Jan Corduwener
CITROEN
CASINO
Westduitse leger heeft thans een
Wehrheanftragte, d.i. pottenkijker
SCHUDEI'S
Uitvoering „Alles ter ere Gods"
Oud voor tav tijd
Socialisten nemen hem kwalijk
dal hij maar kort soldaat was
Tussen Keulen en Aken graaft
men liet grootste gat ter wereld
97ste jaargang
Donderdag 22 mei 1958
Tweede blad no. 29446
Simpele aantrekkingskracht van het kind
Hei is bij kinderuitvoeringen meestal
zó: de zaal lijkt een familie- en vrien-
denbijeenkomsl. Men komt niet om
zangwonderen te beleven, maar om de
simpele aantrekkingskracht die het
kind op het grote podium uitoefent op
de naastbetrokkenen.
Zo was het ook gisteren in het Ge
bouw „Prediker" in de Janvossensteeg.
Daar waren de eerste woorden, <!le bü
opeenschuivend gordijn om ons heen
vielen: „Hoe schattig, wat leuk"...
De Chr. Ger. Zangvereniging „Alles
ter ere Gods" had daar haar koren bij
eengebracht: Kinder-, Jeugd- en Ge
mengd Koor. Ze stonden gedrieen aan
getreden toen het concertje begon, van
zelfsprekend met de kleintjes vooraan,
en wel om een lofzang in een zetting
van Herman de Wolff aan te heffen. De
koraalmelodie was daarbij als cantus
firmus aan de jongsten gegeven, de
ouderen zongen een tegenzang. Daar het
podium smal is en dientengevolge het
gemengd koor te diep stond, daar bo
vendien het podium met doeken was
gedrapeerd, werd geen boeiende verhou
ding verkregen, de koraalstem domi
neerde zeer sterk, de tegenstemmen
klonken te dun. Maar deze combinatie
was alleen maar ter wille van een wat
indrukwekkend „openingskoor" zo ge
vormd.
Daarna stonden „De jongsten van het
kinderkoor" alleen voor hun „Kinderge
bed" van Catherine yan Rennes, dat ze
met een aardige klankkleur lieten horen,
terwijl vervolgens het hele kinderkoor
hetzelfde deed met een ander lied van
deze grote kindervriend.
Ook het nu optredende Jeugdkoor, o.a.
met een Engelse melodie, bleek aange
naam getimbreerd. In deze afdeling van
hun programma-aandeel lag wat een
vormigheid over de zang, waarmee we
bedoelen, dat we de beelding zwak
vonden. Dat stond beter in de vijf latere
liederen, onder welke er waren van
Mendelssohn, Schuurman en Hespe. Het
Kinderkoor van zijn kant had verder
zelfs nog een zevental zangen voor de
boeg.
Tussendoor heeft het gemengd koor
der ouderen „solo" twee nummers ten
beste gegeven. Waarbij o.i. tevens het
beste van de avond, nl. een 160 jaar
oude melodie „God roept ons broeders",
in de harmonisatie van Leo Mens. Het
beste niet alleen door het keurig ver
zorgde zingen, ook door de wèlklin-
kende samenklanken van de geslaagde
harmonisatie.
Het tweede „gemengde" nummer was
De Wolffs „Hymnus". Deze ontwikkelt
hier een stijl, die de leek direct aan
spreekt. de elementen van de iiedertafel-
stijl zijn er rijk in vertegenwoordigd. De
compositie geeft gelegenheid om uit
van de dames. Maar deze stijl raakt nu
toch wel uit de tijd. Er is tegenwoordig
zoveel gewijd werk beschikbaar, dat
kunstzinniger is! Weliswaar zijn de mo
derne kerkelijke componisten en bewer
kers niet op het gemakkelijke uit. De
Wolff is daarentegen zo vertrouwd en
zo prettig zingbaar.
En we denken ook, dat de heer Ar-
noldus zijn materiaal niet over-spannen
wil. Zeker wil hij dit niet van de kin
deren en de jeugd. Hij hield een korte
lezing over enige koor-pedagogische re
gels voor de jeugdzang, waaruit dit bleek.
