Bibliotlieca Thysiana (Rapenburg)
wordt 29 september a.s. heropend
Staatsietrap nu neer in oorspronkelijke stijl
Stichter schonk boekerij „tot
publycke dienst der studie
DR. F. VOS HOOGLERAAR IN
JAPANS EN KOREAANS
J7»te Jaargang
Vrijdag 12 september 1958
Tweede blad no. 29542
Na ingrijpende restauratie
Dank zij veler inspanning» welke er o.m. op
jericht was de zeventiende-eeuwse dubbele staat-
jietrap, die naar de grote boekenzaal leidt» weer
in haar oorspronkelijke stijl terug te brengen, zal
Je thans fraai gerestaureerde Bibliotheca Thysiana
jan het Rapenburg op de hoek van de Groen-
iazengracht maandag 29 september officieel wor-
Jen heropend. Met deze restauratie is het pand
een juweeltje van barokarchitectuur weer
n oude luister hersteld. Treden wij bij deze her-
jpening even terug in de geschiedenis van deze
(euwenoude bibliotheek, dan blijkt, dat hier de
jrijwel in oorspronkelijke staat bewaarde boekerij
ran de stichter J(oh) an (nes) T(h)ijs(sen) of
Claude Kaymacx, indertijd schrijnwerker te Dordrecht, geeft van deze „boeken
molen" de volgende in het boek van G. Doorman „Oetrooien voor uitvindingen
B de Nederlanden uit de 16de en 18de eeuw" bewaard gebleven beschrijving:
tessenaers drayende int ronde opperwaerts ende nederwaerts als een rat van
en wagen, daerop ses boecken in folio connen werden gebruyckt, sonder van de
Jaetse daermen staedt ofte sit te vergaen, ende dat alleen met het draeyen van
iet voors. instrument, sonder dat oock de boecken met nederdraeyen van Lesse-
aer connen vallen, wesende de lyste daerop deselve rusten soo gemaeckt, dat
jeselve haer volcht naer het opgaan ende nedergaen van de selve boecken".
groote verzamelwerken van portretten
(„Effigies" of „Icones") van vorsten,
veküheeren, geleerden enz. door Goltzius,
Boissard Van Dyok, gegraveerde afbeel
dingen van toernooien, vorstelijke in
tochten, voorname „pompae funebres",
doodendansen, werken over bouw-, tee-
ken- schrijf-, schermkunst, een pracht
exemplaar van Blaeu's beroemden we
reldatlas in 11 deelen gr.-fol., een op
perkament gedrukt en door den be
roemden Magnus weelderig gebonden
exemplaar der „Seconde Semaine" van
Du Bartas. Voorts enkele handschriften
als: een album amicorum een „luitboek"
met zang- en danswijzen blijkens een
inschrift gekocht uit den boedel van den
door Vondel's hekeldichten befaamden
Calvinistischen ijveraar, Ds. Adriaan
Smout (uitgegeven door prof. Land), een
handschrift „des Lois et Costumes de
Saint-iAmand" (onlangs uitgegeven
door prof. Meyers en Salverda de Gra
ve). Tenslotte een paar groote plano
albums, in den trant der latere kinder
plakboeken, bevattende een bonte ver
zameling van allerlei opgeplakte zes-
en zeventiendeeuwsehe prenten, waar
onder verscheidene zeldzame en' merk
waardige.
T(h)ijsz aanwezig is. Naast imposante boeken
kasten, waarvan er één is getooid met de Gal
lische haan, die ook op het zegel van de stichter
als waarmerk in de oudste boeken is terug te vin
den, treft men in deze bibliotheek ook een zeer
bijzonder samengestelde „wentellessenaar" aan.
Een lessenaar, waarvan het kunstig vernuft zoveel
indruk op onze vaderlandse dichter P. C. Hooft
maakte, dat hij haar „doopte" met de naam boe
kenmolen. Een boekenstandaard, welke de stude
rende gelegenheid biedt om de daarop ter raad
pleging gelegde boeken steeds voor zich te
brengen.
