V raag geen verf.vraag RIP O LIN
SHELTER: RIJDENDE REGENJAS
VAN NEDERLANDS FABRIKAAT
Elisabeth Boll (13), middelpunt van
een dramatisch juridisch steekspel
A. DE WIT'S Handelshuis
'-('ell auto- teen scootergeivoon een rij-ijzer
Nederlands-Zweeds geschil voor
het Internationale Gerechtshof
97ste jaargang
Vrijdag 26 september 1958
Derde blad no. 29554
Van getuige beklaagde?
Minister Strauss is
toch gaan inbinden
De Westduitse minister van Defensie
Straus wil de zaak tegen de Bonner
politieagent Hahlbohm kennelijk niet op
de spits drgven. Dat is gebleken uit de
verklaring, die hy dezer dagen heeft
gestuurd aan de vakbond, waarvan de
agent lid is. Als bekend werd Strauss'
chauffeur in april j.l door Hahlbohm
bekeurd, omdat hij op bevel van zijn
chef tegen de aanwijzingen van de agent
in had gehandeld en bijna een ver
keersongeluk voor het bureau van
Bondskanselier Adenauer had veroor-
personen te Bonn zo was opgetreden als
tegen hem.
Inmiddels zal dit muisje toch nog een
staartje krijgen. Op 16 oktober a.s. zal
de zaak tegen Strauss' chauffeur we
gens dit verkeersdelict voorkomen en
daarby zal Strauss als getuige optreden.
Blijkt daarby dat de minister zyn
chauffeur inderdaad opdracht heeft
gegeven om door te rijden terwyl Hahl
bohm opdracht gaf te stoppen, dan zal
onderzocht moeten worden of de minis
ter als mede plichtige moet worden be
schouwd! In dat geval zou een verzoek
kunnen worden ingediend om de immu
niteit van Strauss, die iedere minister en
ieder parlementslid hier bezit, op te hef
fen, en zou Strauss dus van getuige
verdachte worden en veroordeeld kun
nen worden wegens medeplichtigheid in
een verkeersdelict.
Advertentie
President Heuss ontdekt
fout op postzegels
De Westduitse minister van Poste
rijen, Stticklen, heeft Bondspresident
Heuss gisteren een album met welda
digheidspostzegels van de Westduitse
posteryen overhandigd, die in de ko
mende dagen zullen worden uitgegeven.
Minister Stücklen hoopt met de verkoop
van deze zegels twee miljoen mark ter
beschikking te krijgen voor weldadig-
heidsverenigingen.-
President Heuss ontdekte toen hij
de postzegels bekeek, een fout in de
voorstelling van een meisje, dat
druiven oogt. Volgens de afbeelding
plukt het meisje de druiven, maar
de president maakte de minister er
op attent, dat druiven niet geplukt,
maar met een schaar van de plant
moeten worden geknipt, daar anders
de wijnstok wordt beschadigd.
Een deskundige die bij de over
handiging aanwezig was, beaamde
de opmerking van de president.
Als jongeman heeft Heuss een
boek over de wijnbouw in Duitsland
geschreven, zodat hij dus wel met I
gezag kon spreken.
zaakt. Strauss mengde zich later in deze
zaak en zou geëist hebben, dat de agent
■overgeplaatst zou worden. Thans deelde
de minister aan de vakbond van Hahl
bohm mee, dat hy nooit onderzocht
heeft hoe het bericht over dit incident
in de pers is gekomen; ook heeft hy
niet laten onderzoeken, of Hahlbohm
wel eens tegenover andere prominente
Voor WASMACHINES
en CENTRIFUGES
OUDE VEST 111 - TEL. 25328
Ir. van der Groot iverkte er tien jaar aan
Trieste finale in Vredespaleis
Het Ding ging mee
Na zyn kandidaatsexamen in 1943
ging 'hy werken by de KLM. Tot 1953
Het Ding ging meer naar Schiphol. Met
een vriend, die later zijn zwager werd,
ging hij in zijn vrije tijd tekeer in een
smederij. Uit oude vliegtuigonderdelen
en spul van de smid werd een nieuw
dingetje geboren waarop verschillende
motoren en veringen geprobeerd werden
Sommigen zeiden: „Er zou wel iets in
kunnen zitten als het niet te duur
wordt
Door deze aanmoedigingen kwam ir.