Hij liet daarbij ook een en ander horen
over de stemmutatie.
De pianobegeleidingen waren in han
den van de heer P. M. Overduin, die
ook enkele soli voor zijn rekening nam.
Ds. v. d. Weele omraamde de uitvoering
met de hem eigen herderlijke opwek
kingswoorden.
V.
LEIDSE BEIAARDIER NAAR
IERLAND EN BRAZILIË.
Op uitnodiging van het ministerie
van Onderwijs, K. en W. zal Leen 't
Hart, stadsbeiaardier van Leiden, Delft.
Rotterdam en Amersfoort en directeur
van de Beiaardschool in Amersfoort,
tijden^, de pinksterweek. deelnemen aan
het internationaal carillonfestival in
het dicht bij Cork gelegen Ierse plaatsje,
Cobh.
Leen 't Hart zal vier concerten geven
op de grote beiaard van de kathedraal
van Cobh. Voorts heeft Leen 't Hart
een uitnodiging ontvangen om op 25
ianuari 1959 de nieuwe beiaard van de
kathedraal van Sao Paulo in Brazilië
in te wijden.
CORRESPONDENTIE.
Ph. Th. H. te Leiden Nijmegen.
Mook. Afferden. Arcen. Venlo. Roer
mond. Sittard, Schinnen. Valkenburg.
130 km.
Onze oud-stadgenote, mej. G. Brak
hoven, hoofd van de christelijke kleu
terschool „Prinses Irene" te Den Hel
der. slaagde aan de Vrije Universiteit
voor het examen kleuterpedagoge.
Prot. Chr. Woningbouwvereniging opgericht
Voor Leiden en omgeving
Tijdens een gisteravond in het wjjk-
gebouw Levendaal gehouden bijeen
komst van adspirant-leden is men
door het aannemen van de statuten
gekomen tot de definitieve oprichting
van de (nog naamloze) Prot. Chr. Wo
ningbouwvereniging.
De vereniging telt thans 77 leden; dit
aantal zal echter waarschijnlijk door een
bescheiden propaganda snel groeien.
Eerste doel is nu het aanvragen van de
Koninklijke goedkeuring op de statuten,
waarna de vereniging aan haar eigenlijk
doel kan gaan werken.
Na een schriftelijke stemming werden
de heren C Kromhout, I. Eikerbout, P.
J. v. d. Mark en B. de Kier. die alle
vier reeds in het voorlopige bestuur zit
ting hadden, alsmede de heren G. Berg
man. C. Haasbroek en J. Favier in het
bestuur gekozen. Alleen de heren Stolp
en Padding van het voorlopig bestuur
hadden zich niet meer herkiesbaar ge
steld. De bestuursfuncties zullen na on
derling beraad worden verdeeld. Het
correspondentie adres blijft voorlopig:
C. Kromhout, Jac. Catslaan 79.
Uit de statuten blijkt onder meer, dat
de vereniging zich uitsluitend ten doel
stelt in het belang van de verbetering
der volkshuisvesting te Leiden en omge
ving (dit laatsrte uit praktische overwe
gingen voor het geval men t.z.t. in een
randgebied huizen in exploitatie krijgt)
werkzaam te zijn Zij beoogt daartoe aan
de eisen des 'tijds beantwoordende wo
ningen te stichten, teneinde deze bij
vóórhaar aan haar leden te verhuren en
andere handelingen te verrichten, die
bevorderlijk zijn aan het gestelde doel
Lid der vereniging kunnen worden
personen, bekwaam tot het aangaan van
overeenkomsten (in het algemeen dus
personen boven de 21 jaar). Elk lid ont
vangt bij toelating een rangnummer.
De woningen, die de vereniging in ex
ploitatie krijgt, worden toegewezen aan
de zich daarvoor aanmeldende leden in
volgorde van hun rangnummer, tenzij op
grond van een van kracht zijnde wette
lijke regeling inzake de verdeling van
woonruimte van overheidswege anders
wordt bepaald.
Uit billijkheidsoverwegingen kregen de
adspirant-leden gisteravond hun rang
nummer bij loting.
JP
•r>
,WOrdt U hct g«cl,jkst, als U een
"Std0Ze Stemmi"g overhand laar
krijgen.
