DE BLOEIENDE BORDER
RICHARD had nederlaag geleden
Dimitri Sjostakowitsj presenteerde
zijn allerlaatste werk in Parijs
ZATERDAG 19 JULI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Bewogen Leven
Zichzelf overwinnen is het moeilijkste
BERENGARIA: een man blijft man!
DE HEERLIJKE SFEER KEERDE NIET WEER....
Kunst dichter bij het volk'
Gezonde muziek zonder
revolutionair élan
„Da, da, da!"
O
Richard Leeuwenhart is op Sicilië. Hij heeft zij nbanier laten planten op de muur van
Messina, de stad die hij in luttele uren veroverd heeft.
Doch dat is de Franse Koning Filip II August helemaal niet naar de zin. Want is de
Engelse Koning, die ook Hertog van Acquitanië is, bovendien van Normandië zijn leen
man niet? En het past een leenman niet zijn banier te laten wapperen als de leenheer
in de stad is.
Filip II August is hierover zeer ontsticht. In zijn hart minacht hij Richard omdat deze
niet geslepen is. Richard heeft, zo sterk en moedig als hij is, een kinderlijke natuur. Ook
vreest hij de Engelse Koning, omdat deze geen vrees kent en tot alles in staat is.
Volkomen onverwacht komt er voor de Franse Koning
een gelegenheid Richard te wijzen op het onbehoorlijke
van deze daad.
De Engelse Koning zocht namelijk toenadering tot hem
om de kwestie van Ann te regelen. Ann is een zuster van
de Franse Koning en Leeuwenhart wil gaarne een schade
loosstelling geven om de al jaren bestaande betrekking
tussen Ann en hem te verbreken.
Als Filip II August dit verneemt, komt er een masker
voor zijn gezicht. Achter dat masker werken zijn gedach
ten vliegensvlug. Hij kan best een grote som gelds ge
bruiken, doch hoe komt Richard daaraan? Zyn spionnen
hebben hem verteld dat Richard zo arm is als een kerkrat.
De ganse opbrengst van de Saladintienden heeft het
kruisleger verslonden. Richard heeft zelfs kroonjuwelen
verpand om aan voldoende geld te komen.
Hij beweegt zyn kleine handen heen en weer, doch zijn
gezicht is volmaakt rustig als hy zegt:
„De Koning van Engeland heeft ook al zijn geld in deze
kruistocht gestoken, naar ik meen".
Richard antwoordt dat hij Tancred zal laten bloeden
voor de overlast die hij zyn zuster heeft aangedaan.
Bovendien heeft zy recht op haar weduw-goed. Zy wil
hem dit afstaan voor dit doel.
[ndien de Franse Koning geweten had dat Berengaria
op dat moment de torenkamer werd binnengesmok
keld, zou hij zyn eisen veel hoger hebben gesteld.
Het was immers een onmogelijke figuur: Richard
Leeuwenhart is de toekomstige gemaal van zyn zuster.
Bovendien is deze zijn leenman. In deze verhouding kan
hij toch niet, in byzijn van de Franse Koning zijn zus
ter beledigen door voor het oog van de wereld Beren
garia zyn liefde te tonen.
De Franse Koning wist niet dat zU in de afgelopen
nacht door een visser was gehaald. De Franse Koning
wist heel goed dat Leeuwenhart tenslotte deed wat hij
verkoos. Daarom aanvaardde hij het voorstel waarby
hem een grote schadeloosstelling werd toegezegd, als
mede een plaats voor zyn banier op de muur van
Messina.
Toen Richard Leeuwenhart die middag naar de toren
kamer klom, vermoedde hy in de verste verte niet
wat hem wachtte. Hij de Koning, had een vriend
meegenomen: Toulouse, die hij eens ontmoet had in Na
varre, en die toen, op ridderlijke wijze, de weg voor hem
geëffend had naar Berengaria.
