Leidenaar met kleurrijke miljoenen
over de Noordpool naar Tokio
Kleine maar welkome uitbreiding
K. O. Laboratorium overgedragen
Als begeleider derde zending
van Van Gogh-schilderijen
Biofysica beschikt thans over
zeer bescheiden werkruimte
Taak-verdeling College B. en W.
97ste jaargang
Woensdag 1 oktober 1958
Derde blad no. 29558
Vrydag a.s. vertrekt een Leidenaar uti de feestende Sleutelstad om met een
miljoenenschat over de Noordpool naar Tokio te vliegen. De heer C. Ouwehand,
conservator van het Rijksmuseum voor Volkenkunde, treedt namelijk op als be
geleider van de derde zending van schilderijen van Vincent van Gogh uit ons
land naar Japan, waar twee exposities van deze schilder zijn georganiseerd. Twee
zendingen zijn reeds vertrokken, de vierde vertrekt op 5 oktober.
De heer Ouwehand zal tijdens de exposities In Japan blijven. Hi) neemt zich
o.m. voor verschillende activiteiten te ontplooien op het gebied van de oulturele
samenwerking en uitwisseling en voorts wetenschappelijke studies te verrichten.
Medio januari keert hij, weer als begeleider, met een deel van de Van Gogh-
collectie naar ons land terug.
miljoenen bezoekers! Dit enorme aan
tal is mede te verklaren uit de over
het algemeen zeer grote belangstelling
voor beeldende kunst in Japan; ook de
westerse beeldende kunst en in het
bijzonder de Nederlandse.
Luchtvervoer veiliger
Zoals bekend bestaat het Nederlandse
materiaal voor de grote Van Gogh ten
toonstellingen in Japan vrijwel uitslui
tend uit stukken van de rijke collectie
Kröller-Müller in het gelijknamige mu
seum op de Hoge Veluwe. Slechts vier
stukken zijn van elders afkomstig, na
melijk een uit het Stedelijk Museum te
Amsterdam en drie uit het Gemeente
museum te Den Haag.
Het totaal bedrag, waarvoor deze unieke
collectie verzekerd is bedraagt ruim 15
miljoen gulden, dus elk van de ongeveer
„evenwaardige" vier luchttransporten
zou men een vlucht van een kleurrijke
vier miljoen kunnen noemen.
Uiteraard is een begeleider voor der
gelijke transporten nodig, en een van
hen is de conservator van het genoemde
Leidse museum, tevens Japanoloog, de
heer C. Ouwehand.
Hij vertelde ons, dat zijn taak als be
geleider zal bestaan in het toezicht hou
den van de overlading in Kopenhagen
en by bv. de tussenlanding, welke in
Alaska gemaakt wordt. Overlading van
de zeer degelijk verpakte schilderijen zou
wanneer de gewone procedure gevolgd
werd, onder verantwoordelijkheid van de
luchtvaartmaatschappij staan, doch voor
deze uitzonderlijk kostbare (en nimmer
voor welk bedrag ook te vervangen) la
ding is een uitzondering gemaakt. De
verantwoordelijkheid bij overlading en
tussenlanding ligt ditmaal bij de bege
leiders, terwijl op de vliegvelden zware
politiebewaking speciaal met bescher
ming van deze transporten is belast.
Vervoer door de lucht werd veiliger
geacht dan scheepsverzending, omdat
bij laatstgenoemde langdurig transport
en veel sterker schommelingen in
temperatuur en vochtigheidsgraad het
gevaar voor schade aan de schilderijen
veel groter is.
Grote belangstelling voor
Nederland
De Van Gogh-tentoonstellingen in
Tokio en Kyoto zijn georganiseerd door
het Instituut voor Culturele Samenwer
king, dat in zeer vele landen buiten onze
grenzen activiteiten ontplooit en daarbij
met Japan wel zeer nauwe banden heeft.
Dit vindt mede zijn oorzaak in het
feit, dat men in Japan een bijzonder
grote belangstelling voor Nederland
heeft, eerst voortgesproten uit de histo
risch bezien vroege contacten tussen
beide landen en later ook wel uit de
contacten van Japan met het voorma
lige Nederlands Indië. Nu in het Verre
Oosten de verhoudingen en de plaats
der Nederlanders geheel anders zijn ko
men te liggen, is deze Japanse belang
stelling voor ons land toch niet gedaald,
integendeel, aldus constateerde de heer
Ouwehand met voldoening.