HCt beg'nt 3' wanneer mc„
toegeeft aan een klein
Leerlooiers winnen het
zitvoetbaltoernooi
De „Leerlooiers" hebben zich ook op
de laatste avond van de finalecompe
titie van het zitvoetbaltoernooi van de
Leidse Jeugd Toer de sterkste getoond
en hebben daarmede beslag gelegd op de
eerste prijs.
De uitslagen waren: Leerlooiers
Oranjeploeg 2—0, Leerlooiers—Rijp we
tering 4—1, Sophiastraat^-Oranjeploeg
1—0, Oranjeploeg—Rijpwetering 0—2,
SophiastraatLeerlooiers 34, Sophia-
straatRijpwetering werd door Rijpwe
tering gewonnen gegeven.
Daardoor werd de eindstandLeer
looiers 6—11, 27—10; Rijpwetering 6—6,
12—13; Sophiastr. 6—5, 20—22; Oranje-
Dloeg 6—2, 8—19.
Tot slot van het toernooi speelden de
„Leerlooiers" een wedstrijd tegen de
scheidsrechters en wonnen ook deze
stryd (64).
Meisje verdronken in
Nieuwe Rijn
Gisteravond heeft zich in de Nieuwe
Rijn een tragisch verdrinkingsongeval
voorgedaan, dat het leven heeft gekost
aan de zeven-jarige Corrie Sluyter. wo
nende aan de Nieuwe Rijn 26. Toen het
meisje langer uit bleef dan gewoonlijk,
heeft men tegen de avond de politie
van haar vermissing op de hoogte ge
steld. Na geruime tijd dreggen werd
het stoffelijk overschot van het meisje
gisteravond om tien minuten voor elf
in de omgeving van de ouderlijke wo
ning naar boven gehaald. Over de toe-
Iracht van dit ongeval tast de politie
nog in het duister. Het is een raadsel,
dat niemand van dit ongeval getuige is
geweest.
Illlllllllllllllllllllli
Misbruik het materiaal van de
Leidse Reddingsbrigade niet.
In geval van nood moet het in
goede staat beschikbaar zijn.
Ifllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
lllllllllllilll
DUBBEL
GESTOOKTE
NV DE CONDOR - DISTILLEERDERIJ - LEIDEN
volle borst te zingen en dat deed men Ju
dan ook, met een duidelijk overwicht' U311S010SJ0S 111 clCtlC
Advertentie
te NOORDWIJK AAN ZEE;
Dansavond op zaterdag 24 mei a.s.
van 91 uur
BALLROOM ORKEST van
Vóórverkoop toegangskaarten a f 2.
zaterdag van 35 aan de zaal
telefoon 2367 (k 1719).
PROMOTIE LEIDSE UNIVERSITEIT.
Gepromoveerd tot doctor in de Wis-
en Natuurkunde op proefschrift getiteld
..On the theory of Alpha Decay", de
heer P. J. Brussaard, geboren te Den
Haag en wonende te Leiden.
Amsterdamse H.B.S.-ers op
excursie
ONTVANGST IN HET STADHUIS.
Vijfendertig leerlingen van de tweede
driejarige H.B.S. in Amsterdam zijn gis
termiddag ontvangen in het Stadhuis,
om zich door wethouder J. C. van Schaik
het een en ander te laten vertellen over
de geschiedenis, de moeilijkheden en de
mogelijkheden van de Sleutelstad. Dit
bezoek maakte deel uit van een werk
week, die de scholieren onder leiding
van drie leerkrachten in deze omgeving
doorbrengen. Zij verblijven in het kamp
hotel „De Branding" in Noordwijk en
maken van daaruit op de fiets excursies
naar diverse: bezienswaardigheden. Zo
hebben zij al de Eerste Kamer in Den
Haag bezocht en zijn rondgeleid in een
der Leidse bedrijven.
