Nederland verbluft door vordering
elders op gebied van kernfusie
WEERBERICHT
Bij voldoende financiële steun
kan ook ons land rol vervullen
Thans twee V.V.D.-wethouders in
Den Haag; K.V.P. verloor 1 zetel
97ste Jaargang
WOENSDAG 3 SEPTEMBER 1958
No. 29534
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Wltte Slngel Lelden Glro 00 87055
Hoofdredacteur: J. Brouwer f.7.50 per kwartaal; t.2.55 per maand; 1.0.59 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Verklaring prof. dr. H. Brinkman
Voor het kernfusieonderzoek in Nederland is de tweede atoom
conferentie van de Ver. Naties in Genève van zeer grote betekenis.
Er is in Nederland al een begin gemaakt met navorsingen inzake de
beheerste fusie van waterstof kernen. Wat wij nu reeds gehoord heb
ben hetgeen in volgende bijeenkomsten nog nader zal worden
uitgewerkt wat wij hier in de rapporten hebben gelezen en wat wij
op de wetenschappelijke tentoonstelling gezien hebben, heeft ons zeer
verrast. Wij zullen met het kernfusieonderzoek nu een trap hoger
kunnen beginnen dan aanvankelijk in de bedoeling lag. Dit verklaarde
gisteren prof. dr. H. Brinkman, hoogleraar aan de Rijksuniversiteit te
Groningen en een van de Nederlandse gedelegeerden op de atoom
conferentie, toen zijn mening gevraagd werd over de betekenis voor
Nederland van de plenaire zitting van gistermiddag, die aan de kern
fusie was gewijd. Prof. Brinkman is voorzitter van de commissie die
in Nederland het kernfusieonderzoek leidt.
Drie centra van onderzoek
Er komt in Nederland een instituut
voor plasmafysica, dat gevestigd wordt
op het landgoed „Rijnhuyzen" by
Jutphaas, dat daartoe door de F.O.M.
(stichting voor Fundamenteel Onder
zoek de Materie) is aangekocht. Het
thermonucleaire onderzoek zal daar
staan onder leiding van dr. C. M.
Braams uit Utrecht. (Plasma's zijn
volledig geïoniseerde gasmassa's, dus
materie waarin het verband tussen de
bouwstenen der atomen als het ware
verbroken is. Red. L.D.).
Verder zal een belangrijk stuk werk
worden gedaan bij de Kema in Arn
hem, onder leiding van dr. D. T. J.
ter Horst, chef van het kortsluit-
laboratorium der Kema.
Een derde plaats waar onderzoekin
gen zullen worden verricht is he.
Laboratorium voor Massaspectrogra-
fie in Amsterdam, waarvan prof. dr.
J. Kistenmaker directeur is, aldus
besloot prof. Brinkman.
Met energie en
vindingrijkheid
Deze zitting, aldus prof. Brinkman,
■was uiterst belangrijk, omdat een geheel
nieuw wetenschappelijk terrein voor het
eerst uitvoerig internationaal werd be
sproken. Er zijn gegevens gepubliceerd
over soortgelijke experimenten als in
Nederland worden voorbereid, maar
waarvan we niet wisten, dat ze in het
buitenland al zo ver gevorderd waren.
Wat de Amerikanen vooral, maar ook
de Russen, Engelsen en Fransen blij
ken te hebben gepresteerd, is verbluf
fend. Het karakteriseert de betekenis
die aan kernfusie wordt gehecht, dat
het onderzoek in deze landen met
zoveel energie en vindingrijkheid is
aangepakt.
Nederland komt pas
op gang
Nu het kernfusie-onderzoek in Neder
land op gang gaat komen, is deze
conferentie van zeer grote betekenis,
omdat wij mede hier een nauwkeuri
ger antwoord kunnen vinden op de
vraag wat wi' in Nederland moeten
gaan doen, gezien de activiteit van
andere landen.
Want Nederland moet meedoen, zo
zei prof. Brinkman, het is dat verplicht,
gegeven zijn industriële en economische
positie in de wereld. Zelfwerkzaamheid
is onontkoombaar om in staat te zijn
vorderingen in andere landen op hun
waarde te schatten. „Ik ben er van
overtuigd, dat de traditie die Nederland
op het gebied van de natuurkunde heeft,
een garantie is, dat ons land waarde
volle bijdragen zal kunnen leveren op
het gebied van de kernfusie, indien de
vereiste financiële middelen tijdig ter
beschikking komen".