Hieruit vloeien dan ook manifestaties
als deze expositie voort, nadat een Rem-
brandttentoonstelling voordien groot
succes in Japan had.
Men verwacht op de komende Van
Gogh-exposities (van half oktober tot
eind november in Tokio, daarna tot
begin januari in Kyoto)enige
Kon. onderscheiding voor
J. C. Delmeer
VEERTIG JAAR BIJ DE S.L.F.
De Heer J. C. Delmeer, werkzaam bij
de S.L.F., herdacht gisteren het feit, dat
hij veertig jaar geleden in dienst trad
bü dit energiebedryf.
In het stadhuis uitte de burgemeester
ln tegenwoordigheid van de wethouder
voor de bedrijven, de heer J. M. Stolp,
zyn waardering voor de wyze waarop de
jubilaris steeds zijn taak had opgevat en
deelde mede, dat het H.M. de Koningin
had behaagd de heer Delmeer de bron
zen eremedaille verbonden aan de Orde
van Oranje Nassau te verlenen.
Na deze huldiging werd de heer
Delmeer in de directiekamer van de
Lichtfabrieken bij afwezigheid van de
directeur, toegesproken door ir. Klinkert,
waarby tot uiting kwam de waardering
voor de werkzaamheden, die de jubilaris
op de afdeling Hooigracht van de S.L.F.
heeft verricht. Spreker feliciteerde de
heer Delmeer met zyn onderscheiding
en overhandigde tevens de oorkonde en
gratificatie van het gemeentebestuur.
Ook de directe chefs prezen het werk
van de jubilaris. Namens de personeels
vereniging werd een geschenk aangebo
den.
Hierna verplaatste de feestvreugde
zich naar de afdeling aan de Hooi
gracht, waar van diverse zyden vele
vriendelyke woorden werden gesproken
en ook enige geschenken werden aange
boden.
De heer Delmeer dankte na afloop
allen hartelijk voor de aan hem bewe
zen hulde.
Onze stadgenoot, de heer G. v. d.
Byl, slaagde aan de Gem. Universiteit
te Amsterdam voor het kandidaats
examen geneeskunde (2de gedeelte).
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Gerardus Leonardus. zn. van G. J. Nach
tegel Ier en J. R. van Zeist; Gijsbertus, zn.
van J. Dubbeldam en G. van der Does;
Helena Hendrlka, dr. van P. C. Ooms en
C. Hoogendoorn; Leonard Arnold), zn. van
N. J. A. Noorduljn en M. Crevecoeur;
Chrlstiaan Felix, zn. van J. M. OeLmeijer
en T. M. E. van Ramondt; Paula» Johan
nes Maria. zn. van B. A. N. Slats en A. M.
Zoetemelk.
OVERLEDEN
W. Breedevelt, 60 Jr., man; C. C. W.
E1Y
Verdere activiteiten
Na de schildery ententoonstellingen
hoopt men nog een meer educatieve ex
positie over het leven en werk van Van
Gogh in Japan te kunnen brengen, ter-
wyi tevens een by zonder televisiepro
gramma over deze schilder ln voorberei
ding is. Voorts verzorgt het Instituut
voor Culturele Samenwerking, in Japan
Nederlandse taalcursussen aan vier Uni
versiteiten, terwyl men bezig is een col
lectie grammofoonplaten met Neder
landse muziek samen te stellen voor
veertien Japanse conservatoria, terwyl
het voornemen bestaat ln 1959 of 1960
een expositie van Nederlandse grafische
kunst te brengen, in ruil waarvoor in ons
land een Japanse grafische expositie zou
komen.
Ook dr. P. H. Pott naar Japan
De heer Ouwehand zal tijdens zyn ver-
biyf in Tokio ook wetenschappeiyke
studies verrichten, in het bijzonder op
het gebied van de folklore. Twee jaar
geleden heeft de heer Ouwehand ook
een reis naar Japan gemaakt, toen uit
sluitend voor studiedoeleinden.