De heer Van Schaik toonde grote
interesse voor de prettige vorm van on
derwijs, die de H.B.S.-ers deze week ont
vangen. Ook zellf heeft hij daaraan mee
gewerkt door de scholieren op een .Jicht
te verteren" manier iets te vertellen over
de problemen van een oude stad als
Leiden en de grenzen der uitbreiding,
waarvoor men op het ogenblik staat. De
heer B. Swanenburg, ge»**lijk inspec
teur voor het onderwijs, vulde deze korte
lezing nog aan met een beknopte om
schrijving van het sturctuurplan.
Tot slot bezichtigden de leerlingen het
Stadhuis.
J. C. VAN SCHAIK
lV/2 JAAR WETHOUDER.
In verband met het feit. dat het dezer
dagen 12V2 jaar geleden is, dat de heer
J. C. van Schaik zijn taak als wethou
der van Onderwijs aanvaardde, houdt
de federatie Leiden van de P. v. d. A.
hedenavond in het gebouw „Ons Cen
trum" aan de Hooigracht een bijeen
komst. waarin aandacht aan dit jubi
leum zal worden besteed. Tijdens deze
samenkomst bestaat er gelegenheid de
heer Van Schaik geluk te wensen.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Susanna Frederika Louisa, dr. van L. F.
Coertse en L. van de Vlekkert; Cornells
Daniel, zn. van C. D. Zandvliet en C. M.
Zwart; Johannes Hendrik, zn. van J.
Kalkhoven en M. Mey; Maria Cornelia
Geertrulda Petronella, dr. van J. Hakken
berg en C. P. Haasbroek: Ferdinand Jo
hannes, zn. van A C Witteman en P. W.
Schrama: Josephine Bertine, dr. van L. J.
de Koning en J. C. Jansen
OVERLEDEN
J. Lanting. 58 Jr.. man; L. M. A. Lohoft,
42 Jr. echtgenote van C. G. van Koolber
gen; L. J. W. Bekker, 49 Jr.. man: C. H.
van Stein, 58 Jr.. echtgenote van H. van
Bohemen; J. Mul, 62 jr., weduwe van J.
de Jong; W. Roest, 95 Jr., man; M. G.
Vlnkestljn. 76 Jr.. man.
Leerlingen-uitvoering
balletschool Swinkels
Het geven van balletles is een moei
lijke en zeer verantwoordelijke bezigheid.
Men moet behalve over een rijke erva
ring op dit terrein*ook over een behoor
lijke dosis geduld en liefde beschikken
wil men bereiken, dat de leerlingen
dansen op een wijze zoals Terpsichors
dansen op een wijze zoals Terpsichore
gen op hun beurt moeten vanzelfspre
kend onder alle omstandigheden weten
door te zetten. Ook al zijn er slechts
weinigen, die een bescheiden plaatsje in
de wereld van het grote ballet in kun
nen nemen, toch moet men de waarde
van het leren dansen niet onderschat
ten. Voor de lichamelijke vorming alleen
al is het goed. dat jonge meisjes en
dan liefst zo vroeg mogelijk een of
meerdere keren per week naar balletles
gaan.
De leerlingen van mevrouw H. Swin
kelsHendnchs toonden hun kunnen
gisteravond in het openbaar. Zij kwa
men daartoe bijeen in „Den Burcht",
waarvan de grote zaal voor het grootste
deel was gevuld met ouders. Het rijk
gevarieerde programma, dat o.i. iets te
overladen was, werd in redelijk snel
tempo afgewerkt. Aan het begin van de
avond, die met een vriendelijk woord
van welkom door mevrouw Swinkels zelf
werd geopend, voerden zowel de jongens
als de oudere leerlingen op' muziek in
driekwartsmaat oefeningen aan de barre
uit. Daarna volgde een even aardige
oefening au milieu. Vrij goed verzorgd
was het Ballet Egyptiën, dat door wat
oudere meisjes werd gedanst. Overigens
had een en ander weinig met het land
der pharao's te maken. Een zeer groot
aantal meisjes nam aan het spectacu
laire bal in poppenstad deel. Er was een
lieve fee. er waren grappige clowns (die
wel wat al te dikwijls de zaal in keken)
en er waren ook feestgangers, die met
hun dansen de oude tijd in herinnering
riepen. Na de pauze dansten zeven
kleine meisjes op muziek van Strausz.
terwijl even later van de zelfde compo
nist een polka ten gehore werd gebracht.
