Accordeon en
van Boelaard en
leiding
zang onder
Van Wijngaarden
Davitamon 10
'J ko»>' wel z.
te}"echt.'
Nieuiv facet in ons muziekleven
Gamelanmuziek en zijn relatie
met het Javaanse schimmenspel
geeft weerstand
aan jong en oud
96ste jaargang
Donderdag 27 februari 1958
Tweede blad no. 29378
Veelbelovend experiment
Quintetto Chigiano speelt
„Toonkunst"
voor
I De concertcommissie der Mij. voor
I Toonkunst is er in geslaagd het ver-
maarde Quintetto Chigiano (pianokwin- I
tet) voor een optreden in onze stad te
engageren. Dit betekent een eerste op- j
treden van het kwintet te Leiden Het
Chigiano kwintet werd opgericht in 1939
te Sienna, werd genoemd naar de be
roemde Chigiano Academie te Sienna.
De kunstenaars traden daar elke zomer
op en maakten voorts vele tournees
naar alle landen van Europa en in
Noord-, Midden- en Zuid-Amerika.
Thans maken zij een tournee door
Duitsland.
Het programma vermeldt werken van
Bocchermi. Shostakovich en César
Franck. Het kwjntet speelt 's middags
op het jeugdconcert van Toonkunst.
Afscheid ir. P. de Gruyter
In een verenigde vergadering, welke
woensdag 5 maart wordt gehouden zal
ir. P. de Gruyter. die zoals gemeld, de
functie van ingenieur van het Hoog
heemraadschap Rijnland zal neerleggen,
van dit college afscheid nemen. In de
middag vindt, eveneens in het Gemeen-
landshuis, een afscheidsreceptie plaats.
Leidse Bestuurdersbond
zag ontroerende „Mandy"
Het initiatief tot het gezamenlijk concerteren van de drie mannenkoren
„Kunst na Arbeid", „Inter Nos" en „Onderling Zanggenot", dat reeds eerder
onder directie van Louis van Wijngaarden de aandacht trok, uit te breiden met
het Hohner-accordeonorkest „Neerlandia", bestaande uit geroutineerde en uiterst
bekwame krachten, waarover Lauw Boellaard de scepter zwaait, heeft in menig
opzicht tot een succes geleid. Aan zulk musiceren zijn diverse voordelen verbon
den: enerzijds vinden de koren thans gelegenheid composities met orkestrale
begeleiding uit te voeren, anderzijds kan het orkest zich in deze kunst bekwamen.
Het „zelfstandig" optreden stelt bovendien velen in staat met het accordeonspel,
waarvoor de belangstelling sterk groeiende is, kennis te maken. Tenslotte is het
nu mogelijk tot een veelzijdiger, afwisselender programmasamenstelling te komen,
zij het, dat deze tevens een wel zeer ongelijkwaardig karakter verkrijgt.
Toch is het verheugend, dat deze samenstelling in het algemeen een hoger
Zangers en accordeonisten voor
het eerst bijeen.
(Foto L.D./Van Vliet)
homogeniteit, al winnen de prachtige
bassen het glansrijk van de wel wat
geknepen aandoende tenoren. Aan het
uitstervend pianissimo wijdt Van Wijn
gaarden nauwlettende aandacht. Wij
hoorden van hen nog Bruckners edel
gezongen ..Trösterin Mus'k". het ..Alter
Baurn" van Ernst niet Arthur
Honegger. Sullivans „The lost chord"
(bew. J. G. Wakka) muzikaal gezien
een inzinking gelijk dat ook voor
Irving Berlins „White Christmas"
geldt. Van Wijngaarden leidde met in
zicht en gevoel. De duidelijke articula
tie behoort mede tot de goede kwali
teiten van deze mannenzang.
In de doorzichting gespeelde bekende
PHPH ..Urendans" van Ponchielli (bew. F.
niveau aanuijat dan in vroeger jaren, getuigend van lofwaardig en ernstig streven oXsfn^al? v™
naar zorgvuldige muziekbeoefening.
