m
Leids weeshuis aan Rijk verkocht
FILMS
Nieuwe Chr. Huishoudschool
komt aan de Toussaintkade
Museum van Geologie verhuist
naar Hooglandse Kerkgracht
Burgemeester Van Kinsehot:
geef biijk van Uw burgerzin
Plaats voor 450 leerlingen
liHpi
96ste jaargang
Zaterdag 25 januari 1958
Tweede blad no. 29350
Regenten hopen liet werk van eeuwen
evenwel voort te zetten
Na bijna vijf eeuwen zijn nuttige en gezegende functie te hebben
vervuld, zal het Heilige Geest- of Armewees- en Kinderhuis van de
Hooglandse Kerkgracht verdwijnen. Het College van Regenten heeft voortgezet"
de panden aan het Rijk verkocht! Zoals wij reeds eerder schreven ligt
het in de bedoeling in dit weeshuis het aan het Van der Werfpark
gevestigde Museum voor Geologie, dat met een permanent ruimte
gebrek te kampen heeft, onder te brengen. Gelijktijdig met deze verkoop
hebben regenten besloten het weeshuis op een andere plaats in de stad
en met aanpassing aan de gewijzigde inzichten inzake kinderverzor
ging en kinderbescherming voort te zetten.
vertrouwd, een andere behuizing te zoe
ken. Welk een grote historische waarde
het complex van gebouwen aan de Hoog
landse Kerkgracht ook bezit, het is geen
geschikte huisvesting meer voor een
moderne vorm van kinderverzorging
Moest het Huis in vroeger eeuwen soms
honderden kinderen herbergen, thans
telt het. met zijn talrijke grote, voor
een gedeelte leegstaande, zalen slechts
enkele tientallen bewoners. Daarom
heeft het bestuurr, toen zich daartoe de
gelegenheid bood. besloten de panden
aan het Rijk te verkopen. Het werk,
waarvoor het Huis by na vijf eeuwen
heeft dienst gedaan, zal, zoals gezegd,
op een andere plaats in de stad worden
Verdwijnt het Weeshuis van deze
plaats, anderzijds stemt het tot grote
voldoening, dat vermoedelijk reeds bin
nen korte tijd over het Museum voor
Geologie zulk een betere en ook
historische huisvesting wordt ge
vonden. Een nieuwe huisvesting, welke
het mogelijk maakt, dat voor andere
doeleinden het instituut in het
huidige museum meerdere ruimte wordt
gemaakt.
Het huidige rijksmuseum van
Geologie en Mineralogie in het
Van der Werfpark.
Reeds geruime tijd had het bestuur
van het Heiligegeest- of Armwees- en
Kinderhuis overwogen voor de kinderen,
die aan zijn zorgen zijn toevertrouwd,
een andere behuizing te zoeken. In een
beschrijving van de stad Leiden uit hét
begin van de zeventiende eeuw wordt
van het complex aan de Hooglandse
Kerkgracht gezegd, dat het is „Soo cier-
lichen gebout als eenich Weeshuys van
alle de Hollantsche Steden ghebout is".
Ieder, die zijn oog laat gaan over de
lange rij karakteristieke gevels, die een
groot gedeelte van de Kerkgracht belij
nen, zal de oude geschiedschrijver bijval
len. Doch de oprechte bewondering voor
wat het verleden hier naliet, kan het
feit niet ongedaan maken, dat het ge
bouwencomplex uiterst ongeschikt is ge
worden voor het werk, waarvoor het
oorspronkelijk werd neergezet. Immers
dit werk heeft in de loop van de tijd,
zowel naar omvang als naar opzet in
grijpende wijzigingen ondergaan. In
vroeger eeuwen moest het Huis, vooral
na grote epidemieën, soms honderden
kinderen herbergen. Door allerlei oor
zaken (bijv. het bedwingen van epidemi
sche ziekten en het openstellen van
nieuwe gelegenheden voor verzorging van
kinderen, voor wie in vroeger tijd zeker
opname zou zijn gevraagd) telt het
Weeshuis met zijn talrijke grote,
voor een deel leegstaande, zalen nog
slechts enkele tientallen bewoners. Deze
Stand van zaken is voor het bestuur,
toen zich daartoe de gelegenheid voor
deed, aanleiding geweest te besluiten de
panden aan het Rijk te verkopen.
