de
Oók al aan
de sigaar?
Australië verwacht binnenkort
honderdduizendste Nederlander
namen Engeland
van elkaar over
In loop der eeuwen
en Nederland veel
Dit land deed niet
spoot 200
regering
Fabrieken
verrijzen
aan bestedingsbeperking
miljoen in de
allerwegen
economie
Culturele ontwikkeling in de VS
toont een bemoedigend verloop
Invloeden werken nog altijd door
Poolse Stalinist en anti-semiet
Stefan Matuszewski in ongenade
97ste jaargang
Donderdag 3 april 1958
Vijfde blad no. 29408
(Van onze correspondent in Sydney)
Als straks de honderdduizendste Nederlander in Australië aankomt,
v/il de Nederlandse gemeenschap in dit vijfde werelddeel dat feit niet
ongemerkt laten voorbijgaan. Zij heeft het plan van haar gevoelens
tegenover het land, waar haar leden een nieuw bestaan hebben opge
bouwd (of bezig zijn op te bouwen) te laten blijken door een openbare
('emonstratie. En deze komt dan in een periode, waarin de toekomst
van Australië weer goudgerande wolken van verwachting opwekt.
Want ondanks een zekere werkloosheid ondergaat het land een
,.boom"-periode, die slechts geëvenaard wordt door de hausse van
acht jaar geleden.
Australië mag zich gelukkig prijzen, dat de omvang van het werk
lozenleger tot betrekkelijk bescheiden proporties beperkt is gebleven
en in februari zelfs met vijfduizend is verminderd tot 20.000 steun-
trekkenden.
Nieuwe bauxietstad
Ook Ford blijft niet achter. Deze fa
briek zal een nieuwe auto gaan maken,
zo iets als het Daf-je in Nederland.
Ford zal er 93 miljoen gulden in ste
ken. De fabriek wordt gebouwd in Broad
meadow, Victoria. Zij zal 200 auto's per
dag afleveren en werk geven aan bijna
drie duizend arbeiders.
Qantas, de vliegmaatschappij, die kort
geleden de vluchten om de wereld heeft
ingeluid, heeft zo juist een nieuw kan
toorgebouw in Sydney laten bouwen, dat
ettelijke miljoenen heeft gekost. Daarbij
laat zij het niet Zij zal nu vijftig mil
Enorme investering
Een half jaar geleden zag het er naar
uit. dat de werkloosheid zich zou uit
breiden tot catastrofale omvang. Thans
Lc het aspect veranderd. Er zijn tot op
beden zelfs geen moeilijkheden gecon
stateerd onder de Nederlandse immi
granten. De opbrengst van de wol is
weliswaar verminderd met vijfhonderd
miljoen gulden (tot 2100 miljoen gul
den). maar hoewel dit een vijfde minder
Is dan het vorige jaar kan Australië zo'n
Stootje best velen. Fabrieken verrijzen
zelfs weer uit de grond als paddestoelen.
Dit is aan een samenstel van factoren
te danken, waarbij ook de federale
regering zich niet onbetuigd heeft ge
laten. In plaats van „bestedingsbeper
king" toe te passen heeft zij resolute
stappen ondernomen om de werkloos
heid de kop in te drukken. Zij heeft
tweehonderd miljoen gulden in de
economie gespoten door 70 miljoen
gulden aan kredieten te verlenen uit
eigen fondsen en aan particuliere
banken vrijheid te geven 130 miljoen
gulden aan voorschotten te verlenen.
Daardoor kan nu met voortvarend
heid worden begonnen met de uitvoe
ring van meer grote openbare wer
ken en huizenbouw. Over de woning
nood zijn al zoveel tranen gestort, dat
de regeringsmaatregelen gewerkt heb
ben als de glimlach, die ze meteen
heeft gedroogd.
Belangrijk industriecentrum
De arbeidsmarkt ziet er gunstig uit.
De sombere woorden over de donkere
toekomst van Australië ..beperkt het
aantal immigranten", zei de Arbeiders
partij kunnen we gerust vergeten.
Overal heerst vernieuwde activiteit, die
cm mensen roept.