Het oor. dat gewend is aan de tradi
tionele instrumentale ensembles, dient
zich bij beluisteren van dit accordeon
orkest. dat in de accordeonwereld hoog
staat aangeschreven, wel geheel om te
schakelen. Doch al zijn de mogelijkhe
den beperkter, al treft meermalen de
kort afbrekende toon, die het „vloeien
de" element handicapt. toch zijn de
kleurschakeringen meermalen frappant,
al ontkomt men niet geheel aan een
indruk van monotonie. Dit Hohnerorkest
het enige in ons land heeft zich
onder Boellaard een opvallende tech
nische vaardigheid verworven; het levert
daarnevens bewijs van hoogopgevoerde
accuratesse en discipline, tot in de rit
misch veeleisende passages toe. En al
doet de klank voor de orkestraal ge
schoolde luisteraar nog wel eens wat
grof aan .al kan onmogelijk de ideale
subtiliteit bereikt worden, toch is het
verbazingwekkend wat men al niet op
dit instrument ten gehore kan brengen
en hoe tevredenstellend het resultaat is.
Boellaards opvattingen zijn beschaafd,
hij bezit gevoel voor juiste verhoudin
gen en nuanceringen, voor zover zij mo
gelijk zijn. Men kan dan ook beslist
van een aanwinst voor onze stad spre
ken.
Vele componisten schrijven thans ori
ginele werkjes voor het accordeonorkest,
gezien de hiervoor gestadig groeiende
interesse in brede lagen der bevolking.
Dit is juist gezien, want arrangementen
zijn meestal uit den boze. Tot deze com
ponisten behoort de gerenommeerde
Rudolf Würthner (dirigent van het ver
maarde orkest uit Trossingen). Het was
vooral in diens goed gebouwde ouver
ture „Caprice" en zijn geanimeerde
suite ..Variété", modem georiënteerde,
ritmisch pakkende amusementsmuziek
van klasse, dat het orkest zijn hoogste
troeven kon uitspelen. Daarin konden
wij het meest onder de indruk komen
van de verscheidenheid aan timbres.
Bewerkingen van Sdhiu'berts entre-act-
muziek uit ..Rosamunde" en Von
Suppé's ouverture „Dichter und Bauer"
deden wel vreemd, hoewel niet storend
Filmreis naar Zwitserland
Nergens is het prijspeil zo stabiel en
het landschap zo schoon dan in Zwit
serland. Is het dus wonder dat dit
kleine land steeds meer in de belang
stelling van de toeristen komt te staan?
Vanuit de foyer der Stadsgehoorzaal
maakten gisteravond honderden een
flimreis naar de Zwitserse Alpen geor
ganiseerd door het Zwitsers Verkeers
bureau en het passage- en reisbureau
Lissone-Lindeman. De heer J. H Koch
heette vóór de aanvang van deze spec
taculaire reis allen hartelijk welkom en
droeg de leiding vervolgens over aan de
heer Tiemstra. Deze bleek een uitste
kende gids te zijn. Om te beginnen werd
een rondreis door geheel Zwitserland ge
maakt. Kleurrijke beelden trokken aan
het oog van de .passagiers" voorbij o.m.
van Zürich. Luzem aan het Vierwoud-
stedenmeer.' het Engadin, een van de
mooiste toeristengebieden, Bern met zijn
berenkuil en fraaie booggangen. Inter
laken, het centrum van Bemer Ober
land, 'de stad der jeugd, Lausanne en de
stad van het Rode Kruis en de UNO,
Genève.
De tweede film. die eveneens ln kleu
ren werd vertoond, bracht een tocht
door het Italiaans georienteerde Tessin
in beeld Deze rolprent is vervaardigd
in opdracht van de publiciteitsdienst van
de Zwitserse Bondsspoorwegen en doet
het, hart van velen ongetwijfeld sneller
kloppen. De gehele streek rondom Lu
gano en Locarno maakt een wel zeer
liefelijke indruk. De derde rolprent ging
over een zweefvliegtocht over de Alpen,
die inderdaad een zeer bizarre schoon
heid bezitten. Na de pauze werden films
gedraaid over het Berner Oberland in
vier verschillende jaargetijden en over
de wintersport.
aan. Toch verdient het „oorspronke
lijke" verre de voorkeur.