Dat is nu al jaren geleden! Toen voelde hy zich een
onhandig mens in de omgeving van Berengaria. Zij had
deel aan een andere beschaving dan hij. Aan het hof van
de Koning van Navarre heerste een sfeer en een luxe
die hem volkomen vreemd was.
Hij had daar geschitterd door moed en behendigheid.
Hy had daar de liefde gewonnen van een vrouwe, die veel
meer hield van zieleadel dan van brute kracht.
Wat is er in de vervlogen jaren veel gebeurd! Nu is
hij Koning van Engeland. Bovenal een der leiders
van de derde en grote kruistocht. De stokoude
Duitse keizer Friedrich Barbarossa trekt met zyn leger
over land naar Palestina. Deze Friedrich is, ondanks zyn
heroïsch leven, geen party meer voor hem. De Franse
Koning zal nooit een party voor hem worden. Hy is het,
Richard Leeuwenhart, die het volbrengen zal, die Saladin
op de knieën zal krygen.
Hy heeft Toulouse meegenomen. Als bliksemafleider. Nu
zal Johanna geen lastige vragen stellen over Robin, die
kruistochten verfoeit, omdat het doel toch niet bereikt
zou worden en Engeland erdoor bloedt!
Nu is hy bij de torenkamer aangekomen. Als hij
binnentreedt en om zich heen ziet, blyft hij als aan de
grond genageld staan.
Hy ziet zijn zuster wel, en zijn moeder ook wel, doch
midden in de grote kamer staat zij, Berengaria. Haar
donkere ogen zyn op hem gericht. Onderzoekend byna.
Voor die ogen kan hij niets verbergen en hy wil het
ook niet.
„Berengaria".
„Richard".
Zo ooit twee mensen in elkaar opgegaan zijn in een
duizeling van geluk, dan waren het deze twee.
Hy is niet meer de jonge ridder van het toernooi. Nu
is hy een volgroeid mens, die leider is van een groot
scheepse expeditie. Na al die jaren heeft hy zichzelf ge
vonden in haar. Die wereld van tederheid en zachtheid,
die in haar straalt, is ook zijn wereld. Slechts met
behulp van dit grote nieuwe kan hy als kruisridder
slagen!
„Nu is het genoeg myn zoon. Zul je nu eens je moeder
begroeten?" Koningin Eleonore kykt glimlachend naar de
twee gelieven. Glimlachend als een wyze vrouw, die uit
ervaring weet dat er geen enkel menseiyk liefde-moment
is dat iemand duurzaam kan veranderen. Maar moet het
leven zyn beloop niet hebben? Heeft ook zy nu nog niet
een schat van schone herinneringen aan momenten
waarin ze hetzelfde heeft gevoeld?
Richard begroet haar en dan stelt hy Toulouse aan het
gezelschap voor.
Richard wil weten hoe Johanna het klaar gespeeld
heeft om geliefde en moeder hier binnen te smokkelen.
De Koningin-weduwe van Sicilië lacht haar zorgeloze
lach. „Dit is veel meer van moeder uitgegaan dan van
my. Maar waarom zou ik niet meewerken aan Jouw
geluk?"
Toen zwol de borst van de Engelse Koning van trots.
Hy keerde zich weer naar Berengaria en zei zacht:
„Heb je myn banier van de muur zien waaien?"
„Ja", lachte zy en toen keek ze hem aan. Die blik van
haar sprak dieper en klaarder dan zy met woorden had
kunnen doen.
Woorden roepen weerstand op. Woorden zyn altyd
onvolledig. Woorden worden door anderen gehoord.
In haar blik lag oneindige zachtheid, maar ook een
karaktervastheid, een wysheid die hem nog vreemd was.
Door die blik veranderde hy opeens weer in die jonge
ridder, die uit behoefte aan zelfrespect, met zijn daden
had moeten pralen.
