Is Egypte's president Nasser een
nieuwe Hitler of een Saladin
Partijpolitiek in Verenigde Staten
zeker niet dominerend, maar toeh
Hij werkt hardnekkig aan de verwerkelijking
van zijn eens naïef geachte voornemens
at kan liet Westen eraan doen?
mm
Tob niet
neem
een
Lexi
Verkiezingen doen invloed gelden
lite Jaargang
Zaterdag 15 maart 1958
Vijfde blad no. 29392
(Van onze reisredacteur)
(I)
Cairo. Wie vandaag de passende stukken
iekt in de legpuzzel van het Nabije Oosten, stuit
tcds op een man, die door de een als een nieuwe
itler wordt beschouwd en door de ander als een
tuwe Saladin, twaalfde-eeuwse sultan en be-
ijder van tientallen miljoenen Arabieren. Die
in heet Gamal Abdel Nasser, zijn functie is sinds
president van de Verenigde Arabische Re-
bliek. Wie heeft gelijk? Beide karakteristieken
met gegronde redenen te omkleden. Zeker,
l
Nasser, is een dictator, een demagoog, een intri
gant, die chanteren kan, die ontzaglijke politieke
gokken waagt, die in razende woede kan reage
ren. Maar even zeker kan men hem schetsen als
een onomkoopbaar leider, die oprecht heeft ge
probeerd zijn achterlijk land uit een moeras van
stagnatie omhoog te trekken, die het bevrijd heeft
van een pafferige, verziekte monarchie en die
voldaan heeft aan het haast pathetische verlangen
der Arabieren naar een beetje waardigheid en
zelfvertrouwen.
De vraag of Nasser een nieuwe Hitier of een Saladin is, lijkt voorshands een
^vereenvoudiging, zij is aan de academische kant. De oprechte democraten, die
il principieel niet op dictators begrepen hebben, vergeten dat in de Verenigde
jbische Republiek een democratie voorlopig ondenkbaar is en dat Nasser
middels op de overstelpende meerderheid steunt. De Arabische nationalisten
i hem verheerlijken, verliezen gemakshalve uit het oog, dat er van zijn mate-
)e hervormingen weinig of niets is terecht gekomen. Maar het merkwaardige
ischijnsel. dat het gekleurde, onderontwikkelde deel van deze wereld meer haakt
ir genezing der geestelijke kwetsuren dan naar vulling van de lege maag
uraan het gewend is geraakt valt niet te ontkennen.
Verwarrende kaleidoscoop
Onze reisredacteur W. L. Brugsma
is zo juist teruggekeerd van een
reportagereis door Egypte, de Soe
dan en Ethiopië. In Cairo woonde
hij het plebisciet bij, dat de merk
waardige unie tussen Egypte en
Syrië bezegelde, een samensmelting
van twee (nog) niet aan elkaar
grenzende Arabische landen, die
het begin lijkt van een nieuwe
poging van Gamal Abdel Nasser, de
Egyptische president, om zich aan
het hoofd van alle Arabieren te
stellen. Van de Arabieren alleen?
Het jongste grensgeschil met de
Soedan, waar zo juist de eerste
vrije verkiezingen gehouden zijn,
wijst op Egypte's zuidwaartse ex
pansiedrang, ingegeven door de be
geerte naar een economisch-nood-
zakelijke Nijl-unie zeker, maar
misschien ook door de zucht een
leidende rol te spelen in het ont
waken van donker Afrika. De
Soedan is geografisch en raciaal
een brug tussen het Arabische
noorden en het zwarte zuiden van
het Afrikaanse continent. En dat
zelfde geldt in velerlei opzicht voor
Ethiopië, waar het Westen in Haile
Selassie I, koning der koningin, uit
verkorene van God, zegevierende
leeuw van Juda, misschien zijn
trouwste bondgenoot heeft.
In deze landen vormen mystieke
eenheidsdrang, hevige ambities,
politieke, religieuze, raciale en eco
nomische conflicten de steeds wis
selende, kleurige patronen van een
verwarrende kaleidoscoop. In zijn
reportage, waarvan wij hierbij het
eerste artikel publiecren, probeert
onze reisredacteur deze kaleis-
doscoop een ogenblik stil te houden,
de gekleurde deeltjes een voor een
tegen het licht te houden, zodat zij,
wanneer zij straks weer door elkaar
geschud zijn. gemakkelijker herken
baar zullen blijken.