De samenwerking met de manneko
ren was. hoewel vanzelfsprekend niet
ideaal, omdat hier van „surrogaat", hoe
wel een zeker niet onsmakelijk surro
gaat sprake is. tevredenstellend. Spe
ciaal daar. waar een resonansvol, klank
rijk volume eis is. zoals in het volksach
tige „Heimmat, ioh grüsse dioh" van
Curt Mahr of in het pompeuse ..Land
of hope and glorv" van Elgar» impo
neerde zij. In de omlijsting van Bruck
ner's ..Mitternacht" schoot zij aan fijn
zinnigheid te kort. doch het is proble
matisch of het hier aan subtiliteit ver
eiste ooit met dit instrument verwezen
lijkt kan worden.
De mannenkoren betoonden grote
geen kleintje vervaard te zijn. De hoog
staande uitvoeringspraktijk strekte de
even kundige als punctuele Boelaard en
ook de orkestleden, van wie vele semi-
beroepskrachten zijn. tot eer.
Het uitvoerige programma heeft de
gelukkig in groten getale opgekomen
toehoorders, gehoord het levendige ap
plaus. geboeid. Stijlvoller keuze blijft
geboden, al onderschatten wij de daar
aan verbonden moeilijkheden geenszins.
Het gepresteerde heeft intussen recht
op onze erkentelijkheid. Dit nieuwe
experiment opent zeer verheugende
perspectieven.
Voor beide dirigenten, die dit con
cert zo serieus voorbereidden, mag de
voldoening over het bereikte groot
zjjn.
Inte ressante avond in museum Volkenkunde
Gisteravond vond in het Rijksmuseum
voor Volkenkunde de eerste museum
lezing in de geheel gerestaureerde en
gemoderniseerde aula plaats.
Het was een lezing waarbij de muziek
een voorname plaats innam en tevens
als illustratie diende bij het gesproken
woord. De muziek, in dit geval
Javaanse gamelanmuziek. werd ten
gehore gebracht door een groep jeug
dige Hollandse musici, die zich onder
leiding van dr. G. D. van Wengen,
conservator van het Rijksmuseum
voor Volkenkunde, in de gamelan
muziek hebben verdiept.
Aan de hand van de gespeelde game-
lanstukken werden de toehoorders door
dr. Van Wengen geleidelijk aan in de
wereld der Javaanse muziek binnen
gevoerd.
Allereerst werd aandacht besteed aan
de verschillen, die er bestaan tussen de
eigen en de ons vertrouwde Westerse
muziek en het muzieksysteem der Java
nen. Zo is er het belangrijke verschil in
toonschaal, waarbij de Javaan z'n octaaf
in 5 delen verdeelt en zodoende grotere
intervallen in de muziek krijgt dan
waaraan wy gewend zijn. Een ander ver
schil wordt gevormd door de klankkleur
van het orkest, die in ons eigen Westers
symphonie-orkest sterk bepaald wordt
door de aanwezige snaarinstrumenten,
maar die in de Javaanse gamelanmuziek
tot stand komt door de vele bronzen
slaginstrumenten, die het orkest telt.
Tenslotte is de stijl van spelen en de
opbouw van het Javaanse orkest geheel
anders dan we van onze eigen Westerse
orkesten gewend zijn.
Die opbouw van het orkest vormt
eigenlyk de sleutel tot een beter begrip
van de Javaanse muziek. De aanwezig-
I heid van een volledig Javaans orkest gaf
een grote steun bij deze didactische uit
eenzetting over gamelanmuziek. Achter
eenvolgens konden alle instrumenten
tot klinken worden gebracht, eerst af
zonderlijk en later in orkestverband. De
klank en de speeltechniek van ieder
instrument kon op deze wijze duidelijk
worden gedemonstreerd.
Vervolgens werden verschillende soor
ten van orkestcomposities besproken,
waarbij het groepje enthousiaste jonge
musici telkens voor een passende
illustratie van het gesproken woord
zorgde.
Eén van deze orkestcomposities vorm
de als het ware de inleiding tot de
wajang-demonstratie, die het tweede
gedeelte van de avond vulde. Dit mu
ziekstuk werd namelijk tijdens het
wajangspel weer ten gehore gebracht als
begeleiding van de strijd tussen de goede
en kwade partij, vertegenwoordigd door
resp. de wajangheid Ardjoena en z'n
woeste en kwaadaardige tegenstander
Kala Pradangga. Deze strijd tussen goed
en kwaad (die in dit geval als inzet had
de hand van de schone prinses Sumba-
dra) vormt het hoofdthema van ieder
wajangverhaal.