)ntwerp van Arend
fan 's-Gravenzande
Stichter op 14-jarige leeftijd
Leids student
pe stichter van deze bibliotheek,
•aan hij zelf zulk een waardevolle
loud gaf, werd in 1621 als zoon van
vermogende Amsterdamse koopman
>ren. Reeds op 14-jarige leeftijd, het
en in die tijd niet zo geheel ongewoon
is, liet hij zich als student inschry-
aan de Leidse Universiteit. De
les" van deze jeugdige alumnus der
;e Alma Mater was zijn oom van
lerszijde Const. lTEmpereur, ver-
ird hoogleraar in de Oosterse talen,
van vaderszijde was hij door fami-
ianden verknocht met de Leidse
jesohool: een oudoom en diens zoon,
it. Thysius sr. en jr. waren hoogleraar,
i eerste in de godsgeleerdheid en jr.
de rechtsgeleerdheid. Ter voltooiing
|i zijn academische studie maakte hy
11646 de toen voor studenten van zijn
ind en vermogen gebruikelijke „grand
ir" naar Frankrijk (Parijs, Caen,
urs, Orleans, Bordeaux en Marseille
irden bezocht) en later ook naar
igeland.
tn augustus 1648 keerde hij naar
iden terug, om na een voortgezette
jdie in 1652 in de rechten te promo-
pe jonge doctor was echter geen lang
ten beschoren: reeds één jaar later
oktober 1653 is hij te Leiden,
Ichts 32 Jaar oud, overleden.
De geheele boekerij is thans behoorlijk
gecatalogiseerd. De boeken naar het
stelsel der Universiteits-Biliotheek; de
titels op drieëerlei wijs gerangschikt: lo.
systematisch, in de gedrukten, naar de
vakken ingedeelden catalogus, 2o. alpha-
betisch. opgeplakt en bijeengebonden, in
de bekende boekjes, als in de U.-B., 3o.
naar de plaats der boeken in de kasten
op losse vellen, in doozen (de zooge
naamde „standcatalogus"). De pam
fletten in vier gedrukte deelen; waarin
echter, zuinigheidshalve, alleen die pam
fletten beschreven zijn, welke ontbreken
in de drie andere groote verzamelingen,
van Frederik Muller, Isaac Meulman en
de zgn. „Duncaniana" der Koninklijke
Bibliotheek; de overige zijn echter te
vinden in een volledigen klapper.
Familiepapieren en
koopmansarchief
Bulten en behalve dit alles worden in
een afzonderlijke kast nog bewaard de
familiepapieren der L'Empereur's en der
Thysii, mitsgaders het geheele koop
mansarchief (reusachtige grootboeken,
contracten, groote pakketten met brie
ven enz. enz.) van Christiaan Hans en
Antony Thys, en van de zeventiend
eeuwsehe Leidsöhe firma Van der Meu-
len, Fierens en LUmpereur: een nog
niet of nauwelijks ontgonnen mijn voor
onze handelsgeschiedenis, al is mede
'hieruit onlangs een dissertatie, over de
geschiedenis der boekhouding, geput.
Zoowel de eigenlijke boekverzameling
als die der pamfletten is in den loop der
jaren, behalve door schenking ook, zoo
veel of zoo weinig) als de door de pro
cessen sterk geslonken geldmiddelen toe
lieten door aankoop uitgebreid. Helaas
echter niet naar enig beginsel of stelsel,
in overeenstemming met den oorspron-
kelijken aard der boeken; veeleer naar
de voorkeur of „liefhebberij" van de „in
der tijd wezende" beheerders. Zoo vindt
men 'hier thans b.v. een groot aantal
(meer dan 170 nummers) werken van en
over den Zweedschen mysticus Sweden-
Het geluk voor U
OPENING WINTERPROGRAMMA
BIJZONDER KERKEWERK
Zondagmorgen opent het Bijzonder
Kerkewerk van de Leidse Hervormde
Gemeente het winterprogramma 1958 in
het Luxor-theater aan de Stationsweg
met een bijeenkomst getiteld „Het Ge
luk voor U".