Ticee grote problemen voor Amerika
Samenvatting van de
irabisclie vrijheid"
leer terzake doende dan het twisten
r de vraag welk etiket moet worden
lakt op deze merkwaardige man, die
carrière van Europese politieke lei-
heeft gebroken, die Arabieren doet
leten van extatische woordenstromen
die de jongedames tussen Casablanca
Bagdad doet zwelgen in romantische
tangens, lijkt thans de vraag: „Wat is
&er van plan, in hoeverre is dat strij-
met onze belangen, wat kan het wes-
hier zo al aan doen?"
iet antwoord is grotendeels te vinden
Sassers brochure „De filosofie van de
'Mie", door Nassers tegenstanders
schreven als een Arabische „Mein
flpf", door zijn aanhangers aange-
i als een meesterlijke samenvatting
Arabische wedergeboorte. Het werk
tere! vijf jaar geleden beschouwd als
onhandige dooltocht van een ern-
e jonge, naietve officier op zoek naar
ideologie, alsmede als bewijs dat mi-
u6 academies geen broedplaatsen
intellectuelen zijn. Maar - al doende
t men - wie hetr vandaag herleest,
t verbaasd rechtop zitten. Wat men
de filosoof Nasser mag denken, zijn
thure blijkt, aan de praktijk getoetst,
programma te bevatten, dat de poll
is Nasser met hardnekkigheid aan
uitvoeren is.
De rel van het Nijl-land
lassers uitgangspunt is. dat de Ara-
he nederlaag in Palestina slechts een
doeisel is van de interne Arabische
ilemen, het slagveld Israël slechts
symbool van het grotere, werke-
(e Arabische slagveld. Een punt om
®thouden. Op het Arabische slagveld
est een politieke en sociale revolutie
een gevoerd, 'n „positieve actie", po-
-ie bundeling inplaats van politieke
)rd (waaraan Nasser zelf in zijn jonge
ta heeft deelgenomen), landhervor-
g. ontketening van de Mohamme-
®se vrouw, geforceerde verhoging
de levensstandaard door middel van
tonale krachtsinspanning. Het be-
tovekkendste deel behandelt echter
ïpte's buitenlandse rol: het bruist
"van Nassers allesoverheersende be-
toheid: het anti-imperialisme. Welke
^nationale rol Nasser aan Egypte toe
tie. blijkt uit het volgende:
een leidende functie in de Arabische
to, die door kunstmatige grenzen
de imperialisten verdeeld wordt ge-
toen
het beheersen van de oliebronnen
de Arabische landen;
Nasser de redenaar: hij spreekt
een slordig Aiabisch. uitzondering
in een land van redenaars en her
haalt zich veelal. Maar hij heeft
een warme stem en bij het tover
woord ..Arabia dat steeds weer
valt, trilt het verlangen van de me
nigte als een klankbord mee.
e. niet afzijdig blijven in „de bloedige
strijd tussen vijf miljoen blanken en
200 miljoen zwarten op het Afrikaanse
continent, de plicht om het licht der
beschaving te doen schijnen in de verste
jungles. Nasser noemt daarbij met name
„de Soedan, broederland welks grenzen
alle gevoelige plekken in Afrika raken",
en „de Nijl die Egypte's levensader is".
d. samengaan van de verlangens en
van het beleid der vierhonderd miljoen
Mohammedanen in de wereld.
Nasser besluit met een verwijzing naar
Pirandello's ,.Rol op zoek naar een ac
teur" en zegt: „Wij. en wij alleen, zijn
door onze ligging voorbestemd en capa
bel deze rol te spelen"
Sterke tegenkrachten
De gebeurtenissen der iaatste weken
tonen overduidelijk aan dat president
Nasser de doelstellingen van de jonge
kolonel Nasser consequent nastreeft.
Wat heeft hij ervan verwezenlijkt?
Syrië is vrijwillig opgegaan in de
nieuwe Arabische republiek <a>. Nasser
beheerst weliswaar niet de oliebronnen,
maar kan wei de kranen dichtdraaien:
de pijpleidingen van de Iraakse olie lo
pen door zijn provincie Syrië, de Saoedi-
Arabische olie wordt door zijn Suez-ka-
naal verscheept (b). Dat is heel wat.
maar nog geen reden tot overschatting
van Nasser. Zijn nogal overhaast uitge
roepen nieuwe Arabische republiek heeft
sterke tegenkrachten gewekt in Jorda
nië. Irak, Libanon en Saoedi-Arabiè <a).
