NOODTOESTAND IN FRANKRIJK
DERDE SPOETNIK
WEEGT 1327 KG
Generaal De Gaulle verklaart zich
bereid de macht over te nemen
WEERBERICHT
VLIELAND
Spanning in Parijs stijgt ten top
Kabinetsbasis thans verbreed
door toetreding socialisten
Amerika versnelt de leverantie
„politie-uitrusting" aan Libanon
Bijna een ton instrumenten
97ste jaargang
VRIJDAG 16 MEI 1958
No. 29441
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
I.T.50 per kwartaal; ƒ.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro n
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redaotle BllOf
(Van onze correspondent in Parijs)
Het zwaartepunt van de dramatische gebeur
tenissen in Frankrijk heeft zich gisteren van
Algerije naar Parijs zelf verplaatst. Met een
manifest, waarin hij zich bereid verklaarde de
macht over te nemen, heeft generaal Charles de
Gaulle gistermiddag om half zes eindelijk het
zwijgen van ruim twee jaar verbroken. Het par
tijen-systeem, aldus de generaal-bevrijder, is niet
bij machte gebleken de moeilijkheden, waarmee
het land sinds twaalf jaar worstelt, op te lossen.
Geen woord van afkeuring uitte de generaal over
de militaire gangmakers van de staatsgreep, in
Algerije. Het opnieuw verschijnen op het politieke
Hoewel alle raadselen nog niet zijn opgelost, is er in elk geval zoveel licht in
de situatie gekomen, dat men in Parijs de staatsgreep der hoge militairen in
Algerije toch als mislukt meende te mogen beschouwen. Op binnenlands-politiek
gebied werden de gevolgen van de zware schok merkbaar, doordat de socialisten
zijn teruggekomen op hun weigering verder aan de regering deel te nemen. Hun
secretaris-generaal Guy Mollet zal nu met de titel van vice-premier zitting nemen
in het kabinet. Ook aan de conservatieve oud-premier Antpine Pinay werd een
zelfde post aangeboden, maar zijn partij stelde de eis, dat ook Bidault en Lacoste
in de regering zouden worden opgenomen, een eis, welke niet door Pflimlin is
ingewilligd. De derde politieke gebeurtenis van betekenis was dan het manifest
van De Gaulle, wiens optreden vermoedelijk de ontwikkeling der gebeurtenissen
in Algerije ten nadele van de regering zal beïnvloeden.
Niettemin was het gisteren vóórdat De
Gaulle z\jn zwijgen verbrak, duidelijk,
dat men zowel in Parijs als in Algiers
pogingen deed elkaar in een compromis
weer te ontmoeten. De verbreding van
de basis van Pflimlins Kabinet mocht
beschouwd worden als een tegemoet
koming aan de eis van de hoge generaals
met betrekking tot een regering van
nationaal welzijn. En in Algiers, waar
de militairen de misdadige lichtzinnig
heid van hun Franco-experiment sche
nen in te zien, trachtten de generaals,
zo bleek het, hun draai te nemen. De
para-generaal Massu, die dinsdag nog in
een boodschap of beter dictaat aan pre
sident René Coty zijn eisen inzake de
oplossing der minister-crisis meende te
kunnen stellen, heeft gisteren in een
persconferentie gezegd, dat hjj naar de
macht had gegrepen om in staat te zijn
zo de massale hartstochten te blijven
beheersen.
Premier Pierre Pflimlin had van zijn
kant dinsdagavond de schijn trachten te
redden door opperbevelhebber generaal
Salan officieel op te dragen de orde in
Algerije te handhaven, een taak. die hij
op zijn manier uit eigen beweging ook
al op zich had genomen. Geheel en al
overtuigend was een en ander overigens
niet, want een rede tot zijn landgenoten
heeft generaal Salan gisteren nog be
ëindigd met een nieuwe oproep tot De
Gaulle om zich in Parijs op de plaats
van Pflimlin te installeren, een verzoek
waarop De Gaulle prompt geantwoord
heeft.