In het inleidend programma zullen
leden van de Timdelerclub met liedjes
en schetsjes een bont beeld tekenen van
de vele verlangens naar geluk. Het spel
van de Timdelerclub vormt de aanloop
tot het gesprek, waarbij de bezoekers zo
veel mogelijk gelegenheid wordt gegeven
hun mening te zeggen.
Zondagavond wordt in de Marekerk
een dienst gehouden waarin eveneens
gesproken zal worden over „Het Geluk
voor U". Dr. P. L. Schoonheim hoopt
daarin de hoofdgedachten uit het Lu-
xorgesprek van 's morgens te verwer
ken.
In deze dienst wordt welbewust naar
eenvoud en duidelijkheid gestreefd. Zo
worden o.a. de liederen van de samen
zang en van het Dubbel Gemengd Kwar
tet Musica kort toegelicht. Met het ge
sproken woord vormen deze liederen een
geheel.
De zondagmorgenbijeenkomst in Luxor
begint om half elf. De avonddienst in
dc Marekerk om 7 uur.
Leidse Jeugd Tour
VLIEGERWEDSTRIJD VOOR DE
JEUGD
Bij goed weer wordt maandagavond
op de openbare speelweide aan de Ka-
naalweg (Roomburgerpark) een vlieger
wedstrijd gehouden. De wedstrijd begint
om 6.30 uur en iedere jongen, die een
vlieger heeft, mag meedoen. Er zijn twee
leeftijdsgroepen, t.w. t.m. 10 jaar en 11
t.m. 15 jaar. Punten worden toegekend
voor de vlieger, die het netste en dege-
lijkste is afgewerkt, voor de vlieger, die
het eerste „boven wind" is, voor de vlie
ger, die het rustigste staat en voor de
wijze van oplaten.
De punten voor deze vier onderdelen
samen beslissen over de volgorde van de
prijzen.
Bij de oudste leeftijdsgroepen mogen
de ouders bij het oplaten niet assisteren,
doch wel een broertje of vriendje van
dezelfde leeftijd.
Bij de jongsten mag vader of oom wel
assisteren, doch de jury houdt bij het
puntentoekennen evenwel rekening hoe
ver deze hulp is gegaan.
Dit geldt vooral voor de „manier van
oplaten". Deelnemers kunnen zich opge
ven bij N. Vermeer, Florisstraat 31 en
Chr. Chrispijn, Wielmakersteeg 21.
Voor zover dit mogelijk is kan men
zich ook maandagavond op het terrein
opgeven.
De levensloop van de woensdag j.l.
overleden bekende Nederlandse potten
bakker Herman Zaalberg hebben wij niet
geheel volledig weergegeven.
In 1900 trad de heer Zaalberg in
dienst van de aardewerkfabriek van
Brouwer, doch dit bevredigde hem met,
omdat hij zijn eigen ideeën op potten-
bakkersgebied wilde ontplooien. Dus nam
hij zijn ontslag en begon met de heer
D. Nieuwenhuizen een eigen bedrijf. Dit
samengaan duurde tot na de eerste we
reldoorlog. In 1920 gingen de twee com
pagnons uit elkaar en de heer Zaalberg
zette met zijn zoon het bestaande be
drijf voort.