Zijn poging om via de Soedan door te
stoten naar donker Afrika en de bron
nen van de Nijl zijn wederom mislukt
(c). Samengaan der Mohammedaanse
aspiraties is nog een droombeeld. En
bovenal, de sociale revolutie in Egypte
is op zoveel innerlijke traagheid vastge
lopen. dat Nasser aan de verwezenlijking
van zijn buitenlandse aspiraties is be
gonnen. aleer hij zijn uitvalsbasis, een
nieuw en sterk Egypte, heeft kunnen
consolideren.
Oplettende afzijdigheid
De grote vraag is: wat nu? Zal Nasser
proberen het natuurlijk en begrijpelijk
Arabische eenheids- en vemieuwings-
streven, waarin hij van alle Arabische
leiders veruit de sterkste kaarten heeft,
binnen redelijke grenzen te stimuleren
of zal hij proberen het te forceren door
gewaagde avonturen? Zijn karakter, dat
aangeboren Egyptische voorzichtigheid
en matiging aan uit verbittering gebo
ren uitdagende driestheid paart, geeft
geen antwoord op deze vraag. Oudere
en wijzere raadgevers heeft 's werelds
jongste dictator hclaas niet. zijn omge
ving is heethoofdig, de onbekookte aan
vallen op Koning Saoed. de machina
ties tegen de Soedan en tegen Tunesië's
Bourguiba geven te denken.
Wat kan het Westen op dit kritieke
moment doen?
Het antwoord luidt: ..niets!" Althans:
ophouden met fouten maken. Geen eco
nomische hulp. die slechts verdenkingen
wekt, geen irriterende leerstellingen,
geen marionetten laten bengelen. Frank
rijk verzoeken - zolang het al onmach
tig is de Algerijnse crisis tot een ver
standig eind te brengen - althans het
bombarderen van Tunesische dorpen na
te laten.
Het Westen kan het uur van de waar
heid, dat voor de Arabische landen na
dert, slechts in oplettende afzijdigheid
afwachten.
Als Nasser zich beperkt tot een wetti
ge politieke en sociale revolutie in Ara
bisch verband, die vroeger of later onaf
wendbaar is. welaan des te beter. Ver
grijpt hjj zich in overmoed aan een
Arabisch buurland of aan Israël, galop
peert hij in donker Afrika, waar de na
tionalistische leiders verrassend weinig
van hem moeten hebben, over de schreef
steekt hij vrijwillig zijn hoofd in een
van de vele stroppen, die aan Egypte's
grenzen hangen, dan. maar niet eerder,
zou het moment gekomen zijn om op
vorzoek van de aangevallene die strop
dicht te halen. Op rechtmatige -/ron
den wel te verstaan.
(Van onze Amerikaanse correspondent)
Nog meer dan anders rust er dit jaar een grote verantwoordelijk
heid op de leiders van Amerika. De twee grote vragen waar de Ame
rikaanse regering nu binnen afzienbare tijd antwoord op moet geven,
zijn:
a. welke maatregelen moet men treffen om de depressie te keren?
b. moet men een top-conferentie met de Russen houden en op welke
voorwaarden kan men dat eventueel doen?
Beslissend voor lot
van gehele wereld
Het antwoord op die twee vragen kan
van grote invloed zijn, niet alleen op
het lot van Amerika, maar van de
gehele wereld.
Men kan ervan verzekerd zijn dat
de Amerikaanse regering zich ernstig
bezig zou houden met bovengenoemde
vragen, ook al zou het jaar 1958 geen
verkiezingsjaar zyn. Wij willen het
dan ook beslist vermijden om de bin
nenlandse politiek voor te stellen als
de factor, die de komende beslissingen
behéérsen zal. Wie echter realist is,
zal toe moeten geven dat de partij
politiek dit jaar haar invloed extra zal
doen gelden. De grote beslissingen
mogen door die partijpolitiek dan niet
worden gedicteerd, zij kunnen er
zeker door worden gestimuleerd.
Nasser de roker: ..even opsteken"
een gewoontegebaar dat zijn enige
zwakheid verraadt. Hij rookt on
ophoudelijk en inhaleert in nerveu
ze spanning tot in de diepste diep
ten van zijn brede borstkas.