Jammer overigens dat de meisjes op
grammofocnmuziek moeten dansen. Een
aardig effect gaven de groene kos
tuumpjes, waarin enkele meisjes opkwa
men toen er een nocturne van Chopin
werd gespeeld. Bijzonder grappig was de
Tirolerdans, waarmee terecht veel succes
werd geoogst. Verder werd op deze leer-
lingenavond nog gedanst op muziek van
Tchaikowsky, Delibes en Schumann. Een
van de meisjes danste solo op muziek
van Debussy. Zoals gewoonlijk mochten
ook de allerkleinste even op het toneel
verschijnen hetgeen bij velen gevoelens
van vertedering opwekten. Kortom het
was een genoeglijke avond zowel voor de
jeneelui als voor de ouders
Discussieavond van
„De Natuurvriend"
„De Natuurvriend", vereniging van
aquarium- en terrariumhouders, heeft
gisteravond in het gebouw Steenschuur
6 een van haar routine-ledenvergade
ringen gehouden. Na een huishoudelijk
gedeelte met voorlezing van notulen en
ingekomen stukken, begaven de leden
zich in discussie. Het bestuur had aan
deze discussie-avond de vorm gegeven
van een forum, dat onder leiding stond
van ue heer C. Borghart.
Vele problemen werden onder de loep
genomen, waarvan we noemen de aan
slag en wortelrot bij Cryptocor.vnen en
de juiste toepassing van verwarmings
elementen. De verwarming van aquaria
is. evenals de verlichting, een van de
moeilijkheden bij het onderhoud. Zeer
uitgebreid werden door forum en leden
de voor- en nadelen besproken van
T L - en gloeilampverlichting.
Tenslotte ging het forum nog uitvoe
rig in op de kweek van jonge vissen in
het aquarium, waarbij men tot de con
clusie kwam. dat de ervaringen bij het
kweken van verschillende Corydoras-
soorten over het algemeen geheel in
tegenstelling blijken te zijn met de
raadgevingen, die gepubliceerd werden
in verschillende vakbladen.
Heropening
speeltuin Groenoord
Veemarkthallen op andere
plaats?
Hoewel het bestuur van de Buurt
en Speeltuinvereniging „Groenoord"
in verband met de plannen voor de
bouw van een nieuwe veemarkt in de
laatste jaren van gemeentewege geen
vernieuwingen aan zijn speeltuin mocht
mocht aanbrengen, heeft dit bestuur
onlangs vergunning ontvangen tot het
plaatsen van nieuw spelmateriaal,
hetgeen erop zou kunnen wijzen, dat
in de bouwplannen van de veemarkt
enige wijziging is aangebracht.
WU tekenen hierbij aan, dat wij in
dertijd bij de behandeling van het
structuurplan in de raad reeds aan de
hand van de tekeningen hebben aan
getoond. dat het vermoeden gerecht
vaardigd is, dat de nieuwe veemarkt
hallen elders zullen komen.
Nu deze vergunning is afgekomen is
het bestuur van „Groenoord" overge
gaan tot het opnieuw inrichten van de
speeltuin, waarvan de heropening dins
dag 27 mei 's avonds om 7.30 uur zal
plaats vinden. Behalve, dat de tuin in
zijn geheel is opgeknapt, wordt ook
nieuw spelmateriaal geplaatst.
Directeuren Marktwezen
komen naar Leiden
Op woensdag 11 en donderdag 12 juni
zal in de Sleutelstad het jaarlijkse con
gres van de Vereniging van Hoofdamb
tenaren bij het Marktwezen in Neder
land worden gehouden.
Na een begroeting in „Het Gulden
Vlies" vangt hier 's woensdags om tien
uur een huishoudelijke vergadering
aan. Tijdens deze vergadering zullen de
dames van de leden onder auspiciën
van VVV. een bezoek aan de Sterre-
wacht brengen. Het gemeentebestuur
biedt daarna de congressisten een kof
fiemaaltijd in „Het Gulden Vlies" aan.