Dit betekent uiteraard niet, dat aan
het werk, waarvoor het Weeshuis aan
de Hooglandse Kerkgracht werd ge
sticht, een eind zal komen. Integen
deel. Door de verplaatsing naar een
kleiner en doeltreffender behuizing zal
het werk aanzienlijk gemoderniseerd
kunnen worden. Bij de nieuwe opzet
is bijv. gedacht aan het incorporeren
van bepaalde vormen van gezins-
y erkeerson ge vallen
in Leiden
Januari zet slecht in
Sfeer eti rust zijn te vinden op de
binnenplaats van het Weeshuis aan
de Hooglandse Kerkgracht, welk
gebouw thans aan het Rijk is ver
kocht.
verpleging. Daarnaast zal de oorspron
kelijke opzet van het Huis in die zin
uitbreiding ondergaan, dat in de toe
komst, in aansluiting bij nieuwe in
zichten inzake kinderverzorging en
kinderbescherming. ook opname voor
kortere tijd mogelijk zal worden. Ge
durende de komende jaren, waarin de
gebouwen in verschillende fasen voor
hun nieuwe bestemming zullen worden
ingericht, zal het bestuur, dat daarby
wordt voorgelicht door deskundigen
op het terrein van de kinderzorg, de
nieuwe opzet van zijn arbeid in deze
stad verwerkelijken.
Reeds geruime tijd overweegt het be
stuur van het Heiligegeest- of Arme
wees- en Kinderhuis te Leiden voor de
kinderen, die aan zijn zorgen zyn toe-
„De hel der verlorenen"
Weer een oorlogsfilm
TRIANON De film ..De hel der
verlorenen" vertelt van een peloton in
fanterie, dat in de Koreaanse oorlog is
afgesneden van zijn grotere eenheid.
Onder zeer zware omstandigheden
'racht men weer aansluiting te krijgen
met de eigen troepen. Slechts enkele
mensen weten zich tenslotte meester te
maken van een belangrijke heuvel, waar
zij weer in contact komen met hun
andgenoten.
Deze film biedt de nodige spanning en
Teeft een realistisch beeld van de oor-
!og: het voortdurende gevaar, o.m. van
de sluipschutters en de mijnen, de kwel
lende onzekerheid over de positie van de
hoofdmacht, het verdriet om een ge
sneuvelde kameraad, de dodelijke ver
moeidheid
En plotseling is er dan een moment
van bezinning: luitenant Benson vindt
in de zak van een gesneuvelde vijand
een foto van een vrouw met een kind.
In zijn eigen helm draagt hij eveneens
een foto van zijn vrouw en kinderen.
Dat is de waanzin in de oorlog, dat
mensen, die dezelfde verlangens naar
huis hebben, elkaar doden. Een oorlog,
hoe noodzakelijk die ook mag zijn, is
hard.
Nog regelmatig verschijnen er oor
logsfilms. zowel uit de oorlog 1940-1945,
als uit de reótntere Koreaanse oorlog.
Doch ook deze laatste oorlog is al weer
zeven jaar geleden uitgevochten. Wordt
het niet zo langzamerhand tijd eens op
te houden met oorlogsfilms?
Mevrouw komt niet thuis
vanavond
Spannendmaar
immoreel
Luxor Een luguber, sinister en
Opnieuw stijging van
werkloosheid
De geregistreerde arbeidsreserve gaf
in de week van 13 t.m. 18 januari op
nieuw een stijging te zien n.l. van 1154
tot 1220 werkloze mannen. De stijging
van het aanbod ziet men vooral in de
bedrijfsklassen land- en tuinbouw +10)
metaalindustrie +22) en bij de groep
minder-geschoolden (+30). In januari
1957 was het aanbod 380 tegen 1220 op
miljonaire op monsterachtige wijze uit j 18 januari 1958. Deze cijfers geven een
de weg te ruimen, teneinde zélf te kun- duidelijk beeld van de minder gunstige
nen trouwen; 4. de moord wordt vol- I
trokken door middel van een „auto- i werkgelegenheid op dit ogenblik. De
ongeluk"; 5. de miljonaire blijkt een vraag naar arbeidskrachten, hoewel nog
20-jarige „verzwegen" zoon te hebben j gering, is gedurende de verslagweek iets
gestegen n.l. van 120 tot 143.
Het aanbod van vrouwelijke arbeids-
VAN DEZE WEEK:
I manche et la belle" naar een roman
van James Hadley Chase.