Van der Goot bijna weer op het stand
punt waarop hij volgens zijn moeder al
stond, toen hij nog maar net kon praten:
„Ikke wil autofabriek hebben
In 1953 verliet ir. Van der Goot de
nationale vliegmaatschappijtwee jaar
later wierp hij zich met al zijn krachten
op het ry-ijzer-avontuur.
Ontwikkeling
(Van onze Haagse correspondent)
De blauwe vlag van de Ver
enigde Naties wapperde gisteren
op het gazon voor het Vredes
paleis te Den Haag ten teken, dat
het Internationale Gerechtshof
was begonnen met de mondelinge
behandeling van het Nederlands-
Zweeds verschil, dat als „no. 33:
de zaak betreffende de toepassing
van het verdrag van 1902 tot re
geling der voogdij van minder
jarigen" op de rol prijkt, maar dat
in de wandeling bekend staat als
„de zaak-Elisabeth Boll". In dit
juridische steekspel gaat het om
een familiedrama met een 13-jarig
Nederlands meisje in de hoofdrol,
een familiedrama, dat is uitge
groeid tot een internationaal ge
schil.
In een helder pleidooi, waarin hy de
voorgeschiedenis van dit conflict nog
eens volledig uiteen rafelde, heeft de
Amsterdamse hoogleraar, prof. dr. I.
Kisch, het Internationale Hof verzocht
te verklaren, dat Zweden, door Elisa
beth Boll onder een „beschermende op
voeding (Skyddsuppfostran)te plaat
sen, niet in overeenstemming heeft ge
handeld met het voogdijschapsverdrag
van 1902.
De Zweedse regering zou de bescher
mende maatregelen dan ook ongedaan
moeten maken.
Het is voor het eerst sinds het Maas
watergeschil in 1936, dat Nederland als
partij voor het Internationale Hof ver-
schynt en de belangstelling voor deze
zitting was, vooral van de zijde van het
Corps Diplomatique, groot. In de som
bere rechtszaal, waar het licht gezeefd
door de glas-in-lood-ramen binnenvalt,
was geen plaats meer onbezet. Onder de
talloze aanwezigen bevond zich ook Jo
hannes Boll, de vader van het meisje,
over wier lot het hoogste rechtscollege
ter wereld nu een beslissing zal moeten
nemen. Voor hem is het Nederlands be
roep op het Hof de laatste strohalm,
waar hy zich aan vast kan grijpen.
J. C. Sterzei, oud-rechter van het
Zweedse Hooggerechtshof, voor Zwe
den. Beide rechters ad hoe moesten, on-
middellyk nadat de president, Helge
Klaestad, de zitting met een korte ha-
mertik had geopend, de plechtige ver
klaring afleggen, dat zij hun ambt naar
eer en geweten zouden vervullen.
In korte trekken komt het drama, dat
nu in het Vredespaleis zyn laatste be
drijf tegemoet gaat, hierop neer: op 5
december 1953 overleed in het Zweed
se stadje Norrköping Gerd Elisabeth
Lindvall, de Zweedse echtgenote van de
Nederlandse zeeman Johannes Boll. Zy
liet één kind achter, het toen 8-jarige
meisje Marie Elisabeth Boll, die al
spoedig - tegen de uitdrukkelijke wil
van de vader in - door haar Zweedse
grootouders in huis werd opgenomen.
De heer Boll heeft daarna hemel en
aarde bewogen om zijn kind terug te
krijgen, vergeefs echter. De grootouders
namen de Zweedse autoriteiten in de
arm, die het meisje onder toezicht stel
den van een „skyddsuppfostran", een
gezinsvoogd. Deze maatregel werd tofc,
in hoogste instantie bevestigd, en zelfs
toen de Arrondissementsrechtbank in
Dordrecht, om praktische redenen, de
vader van zijn voogdy onthief en een
nieuwe voogdes, mevrouw C. T. Idema-
Postema uit Zeist, aanstelde, bleef de
toestand gehandhaafd.