De Staalfabriek Broken Hill Pro
prietary Co. Ltd., die zich als een poliep
over geheel Australië uitstrekt, heeft
besloten een nieuwe fabriek te bouwen
in Whyalla, Zuid-Australië. Zij zal er
250 miljoen gulden in steken. De staats
bon ingbouwcommissie heeft toegezegd
1500 huizen te bouwen voor de arbeiders
die in de nieuwe fabriek komen te wer
ken. De bevolking van Whyalla zal er
wel bij varen. Er wordt gerekend op een
verdubbeling van de bevolking van
1C000 tot 20.000.
Whyalla belooft een belangrijk indus
triecentrum te worden, want Ampoi Pe
troleum Ltd.. die vele miljoenen guldens
gestoken heeft in onderzoek naar olie in
West-Australië, zal in Whyalla een
tankschip van 32.000 ton laten bouwen.
De kosten van deze grote tanker bedra
gen 25 miljoen gulden. Ook hier heeft
de regering onderdak toegezegd voor de
arbeiders, die voor de bouw van de tan
ker nodig zijn. Zij zal 450 huizen voor
hen bouwen. Een Australische autofa-
briek, General Motors Holden, zal 77
miljoen gulden steken in de uitbreiding
van haar fabriek in Sydney (7 miljoen
gulden), in Woodville (Zuid-Australië)
40 miljoen gulden, in Elizabeth bij Ade
laide (25 miljoen gulden) en in Fisher
men's Bend in Victoria (4 miljoen gul
den), om de produktie met 25.000 auto's
per jaar op te voeren tot 125.000. Dit be
tekent dat er o.a. 1400 meer arbeiders
geplaatst kunnen worden in de Eliza
beth. Deze fabriek heeft sinds de oorlog
al bijna vijfhonderd miljoen gulden in
uitbreiding gestoken.
Voorprogramma Kon. Marine
Hr. Ms. kruiser „De Zeven Provin-
eiën" vaart ten behoeve van de oplei
dingen in Europese wateren. Hr. Ms.
onderzeebootjager Utrecht bevindt zich
in Nieuiwediep. Hr. Ms. onderzeeboot
jager Overijssel wordt in het begin van
deze maand buiten dienst gesteld. Hr-
Ms. onderzeebootjagers Groningen en
Drenthe doen dienst in de Zuid-Oost-
Aziatische wateren. Hr. Ms. fregat
Evertsen is in Ned Nieuw-Guinea ge
stationeerd.
Als laatste onderzeeboot.jager van het
aanbouwiprogramima wordt op 10 april
Hr. Ms. Amsterdam in dienst gesteld.
Het schip gaat daarna naar Den Helder.
Hr. Ms. fregat Van Speyk oefent in
de Caraibische wateren en is ter be
schikking van de commandant zee
macht in de Nederlandse Antillen.
Twee squadrons mijnenvegers oefenen
in de Noordzee.
Dag der verzamelaars
De „Dag der verzamelaars", die vorig
jaar voor het eerst in Amsterdam werd
gehouden, is voor dit jaar vastgesteld
op zondag 18 mei a s. in de Koopmans
beurs te Amsterdam.
De Nederlandse Vereniging „De Ver
zamelaar", afdeling Amsterdam, is de
organisatrice van deze internationale
ruilbeurs en van de daaraan verbonden
nationale tentoonstelling, welke laatste
reeds op zaterdagavond 17 mei zal wor
den geopend.
Meer dan 80 exiposanten zullen hun
verzamelingen tentoonstellen. Hiertoe
behoren niet alleen postzegels, sigaren
bandjes. suikerzakjes, luciferm erken,
bierviltjes en tinnen figuren, maar ook
..magische gedenkwaardigheden", bad
handdoeken. antieke kinderboeken (men
zal het eerste in Nederland uitgegeven
kinderboek kunnen zien), opera's en
vlugschriften.
Gezien de belangstelling van het vorig
jaar wordt ook thans druk bezoek uit
binnen- en buitenland verwacht. Een
Belgische verzamelaarsclub heeft haar
komst reeds aangekondigd.
van het vliegveld in Sydney. Dit is ech
ter een peuleschilletje vergeleken bij de
195 miljoen gulden, die de federale re
gering gestoken heeft in de bouw van
een kortgeleden geopende munitie
fabriek in St. Marys, bij Sydney, om
niet te spreken van de miljoenen ver
slindende bouw van een kernreactor in
Menai, midden in een verlaten land
streek. waarnaar de bewoonde wereld
door de snelle uitbreiding van Sydney
steeds verder haar armen uitstrekt.