„Heb je myn banier van de muur zien waaien", zyn
eigen woorden klinken weer in hem. Nu heel anders. Nu
veroordelen zyn eigen woorden hem. Nu zeggen die woor
den: „Jy? Ben jij de ware, de grote leider van een kruis
tocht? Christus, die het kruis gedragen heeft, heeft zich
op geen enkele daad beroemd".
HU is niet boos, omdat hy de grote liefde ziet die in
haar ogen blinkt voor hem. Niemand heeft gevoeld wat
hy zo even heeft ervaren. Voor het eerst in zyn leven
kan hij met een menselijk wezen spreken zonder
woorden.
„De Franse wappert er nu naast", zegt hy hartelijk
en dan ziet hy haar ogen vochtig worden. Zy is veel te
teer om in een kruisleger mee te trekken, vindt hij
opeens.
„Richard, je bent een Koning geworden, hoe trots ben
ik nu op je!"
„Jy bent weldra een Koningin!"
De stem van Koningin Eleonora klinkt luid en verwon
derd: „Richard, waarom is Robin er niet?"
De heeriyke glans van licht die in hem is verandert in
duisternis. De Koning fronst zyn wenkbrauwen en zegt:
„Die komt ook niet".
„Je wilt toch niet zeggen dat hy in Engeland is?" De
woorden komen fel van Johanna's lippen.
„Ja, dat wil ik zeggen. Robin moest bevólen worden
mee te gaan, anders wilde hy niet. Robin vertrouwt Jan
niet, en daarom wilde hy met macht bekleed worden.
Robin is vogelvry".
De Koning waagde het niet zyn zuster aan te zien. Hy
wist precies hoe ze nu keek, hoe ze zich nu voelde. Ergens
diep in hem klaagde hy zichzelf aan, doch hy wilde niet
luisteren naar die stem. Hy wilde zich ook niet bezig hou
den met de vraag waarom hy Johanna dit had aange
daan, die altyd voor hem op de bres had gestaan.
Hij, die nauwelijks een minuut geleden had gedacht dat
hy de ganse wereld wèl kon doen, door het grote dat
plotseling in hem geboren was, voelde nu een woede in
zich opkomen, die hij nauwelijks beheersen kon.
Zyn moeder zag het wel, doch zy vreesde haar zonen
niet hun driftbuien.
„Vogelvry? Jullie moesten je schamen. Nu zie je het
Berengaria, een man blijft een man".
Zy zei niets terug. En daarvoor was de Koning
haar dankbaar. Doch de heeriyke sfeer die er héél even
geweest was, keerde niet weer. Waar zy by was had hy
een nederlaag geleden in haar ogen. En hij zag geen
kans deze nederlaag in een overwinning te doen ver
keren. Het is immers veel moeilyker zichzelf te over
winnen, dan een stad in te nemen.
REIN BROUWER
.5?
(Van onze Parijse correspondent)
ranneer in de diplomatieke en militaire regionen
de vrede nog niet helemaal definitief getekend
is, dan schijnt in de domeinen der cultuur de
koude oorlog tussen oost en west nu toch wel een einde
te hebben genomen. Terwijl tussen Moskou en Parijs
een grootscheepse uitwisseling plaats vond, waardoor
men wederzijds met de balletten van de opera en van
het niet minder vermaarde Bolsjoi-theater kon kennis
maken, kwam op hetzelfde moment ook nog de be
roemde Sovjet-componist Dimitri Sjostakowitsj naar
de Franse hoofdstad om de supervisie over de op
name van een aantal grammofoonplaten uit te oefenen
en bovendien een tweetal concerten te geven. Bij die
zelfde gelegenheid heeft de 52-jarige musicus, die in
zijn vaderland een positie van de allereerste rang be
kleedt, tevens gelegenheid gevonden bij een ontmoe
ting met Franse collega's en journalisten verscheidene
vragen te beantwoorden met betrekking tot zijn per
soon en de muzikale stand van zaken in zijn land.
