Dulles zeer verontrust over de
ontwikkelingen in Indonesië
Een commissie uit de Tweede Kamer
onderzoekt besteding defensiegeldén
WEERBERICHT
Centrale regering beschuldigt
Ned. Marine van steun aan de
opstandelingen in de Molukken
Motie van oppositie verworpen
97ste Jaargang
DONDERDAG 8 MEI 1958
No. 29433
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro n'
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 2150T
Nieuw-Guinea actie gevaar voor Westen
Naar verluidt heeft de Amerikaanse minister van Buitenlandse
Zaken Dulles, de kwestie Indonesië onverwacht ter sprake gebracht
op de gistermorgen gehouden besloten zitting van de NAVO-raad.
Dulles had daarbij gewezen op het communistische gevaar in Indo
nesië en laten doorschemeren dat Washington „zeer verontrust" is
over de ontwikkelingen in dat gebied. Voorts zou hij verklaard heb
ben, dat hij „zich verplicht voelde" om dit onder de aandacht van de
raad te brengen. Hij zou verder gezegd hebben dat een aanval door
Indonesië op West-Nieuw-Guinea „de ernstigste gevolgen" voor
Zuidoost-Azië en de gehele westelijke wereld zal hebben.
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken, mr. Luns, gaf de
raad vervolgens een volledig verslag over de gebeurtenissen in
Indonesië, aan de hand van de laatste door de Nederlandse regering
verkregen inlichtingen.
kaan se ambasadaur duurde een half
uur. Dit was hun derde gesprek in vijf
dagen tijds. Na de bijeenkomst ver
klaarde minister Soebandrio, dat de
moeilijkheden, voortvloeiende uit de
interventie door buitenlanders, in korte
tijd zouden kunnen worden overwon-
Vreemde verklaring
Het Indonesische leger heeft vandaag
de beschuldiging geuit, dat de Neder
landse Marine daadwerkelijke steun ver
leent aan de activiteiten der opstande
lingen in de noordelijke Molukken. De
woordvoerder van het Indonesische
leger, overste Pirngadie, zeide dat het
duidelijk is, dat de activiteit der op
standelingen in dit gebied parallel lopen
met de koloniale belangen van Neder
land „en dat zij de actieve steun van de
Nederlandse Marine hebben".
Dit is de eerste keer dat er gesproken
wordt van een Nederlandse tussenkomst
in de opstanden in Indonesië. Pirngadie
uitte ook de beschuldiging „dat een
aantal officiële Philippijnse instanties
de opstandelingen hulp hebben ver
leend".
HU bevestigde de landing van strijd
krachten der opstandelingen, de vorige
week, in Morotai, dat t«dens de oorlog
een geallieerde luchtbasis in de Noorde
lijke Molukken is geweest. „Deze strijd
krachten aldus Pirngadie waren
samengesteld uit voormalig personeel
van de Kon. Ned. Marine, die door de
opstandelingen in Noord-Celebes we
derom zijn bewapend". Pirngadie deel
de voorts mede, dat de activiteiten der
opstandelingen in dit gebied mede wor
den gesteund door aanhangers van de
beweging van de „Republiek Zuid-
Molukken", wier gewapend verzet in
oktober 1950 door regeringstroepen was
onderdrukt. Hij voegde hieraan toe, dat
in het verleden de Republiek der Zuid-
Molukken steun heeft verleend aan de
pogingen van Nederland om. zich in
„West-Irian" als Nederlands koloniaal
gebied te kunnen handhaven.
Pirngadie deelde tenslotte mede. dat
volgens ontvangen berichten, de voor
malige Indonesische ambassadeur te
Rome, Soetan Rasjid, die zich bij de
opstandelingen heeft aangesloten, on
langs pogingen heeft gedaan om in
aanraking te komen met de leiders van
de beweging voor de Zuid-Molukken in
Europa en voorts, dat een andere ver
tegenwoordiger van de opstandelingen
in Europa. Makatita, er zijn voldoening
over heeft uitgesproken, dat de Kon.
Shell na de luchtaanvallen op Balik-
papan haar bedrijf in Oost-Borneo
heeft gesloten.
