Kabinet-Drees vroeg te laat advies
aan S.E.R. over liet subsidiebeleid
Russen hervatten kernwapenproeven
WEERBERICHT
Britse en Amerikaanse troepen
uit Midden-Oosten
P.v. d.A. VRAAGT NOTA VAN
REGERING OVER NW.-GUINEA
Wat wil de regering eigenlijk?
Twee explosies ten noorden van
Poolcirkel zijn geregistreerd
97ste jaargang
WOENSDAG 1 OKTOBER 1958
No. 29558
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 67055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Nederlands beheer in opdracht van V.N.
In de Tweede Kamer heeft gisteren de P..v.d.A.-fractie bij de alge
mene politieke beschouwingen naar aanleiding van de Troonrede, een
motie ingediend waarin van de regering wordt gevraagd de Kamer op
korte termijn door middel van een nota in te lichten omtrent de inzichten
van de bevriende mogendheden over de beste bestuursvorm voor Nieuw-
Guinea en omtrent de mogelijkheden voor,waarden en de uitzichten van
het aangaan van een trustschapovereenkomst tussen Nederland en de
Verenigde Naties De .motie kreeg gisteren van geen enkele zijde steun.
„Trustschap brengt
alleen narigheid"
Nederlands taak in Nieuw-Guinea
noemde mr. Burger (PvdA) uitzicht
loos. „Nieuw-Guinea kost ons miljoe
nen", zei hij. Niemand zal de illusie
hebben dat er ooit baten uit Nieuw-
Guinea komen. Het gebied legt een
loodzware last op ons volk en ons
land. Onze aanwezigheid daar zou zin
vol kunnen zijn, maar alleen wanneer
zij is gebaseerd op een internationale
opdracht."
..Zou Nederland niet gebaat zijn",
vroeg mr. Burger", met een poging tot
het verkrijgen van een internationale
opdracht, ook indien deze poging geen
succes zou hebben?" De tijd is gunstig
voor de poging, omdat er thans geen in
ternationale druk wordt uitgeoefend. In
donesië heeft dit jaar het probleem
Nieuw-Guinea niet aan de orde gesteld
in de Algemene Vergadermg van de
Ver. Naties. Wij kunnen niet blijven
afwachten. De regering dient de onze
kerheid van de huidige situatie weg te
rtmen, ook in het belang van de in
heemse bevolking. Daarom vroeg mr.
Burger op korte termijn een nota over
haar beleid ten aanzien van Nieuw
Guinea. Tevoren had prof. Romme
(KVP) evenals later de heer Tilanus
(CHU) deed zijn waardering geuit
voor de klare taal van de regering in de
Troonrede over Jndonesie. Hij sloot zich
ook aan bij het in de Troonrede ver
melde beleid inzake Nieuw-Guinea ge
richt op samenwerking met Australië
Als men dat leest, kan men niet vol
houden dat de regering niets doet en
maar afwacht.
Verantwoordelijk
Ook dr. Bruins Slot (AR) was ver
heugd over hetgeen in de Troonrede is
gezegd met betrekking tot Nieuw-Gui
nea en de samenwerking met Australië.
De kern van de zaak is. zei hij, dat Ne
derland voor Nieuw-Guinea verant
woordelijk is. Deze verantwoordelijkheid
kan alleen van ons worden afgenomen
door het beëindigen van onze taak in
Nieuw-Guinea. Over de motie van de
PvdA. die de indruk wekt. dat de PvdA
Nieuw-Guinea wil loslaten, wilde de
heer Bruins Slot liever een nacht na
denken alvorens zich er definitief over
uit te süreken.
In de motie van de PvdA zag de heer
Tilanus (CHU) geen oplossing voor
het probleem Nieuw Guinea. Nog nooit
is ergens in de wereld gebleken dat
een trustschap goed werkt. Er kwam
alleen maar narigheid van.
Vandaag geeft minister-president dr.
Drees zijn mening over de motie van
zón partijgenoten.