Rapenburg 25:
„bequame plaets'
In zijn testament, 29 september 1653
Leiden ondertekend en 3 oktober
(„sieckelijck van lichaem, te
1de legghende", vermoedelijk in zijn
toning op de Papengracht) door een
»dicil nader aangevuld 8 oktober
i hij in de Pieterskerk begraven
lepaalde hij, dat zijn gehele met zorg
loor hem verzamelde boekerij „sal
rerden geëmployeert tot publijcke
lienst der studie". Voorts bepaalde hij,
eneinde voor de bibliotheek een „be-
|uame plaets te besorgen", dat de
aecuteur uit zijn kapitaal een som
•an f. 20.000 voor dit doel zou bestem
en.
fceze „bequame plaets" is er gekomen:
I pand Rapenburg hoek Groenhazen-
joht getuigt daar nog heden ten dage
l. De stadsbouwmeester, Arend van
Gravenzande, naar wiens ontwerp
t de Lakenhal en de Marekerk zijn
louwd, ontwierp de plannen.
Unieke verzameling
)e kern der bibliotheek en hier
eren wiij nu wijlen prof. dr. J. W.
iller, die indertijd voor het Leidsch
iversiteitsblad een uitvoerig artikel
reef bestaat uit een keurverza-
ling, bijeengebracht door een ze-
itiendeeuwschen liefhebber van be-
grijke, merkwaardige en fraaie boek-
rken uit de 16de en 17de eeuw: kost-
e en thans zeldzame werken uit al-
lei vakken van wetenschap en kunst,
onderheid de graphische kunsten,
groot aantal door druk. verluchting
ustratie), band, of ook wegens den
legeren aanzienlijken of beroemden,
enaar 'merkwaardige (wellicht by
irkeur Fransche) boeken; als b.v.
IGER DES HEILS GEZINSBONDEN
KWAMEN BIJEEN
Dnder leiding van mevr. majoor Of-
iberg uit Amsterdam vond gisteravond
C ontmoeting plaats van de Leger des
Öls-gezinsbonden Amsterdam-Leiden
de geheel gevulde korpszaal aan de
{oigracht.
fa het zingen van het oude Legerlied
fat laat ons zingen, al te zaam, God
igoed" leidde de majoor de bidstond,
arna kapitein Schurink van het Leid-
Ikorps in het bijzonder de gasten, on-
l wie de bev.voer officieren van het
jrps Amsterdam-oost, de majoors Pie
rs alsmede mevr. majoor Veenvliet een
grtelijk welkom toeriep.
De laatste getuigde van het wonder-
faaal van Gods trouw. Majoor Pieters
fak naar aanleiding van het Evange-
van Marcus „Maar hij begon zich te
hloeken en te zweren(Marcus
W71)-
Het geheel werd afgewisseld door zang
I muziek van de gezinsbonden en de
fabrigade van het Korps Leiden o.l.v.
wnd. dirigent Jac. de la Rie.
Mevrouw kapiteine Schurink-Hazeveld
jidigde deze Legersamenkomst met
mkgebed.
DE ZACHTE FILTERSIGARET DIE SMAAKT.'
Ca. 20.000 „pamfletten"
Doch naast deze .hoeken" bezit de
„Thysiana" ook een zeer aanzienlijke
verzameling waarvan de kern wel
licht eveneens reeds door haren stich
ter op zijn academiereizen is bijeenge
bracht van c. 20.000, meestendeels
Nederlandsche, maar ook vele Fransche
Engelsche en Duitsohe, belangrijke eri
kostbare „pamfletten": de meestal korte
geschriften over de actueele onderwer
pen van den dag, die vroeger ten deele
den dienst deden onzer huidige dag- en
weekbladen en „brochures", en dus, als
de uitingen der toenmalige volksmeening
over de gebeurtenissen, toestanden en
personen naast de eigenlijke geschied
schrijvers voor het nageslacht van groot
belang zijn.