Nog één kans
Toen het laatste beroep op de „Rege-
ringsratten", het hoogste administratie
ve. Gerechtshof in Zweden, had gefaald,
en alle rechtsmiddelen waren uitgeput,
bleef de Nederlandse regering nog maar
één weg openeen rechtstreeks beroep
op het Internationale Gerechtshof in
Den Haag. In feite gaat het nu om de
vraag of Zweden, door een „skyddskupp-
fostran" over het meisje te benoemen,
in strijd heeft gehandeld met het voog-
dyverdrag van 1902.
De Nederlandse regering meent van
wel en beroept zich daarby - zoals prof.
Kisch gisterochtend nog eens herhaal
de - op de bepaling, dat de voogdy van
een minderjarige „wordt beheerst door
zyn nationale wet". Elisabeth Boll heeft
de Nederlandse nationaliteit en valt dus
oder de Nederlandse wet. De Zweden
zeggen echter dat het hier niet om een
zuiver geval van voogdij gaat, maar om
een „beschermende opvoeding".
Paradoxaal
Gisteren is voor het Internationale
Gerechtshof te Den Haag het pro
ces begonnen, dat de Nederlandse
regering aanhangig heeft gemaakt
tegen de regering van Zweden in
zake de voogdij over de dertien
jarige Elizabeth Boll. Van links
naar rechts mevr. D. Boll, tweede
echtgenote van de heer H. Boll
middenen notaris Idema.
niet in staat is om zyn kind een goede
opvoeding te waarborgen, is een argu
ment, dat wel door Zweden is gehan
teerd, maar dat geen steek houdt. Want
er is intussen een Nederlandse voogdes
aangesteld, die deze taak heeft overge
nomen. Prof. Kisch heeft gistermiddag
zyn pleidooi onderbroken. Hy sloot zyn
rede later echter nog af om het woord
te kunnen geven aan zyn tegenstander,
de Belgische senator, prof. Henri Rolin,
die door Zweden is uitgenodigd om als
raadsman op te treden. Aangenomen
wordt verder, dat de mondelinge plei
dooien voor het Hof nog wel een week
in beslag zullen nemen.
Pleisterplaats
langs Rijksweg 12
Begin oktober zal men in Bunnik,
langs Ryksweg 12 beginnen met de
bouw van een moderne pleisterplaats,
die de naam „Motoresto" zal gaan dra
gen. Men hoopt in april 1959 met de
bouw van dit café-restaurant gereed te
zyn. Het ligt in de bedoeling aan dit
café-restaurant in de toekomst een mo
tet te verbinden. De pleisterplaats zal
220 personen kunnen herbergen. Op de
terrassen kunnen 120 tot 140 gasten een
zitplaats vinden.
Geleider schuldig aan
ontsnapping gedetineerde
Het Gerechtshof te Amsterdam heeft
gisteren een 44-jarige transportgeleider
der Rijkspolitie uit Den Haag, wegens
zyn schuld aan de ontsnapping van een
gedetineerde, een boete van f. 150 sub
sidiair dertig dagen hechtenis opgelegd.
Deze straf had de Haarlemse recht
bank hem eerder opgelegd en had de
procureur-generaal ook geëist.
Op 30 juli van het vorig jaar moest
een gedetineerde van het huis van be
waring te Haarlem naar de gevangenis
te Groningen worden overgebracht. Zo
wel de adjunct-directeur, als een amb
tenaar van de administratie en de por.
tier hadden de transportgeleider er voor
gewaarschuwd, dat zijn mannetje vlucht
gevaarlijk was. De transportgeleider
had noch een handboei noch een zgn.
broekstok aangedaan en bovendien
nagelaten zyn medebewakers te waar
schuwen. Toen de gedetineerde bij de
geopende buitendeur kwam, wierp hy
zyn bewaker een jas over het hoofd,
eneerst enige maanden later werd
hy in Den Haag weer gepakt.
„Nationale rechters"
Dat er gisteren achter de groepe tafel
inplaats van vyftien - het normale aan
tal - zeventien rechters hadden plaats
genomen, vindt zijn oorzaak in het feit,
dat zowel Zweden als Nederland ge
bruik hebben gemaakt van het recht
om een „nationale rechter" aan te wy-
zen. Prof. mr. J. Offerhaus, hoogleraar
in het internationale privaatrecht aan
de Gemeente-Universiteit van Amster
dam, had zitting voor Nederland en F.