De begeleiders van de andere schil-
deryentransporten keren na de eerste
expositie naar ons land terug. De di
recteur van het Rijksmuseum voor
Volkenkunde te Leiden, dr. P. H. Pott,
zal als officieel gedelegeerde van Ne
derland de opening van de tentoon
stelling in Kyoto bywonen.
Enige tevredenheid
Een zeer bescheiden maar minstens even welkome uitbreiding van
het Leidse Kamerlingh Onnes Laboratorium werd hedenochtend
officieel overgedragen en ingebruik genomen. Door deze uitbreiding
heeft de biofysica thans eindelijk een (kleine) behuizing gekregen. In
de bouw, verbouw en meubilering is voor ongeveer twee ton verwerkt,
terwijl de nieuwe wetenschappelijke outillage ruim een ton heeft
gekost.
Bij de overdracht werd enige malen gewezen op de dringende
noodzaak, dat ingrijpende uitbreidingen op korte termijn tot stand
komen. Als illustratie werd door de directeur prof. dr. C. J. Gorter
vermeld, dat de ruimte waarover het laboratorium beschikt thans vrij
wel gelijk is aan die van de dertiger jaren, toen 35 wetenschappelijke
onderzoekers in het laboratorium werkten tegen ruim 80 nu, d.w.z.
indertijd 40 en nu 19 man per vierkante meter werkruimte.
Nu dank zij deze vandaag in ge
bruik genomen uitbreiding de biofy
sica een bescheiden werkruimte heeft
verworven, is er reden tot enige tevre
denheid, maar ook niet meer dan
slechts enige.
De tachtig onderzoekers van nu
hebben gemiddeld slechts 19 vierkante
meter ruimte ter beschikking, en vol
gend jaar zal dit wel tot 18 of 17 zijn
gedaald!
Het is van harte te hopen, dat nu
spoed kan worden betracht met een zeer
grote uitbreiding na de aanstaande ver
huizing van fysiologie.
Van 40 naar 19
vierkante meter
In tegenwoordigheid o.m. van de rector
magnificus, prof. dr. H. J. Lam, de
secretaris van de senaat, prof. mr. J. E.
Jonkers, dr. F. Kleyn als curator, de
secretaris van curatoren mr. N. F. Hof
stee, de heer Maas van de Ryksgebou-
wendienst en mr. J. Drijber, voor het
eerst als wethouder by een Universitaire
plechtigheid aanwezig in plaats van als
adjunctsecretaris van curatoren, sprak
prof. dr. C. J. Gorter zijn waardering
uit voor wat tot stand gekomen is. daar
naast echter wijzende op de betrekke-
lykheid van deze aanwinst.
In de dertiger jaren, toen 35 weten
schappeiyke onderzoekers gemiddeld
genomen 40 vierkante meter per man
tot hun beschikking hadden, werden
reeds de eerste plannen gemaakt om
derzoek dat in zijn nieuwe afdeling ver
richt zal worden en over de betekenis
van de biofysica in het algemeen.
Dit onderzoek ligt voorlopig op het
gebied van de fotosynthese, het proces
waarmee planten met behulp van de
energie van het zonlicht koolzuur uit de
lucht en water omzetten in suiker, an
dere celbestanddelen en zuurstof.
Twee biofysische methoden zullen by
de studie van het mechanisme van de
fotosynthese voorlopig voornamelyk
worden gebruikt, namelyk het meten
van de uiterst kleine kleurveranderingen
in de plant die by het op gang komen
van de fotosynthese optreden en van de
kleine veranderingen in sterkte en kleur
van het fluorescentielicht dat by be
lichting door verschillende stoffen in de
plant wordt uitgezonden.
De studie van het proces van de foto
synthese is. door de aangetoonde over
eenkomst in moleculaire processen in
levende cellen van zeer uiteenlopende
levensnormen, ons inzicht in de cel
processen ook bij andere levende we
zens dan by planten kan verdiepen.
Uniek proces
Uniek voor de fotosynthese ls het deel
proces, waarbij de geabsorbeerde licht-
Lezers schrijven
3 october-optocht
Volgens de officiële publikatie in de
dagbladen van zaterdag jl. „verzoekt de
Burgemeester van Leiden allen tydens
de 3 oktoberoptocht, het middengedeelte
der straten vry te laten".