borg eene kleinere verzameling van ne-
gentiendeeuwsche uitgaven van Middel-
hoogduitsche dichters, vele nieuwere
historische werken (b.v. Pertz' Monu
mentsen voorts vele toevallige ge
schenken: allerlei hier niet verwachte
noch thuishoorende, eigenlijk misplaat
ste boeken, „bien étonnés de se trouver
ensemble" met de oorspronkelijke boe
kerij. Daar twee legaten van mevr. en
prof. P. J. Blok gelukkig de geldmid
delen aanmerkelijk verruimd hebben,
heeft de overweging van dit alles er de
curatoren toe geleid, voortaan de uit
breiding meer in overeenstemming te
brengen met het oorspronkelijk karak
ter der boekerij en o.a., voor zoover de
andere uitgaven dit toelaten, ook nu en
dan rekening te houden met eventueele
leemten en wenschen van het Leidsch
Het prachtig gerestaureerde ge
bouw van de Bibliotheca Thysiana
aan het Rapenburg.
(Foto LD./Van VMet)
Prentenkabinet, door aankoop van oude,
fraai verluchte werken of reproductiën
daarvan. Tot zover prof. Muller in zijn
interessante beschrijving over deze
authentieke en ook wetenschappelijke
boekerij.
Maandag 29 september is het voor de
Leidsche Universiteit en de tegenwoor
dige curatoren van deze bibliotheek,
prof. dr. J. N. Bakhuizen van den Brink
en prof dr. Th. J. G. Locher, een be
langrijke dag. De Bibliotheca Thysiana
in nieuwe luister op een nog steeds „be
quame plaets" wordt dan heropend!
Nieuwe Leidse leerstoel
Was in 1951 tolk van het Nederlandse
detachement in Korea
Tot gewoon hoogleraar aan de Leidse Universiteit in de faculteit
der letteren en wijsbegeerte is benoemd dr. F. Vos, verbonden aan het
Sinologisch Instituut te Leiden. Prof. Vos zal Japans en Koreaans
doceren. Hij heeft zich onder meer bekendheid verworven door op te
treden als tolk voor het Nederlandse detachement dat deelnam aan
de Koreaanse oorlog.
Frits Vos werd op 6 november 1918
geboren te Delft. Hij studeerde Chinese
en Japanse taal- en letterkunde aan de f'
Leidse Universiteit waar hij in juni 1940 M
het kandidaatsexamen aflegde. De slui-
ting van de Leidse Universiteit door de
Duitse bezetters dwong hem zijn studie
in Utrecht voort te zetten. Daar legde
hij in oktober 1942 het doctoraal examen I
in het Japans af.
Hij bekroonde zijn studie op 12 juli r
1957 te Leiden met een promotie bij V#-,v
prof. dr. A. F. P. Hulsewé.
Van 1 maart 1946 af vervulde de heer |r
Vos een leeropdracht aan de Leidse l|gjg|k
Univex-siteit in de Japanse taal- en let-
ter kunde. Voorts was hij verbonden aani
het Sinologisch Instituut.
De heer Vos heeft tweemaal persoon-
lijk kermis gemaakt met de taalgebieden 1 WÊÊmÊ
waarop zich zijn wetenschappelijke be-
langstelling richt. Hij werd aangezocht
op te treden als tolk en contactofficier
voor de burgerlijke autoriteiten ten be-
hoeve van het Nederlandse detachement jy4
van het VN-leger, dat Zuid-Korea hielp
de zelfstandigheid te bewaren na de
overval door NoordKorea. Na begin ok- j
tober 1951 uit Korea te zijn terugge-
keerd, ging hij in november van dat f
jaar andermaal naar het Verre-Oosten, «KBafirelP™
ditmaal in opdracht van de Unesco voor
een onderzoek naar de houding van de
Japanse jeugd en de factoren die daar
op hun invloed deden gelden. In april
1952 keerde hij van deze studiereis
terug. Hij gaf daarbij zijn voornemen
te kennen, mettertijd, wanneer zijn werk
in Leiden hem dat zou veroorloven, voor
de derde maal naar Korea en Japan te
reizen.