Dat collectieve interview, is overigens een operatie ge
worden, die niet al te vlot verliep. Want afgezien van de
taaibarricade de kunstenaar bleek alleen maar Russisch
te spreken is Sjostakowitsj beslist ook al geen rappe
prater. Via een tolk moesten üe woorden hem uit de mond
worden getrokken, en wanneer hy het maar even af dacht
te kunnen met een reeks verlegen geprevelde da, da, da's,
dan was er een spervuur van nieuwe vragen nodig om er
ook nog een paar sobere commentaren by te krygen.
DIMITRI SJOSTAKOWITSJ
Niettemin vernam men, met vereen
de krachten uiteindelijk dan toch dat
Sjostakowitsj nu voor het eerst West-
Europa bezocht, n adat hy in 1949 al
wel eens in de V.S. was geweest. Ver
der: dat hy in de Sovjet-Unie per-
sooniyk indertyd kennis had mogen
maken met Darius Milhaud, Jean Wie
ner en wylen Arthur Honegger die hy
onder alle Franse componisten van
deze dagen nog wel het hoogste waar
deerde. Dat hy in 1906 in toenmalig
St.-Petersburg werd geboren doch
dit moest zyn vtouw dan nog allemaal
vertellen en dat zyn vader inge
nieur der publieke werken en zyn moe
der pianiste was. Dat details die uit
diezelfde bron werden geput hy op
zyn dertiende jaar zyn kameraden op
het conservatorium door zyn fabuleuze
talenten dermate verblindde dat zy
gezamenlyk een spontane démarche
by directeur Alexandre Glazounoff on
dernamen om voor de knaap, die een
zwakke gezondheid had, in een der
vele hongerwinters extra voedselbon
nen los te krygen. En dat alweer
volgens zyn echtgenote die bystand
toch niet had kunnen voorkomen dat
de jonge componist verschillende Jaren
in een sanatorium voor tuberoulose-
ïyders moest worden opgenomen.
Zijn elfde symfonie die nu buiten
Rusland in Parys ten doop werd ge
houden in de zaal en voor de micro
van de grammofoon had van de
componist zes maanden arbeid ver
eist, waarvoor hy met de Leninprijt
beloond zou worden.
Geen artistieke bomenplanter
De bloeiende border is het
middelpunt van de tuin. Van
een goed onderhouden en goed
ingedeelde border kunt u eigen-
lyk de hele zomer volop bloe
men hebben, doch dan zult u
het niet alleen in de vaste
planten moeten zoeken. Vaste
of overblyvende planten heb
ben tenslotte maar een be
paalde bloeityd en by de meeste
soorten kan men dat wel op
ongeveer vier weken stellen. Het
zal u dus duidelijk zyn dat
aanvullend materiaal nodig is
om de bloemloze plekken van
de vroeg bloeiende primula's en
de Doronicums of voorj aars-
zonnebloemen. Voor deze zal
dus iets anders in de plaats
moeten komen. Dat is niet zo
erg. Het is juist heel goed dat
zulke primula's en Doronicums
opgenomen worden; die kunnen
dan elders in de tuin opgeplant
worden en tegelijkertijd kan
men ze scheuren. Zoek voor hen
een licht schaduwplekje ergens
achter in de tuin; aanstaande
herfst kunnen, ze dan opnieuw
op de voor hen bestemde plaat
sen gepoot worden.
Nu zal men zich dus wat een
jarige zomerbloemen moeten
aanschaffen; het word te laat
nu nog in eigen tuin te zaaien,
doch de bloemist heeft bepaalde
soorten in potjes gekweekt en
die kunnen nu in de volle grond
geplant worden. Salvia's of
vuursalies zyn by zonder mooi:
u kimt er een felle kleurplek
mee vormen en ze komen nog
beter tot hun recht indien
donkerblauw in de buurt wordt
gepoot. Salvia's moeten wel een
warme en zonnige standplaats
hebben en verlangen ook een
goed bemeste grond. Afrikaan-
tjes worden door de bloemist
ook in potjes gekweekt en het
zijn vooral de laagblijvende
soorten, die nu nog gepoot kun
nen worden. Er zyn allerlei
soorten struik- en knolbego
nia's, die in aanmerking komen
voor borderbeplanting; doe er
uw voordeel mee en zy vinden
het wel prettig indien ze zo
kunnen groeien, dat ze op het
heetst van de dag een weinig
beschermd staan tegen al te
felle zon. Begonia's stellen ook
nog andere eisen aan de grond;
die moet vermengd worden met
wat oude mest of turfmolm.