Dit spel werd. nadat het was ingeleid,
tenslotte uitgevoerd door dr. Van Wen
gen met begeleiding van het Javaanse
orkest.
In verband met de grote belangstelling,
die voor deze Javaanse muziekavond
bestond, zal vrijdagavond een herhaling
I worden gegeven.
Vele leden van de Leidse Bestuurders-
bond. de plaatselijke centrale van het
NVV, hebben gisteravond in de grote
zaal van „Den Burcht" genoten van de
gevoelige film „Mandy". Deze twaalfja
rige rolprent mag dan filmisch gespro
ken zijn jeugd reeds enige tijd achter
zich hebben, hij heeft echter niets aan
waarde ingeboet. Wel is het te hopen,
dat het verhaal aan actualiteit heeft
verloren, en dat ouders vaneen doof ge
worden kindje in onze tijd niet meer
zullen handelen zoals de ouders in deze
filmgeschiedenis aanvankelijk deden. Zij
isoleerden het kind. hielden het ver van
het normale leven en ontzegden het ge
handicapte kind. in blinde ouderliefde
iedere omgang met andere kinderen. Tot
enkele dramatische incidenten de ogen
van de moeder opende. Zij wilde het
kind naar een instituut voor doofstom
men doen, maar de vader en de groot
ouders verzetten zich hardnekkig tegen
dit plan. De moeder zette echter door,
wilde zelfs haar huwelijksgeluk opoffe
ren voor het kind en dank zij deze wijze
stap van de moeder kwam het kind. na
veel moeilijkheden te hebben overwon
nen. in een voor haar gelukkiger leven
en de climax kwam natuurlijk, toen het
zich normaal verstaanbaar kon maken.
Het is een ontroerend verhaal, dat reeds
velen in de bioscopen en voor het tele
visietoestel heeft geboeid. Het kan niet
anders of ook de leden van de LBB zijn
onder de indruk gekomen van deze so
bere. maar daardoor juist zo doordrin
gende film.
Vooraf een filmpje, waarin nogal frag
mentarisch werd getoond hoe een krant
werd gemaakt en een kwalitatief en
filmtechnisch weinig imponerend kleu-
renrolprentje van Polygoon-Profilti over
het Pinksterfeest 1957 van de „Jonge
Strijders".
s Middags had de Bestuurdersbond
vele kinderen een vrolijk uurtje bezorgd
door hen in staat te stellen te genieten
van het filmwerk „Zwaan kleef aan
naar het sprookje van de „Gouden
gans". De verteller bij dit geheel Neder
lands gesproken jcugdfilmpje was Jan
Borkus.
Leidse N.R.V.-ers
naar Noorwegen
Ideaal toeristenoord
De Leidse N.R.V.-ers, die op hun bij
eenkomsten in het winterseizoen in de
regel naar oostelijke streken (Duits
land, Oostenrijk en Zwitserland) of
naar het zonnige zuiden trekken, i
maakten gisteravond een „uitstapje"
naar het hoge noorden. Ditmaal was
Noorwegen het doel van de reis. In de
heer II. v. d.N Leeuw, die het land
meerdere malen bezocht, hadden zij
een voortreffelijke gids.
Alvorens het grote gezelschap de
bovenzaal van café-restaurant „In den
Vergulden Turk" was geheel bezet op
stap ging, deed de voorzitter van de
afdeling Leiden van de Ned. Reisvereni-
ging. de heer J. A. A. van der Horst, en
kele bestuursmededelingen. Zo zal de
afdeling op 6 maart een bezoek brengen
aan de ïjsrevue in Den Haag en wordt
op 28 maart de jaarvergadering gehou
den.
De heer Van der Leeuw, die de prach
tige kleurendia's met een enkel woord
Inleidde, vertelde eerst iets over het land
en zijn bewoners. Noorwegen, het land
van de fjorden en zijn talloze rotseiland
jes, is een ideaal toeristenoord vol
romentiek. Het heeft een rijkdom aan
fantastische bergvormen en frisse berg
stromen. welke door grillige rotsspleten
afdalen naar het dal. Het is ook een
land van vruchtbomen temidden van
een krans van eeuwige sneeuw en van
de middernachtzon.