D. Zuiderveld
Geïnstalleerd als hoofd
Hoogl. Kerkgrachtschool
Tydens een gisteravond in de gym
nastiekzaal van de Geref. Hooglandse
Kerkgrachtschool gehouden bijeen
komst is de heer D. Zuiderveld, geko
men van Sneek, geïnstalleerd als
hoofd van deze school.
De penningmeester van de Ver. voor
lager onderwijs op geref. grondslag, de
heer J. H. de Jong, die deze avond de
plaats innam van de voorzitter, die ver
hinderd was, heette in het bijzonder
welkom dr. H. Schilp, inspecteur van
het Chr. Nationaal Onderwijs, het oud-
hoofd van de school, de heer D. Meyer,
de oudercommissie, de heer L. Noorduin,
wiens plaats de heer Zuiderveld thans
gaat bezetten en de heer C. Willemse, die
tydens ae vakature als waarnemend
hoofd van de Hooglandse Kerkgracht
school is opgetreden.
Spreker, die zeide, dat het bestuur
zeer veel vertrouwen heeft in de capaci
teiten van het nieuwe schoolhoofd, die
doordrongen is van de grote betekenis
van christelijk onderwijs, zette nog eens
uiteen, dat het onderwijs in een christe
lijke school van het eerste tot het laatste
lesuur moet staan onder de heerschappij
van Gods Woord. De Jieer De Jong, die
vervolgens aandacht schonk aan de op
voedende taak van de onderwijzer (es),
achtte het brengen van de Leidse
schooljeugd tot Christus een heerlijke
taak en een verheven opdracht. Een
opdracht, welke alleen vervuld kan
worden indien men zijn hulp verwacht
van God.
Na de installatie, waarbij bloemen
aan de echtgenote van het nieuwe
schoolhoofd werden aangeboden, richtte
de heer De Jong zich tot de heer Wil
lemse, die reeds gepensioneerd, bereid
Pro/, dr. F. VOS
Morgen belangrijke dag
voer Rotterdam
Nieuwe haven en nieuw schip
(Speciale berichtgeving)
Het is morgen een hoogst belangrijke
dag voor Rotterdam. Deze stad, welker
ontwikkeling en welvaart grotendeels te
danken zijn aan de scheepvaart, gaat
dan een begin maken met het graven
van een haven, diep genoeg om de zeer
grote zeeschepen welke thans in de vaart
komen, te kunnen ontvangen. Tevens
zal op die dag een nieuw schip te water
worden gelaten van een zodanig kaliber,
dat het aanzien van ons land in de
wereld ermee zal winnen.
Deze beide evenementen vormen mor
gen de hoofdpunten van het programma
van de vandaag te openen internatio
nale havendag 1958, die hierdoor een
uiterst belangrijk karakter krijgt. Het
bezoek van HM. Koningin Juliana, die
omstreeks 12 uur het startsein zal ge
ven voor de baggerwerkzaamheden van
het Europapoort-project en om half vyf
de tewaterlating van het motorschip
„Rotterdam" van de Holland-Amerika
Lijn zal verrichten, zet aan deze dag
extra luister bij. Zeer talrijke vooraan
staande binnen- en buitenlandse gas
ten zullen aanwezig zijn.
werd gevonden als tijdelijk hoofd op te
treden. Namens het bestuur dankte hy
de heer Willemse voor alle activiteiten
in deze kwaliteit aan de dag gelegd. Een
enveloppe met inhoud was de tastbare
vorm van deze dank. Bovendien werd
ook mevr. Willemse met een boeket
bloemen verrast.
Hierna werd nog het woord gevoerd
door de heren dr. Schilp, Meyer, Noor
duin, J. v. d. Burg namens het personeel
van de school en mevr. L. de Bree
namens de oudei-commissie.
Aan het eind van de avond aanvaard
de de heer Zuiderveld met een princi
pieel woord zyn nieuwe functie, waarin
hy tevens dankte voor de hartelyke
woorden aan zyn adres gericht.