Stel U voor: 1. een miljonaire op leef-
j tijd, die, om haar eenzaamheid kwijt te
I raken trouwt met een op haar geld
beluste jonge, arme, maar atletische
1 bankemployé; 2. deze jongeman raakt al
héél gauw na zijn huwelijk smoorlijk
verliefd op de schone secretaresse van
de miljonaire; zijn liefde wordt beant
woordt. met alle consequenties van dien;
3. jongeman en secretaresse besluiten de
zij wilde jonger schijnen dan zij was!
deze èrft nu al haar geld; 6. de secreta
resse blijkt in het geheim allang met
deze zoon verloofd te zijn (om diens
toekomstige erfenis)7. de bedrogen ex-
man van de miljonaire en de secreta
resse die nu niet met hem mee wil
gaan schieten elkaar ten besluite
dood; 8. de zoon van de miljonaire blijft
als enige over, mét het geld, maar zon
der moeder en verloofde.
Een met veel raffinement uitgewerkt
gegeven, waarin de „bijna" volmaakte
moord een beestachtige uitvoering vindt,
maar waarbij de gerechte straf voor de
cynische daders niet uitblijft. In de
oplossing van dit moordgeval, speelt de
„dicteermachine" een grote rol.
Spannende vertolking, een aanvanke
lijk duivels alibi voor de moordenaar en
een opwindend verloop der dingen voor
degene, die zich niet aan het immo
rele van dit geval stoort
„Inbraak met geweld"
Boeiende film over
ontspoorde jeugd
Lido Deze Italiaanse film geeft een
dramatisch beeld van ontspoorde jeugd.
Om zijn behoefte aan geld te bevredi-
krachten ls onveranderd, 130 vrouwen
waren n.l. als werkloos ingeschreven. De
vraag is iets afgenomen n.l. van 140 tot
124.
J. W. Bontla
Neemt afscheid van de Vebo
De heer J. W. Bonda, die in zyn
kwaliteit van voorzitter van de Vebo
ruim 22 jaar op de bres heeft gestaan
voor de bevordering van de agra
rische belangen, zal deze functie a.s.
maandag neerleggen.
De heer Bonda, die hiertoe door ge
zondheidsredenen wordt genoopt, be
hoorde in 1935 tot één van de Initiatief
nemers van de oprichting van de Vebo,
aan welke organisatie hij sindsdien zijn
hart had verpand. Mede gelet op zijn
organisatorische talenten en zijn uitste
kend inzicht in agrarische zaken, werd
hem bij de oprichting van de vereniging
reeds dadelijk het voorzitterschap in
handen gelegd.
Aan het eens voor ogen gestelde doel:
.het bevorderen van de agrarische be-
iangen in de ruimste zin des woords, het
stimuleren van verbeteringen en het
houden van tentoonstellingen", heeft hij
steeds zijn stimulerende krachten gege
ven. Bijzondere belangstelling legde hij
daarbij aan de dag voor de verbetering
van de veeteeltstapel Bovendien hield
hij het oog gericht op het inschakelen
van de jongeren by tal van Vebo-acti-
viteiten. In dit verband herinneren wy
aan de jongerendagen, welke de laatste
jaren deel uitmaken van de Vebo-expo-
sities in de maand september en die er
veel toe bydragen, dat de jongeren nog
meer voor het boerenbedrijf worden ge
ïnteresseerd.
Het moet de heer Bonda bij zijn a s.
afscheid een grote voldoening schen
ken, dat het eens ook door hem voor
ogen gestelde doel is bereikt de vee
stapel in Zuid-Holland, speciaal in de
Rijnstreek, is beduidend verbeterd, de
inzichten in een verantwoorde bedrijfs
voering zijn meer algemeen geworden
en het jongerenelement van de Vebo is
prachtig geactiveerd.
Een hoogtepunt in het leven van de
scheidende voorzitter was ongetwyfeld
het bezoek, dat Prinses Wilhelmina
toen nog Koningin in 1935 bracht
aan de eerste Vebo-tentoonstelling op
het Schuttersveld en hy de Lands
vrouwe mocht rondleiden en Haar een
uiteenzetting kon geven van de doelstel
ling van de toen nog jonge vereniging.
Was dit de eerste officiële „plicht" van
de heer Bonda, zijn laatste 22 jaar
later was in september j.l. de ont
vangst van thans oud-minister, dr. S. L.
Mansholt. op de Vebo-tentoonstelling.
Een „Vebo-leven", dat tussen twee
hoogtepunten ligt!
MAANDAG AFSCHEID IN
STADSGEHOORZAAL
Ter gelegenheid van dit vertrek uit
de Vebo-gelederen vindt as. maandag
avond in de Stadsgehoorzaal een af-
scheidssamenkomst plaats.