Britse H-bom tot
explosie gebracht
De Britten hebben boven het midden
van de Stille Oceaan een „kernwapen
van grote kracht" tot ontploffing ge
bracht. Een woordvoerder van het mi
nisterie van Bevoorrading bevestigde
later, dat het hier een H-(waterstof-
bom betrof. De luchtmacht deelde mede,
dat de bom door een Vickers Valiant-
bommenwerper werd afgeworpen. Enge
land heeft hiermee zijn negentiende
kernwapen tot explosie gebracht. Het is
de tweede proefontploffing in de hui
dige reeks, die de Britse regering, naar
zü heeft verklaard „zodra mogelijk zal
beëindigen".
Bezoekers uit 1C landen
op de Jaarbeurs
De Utrechtse najaarsbeurs is gisteren
door bezoekers uit totaal 18 landen
bezocht.
Zü waren afkomstig uit België, Duits
land, Engeland, Luxemburg, Oostenrijk,
Zweden, Noorwegen, de V.S. van Ame
rika, Indonesië, Suriname, de Kanaal
eilanden, Polen, Zwitserland, Grieken
land, Denemarken, Mexico, Jordanië en
Monaco.
Advertentie
Zelfde temperaturen
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelyk weinig bewolking, later
wat meer bewolking en in het zuiden
van het land een kans op onweer. On
geveer dezelfde temperaturen als van
daag. Overwegend matige wind in
hoofdzaak tussen oost en zuidoost.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
4 SEPTEMBER
Zon op: 5.55 uur: onder: 19.22 uur.
Maan op: 21.51 uur; onder: 12.22 uur.
Hoogwater te Katwyk te 6.35 en
18.53 uur
Laagwater te 2.28 en 14.36 uur.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's.
Vingerafdrukken!
Overigens houdt men zich in Genève
waarlyk niet alleen met kernfusie
problemen bezig. Het gehele terrein van
de kernwetenschap komt daarbij ter
sprake en dit blijft geleidelik aan zeer
vele uiteenlopende praktische toepas
singen en interessante wetenschappe-
lyke te openbaren.
Zo hebben Japanse geleerden met
behulp van radio-actieve scheikundige
stoffen vingerafdrukken ontdekt, die
met de bestaande methoden niet gevon
den kunnen worden, aldus bleek uit een
op de Geneefse atoomconferentie gepu
bliceerd Japans rapport.
Maar vingerafdrukken op kleding, die
gewoonlijk met de bestaande methoden
niet zichtbaar gemaakt kunnen worden,
konden op de nieuwe manier ock niet
worden ontdekt.
Uranium uit zeewater
Sovjet-geleerden hebben een methode
ontwikkeld om uranium de brandstof 1
voor kernsplytingscentrales uit zee
water te winnen.
In een rapport, dat vandaag op de
atoomconferentie werd gepubliceerd,
zeggen drie Russische geleerden verder,
dat de natuurlijke wateren een gewel
dige hoeveelheid uranium bevatten.
Hoewel zee ,ter minder uranium be
vat dan sommige ertsen met weini"
uranium kan de winning toch goed
koper geschieden. Het proces vereist
noch een groot aantal technici noch
een groot verbruik van energie, aldus
het rapport.
Russische moeilijkheden
De Russische gedelegeerde A. K.
Krasin by het congres heeft onthuld,
dat er een lichte ontploffing is geweest
in een atoomkraohtcentrale van de
Sovjet-Unie. De ontploffing had enige
radio-actieve besmetting veroorzaakt,
'maar geen „ongewenste uitwerkingen"
buiten het brandstofkanaal, waarin de
ontploffing plaats had. Sedert 1954 had
men driemaal eerder moeilijkheden met
de reactor gehad.
V. V.ü. noch C.P.N. in college Amsterdam
De gemeenteraad van Den Haag heeft gistermiddag tot wethouders herbenoemd
de heren C. H. P. W. van den Oever (F.v.d.A.), J. van Zwyndregt (P.v.d.A.),
mr. J. van Aartsen (Prot. Chr.), D. W. Dettmeyer (VVD) en ir. R. C. A. F. J.
van Lissa Nessel (KVP). Van de 45 raadsleden ontbrak alleen de heer G. van
Praag, de enige in de raad overgebleven communist, die op het ogenblik zijn
vakantie in Rusland doorbrengt. Tot zesde wethouder werd gekozen de heer mr.