Wanneer de violen aan beide kanten
van de Middellandse Zee dus nog niet
helemaal zuiver op dezelfde toon waren
afgestemd, dan scheen het niettemin,
dat men zowel in Parijs als in Algiers
tot een zekere nederlaag op korte ter
mijn zou zijn gedoemd.
Allang voorbereid
Even zeker leek het wel, dat de mili
taire coup in Algerije geruime tijd moet
zijn voorbereid en dat deze revolte als
voorspel was bedoeld voor een algehele
politieke omwenteling ook in Frankrijk.
Het schijnt dat de oud-gouverneur in
DE GAULLE
Advertentie
toneel van De Gaulle èn zijn zwijgen over de toe
stand in Algerije, waardoor hij dus alle kanten uit
kan, heeft in Parijs een bijzonder diepe indruk
gemaakt: de regering, die de afgelopen nacht vier
uur lang vergaderde, besloot vanochtend het par
lement te vragen de noodtoestand te mogen afkon
digen. Deze maatregel komt in feite neer op de
staat van beleg. Het is echter niet het leger, maar
de burgerlijke overheid, welke in de noodtoestand
met bijna absolute volmachten wordt bekleed.
Vier fascistische organisaties werden vannacht
ontbonden.
Algerije, het ultra-rechtse Kamerlid van
Gaullistische huize Jacques Soustelle,
was voorbestemd in Algiers als dictator
op te treden, terwijl men vermoedelijk
voor diezelfde rol in Parijs generaal De
Gaulle had gedacht. Mogelijk doordat hij
in Parijs zijn politieke flanken door een
aanvankelijke weigering van De Gaulle
niet had weten te dekken, heeft Soustelle
wiens komst in Algiers door generaal
Massu enige malen werd aangekondigd,
zich nog tijdig teruggetrokken. Gisteren
is echter wel Soustelle's kabinetchef in
Algerije gearriveerd. Toen men in Al
giers dinsdag inzag, dat de politici in
Worsteling tussen
dictatuur en de
democratie
De telefonische en telegrafische ver
bindingen tussen Parijs en Algiers zijn
intussen weer hersteld en uit de pers
en radio-verslagen blijkt, dat daar te
lande nu weer een (zeer betrekkelijke)
rust heerst. Het voorbeeld van de stad
Algiers is door andere grote plaatsen
met een Franse bevolkingsmeerderheid
gevolgd en ook in Oran heeft de Pre
fect. die nogal moet zijn toegetakeld,
zijn plaats aan een comité van waak
zaamheid af moeten staan.
H. Walenkamp
Vrij koud
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Vrij koud weer met enkele buien en
plaatselijke opklaringen. Matige tot
krachtige wind tussen noordoost en
noord. (Opgemaakt te 11.15 uur).
17 mei
Zon op: 4.44 uur; onder: 20.29 uur.
Maan op: 4.13 uur: onder: 19.12 uur.
Hoogwater te Katwijk te 2.31 en 14.54
uur.
Laag water te 10.29 en 22.55 uur.
Dit nummer bestaat uit 24 pagina's.
Parijs de sprong nog niet durfden te
wagen, probeerde men het gezicht nog
te redden. In dat verband moet men
Massu's verklaring zien, dat hij de
macht had overgenomen om zo het ver
gieten van Frans bloed te vermijden.
Slot op pag. 2
Advertentie
Voor uw tuin
KABOUTERS in vele maten.
RIETMATTEN tegen wind.
