst, is in 1953 een vrij mens gewor
den en gebruikt thans zijn leven om
het Westen ervan te overtuigen, dat
„Het recht op eigen geweten", dat zijn
vrouw en hij zich ten koste van zware
offers hebben toegeëigend, het innige
verlangen is van een overgroot deel
van de Russische bevolking.
Het is dus duidelijk, dat dit boek
niet in de eerste plaats beschouwd
moet worden als de zoveelste levens
beschrijving van een Russische ex-
spion .zoals de schrijver het zelf uit
gedrukt heeft in de vele lezingen, die
hij onlangs in Nederland gehouden
heeft. Dat het boek echter niet alleen
door zijn strekking, doch ook door zijn
feitenmateriaal de aandacht ademloos
gespannen houdt., is te voorzien. Dit
komt in de eerste plaats, omdat de
toon, zelfs in vertaling, die onmisken
bare authenticiteit heeft van iemand,
die de waarheid vertelt. In de tweede
plaats zijn deze gegevens over het
werk van de Russische NKVB, de zo
genoemde staatsveiligheidsdienst, over
de welhaast geniale vindingrijkheid
delijk brokje Zuid-Limburg wanneer
het water uit zicht is of aan een bin-
nenweitje in het Schwarzwald. waar
donkerbruine koeien tegen de achter
wand van een diepgroen dennebos
staan of aan een slordige IJslandse
visserenederzetting als een stadje
bezoekt direct aan de Oost- of Noord
zee gelegen. Die Deense kust lijkt soms
op de onze, dan weer op de Italiaanse,
op die van Bretagne, van IJsland of
van Engeland en toch heeft ze
zo veel eigen karakter, persoonlijkheid
en harmonie, dat u ze nooit vergeten
zult.
Zevenduizend kilometer kustlijn moet
wel vr?j zün, kan niet met hekken en
verbodsbepalingen bedorven worden.
Zeker er staan nogal wat zomeroptrek
jes, men loopt soms tegen een bord
„Privat" aan, een weiland of een riet-
oever zijn niet de beste plekken om fy
siek contact met het water te zoeken,
maar bijna overal krijgt men hier toch
het zalige gevoel van vrijheid, ruimte
en eenzaamheid. Dat kustland van De
nemarken is een gebied om zich te la
ten doorwaaien, om naar de stilte te
luisteren, om te zwemmen, te ontdek
ken, te kijken, om te vergeten wat ver
geten kan worden.
U zocht een kaart op en wilt toch
enkele namen van me horen van
plaatsen waar ik de schoonheid
vond? Welnu hier zijn ze: de Vejle-
en de Horsensfjord niet ver boven de
brug over de Kleine Belt. het Hald-
meer en de heidebergen bezuiden Vi-
borg, weer wat noordelijker dat gran
dioze gebied van Skivefjord. Venö
Bugt en Limfjord, die tezamen een
grillige binnenzee vormen, dan bovenal
de streek van de Molsbergen (de hoog
ste is 137 meter en toch, welk een
hoogte-impressie krijgt u er!) aan de
zuidzijde van de meest oostelijk uit
stulping van Jutland, waar het land
schap om de honderd meter verandert
en steeds weer nieuwe surprises biedt,
de eilanden-archipel bij Faaborg en
Svendborg aan de zuidkant van Funen,
het eiland Mön bezuiden Seeland met
zijn krijtrotsen en het is beter
het hierbij te laten, daar de lijst te
lang zou worden en toch nog wanhopig
incompleet zou blijven.
Comfort
HOE is nu het reiscomfort in dit
land, waarvan ik de kust (en de
meren) zo nadrukkelijk prefereer
boven de steden? Mijn antwoord daar
op is duidelijk positief. Er zijn een
paar min-puntjes: erbarmelijk slechte
ansichten zodat de thuisblijvers een
verkeerde indruk omtrent uw ervarin
gen krijgen; trieste spiegels overal,
waardoor u bij gevoeligheid hiervoor
soms iets van een minderwaardigheids
complex krijgt en tenslotte de heel te
leurstellende talenkennis van de De
nen. De goede lieden, die wél een
mondje of mondvol Engels spraken
(met Duits is het nog slechter gesteld)
verzekerden keer op keer, dat hun
kennis geen uitzondering was en dat
polyglotten uitermate talrijk in hun
land zijn, maar hun optimisme werd
niet door de praktijk gedekt. In hotels
van de middenklasse, in winkels, in
postkantoren en elders waar een fat
soenlijk, doch niet opvallend gefortu
neerd reiziger pleegt te komen, trof ik
bijna steeds bereidwillige, maar niet-
begrijpende gezichten bij simpele En
gelse of Duitse klanken. In duurdere
hotels en restaurants, bij studenten en
over het algemeen in Kopenhagen ligt
de situatie natuurlijk wat anders
voor het overige echter kunnen de De
nen niet in onze schaduw staan.