Vervolgens weidde spreker in het kort
uit over de geschiedenis van Noorwegen,
welke reeds dateert uit de elfde eeuw.
Eeuwenlang was het een „provincie" van
Denemarken en later van Zweden. Eerst
in 1905 werd Noorwegen een zelfstandige
staat. In tegenstelling met de opper
vlakte is het land maar dun bevolkt (3
miljoen inwoners). Indien Noorwegen,
aldus had spreker uitgerekend, even
dichtbevolkt was als ons land, zou er
plaats zijn voor circa 100 miljoen inwo
ners. "oor iedere Noor is er ruim een
vierkante kilometer „levensruimte". Voor
een zeer groot deel leeft de bevolking
van visvangst.
Na deze algemene oriëntatie werd het
land in zijn diepte en vooral lengte
doorkruist Uitgangspunt voor deze on
vergetelijke reis was de moderne hoofd
stad Oslo vanwaar de tocht ging naar
Bergen. Hier scheepte het gezelschap
zich in voor een reis langs en door de
imponerende fjorden om via de noord
kaap bij de Noordelijke IJszee het vaste
land weer te bereiken. Van hier ging het
per auto weer op Oslo aan. Een toeris
tische tocht vol schoonheid en onverge
telijke indrukken. Noorwegen was voor
de Leidse N.R.V.-ers gaan leven in al
zijn betoverende pracht.
CABARET „JUIST BELICHT"
Op initiatief van de fotohandel en
onder auspiciën van de Stichting ter
Bevordering van de Amateurfotografie.
I worden er in een 25-tal plaatsen van
Nederland cabaret-voorstellingen, onder
de titel „Juist Belicht", georganiseerd.
In een zeer aantrekkelijk programma
van ernst en luim worden de verschil
lende mogelijkheden van de fotografie
op een geheel nieuwe wijze belicht.
Medewerkenden zijn; de actrice Sonja
van Weerdenburg. bekend van het ge
zelschap Toon Hermans en de radio en
televisie-acteur Dick Gabel. De pianiste
Hansje Kerckhoff verzorgt de begelei
ding, de muzikale arrangementen wer
den samengesteld door Wouter Denijs.
Maandag 3 maart vindt deze avond in
Leiden (foyer StadagebooraaD plaat*
ZWO subsidieert Leidse
wijsgerige studie
De Nederlandse Organisatie voor Zui
ver Wetenschappelijk Onderzoek heeft
dr. J. H. M. M. Loenen. docent in de
wijsbegeerte aan de Leidse Universiteit
en leraar in de klassieke letteren aan
het Stedelijk Gymnasium alhier, een
subsidie verleend voor de Engelse verta
ling van een studie over de Eleatische
wijsbegeerte, getiteld „Parmenides. Me-
lissos, Georgias, een her-interpretatie
van de Eleatische filosofie". Deze 6tudie
is een poging om op een taalkundige
basis de Eleatische wijsbegeerte vanuit
een nieuw gezichtspunt te verstaan. Dat
dr. Loenen zijn werk in het Engels laat
vertalen ligt in de omstandigheid, dat
hij aldus een veel groter aantal specia
listen kan bereiken dan wanneer zijn
studie in het Nederlands verscheen. De
vertaling zal gemaakt worden door mej.
C. Dikshoorn te 's-Gravenhage en naar
gehoopt wordt zal deze aan het einde
van dit jaar gereed zijn. Intussen hoopt
dr. Loenen een Nederlandse uitgever be
reid te vinden zijn studie te publiceren.
Viro sprak over de Benelux
In de grote zaal van de Nationale
Levensverzekeringsbank Rapenburg 8,
kwamen gisteren de leden van de afde
ling Leiden-Oegstgeest van de Vereni
ging voor Internationale Rechtsorde bij
een om te luisteren naar mr. J. W. A.
Huibregtse, ambtenaar bij het ministerie
van Buitenlandse Zaken, die sprak over
de Benelux economische unie
Doel van de Benelux is volgens mr.
Huibregtse de afbraak van grensbelem-
meringen. De verwezenlijking van dit
streven is al vergevorderd, maar de rei
ziger merkt daar nog niet zo veel van.
Ver verwijderd is men nog van het ideaal
van de monetaire unie. Een stap vooruit
is echter de uitwisseling van ambtenaren
op enkele ministeries.