GRASMACHINE, vanaf f35,75
Vliegramp in India:
21 slachtoffers
Nederlander gewond
Een Contrair van de Pakistaanse lucht
vaart maatschappij is gisteren bij het
opstijgen op het Indiase vliegveld Palam
neergestort, toen het zich nog slechts op
geringe hoogte bevond. Er bevonden zien
32 passagiers aan boord alsmede een be
manning van zes personen. Van deze 38
inzittenden verloren er 21 het leven. Van
ae overigen werden er twaalf gewond,
onder wie een Nederlander, dr. ir. D. de
Waal. landbouwattachè van onze am
bassade in Nieuw-Delhi. Het schijnt
dat er zich een ontploffing aan boord
van het toestel heeft voorgedaan: wrak
stukken van het verongelukte toestel la
gen op ongeveer drie kilometer verspreid
Tot de passagiers behoorden drie Rus
sen. twee Duitsers, zes Britten, vier
Amerikanen, twaalf Indiërs, drie Pakis-
tanen en voort-s de Nederlander en de
zes (Pakistaanse) bemanningsleden.
Minister Drees confereerde
te Wenen
Minister Drees heeft te Wenen ver*
klaard, dat het nieuwe programm#
van de Oostenrijkse socialistische
partij beschouwd kan worden als eea
initiatief om het Marxisme aan te
passen aan de huidige omstandighe*
den. IJlt dit initiatief kan een betere
samenwerking tussen de arbeider»
voortvloeien, aldus minister Drees.
Met kanselier Raab. vice-kanselie*
Pittermann en de Oostenrijkse minis
ter van Buitenlandse Zaken, Figl. heeft
minister Drees uitvoerig van gedachten
gewisseld over economische kwesties
die zowel voor Nederland als Oostenrijk
van belang zijn. Zoals bekend heeft een
aantal Nederlandse ondernemingen eco
nomische belangen in Oostenrijk Minis
ter Drees is vanmorgen naar ons land
teruggekeerd.
GRASHARK
f 1.45
NIEUWE RIJN 50 b|| 't Gangetje
Soebandrio sprak over
„inmenging"
De Indonesische minister van Buiten
landse Zaken, Soebandrio, heeft van
daag een onderhoud gehad met de Rus
sische ambassadeur in Djakarta, Zjoe-
kof, en de zaakgelastigde van de Chine
se Volksrepubliek, Kan Yeh Tao, over
buitenlandse inmenging in Indonesische
binnenlandse vraagstukken.
Minister Soebandrio had voorts een
onderhoud met president Soekarno, kort
voordat deze naar Oost-Java vertrok. In
het paleis waren ook aanwezig minister
president Djoeanda en de drie chefs van
staven van de Indonesische strijdkrach
ten. Soebandrio verklaarde nog, dat pre
sident Soekarno ,.de betekenis van de
verklaringen voor Indonesië wenste te
weten".
Betrekkelijk rustig in Beiroet
Al meer don zestig doden en 200 gewonden
De Verenigde Staten zullen de
leveranties van „politie-uitrusting"
aan Libanon versnellen, aldus heeft
het Amerikaanse ministerie van
Buitenlandse Zaken bekend ge
maakt. Het levert dergelijk mate
riaal al sinds 1956 krachtens een
hulpprogramma. Het betreft gewe
ren, munitie, pistolen, traangas e.d.,
„materiaal, dat gewoonlijk wordt
gebruikt om relletjes de kop in te
PREMIER PFLIMLIN
Verbijsterende prestatie
Rusland heeft de wereld van technici verbijsterd door het lanceren
van een derde Spoetnik met het zeer grote gewicht van 1327 kilogram.
Deze derde Russische kunstmaan, meer dan twee maal zo zwaar als
de tweede Spoetnik waarin het hondje Laika door het heelal reisde
en honderd maal zo zwaar als de Amerikaanse Explorers, werd gister
ochtend in haar baan gebracht. De radioseinen zijn reeds in verschil
lende delen van de wereld opgevangen. Er bevindt zich geen levend
wezen aan boord van deze grootste kunstmaan die ooit is gelanceerd
en die bijna een ton aan instrumenten meevoert op een hoogte welke
varieert van 300 tot 1880 kilometer.
Goed zieli ibaar
De nieuwe Russische kunstmaan, die in
haar baan gevolgd wordt door een deel
van de raket die haar omhoog bracht, is
kegelvormig met een lengte van 3.57
meter en een basisdiameter van 1.73
nieter De Spoetnik beschrijft een baan
onder een hoek vr, 65 graden met de
evenaar.