In zyn pleidooi merkte prof. Kisch op,
dat deze gehele, nogal „pynlyke geschie
denis" een paradoxaal karakter ver
toont: de Zweden hebben de vader in-
dertyd van ontoelaatbare handelin
gen" tegenover zyn dochtertje beschul
digd, maar deze beschuldiging latei-
weer volkomen moeten inslikken. Indien
de heer Boll onschuldig is, zei de Neder
landse raadsman, dan vervalt ook de
reden, waarom het meisje onder „be
schermende opvoeding" moest worden
geplaatst. Dat de vader, als zeeman
Nog niet voor de verkoop, alleen verhuur
(Van onze correspondent)
„Noem het vooral geen auto,
want dat is het niet. En een scoo
ter is het ook niet, daarom vind ik
„scootmobiel" een lelijk woord.
Het is gewoon een rij-ijzer, een
twee-persoons blikken regenjas,
waarmee je rijden kan en die be
stemd is om op niet te grote af
standen de mensen vlug en droog
te brengen waar ze zijn moeten"
Zo ongeveer omschrijft de 35-ja-
rige ingenieur A. van der Goot uit
Terborg het vervoermiddel, dat hij
„Shelter" heeft genoemd en dat
hij in heel zijn samenhang en al
zijn onderdelen zelf heeft ont
wikkeld.
Voor een buitenstaander is de Shelter
een driewielig wagentje, dat van voren
verrassend veel op een kleine auto lijkt,
een wagentje dat hij de eerste Neder-
landjse scootmobiel zou willen noemen.
Voor ir. Van der Goot is het een werke
lijkheid geworden droom. Die droom
begon in de oorlogsjaren, toen de
MTS-er Van der Goot, als hij op een
fiets met houten banden reed, over een
dingetje-met-een-motor piekerde. En
die droom begon vorm te krijgen, toen
hij kort na de oorlog geregeld van Vlaar-
dingen, waar hij woonde, naar Delft
moest, waar hij vliegtuigbouwkunde stu
deerde aan de Technische Hogeschool.
De verbinding was nogal slecht. Als je
gewoon fietste ging het net zo vlug als
met de trein. Als je iets zou hebben dat
veertig kilometer reed kon je dus langer
blijven slapen. Met de frames van twee
herenfietsen en een oud motortje uit een
motorfiets begon het gepruts aan het
„rij-ijzer". Van het begin af stond vast
dat het een tweepersoons ding moest
worden. Er moest een vriendje mee
kunnen .Of een vriendinnetje.
Technische gegevens
I Motor: eigen fabrikaat 225 TOR-
j motor, één cilinder tweetakt, 8 p.k., j
I boring en slag 66 m.m. Carosserie:
I gepuntlast plaatstaal, zelfdragend.
Maximum snelheid 70 k.m. Ver-
bruik pl.m. 1 op 25. Tankinhoud J
12 liter. Gewicht 220 kg. Lengte J
J 2.26 m., breedte 1.26 m., hoogte J
1.16 m. Wielbasis 1.70 m.
Verdere bijzonderheden: auto- J
matische koppeling, nylon lagers
(geen doorsmering nodig), mecha-
nisohe remmen, twee grote zydeu- I
ren, verstelbare rugleuning met I
1 daarachter bagageberging, gefor- I
I ceerde luchtkoeling, waarbij de I
I luchtstroom voor verwarming kan I
I worden gebruikt. I
er al direct belangstelling voor. Het
motortje weegt maar 25 kilo Een verge-
lykbaar Ilo-motortje van 2Ö0 cc weegt
al 35 kilo.
En zo ging het geleidelijk verder. De
moeilijkheid va.n de koppeling moest
overwonnen worden, de carosserie moest
ontworpen worden en de produktieplan-
nen moesten bekeken worden
HET NIEUWE WAGENTJE
drijven vervaardigd: ze zyn vrijwel stuk
voor stuk door de rij-yzer-dromer ge
tekend.
Voor het wagentje zelf zijn er zo'n
vijftig toeleveringsbedrijven, grotendeels
gevestigd in de Achterhoek. „Dat is de
reden dat we in 1955 uit Amsterdam
naar Terborg verhuisd zijn" zegt ir. Van
der Goot. Er zitten veel plaatwerkers in
de Achterhoek.