Gezien echter de minder prettige er
varingen, welke ik de laatste paar jaren
heb opgedaan (Hoge Ryndyk, tussen
Cobetstraat en P. J .Blokstraat). tijdens
het voorbij trekken van de optocht, zou
ik geneigd zijn de Burgemeester te wil
len verzoeken aan bovengenoemde pu
blikatie voortaan te willen toevoegen:
energie in chemische energie wordt om
gezet. Wanneer men zich realiseert hoe
veel lichtenergie in de vorm van zon
licht ons bereikt, is het duidelijk dat
begrip van dit deelproces mogelyk tech
nisch en economisch zeer belangryk kan
zyn.
Toch moet thans prioriteit worden ge
geven aan het fundamentele onderzoek
van het mechanisme der fotosynthese
in plaats van aan praktische toepassin
gen, waarvoor de tyd nog niet rijp is.
Het is te verwachten, dat de beschei
den (hoewel dankbaar aanvaarde)
ruimte die thans voor dit onderzoek
beschikbaar is gekomen voor efficient
wetenschappelijk werk binnen zeer
korte tyd veel te klein zal zijn. Spre
ker hoopte dan ook ten slotte, dat zo
snel mogelyk aan een in het vooruit
zicht gestelde uitbreiding gewerkt zal
worden.
Na de toespraken bezichtigden de aan
wezigen de tot stand gekomen uitbrei
ding.
Wat tot stand kwam
Prof. Gorter schetste in het kort wat
thans tot stand gekomen is door ont
ruiming en verbouwing van bestaande
ruimten, waarbij de „inhoud" van het
bestaande elders in geconcentreerde
vorm werd ondergebracht en de opbouw
Burgemeester en Wethouders van
Leiden brengen ter algemene kennis,
dat zy hebben besloten de werkzaam
heden van him College als volgt te ver
delen:
De Burgemeester zal zich belasten
met de behandeling van de zaken be
treffende de Politie, de Brandweer, de
Militaire Zaken, de Burgerlijke Stand,
de Bevolking, het Oud-Archief, het
Stedelyk Museum „De Lakenhal" en de
Leidsche Duinwater Maatschappy.
Wethouder Van Schaik zal zich be
lasten met de behandeling van de zaken
betreffende het Onderwys, de Culturele
Zaken, de Sportbelangen, de Jeugdzaken
en het Vreemdelingenverkeer.
Wethouder Menken zal zich belasten
met de behandeling van de zaken be
treffende de Sociale Zaken, het Armen
wezen, de Gemeentelyke Werkplaats, de
Algemene Personeelszaken, de Volksge
zondheid (Geneeskundige Dienst en
Badhuis) en de Middenstandsbelangen
(o.a. winkelsluiting).
Wethouder Jongeleen zal zich belas
ten met de behandeling van de zaken
betreffende de Gemeentewerken, het
Bouw- en Woningtoezicht, de Volks
huisvesting, de Stadsontwikkeling, de
Wederopbouw, het Grondbedryf en de
Indus triebelangen.
Wethouder Stolp zal zich belasten met
de behandeling van de zaken betreffen
de de Financiën, de Verzekeringen, de
Belastingen, de Stedelyke Fabrieken van
Gas en Elektriciteit, de Dienst voor
Kasbeheer en Kredietwezen en de
Accountantsdienst.
Wethouder Dryber zal zich belasten
met de behandeling van de zaken be
treffende het Openbaar Slachthuis, de
Inrichtingen „Endegeest" c.a., de Reini-
gings- en Ontsmettingsdienst, de Markt
en Havendienst, de Verdeling van
Woonruimte, de Woningstichting en het
Verkeer.
By ongesteldheid of afwezigheid van
de burgemeester wordt deze vervangen
door wethouder Van Schaik.
,.en gedurende het voorby trekken van
de optocht op de plaats te blijven staan,
zoals deze door het publiek, met goed
vinden van de politie, werd ingenomen".