Advertenties voor
4 oktober
Daar ons bedryf, traditiegetrouw
3 oktober de gehele dag gesloten is,
kunnen advertenties voor ons num-
f mer van zaterdag a.s. niet later
dan tot uiterlijk donderdagmiddag
3 uur aangenomen worden.
f Advertenties, welke ons op een
a later tijdstip bereiken, worden al-
leen opgenomen, als daartoe tijd
en ruimte beschikbaar is.
DE DIRECTIE.
Enkele buien
De Bilt verwacht tot moigenavond:
veranderlijke bewolking met enkele bui
en. Zwakke tot matige zuidelijke wind.
Weinig verandering in temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
2 oktober
Zon op: 6.41 uur; onder: 18.17 uur.
Maan op 20.27 uur; onder: 11.12 uur.
Hoogwater te Katwijk te 5.33 en 17.49
uur. Laagwater te 1.34 en 13.38 uur.
Dit nummer bestaat uit 16 pag. en
Kritiek van alle zijden
(Van onze parlementaire redacteur)
De regering heeft geen eigen beleid. Dat was het verwijt dat prof.
Oud (VVD) gisteren in de Tweede Kamer tot het kabinet richtte bij
de algemene politieke beschouwingen. De regering laat de SER voor
haar de kastanjes uit het vuur halen. Prof. Romme (KVP) verweet
het kabinet dat het advies aan de SER over het subsidiebeleid te laat
is gevraagd, waardoor het financieel-economische beleid voor 1959
thans nog niet is vastgesteld. Het lijkt wel of er een geheimzinnige
macht aan het werk is waardoor dergelijke adviezen altijd te laat
worden gevraagd.
openhouden voor de ontplooiing van
een sociaal beleid, zoals een spoedige
invoering van een weduwe- en wezen
voorziening. De K.V.P., op haar beurt,
wil zekerheid, dat de algemene kinder
bijslagverzekering althans voor 1960 tot
stand komt. Dan hangt de invoering
alleen maar af van de economische
mogelijkheden. Even dringend nodig
„Geen rechte lijn"
„,Wat wil de regering eigenlijk?"
vroeg mr,. Burger (P.v..d.A.). Dat
dient duidelijker te worden gezegd
dan in de Troonrede. De regering is
in ieder geval op verkeerd spoor, zei
hij, wanneer zij eenzijdig lasten toil
opleggen aan de consument. De sub
sidies kunnen niet omlaag zonder
loonronde. Wat gaat de regering
doen? Op die vraag komt onvoldoen
de antwoord. Dat ivas ook de klacht
van dr. Bruins Slot (A.R.). „Er is
geen krachtig regeringsbeleid", foe
terde ir. Van Dis S.G.P.„Ik mis
een duidelijke lijn", aldus de heer
Tilanus (C.H.U.). die, het overigens
wel verstandig vond dat het kabinet
advies heeft gevraagd aan de S.E.R.
zonder vooraf een eigen standpunt
bekend te maken.
Het kalbinet had gisteren nogal wat
kritiek te verduren, maar alleen prof.
Oud drong er bij het kabinet op aan zijn
taak neer te leggen als het zich niet
langer in staat acht te regeren. In
weerwil van alle kritiek op het kabinet-
Drees zag dr. Bruins Slot echter geen
uitzicht op een ander kabinet. In vorige
jaren is hij het kabinet-Drees steeds
afgevallen, omdat hij voorstander is van
een „rechts" kabinet, gebaseerd op de
samenwerking van K.V.P., AJt. en
C.H.U. zonder socialisten. Maar hij
heeft zich nu blijkbaar bij de feiten
neergelegd.
Troonrede klopt niet
Een verwijt van prof. Romme was ook
dat de Troonrede niet klopt met het
geen van de S.E.R. wordt gevraagd. Dat
sticht onrust en verwarring. Het is, net
als op school, gemakkelijker sinterkla
zen te tekenen dan een rechte lijn.
Uitermate onaangenaam was prof.