Deze feiten aldus deze woordvoer
der van het leger tonen aan, dat de
activiteiten van de opstandelingen in de
Noordelüke Molukken niets slechts pa
rallel lopen met de Nederlandse belan
gen en de pogingen der Nederlanders om
„West-Irian". te verdedigen, doch ook,
dat de opstandelingen daadwerkelijke
steun van de Nederlandse Marine
krjjgen.
Onderhoud Soebandrio-
Jones
De ambassadeur der V.S. in Indone
sië de heer Howard Jones, is gisteravond
onverwacht weer ontboden bij de In
donesische minister van Buitenlandse
Zaken. Soebandrio. Na dit bezoek heb
ben Soebandrio en Jones zich gezamen
lijk naar de woning van premier
Djoeanda begeven. Het onderhoud tus
sen minister Soebandrio en de Ameri-
Wapens uitgeworpen
boven Celebes?
Volgens inlichtingen die het opper
bevel van het Indonesische leger heeft
gekregen zouden over Menado, de
„hoofdstad" van de opstandelingen op
Celebes, dikwijls vliegtuigen uit For
mosa vliegen die kisten met vuurwa
pens uitwerpen, aldus meldt het Indo
nesische persbureau Antara.
De woordvoerder van het Indonesische
leger, luitenant-kolonel Rudy Pirngadie,
heeft gezegd, dat deze inlichtingen wa
ren gebaseerd op mededelingen van de
bestuurder van een motorboot die uit
de door de opstandelingen beheerste
wateren was ontsnapt. Volgens deze
zegsman „zouden de kisten met wapens
alle Chinese kentekenen dragen".
Sjafroeddin blijft op
Sumatra
De premier der tegenregering Sja
froeddin en zijn ministers worden thans
opgejaagd in de bossen en bergen van
Sumatra. Het regeringsleger speurt
naar hen als waren ze gewone misda
digers. Voor Sjafroeddin die gouver
neur van de Indonesische bank is ge
weest en de reputatie heeft van een
uitstekend econoom, moet dit wel een
vreemde gewaarwording zijn. Zijn vol
gelingen hebben watervliegtuigen naar
het Singkarak-meer gevlogen en Sja
froeddin gesmeekt te vluchten. Maar hij
heeft hun aanbod afgewezen en is vast
besloten tot het einde te blijven.
Wellicht zal nu Celebes een nieuw
bolwerk van de opstand worden. Volgens
bepaalde inlichtingen hebben verschil
lende leden van de tegenregering het
voornemen te kennen gegeven naar dit
eiland uit te wijken om daar de strijd
tegen Djakarta voort te zetten. Maar de
voormalige directeur van de Bank Indo
nesia, Sjafroeddin blijft op Sumatra.
ONTSLAG AAN HOOGLERAAR
Volgens een bericht van Radio Dja
karta heeft het ministerie van Onder
wijs het ontslag bekend gemaakt van een
der oudste professoren aan de univer
siteit van Indonesië. De betrokkene, die
schuldig is bevonden aan sympathieën
voor de opstandelingen, bevindt zich
volgens het bericht thans te Singapore.
Radio Djakarta deelde verder mede,
dat volgens een bekendmaking van
minister Soebandrio, de nationalistisch-
Chinese dagbladcorrespondent S. P.
Chia, die maandag in hechtenis is ge
nomen, niet wordt gevangen gehouden
wegens zijn berichtgeving, doch om
andere redenen. Chia is een der buiten
landers, die maandag op last der mili
taire autoriteiten zijn gearresteerd.
Sportieve Kroonprinses
De achttienjarige Deense kroon
prinses Mar gr e the is in tr aining
om het insigne voor „all-round
sportvrouw" te verwerven. Zondag
j.l. heeft de Deense prinses, de
oudste dochter van Koning Frede-
rik en Koningin Ingrid, deelgeno
men aan een veldloop van zeven
kilometer te Holbaek. Een van de
deelneemsters was haar hofdame,
gravin Armfedt.
Om het sportinsigne te verwer
ven, moet Mar gr e the tien gym
nastiekoefeningen uitvoeren, in 1 u.
en 10 minuten 8 kilometer wande
len, 200 meter hardlopen in 40 se
conden .een speer links en rechts
werpen in totaal 24 meter. 20 kilo
meter wandelen in 3 uur 20 minu-
den, of 20 kilometer fietsen in
1 uur.