In het uiterste noorden van Australië
werkt men aan de vestiging van 'n nieu
we bauxietstad (bauxiet is de grondstof
voor aluminium), maar zover behoeft u
niet te gaan. want in Sydney zelf ver
rijst de ene fabriek na de andere.
Nieuw Zuid-Wales en Victoria wed
ijveren het hardst om nieuwe indus
trieën aan te trekken. Nu de bouwvak
ken een belangrijke opleving te zien zul
len geven, zullen aanverwante indus
trieën volgen. Reeds heeft minister pre
sident Menzies een fabriek voor de fa
bricage van Formica-bouwmateriaal ge-
cpend. De kapitaalsinvestering bedraagt
acht miljoen gulden. Meer dan 120 ar
beiders hebben er werk gevonden
Australië kan met zijn geringe bevol
king van iets nieer clan negen miljoen
(1314 miljoen in 1970) de financiering
niet alléén opbrengen. Aan buitenlands
kapitaal is in de laatste tien jaa- vijf
miljard gulden belegd, waarvan ^4e-
derde uit Engeland en de rest uit Ame
rika en Canada en enkele andere lan
den. Het gemiddelde werkelijke natio
nale inkomen per werkende mens is ge
stegen met een vijfde van 8500 gulden
tot meer dan tienduizend gulden per
jaar. U kunt er zeker van zijn, dat de
Nederlandse immigrant daarin een be-
Sterk gestegen belangstelling voor musea,
concerten en lezen van serieuze boeken
joen gulden besteden aan verbeteringenlangrjjk aandeel neemt!
Advertentie)
Grotere zelfstandigheid in
opvatting en prestatie
Het zit de Amerikanen in het bloed
geregeld een blik in het verleden en in
de toekomst te werpen teneinde na te
gaan hoe het met hen als collectieve
eenheid gesteld is. De resultaten van het
onderzoek naar de vorderingen, welke in
de loop der jaren zijn gemaakt, zijn
thans neergelegd in een rapport van een
zo abstract onderwerp als de culturele
neigingen van het Amerikaanse volk.
Dit rapport is een samenvatting van
een rondetafel-conferentie, die op ini
tiatief van de Yale-Universiteit en de
Raad voor reclame de laatste jaren ge
regeld gehouden wordt.
Het doel van dit culturele onderzoek
was „een oordeel te vormen over de
mate, waarin het volkskapitalisme" -
zoals men het Amerikaanse economische
stelsel is gaan noemen - „ons louter een
op grond van technische vindingen ge
baseerd materialisme geschonken heeft
öf ons de materiële dingen heeit ver
schaft als middel tot het verkrijgen van
vollediger menselijke waarden". Met an
dere woorden, de onderzoekers hebben
zich afgevraagd: „Welk gebruik maakt
het Amerikaanse volk van de geschon
ken tijd en materiële dingen, welke hun
de in de produktie heersende efficiency
ter beschikking stelt?"
Men kan de cultuur natuurlijk geen
maatlat aanleggen, maar het is een
hoopvol teken, dat steeds meer mensen
een bezoek brengen aan de ongeveer
Geschiedenis ireefde sterke banden
(Van onze Londense
correspondent)
Nu de betrekkingen tussen
Engeland en ons land in het mid
delpunt der belangstelling hebben
gestaan, is het misschien goed te
herinneren^ aan de wijze waarop
de twee overburen elkaar in de
loop der historie hebben beïnvloed.
Reeds ver terug In de Middeleeuwen
vestigden zich handels- en ambachts
lieden uit de Nederlanden in Enge
land. Dit gebeurde reeds vóór de Nor-
niandisclie verovering. De Engelse ko
ning was een bondgenoot van Jacob
van Artevelde, de Vlaamse rebel. In
die dagen vond men Engelse hande
laren in Dordrecht, Middelburg en
Brugge, en Vlaamse en Nederlandse
havenplaatsen. Er was een periode,
waarin de Nederlanden op het gebied
van de nijverheid een grote voor
sprong bezaten op Engeland.
In de 16de en vooral in de 17de en
18de eeuw, heeft Nederland een diep
gaande invloed op Engeland uitge
oefend. zowel economisch als cultureel.