Romme getroffen door het feit, dat de
regering geen gevolg heeft gegeven aan
de moties waarin werd aangedrongen op
verlaging van de veerrechten over de
Schelde. In de handhaving van deze
onnationale barrière (de veerrechten)
kan de K.V.P. niet berusten.
Met klem drong prof. Romme aan op
het afstoten van staatstaken naar het
georganiseerde bedrijfsleven. Dan krij
gen de regering en parlement niet
altjjd de schuld voor alles en nog wat.
De taak van het parlement moet zich
bepalen tot de grote beleidslijnen. Het
moet zich niet met alles bemoeien.
Over het afstoten van staatstaken
naar het georganiseerde bedrijfsleven
overweegt de K.V.P.-fractie de indie
ning van een motie om een uitspraak
van de Kamer te krijgen.
Sociaal beleid
Door belasting op vermogensvermeer
dering en bezuiniging op Defensie wil
mr. Burger (P. v. d. A.) mogelijkheden
Zuidmoluks protest tegen
terugzending verstekelingen
De Zuidmolukse vertegenwoordiging in
Nederland heeft, na het bekend worden
van de terugzending naar de Republiek
Indonesië van 37 verstekelingen, samen
met het hoofdbestuur van de stichting
„Door de eeuwen trouw" telegrammen
gezonden aan de minister-president en
de minister van Justitie. In het telegram
wordt tegen de terugzending geprotes
teerd, omdat op grond van betrouwbare
inlichtingen vast staat, dat het leven van
deze verstekelingen alsdan ernstig zal
worden bedreigd.
acht de K.VP. de weduwe- en wezen
voorziening. Men moet er niet teveel
over praten welke van deze twee sociale
maatregelen voorrang moet hebben, ver
maande prof. Romme. Dat kan leiden
tot definitieve uitstel van de maatregel,
die op de tweede plaats wordt gesteld.
De sociale wensen van de heer Tilanus
(C.H.U.) tot 1960 beperkten zich tot de
weduwe- en wezenvoorziening en een
nieuwe invaliditeitswet. HU noemde dus
niet de algemene kinderbUslagverzeke-
ring.
Gezamenlijk hebben prof. Romme
(KVP), prof. Oud (VVD), mr. Burger
(P. v. d. A.) en dr. Bruins Slot (AR)
nog een motie ingediend, waarin zij de
regering uitnodigen de adviezen der
vaste colleges van advies en bijstand
als regel openbaar te maken. Alleen
de heer Tilanus (CHU) maakte daar
tegen bezwaar omdat de leden van die
advies colleges in hun uitingen wor
den geremd als zjj weten, dat publika-
tie volgt. Die adviezen zijn toch eigen
lijk alleen bestemd voor de ministers
om hun beleid op te baseren.
Vandaag antwoordt minister-president
dr. Drees op de kritiek.
Minister Luns sprak
gisteren met Dulles
Minister Luns heeft gisteren een on
derhoud van veertig minuten met zijn
Amerikaanse ambtgenoot Dulles gehad.
Na afloop wilde de Nederlandse minister
niet meedelen waarover het gesprek was
gegaan.
„Wij hebben een lang en zeer open
hartig gesprek gehad. Het is voor het
ogenblik nog niet afgerond," aldus mr.
Luns. In antwoord op vragen zei hU,
dat het niet uitgesloten was, dat hy
minister Dulles nog eens zou spreken.
Minister Luns brengt een kort bezoek
aan Washington voor besprekingen met
functionarissen van de Amerikaanse mi
nisteries van Buitenlandse Zaken en
Defensie.
Vandaag zal hy een persconferentie
houden, alvorens naar New York terug
te keren.
Gisteren had mr. Luns behalve met
minister Dulles ook een onderhoud met
Christian Herter, de onderminister van
Buitenlandse Zaken, en met C. Burke
Elbrick, de assistent-minister van Bui
tenlandse Zaken belast met Europese
kwesties.
Koffie goedkoper
Naar wij uit vakkringen vernemen zqn
de koffieprijzen met ingang van 1 okto
ber 1958 verlaagd. Deze verlaging, welke
tengevolge van een daling op de wereld
markt tot stand kwam, bedraagt over
het algemeen 6 tot 12 cent per pakje van
250 gram.