A. J. Dankelman (VVD) die in de plaats zal komen van de heer mr. H. Schür-
mann (KVP). Het ligt in de lijn der verwachtingen dat aan de heer Dankelman
het beheer van de portefeuille van Financiën zal worden toevertrouwd. In het
college van B. en W. verloor de KVP dus één zetel aan de VVD, welke partij
by de jongste gemeenteraadsverkiezing een winst boekte van vier zetels en thans
elf vertegenwoordigers in de raad heeft.
Het Amsterdams college van B. en W.
is voor de komende vierjarige zittings
periode teruggebracht van 7 op 6 wet
houderszetels. Zowel de VVD als de CPN
zullen ook van dit college geen deel uit
maken.
Dit is het resultaat van een drie uur
durend debat gevolgd door een stemming
in de hoofdstedelijke gemeenteraad, die
gistermiddag voor de eerste maal in zyn
nieuwe samenstelling bijeenkwam. Twee
nieuwe partijen deden haar intrede, nl.
de twee leden sterke Pacifistisch So
cialistische Partij en het ene lid van het
Sociaal Verbond en Sportbelangen.
Van het nieuwe dagelyks bestuur van
Amsterdam maken thans deel uit als
wethouders drie PvdA-leden, twee KVP-
leden en één lid van de Prot. Chr. frac
tie. In het oude college was deze samen
stelling: vier PvdA, twee KVP, plus een
Prot. Chr., in totaal dus 7.
Benoemd werden de heren mr. A. de
de Roos (PvdA), mr. G. van 't Huil
(PvdA), mr. R. Th. van den Bergh
"PvdA), mr. F. H. C. van Wijck (KVP),
W Steinmetz (KVP) en A. in 't Veld
"Prot. Chr.). De heer B. Ram, die van
het oude college deel uitmaakte, zal niet
terugkeren.
De heer R. Th. Le Cavelier (VVD), die
nu drie PvdA-leden 26 stemmen op zich
kreeg uitgebracht voor een wethouders
Een neger-echtpaar, de vrouw
gewapend met een bijl, staat ver-\
slaggevers te woord in de deur van
zijn woning in Londen, welke door
groepen blanken werd aangevallen
en ernstig beschadigd.
functie, verklaarde de benoeming niet te
aanvaarden omdat hy niet wenst opge
sloten te zitten in een college van 6 wet
houders met ruim drie socialisten, daar
mee accentuerend, dat ook de burge
meester van Amsterdam lid van de PvdA
is.
Het terugbrengen van het aantal wet
houderszetels van 7 op 6 geschiedde
doordat de raad een motie aannam, die
was ingediend door de fractievoorzitters
van de PvdA, de KVP en de Prot. Chr.
Deze wilden hiermee tegemoet komen
aan een der verlangens van de WD.
De voorzitters overwogen in de motie
„dat een proportionele samenstelling van
het college van B. en W. slechts valt te
bereiken by een college met zes wethou
ders".
De VVD-fractie stemde voor deze mo
tie, maar de woordvoerder dezer partij
zei zich te willen losmaken van de moti
vering. Alleen de zes CPN-leden stem
den tegen.
Bij de benoeming van de leden der
onderscheidene commissies van bijstand
in de Amsterdamse gemeenteraad en de
behandeling van een voordracht tot uit
breiding van een aantal dier commissies
vanwege de gewijzigde samenstelling van
dc raad. heeft de communistische frac
tievoorzitter de heer L. Seegers, gesteund
door de twee leden van de Pacifistisch
Socialistische Partij nog eens een poging
gedaan het in 1955 door de raad geno
men besluit ongedaan te maken, waarbij
de communistische raadsleden uit de
commissies van bijstand werden geweerd.
Aanleiding hiertoe was voor de PvdA,
de KVP en de Prot. Chr. fracties toen
tertijd het optreden van enkele commu
nistische raadsleden by de staking van
een deel van het Amsterdamse gemeen-
tepersoneel, de zgn. tramstaking.
De heer Seegers diende een voorstel in,
medeondertekend door de heren A. A.
Redeker en P. A. Burggraaf, beide van
de PSP, tot uitbreiding van de raads
commissies met één lid, opdat „de aan
tasting van de democratische rechten
van een raadslid ongedaan worde ge
maakt".