De instrumenten die zich aan Doord
bevinden en die tezamen met de zend-
batterijen 968 kilogram wegen, zijn be
doeld voor onderzoekingen van de bo
venste lagen van de atmosfeer, namelijk
voor het meten van de druk en het ana-
liseren van de samenstelling van deze
luchtlagen, het meten van de ionencon
centratie, de intensiteit van het mag
netisch veld van de aarde, de intensiteit
van de zonnestraling en de kosmische
straling en andere gegevens.
Deze gegevens worden in korte »nder-
broken radiosignalen verwerkt welke
door middel van een zender die op zon
nebatterijen werkt op 20.005 megacycles
worden uitgezonden.
De kunstmaan en de raket zijn zo
groot, dat ze onder gunstige omstan
digheden zonder enige moeite met het
blote oog zichtbaar zullen zijn als zeer
heldere sterren. Het is thans nog niet
mogelijk een „dienstregeling" voor de
zichtbaarheid boven Nederland op te
geven. De maan draait in 106 minuten
om de aarde.
Tienduizenden zijn gisteren komen
kijken naar de gepavoiseerde sche
penwelke zaterdag ter haring
vangst uitvaren. De haven van
IJ muiden, waar ruim 30 Katwijkse
schepen lagen, bood een gezellige
aanblik.
Krachtig genoeg voor
maanschot
Deskundigen in het Westen zijn ver
bijsterd door het grote gewicht van deze
kunstmaan. Zij achten het niet mogelijk
een dergelijk gewicht in een baan om de
aarde te brengen met behulp van de in
het Westen bekende brandstoffen. Zij
achten het voorts vaststaand, dat met
laketten, die een dergelijke kunstmaan
kunnen lanceren ook met succes een po
ging kan worden gedaan om de maan te
bereiken, mits de zuiverheid van rich
ting groot genoeg is.
Naar verluidt heeft president Nasser
van Egypte de lancering van de kunst
maan gadegeslagen.
Vergelijkende cijfers
De eerste Russische kunstmaan
werd vorig jaar 4 oktober gelanceerd en
stortte 4 januari weer neer na 1367 om
wentelingen te hebben voltooid en
69.000.000 kilometer te hebben afgelegd.
Spoetnik II. gelanceerd op 3 november
met het hondje Laika (dat op 15 no
vember stierf), had een gewicht van
ruim 500 kg. maakte 2370 omwentelingen
en stortte op 14 april j.l. neer na
99.000.000 kilometer te hebben afgelegd
De Amerikanen hebben twee Explorers
ibeide 14 kg.) en een Vanguard (14 kg)
gelanceerd die nog om de aarde wente
len. Men verwacht dat de thans gelan
ceerde monster-Spoetnik meer dan een
jaar in haar baan kan blijven. Het is
niet onmogelijk dat de Russen hopen, de
satelliet weer geheel of gedeeltelijk op
aarde terug te krijgen.
drukken", zoals een woordvoerder
het uitdrukte. Een verzoek om ook
legergeweren M.-l te leveren, zou
van de hand zijn gewezen.
Na vijf dagen hevige onlusten
waarbij meer dan zestig personen om
het leven zouden zijn gekomen en
ruim tweehonderd werden gewond
schijnt de toestand zich ten gunst»
van de regering van Libanon te ont
wikkelen. Dezer dagen wordt een be
slissende strijd verwacht.
Saeb Sala, een der oppositieleiders,
heeft woensdag zijn volgelingen opge
roepen de algemene staking voort to
zetten tot president Sjamoen zou zijn
afgetreden.