De Ver. Staten hebben gisteravond bekend gemaakt, dat de Sovjet-Unie haar
proeven met kernwapens heeft hervat.
In een korte verklaring deelde Willard Libby, de waarnemende voorzitter van
de Amerikaanse commissie voor kernenergie, mee dat er twee ontploffingen
waren geconstateerd, die beide ten noorden van de Poolcirkel teweeg waren
gebracht en van matige tot grote omvang waren.
Volgens een communiqué van de Japanse meteorologische dienst is één der
explosies gisteravond teweeggebracht. Tien verschillende waarnemingsstations in
Japan hadden variaties in de luchtdruk waargenomen van een omvang als
gewoonlijk door kernontploffingen worden veroorzaakt. De luchtdrukverschillen
bedroegen tweetiende millibar en zó hielden tien tot dertig minuten aan.
Zoals bekend maakte de Sovjet-Unie
op 31 maart j.l. bekend, dat zy vrij
willig de proeven met kernwapen be
ëindigde. Op 22 augustus zegden de
V.S. en Engeland toe, dat zij hun
proeven een jaar zouden staken, in
gaande op de dag waarop er onder
handelingen zouden beginnen om te
komen tot internationale controle op
Meisje door trein
gegrepen en gedood
(Van onze correspondent).
Op de spoorlijn LeeuwardenGro
ningen is gisterochtend omstreeks
tien voor twaalf het 6-jarig dochter
tje Hendrikje Alberdina van de heer
F. Hamstra, die in Buitenpost (Fr.)
woont, onder de uit de richting Leeu
warden komende trein geraakt. Op
weg naar het Diaconessenhuis te
Leeuwarden is het slachtoffertje aan
de zware verwondingen overleden.
Het ongeluk had plaats op ongeveer
1 kilometer van het station van Bui
tenpost, waar het meisje met haar fiets
aan de hand de onbewaakte spoorweg
overgang overstak, juist toen de trein
die om 11.25 uit Leeuwarden was ver
trokken. naderde. Het meisje werd door
de trein gegrepen en enkele meters
meegesleurd. Haar toestand was toen
reeds zorgwekkend. De trein had door
dit ongeval een vertraging van 20
minuten.
dergelijke proeven. Als voorwaarde
stelden zij echter dat de Russen in
tussen geen wapens tot ontploffing
zouden brengen. Op 30 augustus liet
premier Kroesjtsjef in een verklaring
in het partijblad „Prawda" weten, dat
Rusland geacht moest worden vrij te
zjjn om de proeven te hervatten met
het oog op de proefexplosies, welke de
V.S. en Engeland in de zomer teweeg
hebben gebracht.
Hoewel de twee nieuwe Russische
kemontploffingen „schynen te beves
tigen" dat de Sovjet-Unie niet werkelyk
van plan was de proeven met kern
wapens op te schorten, verwachten de
V.S. dat de onderhandelingen om te
komen tot een opschorting van de kern
proeven onder de noodzakelyke garan
ties op 31 oktober te Genève zullen be
ginnen. Dit heeft een woordvoerder van
het „State-department" gisteravond
meegedeeld.
Mits de Sovjet-Unie niet na de ope
ning van deze conferentie nieuwe
kernontploffingen teweegbrengt, blij
ven de V.S. bereid hun proeven voor
een jaar te staken te beginnen by de
opening van de conferentie op 31 ok
tober, zo voegde de woordvoerder hier
aan toe.
Terugtrekking nog deze maand
Amerika en Engeland hebben secretaris-generaal Hammarskjöld van de
Verenigde Naties van hun voornemen op de hoogte gesteld in oktober met de
terugtrekking van hun troepen uit resp. Libanon en Jordanië te beginnen, echter
onder het beding dat de internationale toestand ten opzichte van Libanon en de
situatie in Jordanië zulks gedogen. Amerika denkt eind oktober de terugtrekking
voltooid te hebben.