Ze voldoen niet best in schrale
tuingronden.
Zorg er voor dat hoogop
groeiende vaste planten in uw
border van stokken worden
voorzien; steek ze schuin ach
ter de plant en bindt elke
scheut afzonderlyk vast; de
natuurlyke groeiwyze van elke
plant dient men zoveel moge-
lyk te behouden.
O. KROMDUK.
VER de vrijheid die de kunste
naars van de Sovjet-regering
genoten. had Sjostakowitsj,
die secretaris is van het syndicaat
der componisten, zich helemaal
niet te beklagen, zo verzekerde
hy met drie „njet's". Een boude ver
klaring, die na enorm veel moeite en
aandringen, werd toegelicht met de
mededeling dat alle Russische arties
ten vandaag bevangen waren met één
zelfde oprecht verlangen hun kunst
steeds dichter bij het volk te brengen,
daarby als één man met beide handen
scheppend uit de rijke nationale folk
lore, zodat voor hen artistieke pro
blemen zich wel tot het strikte mini
mum konden beperken.
Het gevaar van nivellering (waarop
iemand in dat verband meende te
moeten wyzen) was, zo vond de mees
ter, veel denkbeeldiger onder de Rus
sische verhoudingen dan in de Wester
se wereld.
„rk heb de indruk", zo werd een
aantal aarzelende volzinnen van de
componist door zyn tolk samenge
vat, dat integendeel juist al die theo
rieën over dodecafonische, concrete
en elektrofonische muziek waar ze in
de Sovjet-Unie helemaal niet onder
leden, tot een verarming en een ver
vlakking van de kunst moesten voe
ren. Over die punten van zaken ware
natuuriyk nog een heel hoge boom op
te zetten, maar uit alles was nu wel
overduldelyk gebleken, dat Sjostako
witsj beslist niet tot het ras der artis
tieke bomenplanters gerekend kon en
vooral wenst te worden.
Recht op het doel
VEN indruk die door de uitvoering
•1—1 van zyn eigen werken de ge
noemde symfonie en zyn tweede en
derde pianoconcert waarin de compo
nist zelf als de, niet zeer overtuigende,
solist optrad nog eens ten overvloe
de zou worden bevestigd. Het is muziek
van kerngezond gehalte die .steeds
recht afgaat op het doel, zonder om
wegen en interessante achterpaadjes
te 'bewandelen. Geen muziek derhalve
voor lange oren en diepzinnige gezich
ten. zyn symfonie die gebaseerd is op
een „programma" geïnspireerd door
de mislukte revolutie van 1905 is
een soort muzikaal prentenboek waar
in de verschillende taferelen in spre
kende kleuren geschilderd zyn. Sjosta
kowitsj is intussen zeker niet van hu
mor en zelfs van ironie, gespeend,
eigenschappen waardoor hy soms wel
overeenkomst met een Poulenc ver
toont, maar die al te vaak verdrinken
in een ongeremde breedsprakigheid
waarin dan gelyktydig ook veel sym
pathie voor deze stellig hoog begaafde
componist verzinken moest.
Wie echter nog de naïeviteit zou op
brengen te menen dat de meest ge
vierde en officiële meester-componist
van de Unie der Verenigde Sovjet Re
publieken ook nog maar een spoortje
revolutionair elan of tumult vertoon
de, zal Sjostakowitsj, zowel met zyn
verklaringen als zyn muziek, van al
die illusies subsidiair vrees af
doende hebben bevrijd.
Frank Onnen.