Aan mej. Armfelt heeft de Prin
ses een goede gangmaakster. Mej.
Armfelt was in 1948 en 1952 ver
bonden aan de Deense Olympische
ploeg.
Prins Bernhard gefotografeerd in Ottawa met het echtpaar Dief en baker.
De Prins heeft bij de Canadese premier gedineerd.
Na geruchtmakende helmenkwestie
(Van onze parlementaire
redacteur)
Voor het herstel van het ver
trouwen na de helmenaffaire in de
aankopen voor het leger, is giste
ren in de Tweede Kamer niet de
Advertentie
SOLEX bromfietsen
H. Walenkamp Zn
TURFMARKT 5
Veranderlijk
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Veranderlijke bewolking met kans op
enkele buien, mogelijk met onweer,
maar ook opklaringen. Matige tot zwak
ke wind tussen zuidwest en zuid. Aan
houdend zacht.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
9 MEI.
Zon op: 4.57 uur; onder: 20.16 uur.
Maan op: 0.58 uur; onder: 10.40 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.23 en 19.54 u.
Laagwater te 3.02 en 15.26 uur.
DK nummer bestaat uit 20 pagina's.
Minister ir. C. Staf en mr. F.
Kranenburg betreden de vergader
zaal van de Tweede Kamer voor de
behandeling van de moties Rit
meester en Vermeer. Was het het
boordje, de temperatuur in de zaal
of de stemming van de minister de
oorzaak van dit merkwaardige ge
baar?
Stakingswolk boven
Engelse spoorwegen
„Toestand hoogst ernstig"
Vandaag valt beslissing
(Van onze Londense correspondent)
Zo goed als zeker zou vanmiddag de
beslissing vallen over een uitbreiding
van de vervoersstabing in Engeland:
sinds maandag rijden er in Londen geen
bussen meer en nu dreigt, door het v&st-
I lopen van de onderhandelingen, boven
dien nog een algemene spoorwegstaking
I in Engeland. Sir Bryan Robertson, hoofd
I van het Britse genationaliseerde trans-
portwezen, heeft gisteren tijdens bespre-
I kingen met de bonden opnieuw een on-
I middellijke verhoging van de lonen ge-
weigerd. Regering en spoorwegen erken
nen echter volmondig, dat de Ionen en
salarissen te laag zijn. Als verzoenings-
gebaar gaf Sir Bryan een herhaling van
de positieve toezegging, dat de lonen in
de herfst enige verbetering zullen onder
gaan. De spoorwegen beschouwen dit in
de moeilijke financiële omstandigheden
van dit ogenblik als een edelmoedig aan
bod. Een verdere tegemoetkoming is, dat
de Spoorwegen bereid zijn midden juli
de gehele loonkwestie aan een algemeen
onderzoek te onderwerpen.
Sir Bryan legde er de nadruk op. dat
onmiddellijke loonsverbetering onmoge
lijk is, doordat de regering de bevoegd
heid van de genationaliseerde indus
trieën om leningen aan te gaan heeft
beperkt. Hij vroeg de bonden geduld te
oefenen tot het najaar, wanneer de din
gen er volgens de verwachting beter zul
len voor staan. De moeilijkheid is, dat
het onderbetaalde spoorwegpersoneel bo
ter bij de vis wil, namelijk een directe
verhoging van drie of vier procent als
loonronde in verband met de gestegen
kosten van levensonderhoud. De vak
bondsvertegenwoordigers. die aan de be
sprekingen deelnamen, hebben daarna
urenlang met hun hoofdbesturen verga
derd. Vandaag is er een gemeenschap
pelijke bijeenkomst van de bonden,
waarop zal worden beslist over verdere
pogingen om het conflict bij te leggen
dan wel tot staking over te gaan. De se
cretaris van de 450.000 leden tellende
Unie van Spoorwegpersoneel, die een
dag tevoren nog optimistisch was. ver
klaarde gisteravond, dat de toestand
thans hoogst ernstig is.
De bonden zijn echter van plan eerst
nog een persoonlijk beroep op premier
Macmillan te doen, met wie zij reeds
eerder in Downing Street hebben gecon
fereerd. Hier ligt op het moment de eni
ge hoop. De atmosfeer bij de onderhan
delingen is beter dan die bij de bus
mannen is geweest, omdat het spoorweg
personeel wat zijn looneisen betreft kan
rekenen op de algemene sympathie.