Ansichten, spiegels en miserabele ta
lenkennis (met een tikkeltje „boers-
Hollands" komt u overigens al een heel
eind) wegen in de verste verte niet op
tegen de pluspunten, zoals daar zijn:
opperbeste wegen, goede en goedkope
hotels, maaltijden waar men nog
maanden later met culinaire weemoed
naar terug verlangt en een zeer demo
cratische vriendelijkheid, welke de
vreemdeling (of hij nu in artistiek
zwerfpakje of in correct tenue rond
doolt) de vrede van het zich-op-zijn-
gemak-voelen schenkt.
Op de Horecaf-aspecten en de Deen
se mentaliteit kom ik nader terug,
maar inzake de wegen moet me aan
het slot van deze tweede reportage
toch nog een geestdriftig compliment
van het hart' tot in de kleinste ge
huchten en tot de meest afgelegen
hoeken toe zijn ze superbe met hun
en de geslepen tirannie van deze in
stelling. de lezer wellicht even onbe
kend als zij het mij waren.
Doch nogmaals, dit is niet de be
langrijkste zijde van dit boek. Die ligt
in de ontwikkelingsgang van deze
Chochlof, in de duidelijk getekende
groei van zijn bewustzijn. Door die
groei, door dit zich bewust worden van
de waarachtige menselijke waarden is
het de man, die op zijn twintigste jaar
dacht „Zoals velen van mijn leeftijd
genoten, was ik de Sovjetmacht gaan
beschouwen als iets onfeilbaars en
noodzakelijks voor het volk", mogelijk
geweest in 1953 zich tegen zijn op
drachtgevers te keren en zijn slacht
offer. de leider van de anti-commu
nistische emigranten in West-Duits-
land. te waarschuwen in plaats van
op geraffineerde wijze om zeep te
helpen.
Even tragisch als onthullend is de
reactie van de Amerikaanse contra
spionage als Chochlof diens hulp
inroept om een poging te doen zijn
vrouw en kind in Móskou voor de dood
te behoeden. Deze dienst, die toch vol-
Recept: Sneetje Hawaii.
In een koekepan sneetjes brood
goudbruin bakken of in de oven roos
teren. Daarna ieder stukje beleggen
met een plak ham. Daarop een hele
schijf ananas en daaroverheen een
plak belegen kaas leggen. In de oven
zetten, totdat de kaas uit gaat vloeien
en licht gekleurd is. Voor 't opdienen
met wat paprikapoeder bestrooien.
Recept: Schuimomelet.
4 eieren, 25 g. roomboter.
Klop de dooiers goed luchtig; sla
komen op de hoogte behoort te zijn
van de ontwikkeling en de gebeurte
nissen in het land, waartegen hij ge
richt is, beschouwt Chochlof als een
gek en behandelt hem als een misda
diger. Pas wanneer hij overmatig tast
bare bewijzen kan geven, gelooft men
hem. Hoe ontstellend deze vergissing
geweest is, blijkt wel uit het feit, dat
de V.S. alles gedaan hebben wat zij
konden, zowel officieel als particulier,
om de fout te herstellen. Maar Choc li-
lofs vrouw en kind zijn het slachtoffer
geworden van het gebrek aan voor
stellingsvermogen van een groep Ame
rikanen. die daar krachtens hun be
roep over hadden moeten beschikken
en die zich niet hadden mogen plaat
sen op het standpunt van hun gemid
delde landgenoot: wat ik niet weet.
bestaat niet. Typerend is ook weer,
dat Chochlof met zijn talrijke lezin
gen en artikelen het Amerikaanse volk
via het sentiment op zijn hand heeft
gekregen.