Handel en godsdienststrijd brachten de
beide landen nauw tot elkaar in de
16de eeuw. Van alle buitenlandse invloe
den was die van Nederland het sterkst.
Het is geenszins een overdrijving te be
weren, dat van 1600 tot 1750 Engeland
met een aantal instellingen werd ver
rijkt, waarbij die in Holland als voor
beeld golden. Ook de Britse denkbeel
den op het gebied van architectuur,
kunst, wetenschap, landbouw, filosofie,
theologie en het recht werden uit Ne
derland beïnvloed.
Overal werkt de Nederlandse activiteit
door. Nieuwe methoden op het gebied
van het bankwezen, geldcirculatie en
assurantie, waren meestal aan de Ne
derlandse ontleend.
De eerste voorzitter van de Bank van
Engeland was een Nederlander!
Naar handelstand
Het destijds zo machtige „Holland"
droeg het zijne ertoe bij om Engeland
van een landbouwstaat in een modern
industrieel handelsland te veranderen.
Veel werd er in dit opzicht tot stand
gebracht tijdens de regering van stad
houder Koning Willem III. die overi
gens wegens zijn karakter in Engeland
allerminst geliefd was. De Hollandse
maritieme traditie overschaduwde soms-
tijds de Engelse. Nederlandse onderne
mingsgeest moest daarom noodzakelij
ker wijze in botsing komen met de
Britse. Juist wegens deze wedijver na
men de Engelsen zoveel dingen over van
de Nederlanders, die een tijdlang door
Engelands inwendige troebelen, aan de
spits lagen. Engelse nijverheid in East
Anglia was praktisch geheel gebaseerd
op Nederlandse ervaring. Met de toe
neming van de welvaart onderging ook
de Engelse architectuur een sterk Ne
derlandse invloed, hetgeen aan de oost
kust nog heden ten dage valt waar te
nemen. Oud-Hollandse blauwe tegels
werden bij ladingen naar Engeland
verscheept en men treft ze nog alom
aan. De tijdens de tachtigjarige oorlog
naar Engeland overgekomen vluchtelin
gen brachten grote welvaart. Zij waren
pioniers in de textiel-, glas- en leder
industrie. Er waren belangrijke Neder
landse kolonies in Norwich. Colchester.
Rye, Canterbury en Southampton. Dc
wevers vestigden zich voornamelijk in
Colchester en introduceerden baai en
andere nieuwe stoffen in Engeland.
Onder invloed van onze zeevaart zjjn
er tal van Nederlandse woorden en
uitdrukkingen in het Engels opgeno
men. zoals jacht, sloep, schipper en
boom. Maar de Britse nayver leidde
ertoe, dat het woord „Dutch" een
scheldwoord werd.
Invloed in bouw
De grootste Engelse bouwmeester
Christopher Wren onderging de invloed
van Jacob van Campen cn Hendrick de
Keyser. met welke laatste hij bevriend
was. Zyn assistent was een Nederlander,
Willem Talman. Ook de betimmeringen
van Wrens St. Paul's Kathedraal en van
andere beroemde kerken in de City zijn
door een Nederlander ontworpen
Het toenemend gebruik van baksteen
was een gevolg van Nederlandse in
vloed. Ook bij de aanleg van de grote
Engelse tuinen volgde men het Neder
landse voorbeeld
Droogleggingen en indijkingen aan de
oostkust waren nagenoeg helemaal het
werk van Hollanders. Men vindt in die
streek nog altijd veel Nederlandse
plaats- en persooonsnamen en er zijn
ook nog steeds Nederlandse handelsfir
ma's, die er een taak verrichten
De Nederlandse waterbouwkundige
Cornelis Vermuyden werd in de Britse
adelstand verhuizen. Huizen in het
„Holland-district" dragen nog vaak Ne
derlandse namen.
In onze gouden eeuw was de be
langstelling voor onze Hollandse schil
ders enorm. Sommigen waren bijzon
der geliefd, zoals Albert Cuyp. wiens
geheel collectie zich praktisch nog
steeds in Engeland bevindt. Van Dyck
werd hier hofschilder. Met Peter Lely
en anderen legde hy de grondslag voor
de Engelse school van portretschil
ders. Er zyn waarschijnlijk meer Ne
derlandse schilderijen in Engels par
ticulier bezit dan waar ook ter wereld.