Het geval doet zich n.l. voor. dat,
zodra de motorbrigade der politie ge
passeerd is, er bepaalde personen zyn,
die het dan noodzakelijk achten de zo
juist door de politie goedgekeurde op
stelling van de rij te verbreken en enige
meters naar voren te gaan. om maar
de optocht zo dicht mogelijk te zien
voorbijtrekken. Het gevolg hiervan is,
dat de ouden van dagen en zij. die door
een lichamelyk gebrek op een stoel in
de ry hebben plaats genomen, daardoor
resp. achter de ry komen te staan en
te zitten en hun plaats, die zij reeds
lang tevoren hadden bezet, ontnomen
zien.
Ik kan deze methode dan ook niet
anders kwalificeren dan als een zeer
onhebbelijke, die in de eerste plaats
negeert, wat de politie heeft bedoeld, en
ten tweede andere personen dupeert.
Het is misschien enerzijds niet uitvoer
baar en anderzyds ook weer erg hin-
dcrlyk, maar wellicht zou het niet over
bodig zyn, als de motorbrigade van de
politie ook gedurende de optocht meer
dere malen heen en weer langs de stoet
zou ryden, teneinde het publiek op
die manier te dwingen op dezelfde
plaats te blyven staan.
In elk geval zou ik het publiek vrien
delijk willen verzoeken, wanneer het
zich eenmaal langs de weg heeft opge
steld en de politie de afstand heeft be
paald, ook te blyven staan en niet naar
voren te treden. Heus. men mene niet
de optocht van dichtby beter te kun
nen gadeslaan, hoe verder men daar
van afstaat, hoe beter men kan zien en
hoe meer overzicht men heeft op de
stoet.
Indien men zich hieraan houdt, oogst
men niet alleen de dank van bovenge
noemde categorie van gedupeerde per
sonen, doch ook van de overige kijkers
en tenslotte niet het minst van de po
litie. die op deze dag al meer dan ge
noeg werk heeft.
A. Hollebeek.
AFSCHEID N. A. KRIEK
Gisteren nam de heer N. A. Kriek, na
een dienstverband van 39 jaar afscheid
als kassier van de Leidsche Spaarbank,
wegens het bereiken van de pensioen
gerechtigde leeftijd.
Op uitdrukkelijk verlangen van de
scheidende functionaris vond het af
scheid in besloten kring plaats.
MODELWONING
PIETER BOTHSTRAAT
De Vrouwen-adviescommissie voor de
woningbouw heeft in samenwerking met
„Woninginrichting Meubelkunst" de
woning aan de Pieter Bothstraat 3 doen
inrichten voor bewoning door een jong
gezin van vier personen. Deze woning
maakt deel uit van een complex van 243
woningen, dat wordt gebouwd voor de
Woningbouwvereniging „Ons Belang".
Advertentie
MANDSCHOENI
BREESTRAAT I7S
het laboratorium grondig uit te brei
den op de plaats van het Laborato
rium voor Fysiologie, dat naar het
Academisch Ziekenhuis zou verhuizen.
Kamerlingh Onnes maakte hier reeds
in 1925 plannen voor!
Voor de oorlog kwam er echter van
verwezenlyking van deze plannen niets.
Na de oorlog moesten drie werkkamers
ontruimd worden voor het nieuwe
kryogeenlaboratorium, en de zaak begon
er erg somber uit te zien toen het er in
1950 op leek, dat de verhuizing van
fysiologie wel eens op de lange baan
kon worden geschoven. Derhalve wer
den er toen kleine uitbreidingen tot
stand gebracht, die de allerergste nood
opvingen. Zo werden de zolders als
werkruimten ingericht. De lector voor
de biofysica, dr. Duysens had echter ook
toen nog steeds geen enkele vertrek in
het Leads® laboratorium I
van twee etages op een klein deel van
de vleugel aan de Nieuwsteeg.
Daardoor zyn ruimten tot stand
gekomen voor een laboratorium voor
biofysica, een nieuwe elektronische
afdeling, een vergrote glasslijperij en
een nieuwe tekenkamer en tenslotte
een administratievertrek.