Dit aftreden schijnt echter weinig
waarschijnlijk. De opperbevelhebber van
het leger, generaal Faoed Sjebab, zou
vastbesloten zijn Sjamoen te handhaven
tot diens ambtsperiode in september af
loopt. Voorts is er een verklaring van de
Amerikaanse ambassadeur Mcclintock.
dat zijn regering Libanon zal bijstaan in
het „handhaven van de binnenlandse
veiligheid". In de twee grootste steden,
Beiroet en Tripolis, beiden onder con
trole van het leger gesteld, was het de
laatste dagen betrekkelijk rustig. In ge
heel Beiroet is van acht uur 's avonds
tot vijf uur 's morgens een uitgaansver
bod van kracht. Buiten de stad geldt dit
uitgaansverbod niet. In het Europese
deel van Beiroet en Tripolis verschenen
in de nacht slechts zwaar bewapende po
litie- en leger patrouilles op straat. De
politie noch het leger zijn tot in de
omsingelde mohammedaanse stads
wijken doorgedrongen. De aanhangers
van de opositie. die in deze wijken zeer
sterk zijn. beschikken ruimschoots over
goede wapens.
K'/acht bij V.N. 7
De groepen, die het midden houden
tussen regering en oppositie, zouden een
beroep op Sjamoen en premier El Solh
hebben gedaan het bewind over te dra
gen aan een voorlopige regerine. onder
leiding van generaal Sjebab. Siamoen
noch El Solh zouden echter bereid zijn
af te treden. Men verwacht, dat de re
gering vandaag zal beslissen of zij tij de
Veiligheidsraad een klacht tegen de Ver
enigde Arabische Republiek zal indienen.
Tevens zou dan in het parlement om
een vertrouwensvotum worden gevraagd.
De V A.R. heeft inmiddels de Libanese
heschuldiging van inmenging in de wan
ordelijkheden in Libanon van de hand
gewezen. En Rusland heeft uiteraard
de Verenigde Staten beschuldigd van
..openlijke interventie in het Libanese
conflict." President Sjamoen zou vol
gens Radio-Moskou voornemens zijn
Amerikaanse wapens te gebruiken om
een tegen het imperalisme gerichte volks
beweging de kop in te drukken".
Voor het gebouw van de Franse am
bassade in Beiroet zouden woensdag
zeven Syriërs zfln gearresteerd. Vol
gens In de hoofdstad verschijnende
ochtenbladen zouden in de afgelopen
dagen eveneens vier Russen in hech
tenis zijn genomen. Zij waren in het
bezit van Syrische paspoorten.
Amerikaanse oorlogsbodems
In ijltempo is de pijpleiding van de
Irak Petroleum Maatschappij, die maan
dag werd vernield, hersteld. De pompen
werden onmiddellijk weer in werking
gesteld en men verwachtte, dat weer
spoedig met het laden van olie in Tri
polis kon worden begonnen.
De twee Egyptische lijn toestellen met
48 passagiers aan boord, die op weg van
Damascus naar Jeruzalem in Libanon
tot landen werden gedwongen, zijn weer
vertrokken. De Amerikanen in de haven
stad is dringend aangeraden zich aan
boord van het Amerikaanse schip
"Jackson Creek" te begeven of naar Bei
roet te komen.
De berichten over eventuele gevechten
buiten de grote steden van Libanon zijn
nogal verward en tegenstrijdig. Volgens
radio-Damascus zou vrijwel het gehele
noordelijk gedeelte van de Libanon in
handen van de tegenstanders van de re
gering zijn, maar volgens officiële bron
nen in Beiroet zijn de troepen van gene
raal Sjebab nagenoeg overal meester van
het terrein.
Vijf Amerikaanse oorlogsschepen heb
ben woensdag de haven van Gibraltar
verlaten. Later op de avond werden zfl
gevolgd door zeven andere, die met
grote spoed brandstof en andere voor
raden had ingenomen in de Britse ha-
haven.
De bestemming van de schepen Is niet
bekend. In marinekringen werd echter
de verwachting uitgesproken, dat zi|
naar het oosten van de Middellandse
Zee zouden stevenen om gereed te zfln
voor het waarborgen van Amerikaanse
levens en eigendommen in Libanon.