Dit bleek enkel jaren geleden duidelijk
bij de in Londen aan onze schilder
kunst gewijde tentoonstelling.
Erasmus en Grotius vooral, maar ook
Huygens en Boerhaave deden hun in
vloed in Engeland gelden. De naar ons
land uitgeweken John Locke zétte omge
keerd de geesten in beweging.
Omgekeerd waaiden er ook veel ideeën
van Engeland naar ons over. Met de
pakketboten, die in Brielle aankwamen,
weiden stapels Engelse boeken meege
stuurd, die grif hun weg vonden. Be
weerd wordt dat Vondel geïnspireerd
werd door Miltons „Verloren Paradijs".
De Hollandse „Spectator' van Justus
van Effen volgde het gelijknamige En
gelse blad na. Hij deed enorm veel om
de Engelse literatuur in ons land be
kendheid te geven.
Overvleugeld
Aan het einde van de 18de eeuw en
gedurende de gehele 19de eeuw over
vleugelde Engeland ons. Er kwam een
einde aan ons intieme samengaan, ten
koste van Nederland. Onmiskenbaar
heerste er in die tijden bij ons diep wan
trouwen ten opzichte van Enge
land, waarvan misschien nog altijd iets
is blijven hangen. Maar de nieuwe om
standigheden hebben Engeland en Ne
derland in onderlinge afhankelijkheid
en Atlantisch en Europees deelgenoot
schap weer tot elkaar gebracht In emo- I
tioneel opzicht was dit reeds het geval 1
gedurende de donkere bezettingsjaren
en de bevrijding.
Wie, zoals wij, in Engeland woont,
wordt bij een bezoek aan ons land ge
troffen door tal van Engelse invloeden
in het dagelijks leven in Nederland. Het
zijn vaak kleine dingen, maar daarom
niet minder kenmerkend.
De zoute haring schijnt verdrongen te
worden door de gebakken vis en patates
frites (chips» en de gerookte haring of
kipper deed zijn intrede. Madurcdam is
kennelijk geïnspireerd op Engelse voor
beelden. De steeds sterkere beoefening
van de balletkunst krygt zeker een
aansporing uit Engeland Met ziet in
Nederland al vrouwen sigaretten op
straat roken, iets dat in Engeland veel
vuldig voorkomt. Zij doen tegenwoordig
ook boodschappen met een rieten mandje
aan de arm, zoals elke Engelse huis
vrouw.
Bij het verkeer is de Britse invloed
opvallend. Onze treinen kregen de
zelfde groene kleur van de Engelse
van het zuidelijke net; de kleine
naambordjes op de stations, gemak
kelijk van de coupé's uit te lezen,
zijn overgenomen uit Engeland. Onze
zware solide fietsen kregen onder
Britse invloed een lichtere toets. Dan
zijn er de zebra's en knipperlichten,
rechtstreeks uit Engeland geïmpor
teerd. Ons onderwijs, ook het univer-
itaire, ondergaat langzaam maar ze
ter een Engelse invloed.
2500 musea, die het land telt in plaats
van kaartjes te kópen voor de baseball
wedstrijden, die algemeen als het popu
lairste Amerikaanse tijdverdrijf worden
beschouwd. Zeer opmerkelijk is ook dat
het Newyorkse Museum voor Moderne
Kunst ongeveer 60 procent van ziin uit
gaven kan financieren met de ontvangen
entrees, dat er 30 eerste-rangs symfonie
orkesten ziin en nog ruim 600 andere
orkesten samengesteld uit beroeps- ol
semiberoeps-musici, dat on ruim 25.000
middelbare scholen en door 2300 vereni
gingen de toneelkunst wordt beoefend en
dat wel acht miljoen Amerikanen uit
liefhebberij de schilderkunst beoefenen.
Het is natuurlijk wel zo. dat uit deze
cijfers wel een denkbeeld over de ver
spreiding van de culturele activiteiten
kan worden verkregen, maar dat ze niets
zeggen over de kwaliteit of intensiteit
er van. Ondanks de moeilijkheid zich
daaromtrent een oordeel te vormen kon
den de rapporteurs toch bepaalde aan
wijzingen hiervoor vaststellen. Een daar
van is het enthousiasme, waarmee de
produkten van het Amerikaanse artis
tieke leven en van het genie der kunste
naars niet alleen in de Ver. Staten zelf,
maar ook daar buiten zijn ontvangen.