Prof. Gorter zegde dank voor de
goede samenwerking van de zijde van
de Rijksgebouwendienst. Op zijn beurt
uitte de districtsbouwkundige van deze
dienst, de heer Maas, zijn dank voor de
samenwerking van de zyde van het
laboratorium en alle andere by de bouw
betrokken instanties.
Onderzoek fotosynthese
Dr. L. N. M. Duysens. lector in de bio-
fysloa, verteld® daarna iets over het co-
De nieuwe elektronische afdeling
van het Kamerlingh Onnes Labora~
torium, het ruimste van de thans in
gebruik genomen vertrekken. Dank
zij woekeren met de ruimte kan de
kleine ruimtelijke uitbreiding toch
als een welkome uitbreiding gezien
worden.
(Foto L.D./Van Vliet)
HALVE EEUW KOOPMAN
De heer P. J. H. van der Pluym, thans
gevestigd aan de Hogewoerd 41. zal
maandag het feit te gedenken, dat hy
zich voor een halve eeuw als koopman
in de Sleutelstad vestigde. Ter gelegen
heid van dit gouden jubileum vindt die
dag van 2 itot 5 uur in het pand aan de
Hogewoerd een receptie plaats.
Leidse Ambachtsschool reikt voor het
laatst diploma „leerliiigopleiding" uit
Hoewel de Leidse Ambachtsschool met haar opleidingen midden in de praktyk
staat en zij niet schroomt nieuwe onderwysmethoden toe te passen, staat de
leerlingopleiding in het bedryf in het vervolg niet meer onder auspiciën van
het bestuur der school. Deze opleiding, waarvoor het bestuur sinds 1936 verant
woordelijk was gesteld, wordt in de toekomst centraal vanuit Den Haag geregeld.
In verband met deze beslissing, welke een landeiyk karakter draagt, kon gister
avond aan de laatste groep gediplomeerden een diploma worden uitgereikt.
Mr. W. de Clercq, die deze avond de
voorzitter, ir. J. J. G. van Hoek, ver
ving, wees met een enkel woord op dit
besluit, waarna hy de 46 gediplomeer
den nog eens onder het oog bracht, dat
zij er met het behalen van dit diploma
niet zyn. Een tyd van voortgezette stu
die breekt thans aan. Nadat mr. De
Clercq docenten en examencommissie
had bedankt voor het aan de leerlingen
ten koste gelegde werk, ging hy over tot
het uitreiken van de diploma's.
Na een twee-jarige opleiding in het
bedryf, volgens het leerlingenstelsel als
bedoeld in titel n van de Nyverheids-
onderwyswet, kon het diploma timme
ren worden uitgereikt aan: H. Aartse,
F. R. v. d. Haak, R. Hoek, B. L. Jansen,
P. J. J. de Jeu, A. Kool, W. Kranen
burg, W. F. Olivier, J. D. v. d. Reyden,
A. Selier, G. Tol, K. Verbree, A. Ver-
kaik, M. Vonk, G. Wassenaar, M. Wil-
lemsen, C. Wuyster, H. Zirkzee; meu
belmaken: J. H. M. Biesjot, A. Th. v. d.
Kley, J. Overduin, G. Versluys; schilde
ren: J. N. J. Koomen, N. J. Vavier;
machinebankwerken: J. Botermans, H.
Petersen, A. C. M. Tink, D. L. Vogelen
zang; constructie-bankwerken: P. Dozy,
G. Russchenberg, R. Majolee; construc
tie-tekenen: W. H. Brouwer, A. van
Deursen, E. J. Groenewegen; draaien:
P. F. van Kampen, J. J. Kwestro, H.
Philippo, P. G. M. Post, N. A. Schouten;
Fynbankwerken: R. A. v. d. Lans, S.
Kooistra, H. v. d. Nagel en elektrotech
niek: A. Habraken, G. Janssen, J. Kor-
bee en K. Sneyders.
Na het uitreiken van de diploma's
besprak ir. H. E. Kruyt, voorzitter van
de examencommissie, de examenresul
taten, waaraan hy een woord tot door
zetten van de studie verbond. Ook de
heer C. Brilman, in de kring van de
Leidse Ambachtsschool geen onbekende
figuur, spoorde de gediplomeerden aan
op de ingeslagen weg voort te gaan en
naar vermeerdering van kennis te
streven.