Intussen dreigt de busstaking in Lon
den de dingen nog moeilijker te maken
dan ze al zijn: de Nationale Unie van
Spoorwegpersoneel heeft namelijk de
„underground" ('t net van ondergrondse
treinen) opdracht gegeven om „volgens
het reglement" te werken.
In gewone taal betekent dit, dat de
dienst slechs op vertraagde wijze kan
worden uitgevoerd. De dienst kan name
lijk alleen normaal functioneren, wan
neer de formele voorschriften soepel
worden toegepast. De spoorwegunie heeft
tot deze actie besloten uit solidariteit
met het buspersoneel. Door de actie van
het personeel van de ondergrondse trei
nen, dat klaagt overbelast te zijn, krij
gen de stakers Londen pas goed in hun
greep. Gisteren waren er al vertragin
gen van meer dan een uur!
motie aangenomen van de VVD-er
Ritmeester, die het geknoei met
de legerhelmen had uitgepluisd,
maar de motie van de heer Ver
meer (P. v. d. A.). Niet de motie
van de kleine VVD-oppositie is
aangenomen, maar de motie die
was ingediend met de steun van
alle regeringspartijen (P. v. d. A.,
KVP, AR en CHU).
Een commissie uit de Kamer van ten
hoogste twaalf leden, terzijde gestaan
door deskundige buitenstaanders, zal een
onderzoek instellen naar de organisatie
en de werkwijze van de inkoopdiensten
van de Landmacht in vergelijking met
hetgeen gebruikelijk is bij 'de Lucht
macht en de Marine. Tevens zal de com
missie bezien op welke wijze verbetering
is te brengen in de controlemogelijkheid
van de Kamer op een efficiënte beste
ding van vele miljoenen voor de defensie.
De bedoeling van de motie-Ritmeester
was een onderzoek te doen instellen door
gezaghebbende deskundige buitenstaan
ders, die rapport zouden moeten uit
brengen aan minister Staf, waarna deze
het rapport ter kennis zou moeten bren
gen van de Kamer, vergezeld van be
schouwingen over de maatregelen, waar
toe de uitkomsten van het onderzoek
hem aanleiding zouden hebben gegeven.
De Kamer heeft dan gelegenheid het be
leid te controleren.
Op deze manier, zo betoogde prof. Oud
worden goed de staatrechtelijke verhou
dingen onderscheiden, volgens welke de
regering regeert en de Kamer contro
leert, maar als een commissie uit de Ka
mer een onderzoek gaat instellen naar
de gang van zaken bij de inkoopdiensten
van het leger, dan gaat de Kamer op de
stoel van de minister zitten.
De verschillende taken van regering en
Kamer moet echter gescheiden blijven.
Uiting van wantrouwen
In de motie-Vermeer, die was onder
tekend door leden van alle partijen die
in het kabinet zijn vertegenwoordigd,
zag de heer Oud daarom een volstrekte
uiting van wantrouwen in het beleid van
de minister. Tegen de motie-Ritmeester
had de KVP-er Visch trouwens als be
zwaar aangevoerd, dat de benoeming van
deskundige buitenstaanders wordt over
gelaten aan de minister. Ook dat, zei
prof. Oud, is een uiting van wantrouwen.
Men vertrouwt de minister niet, men wil
het zelf doen. Het zou daarom volkomen
te begrijpen zijn als minister Staf te
genover de motie-Vermeer het „onaan
vaardbaar" zou laten klinken.
Als reactie op het gelach, dat hierna
opklonk, zei prof. Oud: „Men kan de
VVD wel in een belachelijk daglicht
stellen, in de zekerheid, dat de motie-
Vermeer met overgrote meerderheid zal
worden aangenomen, dat neemt niet
weg. dat de regeringsmeerderheid een
motie op tafel heeft gelegd, die getuigt
van wantrouwen in de minister. Men wil
niet eens afwachten, overeenkomstig de
motie-Ritmeester, welke maatregelen de
minister eventueel zou willen treffen op
grond van een rapport van buitenstaan
ders om verbeteringen tot stand te bren
gen". Het hoofdbezwaar van prof. Oud
was echter, dat het instellen van een on
derzoek door een Kamercommissie, het
binnendringen betekent van de Kamer
in een dienst, waarvoor de regering ver
antwoordelijk is. terwijl de taak van het
parlement een controlerende is.