Minder gelijkvormigheid
Een andere aanwijzing, die niettemin
van grote betekenis is, wordt door de
rapporteurs gezien in het feit, dat de
Amerikaanse kunstenaar een steeds gro
tere persoonlijkheid in opvatting en
prestatie toont en dit zou getuigen van
de culturele rijping van een land. dat
lange jaren bekend stond als de smelt-
pot van de wereld. Nieuwe immigranten
maken altijd eerst een periode door.
waarin aanpassing een allesbeheersende
kwestie is. In hun verlangen zich aan de
gekozen omgeving aan te passen, streven
personen en gezinnen er doorgaans naar
de heersende tendenzen over te nemen
en voor alles niet „anders" te schijnen.
Maar na een allereerste aanpassing
vermindert de drang naar gelijkvormig
heid en neemt de zucht naar uitdruk
king van de eigen innerlijke gevoelens
toe - 'n ontwikkeling die duidelijk in de
culturele tendenzen tot uiting komt en
De Oostenrijkse ambassadeur dr.
C. Afuhs, die gisteren de Linnaeus-
hof te Bennebroek opende, bekijkt
me tde vijfjarige Henkie Roozen
enkele van de nog schaarse, bloei-
ende tulpen. Rechts de voorzitter
van Linnaeushof, de heer Roozen.
als zodanig een veelbelovend verschijn
sel is.
Max Lerner heeft in zijn prachtig
werk .America as a civilization opge
merkt, dat Amerika een teschaving
„volgens erfrecht' heeft ontwikkeld en
dit wordt door de rapporteurs volledig
beaamd, want. zo zeggen zij. wat eer
tijds „groepen van verschillende na
tionale afkomst" waren, hebben zich
over het land verspreid en doen door
persoonlijke prestaties hun culturele in
vloed overal gelden.
Tijdens het gehele onderzoek richtten
de deskundigen hun aandacht niet al
leen op de cuturele belangen, maar cok
op de tendens er van; ook hier was een
rijpingsproces waar te nemen. Neem
bijv. het lezen van serieuze boeken of
het luisteren naar serieuze muziek. Vroe
ger was het altijd een gering percentage
van de bevolking, dat zich hiervoor in
teresseerde. Het belangrijke feit doet
zich echter thans in de Ver. Staten veer.
dat die minderheid toeneemt en dit
blijkt duidelijk uit de steeds toenemende
verkoop van boeken, het stijgend con
certbezoek en de elk jaar grotere ver
koop van grammofoonplaten met se'
rieuze muziek.
De bloei van het culturele leven blijkt
niet minder uit de omvang en de diepte
van het onderwijs aan universiteiten en
colleges, bovendien heeft de beoefening
van de vrije kunsten aan deze onder
wijsinstellingen steeds belangrijker vor
men aangenomen. Voorts is de Ameri
kaanse bijdrage op het gebied der poë
zie. de romankunst, schilderkunst, mu
ziek en filosofie heden ten dagen beter
dan ooit in het verleden.
Tenslotte zijn de rapporteurs tot de
volgende - bescheiden - conclusie geko
men: Een zeer groot aantal Amerikanen
genieten de vruchten van ..het huwelijk
van het kapitalisme met de democratie,
dat het volk in brede lagen toegankelijk
heeft gemaakt voor een grote overvloed
van culturele waarden en het de vrijheid
heeft gegeven daarvan al dan niet ge
bruik te maken Universiteiten, con
certzalen. theaters, musea en kunstin
stellingen zijn op in het oog lopende
wijze toegenomen en de vrije tijd, waar
van voorheen slechts de bevoorrechten
het monopolie schenen te hebben is ge
meengoed geworden.
Hij iras tegenstander van Gomoelka
(Van onze Weense correspondent)
„De centrale zuiveringsraad van de Poolse Verenigde Arbeiderspartij heeft een
stemmig besloten Stefan Matuszewski als voorzitter van deze commissie af te
zetten en hem tevens als lid van het bestuur uit te sluiten", aldus Radio
Warschau.