In de middaguren volgt dan een open
baar college in „Gravensteen Aan prof.
dr. C. J. F. Böttcher is gevraagd om een
college te geven, dat gewijd is aan de
vreedzame toepassing van atoom-ener
gie.
Na afloop van dit college en een wan
deling langs enkele bezienswaardighe
den van Leiden ontmoeten de deelne
mers aan dit congres elkander weer in
„De Waag", waar het hoofbestuur de
ieden een diner aanbiedt. Na afloop van
dit diner zal Hugo van Dalen in deze
historische omgeving een piano-concert
geven, gevolgd door een gezellig samen
zijn. t
De nacht brengen de congressisten
door in kasteel „Oud-Poelgeest", waarna
men de volgende dag weer present is
in ..De Waag". Na een ..openbare rond
vraag". welke is bedoeld als een voort
zetting van de huishoudelijke vergade
ring. zal de directeur van de Gem.
Dienst van Kasbeheer en Kredietwezen,
de heer F. Verstegen, een lezing hou
den over „Rijk en geen geld", een
financieel economische beschouwing met
maatschappelijke associaties.
Hierna volgt om elf uur een ont
vangst door het gemeentebestuur in de
Burgerzaal van het Stadhuis, na afloop
waarvan men per boot naar kasteel
„Oud-Poelgeest" vertrekt, waar het
slotdiner plaats vindt.
BAKFIETS MET POSTSTUKKEN
TE WATER.
Op totnutoe onverklaarbare wijze is
gisterochtend een bakfiets van de P.T.T.
waarin zich circa zestig poststukken be
vonden, in het water van de Nieuwe
Rijn ter hoogte van de Karnemelksbrug
terecht gekomen. Voor het afgeven van
een poststuk had de P.T.T.-ambtenaar
de bakfiets, welke op de handrem
stond, twee meter van de walkant af
neergezet. Toen hij terugkeerde dreef
de bakfiets reeds in het water. De
brandweer heeft zowel de bakfiets als
de poststukken, waarvan vele over het
water verspreid lagen, op het droge ge
bracht.
(Van onze correspondent in West-Duitsland)
De hoge ambtenaar van het Westduitse ministerie van Binnenlandse Zaken
Georg Freiherr von Fritsch is onlangs door de regering-Adenauer voorgesteld als
„Wehrbeauftragte", hetgéen men misschien het beste kan vertalen met „potte-
kijker" in het nieuwe Westduitse leger. Deze benoeming stuit echter op grote
tegenstand van de socialistische oppositie, die tegen Von Fritsch zal stemmen als
zijn bevordering in de Bondsdag goedgekeurd moet worden. De socialisten vinden
dat Von Fritsch geen „Wehrbeauftragte" moet worden, omdat hij eigenlijk nooit
soldaat is geweest.
Bescherming van de rechten
der militairen
Freiherr Von Fritsch krijgt zijn nieu
we baan natuurlijk toch. De meerder
heid in de Bondsdag, gevormd door
CDU en FDP en anderen, wil hem niet
terugsturen naar zijn oude ministerie.
Maar desondanks is Von Fritsch door
de socialistische bezwaren in de actua
liteit gekomen, waarin hij zelf niet
gaarne vertoeft. Regering en oppositie
meenden in 1956, dat er iets gedaan
moest worden aan de bepaald niet tege
moetkomende houding van de gemid
delde Duitser tegen zijn nieuwe leger.
Men schiep de „Wehrbeauftragte", de
pottenkijker.
Het zal zijn taak zijn om als burger,
zoals dat ook in Zweden geschiedt, de
grondrechten van de soldaten te 'be
schermen. Bij hem kan men zich bekla
gen en hij controleert of het in het leger
niet al te militair toegaat op het stuk
van de inkorting der rechten van het
individu. Hij heeft voorts tot taak de
Bondsdag van zijn ervaringen op de
hoogte te stellen en om een antwoord te
geven op vragen van Kamerleden over
legerkwesties betreffende behandeling
van soldaten. De gemene „Jan Soldaat"
mag hem trouwens evenzeer lastig val
len met allerlei vragen. Daarenboven
heeft de „Wehrbeauftragte" vele rech
ten: hij mag alle troepenonderdelen be
zoeken, alle stafafdelingen, alle kanto-
rn en kazernes, en dat alles zonder dat
hij zich vooraf 'behoeft te melden.