Ondermijning
controlerecht
Maar wij willen weten, aldus het ver
weer van dr. Bruins Slot (AR), hoe het
in die regeringsdienst toegaat en dat
eens controleren. Met zijn redenering
ondermijnt de heer Oud het controle
recht van het parlement.
Advies aan Kabinet
„Bevorder ontslag
staatssecretaris"
(Van onze parlementaire redacteur)
Voor het aankoopbeleid is in
sterkste mate staatssecretaris mr.
P. J. Kranenburg verantwoordelijk
en daarom was twee weken geleden
bijna algemeen ontstemming uitge
sproken over de afwezigheid van
de staatssecretaris bij het debat
over de helmenaffaire.
Gisteren bood mr. Kranenburg
de Kamer daarvoor zyn veront
schuldigingen aan. Hij stond voor
een conflict van ambtsplichten. Hij
moest naar Amerika, een bezoek
dat lang tevoren was vastgelegd.
En hij moest eigenlijk in de Twee
de Kamer zijn. Omdat hij als
staatssecretaris naast de minister
slechts een aanvullende taak heeft,
meende hij op reis te kunnen gaan
naar de Verenigde Staten, doch het
was hem gebleken, dat hij zijn af
wezigheid in de Kamer had onder
schat. Daarvoor vroeg hij excuus.
Prof. Oud betoogde later op de
middag, dat minister Staf zich toch
maar eens moest afvragen of een
van zijn eerste reorganisatiemaat
regelen niet zou moeten zyn de be
vordering van het ontslag van de
staatssecretaris, die sterker en di
recter dan de minister, verantwoor
delijk is voor het aankoopbeleid
van het leger. Over dat ontslag kan
men zich beter beraden binnen de
boezem van het kabinet, zei prof.
Oud, dan dat het een gevolg wordt
van een motie in de Kamer. Voor
komen is beter dan genezen.
Minister Staf zei geen woord ter
verdediging van de staatssecretaris.
Inderdaad, zei de heer Vermeer (PvdA),
de heer Oud heeft voet gegeven aan de
anti-parlementaire demagogie van som
mige dagbladen.
Dat noemde de heer Oud een „hoogst
onbehoorlijke uitlating" tegenover hem
omdat hij altijd, zijn leven lang, is op
gekomen voor de rechten van het par
lement. De controlerende taak van het
parlement zou volkomen tot haar recht
komen indien de weg van de motie-Rit
meester zou worden gevolgd.
De motie-Ritmeester werd echter met
17 tegen 103 stemmen verworpen. Zij
kreeg alleen de steun van de VVD. de
heer Van Dis (SGP) en de 4 communis
ten van de „rebellenclub", want de he
ren De Groot en Bakker van de officiële
Communistische Partij Nederland stem
den tegen de motie. Evenals de leden
van de PvflA, KVP, AR en CHU.
Met de heer Tilanus (CHU) betreurde
de heer Roosjen (AR), dat de heren Rit
meester en Vermeer niet tot overeen
stemming hadden kunnen komen om een
gecombineerde, gezamenlijke motie in te
dienen.
Op grond van zakelijke overwegingen
gaven zij de voorkeur aan de motie-
Vermeer, die volgens de heer Koersen
(KVP) het beste weergaf, wat de Kamer
eigenlijk wenst.
Tenslotte verklaarde ook prof. Oud
voor de motie-Vermeer te moeten stem
men, omdat bij verwerping er helemaal
niets zou gebeuren. Na deze verklaring
werd de motie-Vermeer zonder hoofde
lijke stemming aangenomen.
Mijnramp in Japan: 29 doden
Er bestaat weinig hoop voor het leven
van 29 Japanse mijnwerkers in een mün
te Matsuura, die niet meer naar de op
pervlakte konden komen toen de mijn
gangen onder water liepen. Het water
kwam uit een verlaten mijn in de om
geving. Zeven mijnwerkers wisten te
ontkomen voordat de schacht, die een
uitweg naar buiten bood, tengevolge van
het water instortte.