Na Klosiewics is nu ook de tweede zeer vooraanstaande Stalinist in Polen op
dood spoor gezet. Hij speelde jarenlang een leidende rol in de „Vereniging tot
bevordering van de Pools-Sovjetische vriendschap", waardoor hü het vertrouwen
van Moskou en van de hoogste partyfunctionarissen in de Sovjet-Unie genoot.
Tot aan de val van Molotof en Malenkof behoorde hy tot de Poolse Stalinisten,
die in hun politieke werkzaamheid op de welwillende steun van regering en
partij in Moskou konden rekenen. Terwyl Gomoelka zich zoveel mogelijk by de
nieuwe koers van Kroe4jtsjef aansloot, bleef Matuszewski zyn tegenstander en
bestreed de opvatting dat Polen een „eigen weg" naar het socialisme kon volgen.
gaat
Premier
omzichtig en
tactisch te werk
Daarom verzette Matuszewski zich te
gen de politieke en economische hervor
mingen die na de gebeurtenissen in ok
tober 1956 werden doorgevoerd. Volgens
het tijdschrift van de democratische
Poolse schrijvers ..Nowa Kultura" is hij
de „nestor" van de Stalinistische rich
ting in de communistische partij van
Polen. Hij beschouwde het als een on
geluk. dat Gomoelka de leiding van de
partij overnam. Daarom verklaarde hij
ook: „Wanneer er geen verschijnselen
van verval in de Vereniging tot bevor
dering van de Pools-Sovjetische vriend
schap waren geweest, zouden ons de tra
gische gebeurtenissen van het jaar 1956
gespaard zijn gebleven - ik bedoel de
gebeurtenissen in Posen en elders".
Na de opstand in oktober 1956, die
Gomoelka niet alleen wist te bedwingen,
maar ook tot zijn eigen voordeel uit te
buiten, verloren de Stalinisten lang
zaam hun overmacht, vooral door het
vertrek van de Russische maarschalk
Rokossofski en de nationalisatie van het
Omgekeerd dienen onze moderne P°,°'se l**eer onder leiding van Gomoel-
utowegen. speciaal die in Rotterdam. 1 a s aanhanger, generaal M. Spychalski
•Is schoolvoorbeeld voor de Engelsen Matuszewski was bovendien een felle
n op sportgebied droegen wy sinds de anti-semiet, die graag had gezien dat dc
lorlog korfbal bij als aanwinst voor party van alle joodse functionarissen en
'iet toch al zo ryke Engelse sport- leden waren gezuiverd. .Met dc andere
leven. I Stalinisten richtte hij zyn haat tegen
de joden en tevens tegen de Duitsers
in het land, maar nooit tegen de Russen.
Vooral de haat tegen de joden gebruikte
hij als uitlaatklep voor de ontevreden
heid onder het volk.
Nu Matuszewski eindelijk is afgezet,
wordt het .duidelijk hoe omzichtig en
tactisch Gomoelka te werk gaat. Na zyn
overwinning in oktober 1956 schakelde
hij zijn Stalinistische tegenstanders niet
geheel uit. maar liet hen op minder
voorname posten. Na anderhalf jaar is
hij er echter toe overgegaan om eerst
Klosiewics. het gehate hoofd van de
Poolse vakbonden en tevens waarne
mend minister voor Arbeid en Sociale
Verzorging, aan de dijk te zetten
En nu volgt Matuszewski. die als lid
van de centrale zuiveringscommissie
werd verwijderd. Blijkbaar voelt Go
moelka zich sterk genoeg voor een der
gelijk optreden. In vroegere jaren zou
dat zeker niet door Moskou zyn geac
cepteerd. Gomoelka weet dat Kroesjtief
daar nog altijd de sterke man i- Hm
speelt een noodzakelijk, maar gevaarli k
spel. want niemand kan ?eggen of de
koers misschien toch nog zal veranderen.
WARMOND
BURGERLIJKE STAND
Geboren: Eelco. zn van A. F. Leemans
en Fr W. Boschma.
Ondertrouwd H Hoeben 36 jaar en B.
C van Eeden. 37 Jaar; Th F W Warmcn-
hoven. 25 Jaar en Th M van Seggelen 23
Jaar; J B W Geerllngh. 23 Jaar en M.
P Heemskerk. 2öjaar
Overleden Th. F. Derriks. 72 jaar; J.