Het addertje in het gras
Von Fritsch zal voor vijf jaar benoemd
worden en van hem zal het dus afhangen
hoe deze functie zich zal ontwikkelen.
Maakt hij er veel van. dan wordt «de
„Wehrbeauftragte" in Duitsland een
zeer belangrijk man. Loopt hij er de
kantjes af, grasduint hij te veel in de
formele zijde van het ambt, dan is zijn
baan nutteloos. Von Fritsch wordt ge
schilderd als een man van het compro
mis, als een loyale ambtenaar, als het
tegendeel van een vechtjas. Van 1936 af
was hij werkzaam bij de generale staf
van het Duitse leger en tijdens de oor
log was hij militair ambtenaar, o.m. in
Frankrijk. Von Fritsch en'hier zit
het addertje in het gras is slechts
vier keer één maand lang soldaat ge
weest en wy bij het Duitse reserveleger.
waarin hij het in deze vier maanden
bracht tot luitenant. Als ambtenaar
werd hij in de oorlog, naar een bevel
van Hitier, gelijkgesteld met normale
soldaten, maar de socialisten menen dat
dat thans niet meer geldt. Zij eisen,
zoals de wet eist, dat de „Wehrbeauf
tragte" tenminste een jaar lang soldaat
is geweest. Zij menen nl. dat Von Fritsch
niet genoeg militaire ervaring heeft voor
zijn nieuwe functie. En dat is ietwat
pijnlijk, omdat zij daardoor, steeds wan
neer Von Fritsch in zijn nieuwe baan
beslissingen zal nemen, hem zullen kun
nen aanklagen wegens vergrijpen tegen
de grondwet.
7wintigduizend mensen moeten verhuizen
Hele dorpen zullen moeten
worden afgebroken
Het spreekwoord zegt dat wie een
kuil voor een ander graaft, er zelf in
valt. Dit gaat echter niet op voor de
kuil. die men thans in de landstreek
tussen Keulen en Aken bezig is te gra
ven, want deze kunstmatige gaping in
de aardkorst slokt zelfs hele dorpen op.
Het gaat hier dan ook om het grootste
gat, dat ooit ter wereld is ontstaan. Het
is de Duitse bruinkoolontginningsmaat-
vat. Diep zal deze ontginning ingrijpen
in het leven van de bewoners van de
Nederrün want niet alleen, dat de
watervoorziening door deze wijziging
van de aardkorst in gevaar wordt ge
bracht. ook hele dorpen zullen moeten
worden afgebroken. Hoewel voor ieder
dorp dat afgebroken zal worden
Modrath en Berenrath vallen als eerste
slachtoffers een nieuw dorp zal wor
den gebouwd, verwacht men toch. dat
in de komende dertig jaren 20.000 men
sen hun woonplaatsen zullen moeten
verlaten, opgejaagd als zij worden door
die monsterachtige kuil. En het is ook
schappij „Fortuna" die in het Rijnland waarlijk een monster, dat deze gapende
Wrijving tussen Frankrijk
en Tunesië en Marokko
Frankrijk heeft bij Tunesië geprotes
teerd tegen incidenten aan de Tune-
sisch-Algerijnse grens op dinsdagavond.
Volgens een bekendmaking van het
Franse ministerie van Buitenlandse Za
ken is één Franse militair gedood en
zijn zestien militairen gewond bij een
aanval van Algerijnse opstandelingen,
die uit Tunesië kwamen, op een Franse
grenspost. Ook andere posten werden be
schoten. Uit Tunis is bericht, dat aan de
zijde van de opstandelingen negen man
zijn gesneuveld en zestien gewond.
Het Franse leger in Algiers heeft ge
zegd. dat Tunesische troepen de Franse
strijdkrachten in Tunesië openlijk uit
dagen en „een bloedig incident willen
uitlokken, dat Frankrijk rffbreuk zou
kunnen doen".
Een woordvoerder van de Tunesische
regering heeft dinsdagavond ontkend,
dat er een vuurgevecht is geleverd bij de
Algerijns-Tunesische grens.