„Recht op eigen geweten" is in vele
opzichten een tragisch boek. Dat het
tevens een opwekkend boek is, komt
dan het wit tot een stevig schuim en
meng dit zo luchtig mogelijk door de
dooiers. Laat in de koekepan de boter
heet (maar niet bruin) worden en leg
er het eiex-mengsel in; bak het op een
zacht vuur aan de onderkant licht
bruin. Dek liefst de pan af met een
gebombeerd deksel of met een omge
keerd pannetje, zodat door de opge
sloten warmte de omelet door en door
gaar kan worden. Breng ze op een
verwarmde schotel over (naar verkie
zing dubbel geslagen) en bestrooi ze
dik met gestampte suiker.
omdat het ons een nieuwe en in zekere
zin geruststellende blik geeft op de
dreigende moloch van de Sovjet Unie.
Theo Olof. „Daar sta je dan
Bert Bakker/Daamen.
Den Haag 1958.
„Daar sta je dande even
openhartige als amusante herinnerin
gen van de violist Theo Olof is, een
voudig gezegd, een boekje naar mijn
hart. Ik ben er echter van overtuigd,
dat de talloze concertbezoekers van
Nederland (wij houden nu eenmaal
heel erg veel van muziek. Het is om
zo te zeggen „een levensbehoefte" van
ons; hoor die radio's eens aanstaan
waar niemand naar luistert) het niet
met mij eens zullen zijn, aangezien
zij de vermakelijke anecdotes van
Olof wel zullen beschouwen als een
soort schennis van Z.M. De Muziek.
Dat daar natuurlijk geen sprake van
is. integendeel zou ik zeggen, als het
niet wat parodoxaal klonk, zal men
de hele lange avonden meedeinenden
niet aan het verstand kunnen brengen.
Want het besef, dat hun idool in rok.
dat zo onsterfelijk verrukkelijk Mo-
zarts Dit en Beethovens Dat kan spe
len, ook moppen kan tappen, van
eieren houdt en hun hoofden als
Edammer kazen wenst te beschouwen,
moet fnuikend zijn voor him hoogge
stemdheid.
CLARA EGOINK.
Dit is de heer Frederiksen uit St keborg midden-Jutland) met zijn
Wanderer uit 1910. Natuurlijk lo-pen er in Denemarken niet veel zul
ke oude karretjes meermaar types achter uit de jaren twintig (vooral
Fordjes en Chevrolets) treft men bij duizenden op de wegen.
Deze Wanderer haalde nog een snelheid van 75 a 80 km en om dit
te bewijzen vloog de heer Frederik- sen voor ons uit over de Jutlandse
wegen. Zijn wagentje leek daarbij een wonderlijk reuzen-insect.
brede asfaltdek, overzichtelijke boch
ten en berijders, die het wat rus-
stiger aan doen dan hun collega's in
ons overbevolkte landje. Eén ding doen
de automobilisten er slechter, namelijk
dimmen, maar voor het overige heerst
er een vredige, bedachtzame stemming
op de Deense wegen, wat mede in de
hand wordt gewerkt door een van de
wonderlijkste aspecten van dit zo har
monieuze en zo weinig sensationele
land: het hardnekkig handhaven van
vele duizenden Fordjes, Chevrolets en
Pontiacs achter uit de twintiger jaren.
Kostelijke, goed onderhouden wagen
tjes meestal uit de bouwjaren 3928
1929, hoog op de poten, een maximum-
Haventje aan Oostzeekust van Jut-
land. Men zou hier vermoeden er
gens „hoog in het Noorden te z\jn"t
snelheid van 75, een verbruik van één
op tien en gezellige ruime interieurtjes,
die dank zij tijgervelletjes en anti-ma-
kassars een oprecht huiselijke sfeer
ademen. Dit unieke verschijnsel heeft
iets met lagere belasting, billijke aan
schafprijs en onverslij tb are vóóroorlog
se onderdelen te maken, maar verstan
delijk valt ze toch niet te verklaren
deze gehechtheid aan de oude karretjes
Bovenal moet het een kwestie van sen
timent zijn.