De heer Le Cavelier ondersteunde na
mens de VVD dit voorstel, doch zowel
dc heren Den Uyl (PvdA) als Burger
(KVP) handhaafden hun bezwaren te
gen „de gedragingen der communisten
in hun eigen stad tijdens de stakingen
van het gemeentepersoneel, toen de si
tuatie in de gemeente ernstig werd be
dreigd". De heer Den Uyl sprak zelfs
van sabotage en zei, dat men geen „sa
boteurs benoemt in de commissies van
bijstand, die zoveel bijdragen in het be
stuur van de gemeente".
De raad verwierp tenslotte het voor
stel met 26 tegen 17 stemmen, waarna de
voordracht tot uitbreiding van de com
missies in verband met de gewijzigde sa
menstelling van de raad zonder hoofde-
lyke stemming.
Tot wethouders van Rotterdam zyn
benoemd mej. mr. J. Zeelenberg (PvdA)
en de heren J. U. Schilthuis (VVD), G.
Z de Vos (KVP), A. J. van der Vlerk
(PvdA), mr. H. Bavinck (AR) en R.
Langerak (PvdA).
In de commissies van bijstand hebben
dc communisten geen zitting gekregen.
Deviezenaanwas
van 26 miljoen
Volgens de weekstaat van de Ned.
Bank per 1/9 wijzigde de valutapositie
alleen t.a.v. de deviezen. Het goud bleef
onveranderd op f3570 miljoen. Door de
styging met f25.8 miljoen welke zich
geheel voltrok in de sfeer van de niet-
harde valuta (de convertibele valuta
bleef onveranderd op f874.8 miljoen) is
de totale voorraad goud en deviezen ge
stegen van f4829.5 miljoen tot f4855.3
miljoen.
Erliard stelt zijn
Russische reis uit
Oorzaak: de vluchtelingen
uit Oost-Duitsland
(Van onze correspondent in Bonn)
De Westduitse minister van Economi
sche Zaken, prof. Erhard, gaat voorlopig
niet naar de Sovjet-Uniie. Hij was oor
spronkelijk van plan de komende herfst
naar Moskou te gaan op uitnodiging van
de Russische vice-minister-president
Mikojan, maar de stroom van vluchte
lingen uit Oost-Duitsland heeft hem van
gedachte doen veranderen.
Erhard verklaarde gisteren in Bonn
op een persconferentie, dat hij de Rus
sische uitnodiging niet kon aanvaarden,
zo lang de druk op de Oostduitse bevol
king aanhoudt. Hij vroeg daarbij: „Hoe
moet ik menselijke contacten in Moskou
vinden, wanneer de eenvoudigste mense
lijke contacten tussen de Duitsers door
de brutale maatregelen van de Sovjet
zone onmogelijk worden gemaakt?" Aan
Erhard had Mikojan (tydens zijn bezoek
in april jl. aan Bonn) beloofd, dat er
iéts van Russische zyde gedaan zou
worden ter verbetering van de levens
omstandigheden van de Oostduitsers.
Daarvan is niet veel terechtgekomen,
concludeerde Erhard.
Inmiddels heeft de stroom van Oost
duitse vluchtelingen het politieke leven
in Bonn sterk beïnvloed. Wanneer op 1
oktober aanstaande de Westduitse
Bondsdag te West-Berlijn haar eerste
zitting zal houden, zal het vluchtelingen
probleem een van de voornaamste kwes
ties zijn. Men wil zich tot de gehele we
reld wenden om te protesteren tegen de
uitspattingen van hét Oostduitse com
munistische regime.
Duizend per dag
De vluchtelingenkampen in West-Ber
lijn kunnen de grote stroom uit Oost-
Duitsland nauwelijks verwerken. Per dag
komen 800 tot 1000 mensen naar het
Westen om asiel te vragen, onder wie
steeds weer vele artsen en ingenieurs!
De Westduitse deelstaten hebben zich
thans bereid verklaard meer vluchtelin
gen dan totdusver op te nemen. In Oost-
Duitsland zelf is men het onderling in
communistische kringen niet eens over
de oorzaken van het steeds groter wor
dende aantal vluchtelingen. De secretaris
van het centrale comité van de commu
nistische partij, prof. Hager, heeft de
verkeerde arbeidsmethoden van partij
functionarissen de schuld gegeven; het
partyblad „Neues Deutschland" evenwel
werpt de schuld maar weer eens op de
Westduitse regering, die de koude oorlog
„totaal" zou hebben gemaakt.