Marokko heeft vandaag bij Frankrijk
geprotesteerd tegen een grensincident.
Franse troepen zouden een grenspost in
Marokko bij Bordj Sadsaf omsingeld en
de Marokkaanse bezetting bevolen heb
ben de post te ontruimen.
BURGEMEESTER VAN
DANTUMADEEL ERNSTIG GEWOND.
Gisteravond is de burgemeester van
Dantumadeel, mr. P. T. van Herberg,
in Groningen, waar hij had deelgeno
men aan het congres van de Ver. van
Ned. Gemeenten, door een trolleybus
aangereden en ernstig gewond geraakt.
Met een ambulance van de G.G.D.
werd mr. Van Herberg naar het Aca
demisch Ziekenhuis vervoerd. Hij heeft
vermoedelijk een schedelbasisfractuur
een gebied van 300 km2 gaat ontginnen.
Dat het winnen van bruinkool er in de
loop der jaren niet eenvoudiger op is
geworden moge blijken uit het feit. dat
100 jaar geleden de bruinkool reeds werd
gevonden op een diepte van slechts 2
meter. De deklaag nam echter steeds
in dikte toe met het gevolg, dat in het
gebied dat thans wordt ontgonnen eerst
een deklaag van ongeveer 250 meter
dikte verwijderd moet worden, wil men
tot de ontginning van de bruinkool kun
nen overgaan.
Dat men zich toch de enorme inspan
ningen getroost om deze delfstof te win-
GROOTSTEGAT TER WERELD
wonde in moeder aarde slaat: een stalen
monster van 66 meter hoogte en een
lengte van 200 meter, dat met een snel
heid van 6 meter per uur voortglijd op
zijn rupsbanden. De bewering, dat dit
het grootste graafwerktuig ter wereld is
is eigenlijk nog een beetje te zacht uit
gedrukt. maar sterker superlatieven zijn
er voor deze rijdende aardverslinder
moeilijk te vinden.
Per omwenteling van het reusachtige
graafwiel wordt een hoeveelheid aarde
opgeschept waarmee twaalf kipauto's
worden geladen. De capaciteit van de
graafmachine is ongeveer 100.000 m3
per dag hetgeen betekent dat men, in
dien men dit werk door arbeiders zou
laten doen, hiervoor 20.000 volwassen
krachten aan het graven zou moeten
zetten! In totaal zijn in deze rijdende
kolossus 152 motoren aangebracht, die
een enérgie leveren voldoende om' een
stad van 55.000 mensen van elektriciteit
te voorzien. De schakelkasten van de
gehele installatie zouden, als ze naast
elkaar werden geplaatst een lengte van
90 meter bedragen. Anderhalf jaar heeft
men er over gedaan deze gigantische
slokop te monteren.
Het is logisch, dat de wind op zulk een
enorm gevaarte van grot* invloed is.
Daarom is boven op de 66 meter hoge
brug een windmeter gemonteerd. Zodra
de wind tot windkracht 9 aanwakkert,
werkt de installatie nog maar op halve
kracht. Bij windkracht 10 wordt het
graafmechanisme automatisch stop
gezet.
Hoewel de machine de weggegraven
deklaag zelf verwerkt tot deze in treinen
is gestort, zijn er voor de bediening
slechts drie mensen nodig. Zij worden
echter wel geholpen door de nieuwste
snufjes van de techniek, want er zijn
zelfs televisiecamera's aangebracht die
bepaalde punten voor de controleurs
observeren
Het is duidelijk, dat het graven van
een kuil met een normale spade iets
goedkoper is. want de bouwkosten van
deze graafmachine, die merkwaardiger
wijze nog geen naam heeft gekregen,
bedroegen 20 miljoen mark. Maar al
met al hebben deze enorme kosten de
maatschappij „Fortuna" niet belet de
nen wordt duidelijk als men weet dat zaken nog wat krachtiger aan te pak-
orvrelopen en is nog steeds buiten ken- i het Rijnlandse bruinkooldistrict naar ken. want er staan nog vier van deze
nis. I schatting 60 miljard ton bruinkool be- reuzen op stapel I