En ze zijn meer bereid wat te pro
beren Voor de proefserie heeft hij een
eigen werkplaatsje gebouwd in Terborg,
waar een paar onderdelen zoals een
deel van de kap in een zelf ontwik
kelde pers vervaardigd worden en waar
verder de onderdelen in elkaar worden
gezet.
In de verhuur
Van de twintig proefwagens zijn er
nu acht gelast en ir. Van der Goot vindt
dat dit nu het moment is waarop zijn
Shelter dan maar ondier de mensen
moet komen. Voor het overwinnen van
de verdere aanloopmoeilijkheiden en om
het moeizaam opbouwen van een ver
koop- en service-organisatie te ontgaan,
heeft hij een originele oplossing gevon
den. Voorlopig gaat hij ze. te beginnen
in Terborg. verhuren voor fl. 1,50 per
uur. tot een max.mum van fl 12.— per
ag. „Het publ.'k kr;gt ze in handen
Eerst dokterde hij uren- dagen-, we
ken-, ja maandenlang aan de theore
tische waagstukken, die verbonden
waren aan een „tweepersoons-ding-dat-
ryden-kon" en bovendien nog goedkoop
was. Daarover piekerde hij, toen hij in
Delft zijn vijf studiejaren doorbracht.
Van het een kwam het ander, maar ten
slotte bleef hij steken op de motor. „Ik
heb me gek gezocht naar een motor, een
paar jaar lang". Toen ben ik ondanks
alle wijze raad gevingen van mensen,
dfe het echt beter wisten dan ik, begon
nen zelf een motortje te ontwikkelen.
Het werd een één cilindier-tweetalkt.
„Toen de eersteling by de Rijksover
heidsdienst oip de proefbank stond was
Veerboot „Prinses Beatrix"
voor vierde maal stuk
De nieuwe veerboot over de Wester-
schelde op de route Vlissingen-Breskens,
de „Prinses Beatrix", is korte tyd na
dat de boot gistermiddag te 14.10 uur
Vlissingen was uitgevaren, weer terug
gekeerd wegens een defect aan de kan-
teldeuren. De deuren weigerden open te
gaan. Dit zou de vierde maal zijn sinds
de indienststelling, dat dit defect is op
getreden.
Het autoverkeer ondervond vertra
ging, want de reparatie nam ongeveer
een uur in beslag. De voetgangers kon
den echter op een andere boot overstap
pen.
Er werd een firma opgericht om de
produktie voor te bereiden. „Familie
leden en een aantal mensen, die ik
kende hebben er op de gok wat ingesto
ken, aldus ir. Van der Goot, Er kwam
een eerste exemplaar. Een monster met
een enorme hoeveelheid kinderziektes.
Het was in korte tijd in puin geram
meld. Het tweede ging al beter. Een
proefserie werd op stapel gezet, zodat
gereedschappen voor de eigenlijke fabri-
kage ontworpen en geprobeerd konden
worden En toen ging de zaak aan het
rollen, waarby de heer Van der Goot er
van uitging zo min mogelyk in eigen
beheer te maken en zoveel mogelijk uit
te besteden.
Veel toelevering
In Haaksbergen staat nu een proef
bank waarop de motortjes in elkaar
gezet worden. De onderdelen voor het
TjO-R.-motortjo worden in vijftien be-
Ir. Van der Goot achter het stuur
van zijn vinding.
en wy krijgen ze telkens terug om te zien
wat er stuk is", zegt hij simpel.
„Dat beperkt de risico's, en niemand
heeft er last van als we per ongeluk al
heel gauw iets moeten vervangen dat
overleden is aan kinderziekten Tegelyk
kan ik de markt zo eens polsen. We we
ten niet hoe het zal lopen. We maken
ons geen illusies, maar ons gereedschap
is goed voor vijfduizend per jaar, de
produktie wordt lonend by vijfhonderd.
Pas als ik kan zeggen, een produktie van
zoveel duizend is verantwoord, kan ik
gaan uitrekenen wat het Ding moet kos
ten. Alles wat op het ogenblik op dit ge
bied in Nederland geïmporteerd wordt,
kost boven de fl. 3.000,Afhankelyk
van de produktie schat ik de prys van
de Shelter voorlopig op fl. 2.400,tot
fl. 2.9Ö<V—