Mr. Huibregtse erkende de bezwaren,
die door taalkundigen tegen het woord
Benelux zijn ingebracht. Het „lux" van
I Luxemburg betekent wel „licht", maar
„bene" kan uit het Latijn vertaald wor
den met „goed", echter als bijwoord.
Ondanks dat heeft men besloten het
woord te handhaven.
Dolle dinsdag 1944 was de datum,
waarop de Benelux startte Behalve het,
volgens mr. Huibregtse, „nare" land
bouwprobleem. is 97'l van de handel
tussen de drie landen vrij. Er is een vrij
personen- en kapitaalsverkeer en vooral
in de grensgebieden is deze samenwer
king erg nauw.
Mr. Huibregtse besloot zijn toespraak,
die eigenlijk een resumé was van wat
sinds de bevrijding op Benelux-terrein
gedaan was. met te wijzen op het Unie
verdrag. dat slechts een uiteindelijke
visie bevat. In de verdere bespreking
ging hij in op deze samenwerking in de
Europees Economische Gemeenschap.
Prof. dr. S. Dresden is benoemd
tot voorzitter van de examencommissie
Frans M.O.-1958.
In de subexamencommissie Neder
lands M.O.-B 1958 is benoemd tot lid
prof. dr. P. Minderaa alhier.
„VOLK VAN SURINAME"
De tentoonstelling „Volk van Surina
me" in het Rijksmuseum voor Volken
kunde aan de Steenstraat is verlengd tot
en met 16 maart as.
De Franse minister van Buiten
landse Zaken Pineau (rechts), ge
fotografeerd met de Amerikaanse
onderstaatssecretaris Robert Mur
phy na een onderhoud in Parijs
over de kwestie-Tunesië.
Jong en Jolig op tournee
Sempre Avanti's Jong en Jolig, dat
niet alleen in onze stad een goede naam
heeft, doch ook elders met zijn optre
den veel succes oogst, staat in de ko
mende maanden nog een druk tournee
te wachten. Hedenavond speelt en zingt
het gezelschap in IJmuiden, waar het
zijn medewerking verleent aan een bij
eenkomst van de Chr. Besturenbond al
daar. Op 6 maart gaat „Jong en Jolig"
naar Koudekerk, waar in het Vereni
gingsgebouw een avond van de Vijf-cent
actie wordt gegeven. De volgende dag is
het de afdeling toneel, die in Rotterdam
voor de Ned. Chr. Reisverenlging zal op
treden.
Zaterdag 8 maart is Jong en Jolig op
„eigen terrein": in het Antonius Club
huis. Het Marine Sanatoriumfonds
houdt hier dan een propaganda-feest
avond. Op 14 maart vindt men het ge
zelschap in dezelfde zaal terug. Nu om
in het kader van „d'Oprechte Amateur"
van de AVRO een proeve van zijn be
kwaamheid af te leggen.
Op 17 maart staat Alphen aan den
Rijn op het programma. In Avifauna
vindt dan de viering van het 40-jarig
bestaan van de Chr Bouwbedrijfsbond
plaats. Op 21 maart is het gezelschap
weer in de Sleutelstad. Voor deze avond
deed de afdeling Leiden van de CHU
- in de Stadsgehoorzaal - een beroep op
dit muzikale gezelschap.
Ook in april zet de J. en J.-tournee
zich voort: 10 april in „Den Burcht" (10
jarig bestaan Ned. Ver. voor Suikerzie
ken); 14 april Alphen 12H-jarig be
staan Alpheuse Middenstandsvereni
ging); 17 april Pemis '40-jarig bestaan
Chr. Metaalbedrijfsbond)21 april
Utrecht 'N. C. Reis V.) en tenslotte 24
en 25 april Leiden (Chr. Metaalbedrijfs
bond)
Op 13 mei nadert dan het toneelsei
zoen met een schouwburgavond in Lei
den het einde.
flacons van
50, 100 en
500 dragees.
Eén enkele
dragee per dag
is voldoende.
ORGANON OSS
Niel alleen hij maar alle
gezinsleden
zijn optimistisch en
presteren wat.
Davitamon 10 geeft hun
allen weerstand,
levenslust en gezondheid.
Eén enkele dragee per
dag is ruimschoots
voldoende voor aan
vulling van
vitamine-tekorten.