Wanneer dit geen verkiezingsjaar was,
dan zou men waarschijnlijk met meer
I geduld hebben afgewacht of het voor-
I Jaar verbetering zou brengen in de eco-
j nmische situatie. Nu is de sneeuw in
vele delen van Amerika nog niet eens
weggedooid, maar toch dringen beide
partijen in concurrentie reeds
krachtig aan op vergaande anti-depres
sie-maatregelen.
De Democraten hebben het politiek
bezien betrekkelk gemakkelijk Zij
dragen, ook al zijn ze in de meerder
heid in het Congres, toch niet de hoofd
verantwoordelijkheid, wanneer in het
najaar zou blijken dat de economie zich
niet had hersteld of er nog slechter aan
toe was dan thans.
De Democraten kunnen daarom wat
onbezorgder op belastingverlaging, kre
diet- en werkverruiming aandringen
dan de Republikeinse regering, die thans
voor een moeilijk dilemma staat.
Gevaar voor inflatie
Die regering moet vermijden om „te
weinig te laat" te doen. maar zij moet
er tevens voor oppassen om opge
jaagd door de oppositie „te veel te
vroeg" te doen.
Een te vroeg doorgevoerde fikse belas
tingverlaging zou bijvoorbeeld tot een
gevaarlijke inflatie kunnen leiden. De
Republikeinse regering volgt daarom
nog altijd een middenweg, maar de po
litieke drang om de Democraten de
wind uit de zeilen te nemen, wordt met
de dag groter en vice-president Nixon
heeft zich thans uitgesproken voor een
belastingverlaging, indien de toestand
niet snel verbetert. Hij schijnt daarbij
de steun te hebben van de overigens
conservatieve Dulles, die er zich vooral
bezorgd over maakt, dat Amenka's aan
zien in de wereld zal dalen, wanneer
tengevolge van een depressie Ame
rika minder zal gaan kopen op de we
reldmarkt.
Topconferentie
De tweede grote vraag betreft de top
conferentie. Men kan niet zeggen dat
de Amerikaanse regering door de De
mocratische oppositie gedreven wordt m
de richting van zulk een conferentie.
Anders dan in Engeland is hier de pu
blieke opinie vrij lauw ten aanzien van
zo'n verheven bijeenkomst.
En toch speelt ook hier de binnen
landse politiek een bescheiden rol.
Het is algemeen bekend dat het de
Republikeinen op het ogenblik niet goed
gaat en de regeringspartij vreest in no
vember nog meer in de minderheid te
komen dan zij nu reeds is. (Het gehele
Huis wordt dan herkozen en een derde
van de Senaat).
Nu biedt een min of meer geslaagde of
zelfs een geslaagd lijkende topconfe
rentie een kans om het prestige van de
Republikeinen weer te doen stijgen.
Eisenhowers populariteit is zelden zo
groot geweest als toen hij, eind juni 1955
op een mooie zonnige zondagmorgen te
Washington terugkeerde na de conferen
tie te Genève
Nogmaals, de binnenlandse politiek Is
niet de beheersende factor in de proble
men waar de Amerikaanse regering zich
\oor ziet gesteld maar voor een zekere
invloed van de partijstrijd mag men niet
blind zijn.
VARIA
Automobilisten en het winkelende
publiek keken vreemd uit hun ogen
in een van de wijken van Chicago.
Maar de autoriteiten' verzekerden
de verbaasd toekijkende toeschou
wers. dat zij geen visioenen zagen.
Er rende inderdaad vee door do
straten met de politie op de hielen.
Het vee. dat naar de slachterijen
werd gevoerd, maakte een gulzig ge
bruik van de kans om te ontsnap
pen toen een vee-vrachtauto in el
kaar zakte
In de daar op volgende opwinding
werd een van de beesten doodge
schoten. een tweede in een hoek ge
dreven in een van de drukste stra
ten. terwijl zes andere dieren met
behulp van de politie en cowboys
van de slachterijen opgevangen
werden.
Een sergeant van de politie zei,
toen hij hoorde, dat een van de
beesten neergeschoten was: ,Het ge
vaar is tenminste verminderd. Een
van onze jongens heeft zojuist een
woeste stier doodgeschoten, op het
no-nent. dat hij met de horens om
laag. op hem aanstormde". Maar de
'nauffeur van de veewagen, die rap
por' kwam uitbrengen, maakte aan
die snoeverij gauw een einde door
te verklaren: ..Het vee in mijn wa
gen bestond uitsluitend uit koeien".