Nationalistische soldaten op Que-
moy op weg naar kuststellingen
u elke in verband met de voort-
durende communistische dreige
menten steeds meer worden ver
sterkt.
Binnenkort commerciële
televisie een feit?
In kringen van het bedrijfsleven
wordt het niet onwaarschynlyk ge
acht, dat de staatssecretaris van het
Departement voor O., K. W. binnen
afzienbare tijd stappen zal onderne
men om de commerciële televisie in
ons land te realiseren.
De rede, die de voorzitter van de Raad
van Beheer der Kon. Ned. Jaarbeurs, dr.
G. van der Wal, over het vraagstuk der
commerciële televisie heeft gehouden,
is in kringen van het bedrijfsleven goed
ontvangen.
De heer Van der Waf deelde desge
vraagd nog mede, dat de Jaarbeurs zelf
niet het initiatief tot oprichting van een
commerciële televisie-organisatiie zal
nemen, maar er geen bezwaar tegen
heeft indien de Jaarbeurs als neutraal
bemiddelingsinstituut tussen handel en
industrie daarbij zou worden ingescha
keld.
Instanties, die een cultuurdragende
taak hebben, moeten zich onthouden
van activiteiten mét betrekking tot de
commerciële televisie, aldus de heer Van
der Wal, evenals commerciële organen
het terrein der cultuur moeten mijden.
De commerciële affiniteit, waarover de
Jaarbeurs beschikt, zou, volgens de heer
Van der Wal, inderdaad een orgaan, dat
commerciële televisie omvat te stade
kunnen komen.
Desgevraagd is van de zijde van het
Ministerie van O.. K. en W. verklaard, I
dat de staatssecretaris nog geen stand-
punt heeft inzake de commerciële tele
visie. Zelfs al zou hy een beslissing wen
sen, dan nog moet dit door de minister
rad worden besproken, aangezien het al
of niet instellen van commerciële tele
visie een regeringsaangelegenheid is, al
dus het ministerie.
Granaten op Texel;
niemand gewond
Geschut van de Gelderland
Maandag en gisteren heeft marine
personeel schietproeven onder een
hoge vluchthoek genomen met het
geschut van Hr. Ms. „Gelderland", die
in de haven van Den Helder ligt.
Bij deze oefeningen werden geen
springgranaten gebruikt, maar grana
ten die niet in de lucht of op de
grond ontploffen.
Enkele van die granaten zyn dicht
onder de Texelse kust in de Waddenzee
terechtgekomen en een in een vüver bij
het watergemaal van de Prins Hendrik
polder op het eiland zelf.
Bij het Horntje, waar arbeiders bezig
waren met het vervaardigen van zink-
stukken, kwamen zes granaten neer;
niemand werd gewond.
Op verzoek zyn de oefeningen gister
middag om één uur gestaakt.
Toestand op Cyprus
veel gevaarlijker
In Nicosia en de grote steden van de
hoofdstad van Cyprus moeten alle
Griekse Cyprioten van vdjftien tot 25
jaar met ingang van heden tot nader
order in huis blyven. Deze maatregel
volgt op de moord op twee Britten in
Nicosia.
De Britse veiligheidsdienst vreest dat
de activiteit van de verzetsbeweging
Eoka wellicht zal toenemen als gevolg
van de dood van vier Grieks-Cyprische
verzetstrijders op dinsdag. Zij sneuvel
den in Lioptri, ten zuiden van Fama-
gusta, tijdens een vuurgevecht bij een
razzia. In Famagusta hebben Griekse
Cyprioten vandaag een algemene sta
king van een dag georganiseerd ten
teken van rouw over de vier verzets
lieden.
Gisteravond is in het dorp Aylanja,
ten zuiden van de hoofdstad van Cy
prus, e'en lid van de Britse luchtmacht
doodgeschoten en zyn echtgenote ge
wond. Dit geschiedde bü het Britse mi
litaire ziekenhuis. Verscheidene ver
dachten zouden gearresteerd zyn
Dr. H. F. Ver woerd, de nieuwe
(in Amsterdam geboren) premier
van Zuid-Afrika, die de overleden
premier Strljdom opvolgt.