Hammarskjöld maakte dit openbaar
in zijn verslag over zijn vredeszending
naar het Midden-Oosten dat dinsdag
aan de Verenigde Naties is voorgelegd.
Hy was met Jordanië overeengekomen
dat de meest praktische plaats voor een
controlerend V.N.-orgaan in Jordanië
zelf zou liggen Het orgaan zou moeten
toezien op de naleving van het prin
cipe van niet-inmenging, vervat in de
resolutie der Assemblee van 21 augustus
j.l. De regeringen van Libanon en de
VAR hadden faciliteiten zoals vestigin
gen van verbindingrkaatoren in Damas
cus en Beiroet voor dit orgaan toege
zegd en zo was Hammarskjöld van me
ning, dat de technisöhe problemen op
gelost kunnen worden en het orgaan in
Amman kan komen. De Italiaanse V.N.-
functionaris Spinelli zal voorbereidende
maatregelen treffen en zolang de V.N.
vertegenwoordigen.
Jordanië had aan Hammarskjöld ook
de wens te kennen gegeven diplomatieke
vertegenwoordigers van de secretaris
generaal in de hoofdsteden der omrin
gende Arabische landen gevestigd te
weten. Maar Irak en de VAR hadden dit
voor het ogenblik niet wenselijk geacht
in hun landen, en de kwestie was met
Saoedi-Arabië en Libanon niet bespro
ken. Zelf zag Hammarskjöld wel wat in
de suggestie van Jordanië, al achtte hy
het nog beter een speciale functionaris
in het V.N. hoofdkwartier te New York
hiervoor aan te wyzen, die zo nodig dan
naar de hoofdsteden zou kunnen reizen.
Voor Libanon oordeelde men het voor
het ogenblik niet nodig nieuwe maat
regelen op grond van de resolutie te
treffen. Doorslaggevend in dit verband
was de verzekering van goede nabuur
schap waartoe de Arabische regeringen
zich by de resolutie verplicht hadden.
Na de terugtrekking van de Amerika
nen zou evenwel de kwestie van de
waarnemersgroep in Libanon en van
andere eventueel te treffen maatregelen
opnieuw beschouwd moeten worden in
het licht van de mate waarin deze goede
nabuurschap tot uiting komt.
Hammarskjöld zei ook de Jordaanse
en Britse regering over de hervatting
van olieleveranties aan Jordanië gespro
ken te hebben. De vier betrokken rege
ringen zjjn thans in bespreking over het
begin en einde van de terugtrekking der
Op het terrein van de N.V. En-
kalon in Emmen heeft Z.K.H. Prins
Bernhard gisteren de nieuwe Ter-
ienka-fabriek van de A.K.U. offi
cieel geopend. De foto toont de
Prins bij de bijzonder ingewikkelde
machine, waaruit de Terlenkadraad
hier duidelijk zichtbaar te
voorschijn komt.
Amerikaanse en Britse troepen, aldus
Hammarskjöld. Amerika en Engeland
zullen mogelijk vandaag hun beslissing
openbaar maken.
Volgens Hammarskjöld is men van
mening dat voor meer economische sa
menwerking enige verdere vooruitgang
op politiek terrein eerst vereist is. Ham
marskjöld zei dat zyn taak tot prakti
sche maatregelen beperkt is en geen be
middeling of goede diensten omvat. Hij
was van mening dat indien een derge
lijke bemiddeling gewenst is dit meer op
het terrein van de Arabische Liga zou
liggen.
Van geen enkele zijde steun
In Japan heeft de orkaan .Ida
meer dan een half miljoen mensen
dakloos gemaakt en overstromingen
veroorzaakt, welke aan honderden
mensen het leven kostten en vele
honderden anderen vermist deden
geraken.
Deze foto toont een vrachtwagen
met redders en een bootje, op weg
door een overstroomde straat van
Tokio, naar een plaats waar drin
gend hulp moet worden geboden.
..Ida is een van de ergste or
kanen uit de geschiedenis van het
vaak geteisterde Japan