Oproep lol burgerij
Schrijf in op nationale woningbouwlening!
immoreel gegeven ligt ten grondslag aan gen. komt de studerende zoon van een
de overigens boeiend gespeelde Franse j boekhouder ertoe de sleutel na te maken
film „Mevrouw komt niet thuis van- van de brandkast in de fabriek, waar
avond", vreemde vertaling voor „Une zijn vader werkt. Tezamen met een' mis-
Nu, zoals wij reeds meldden, een financiële regeling is getroffen
voor de bouw van een christelijke huishoudschool, behoort voor het
bestuur van de Leidse Vereniging voor Chr. Nijverheidsonderwijs een
lange weg van tegenslag en teleurstellingen tot het verleden. Binnen
kort zal de aanbesteding plaats vinden, waarna spoedig met de bouw
zal worden begonnen. De school, welke zal verrijzen aan de verlengde
Toussaintkade in het Haagwegkwartier de grond is reeds eigendom
van de Vereniging werd ontworpen door de heer J. F. Niepoth jr.,
architect te Amstelveen. Het gebouw, dat ongeveer 450 leerlingen kan
bevatten en dat straks een moderne en royale indruk zal maken, denkt
men met het begin van de nieuwe cursus in september 1959 officieel
te openen.
voor de naaldvakken. Langs deze lokalen
loopt een gang van 55 m. lengte, waarin
zich drie grote nissen bevinden, welke
passen in het systeem van het Dalton
onderwijs.
Bij het gymnastieklokaal, dat door deze
gang wordt bereiikt, komen een aparte
kleedkamer, wasruimten met 12 douches
en bergruimte voor toestellen.
Rechts van de hoofdingang komen uit
springend uit de rooilijn, de kamers voor
de directrice en de administratie. Daar
achter ligt met een aparte ingang aan
de zijkant, waar leveranciers kunnen
worden geholpen, de keuken van de huis
houdster.
TWEE KEUKENS MET
24 FORNUIZEN.
In de praktijkvleugel bevinden zich
voorts twee .keukens met bijbehorende
eetkamers en provisieruimten. In elke
keuken worden 12 fornuizen opges'teldd,
Opening in september 1959
De hoofdgevel op het zuiden ligt langs
de Toussaintkade. Aan de westzijde van
het terrein komt het gymnastieklokaal,
terwijl aan de oostkant, loodrecht op de
hoofdvleugel, de praktijkafdeling is ge
projecteerd. De hoofdingang ligt aan de
zuidvleugel. Deze geeft toegang tot een
hal van ongeveer 10 bij 20 meter, waarin
zich een podium bevindt.
Deze hal heeft een functionele bete
kenis, aangezien het onderwijs aan de
school volgens het Dalton-systeem zal
worden gegeven.
Bovendien ligt het in de bedoeling in
deze hal de weekopeningen en -sluitin
gen te houden alsmede b.v. ouderavon
den.
DE INRICHTING VAN DE
SCHOOL.
Links van de hal bevinden zich zes
lokalen, t.w. twee theorielokalen en vier
Nu het jaar enkele weken oud is, is
het ons mogelijk weer een vergelijkend
overzicht samen te stellen van het aan
tal verkeersongelukken, dat zich in 1958
in Leiden voordeed.
Met nu reeds bijna honderd aanrijdin
gen, waarvan in totaal in dit jaar reeds
twintig lichamelijk letsel ten gevolge
hadden, slaat dit pas begonnen jaar een
slecht figuur. De laatste twee weken ge
ven zelfs een niet onaanzienlijke stij
ging te zien. In de periode van 17 tot 23
januari is het aantal verkeersongeval
len met lichamelijk letsel zelfs het
hoogst (10). In de daaraan voorafgaan
de weken was dit cijfer resp. twee. vijf
en zes. Met 32 aanrijdingen in de afge
lopen week. is het totaal over 1958 reeds
gestegen tot 07.
dadige vriend begeeft hy zich op pad en
de inbraak slaagt. Maar een ongeluk
met zijn auto brengt hem in contact
met een vertegenwoordiger van dezelfde
fabriek, die hem mee naar huis neemt
om wat op verhaal te komen. Maar al
spoedig komt uit, wat Aldo gedaan heeft
j en de heer Donati weet hem over te
halen zijn daad ongedaan te gaan ma
ken. Het toeval speelt dus wel een rol
in deze film, maar wanneer men dit op
de koop toe neemt, zal de toeschouwer
een ontroerende indruk krygen van ont
spoorde jeugd, waarby de liefde als sterk
meesprekend element uiteraard niet
vergeten is. Aan spanning untbreekt het
allerminst en het slot is zeer verrassend.
In de sloppen van een
wereldstad
Asfalt jeugd in New York
waar 24 leerlingen tegelyk les in het Rex Theater In alle grote steden I
koken zullen ontvangen. In dit gedeelte 1 kent men het probleem van de asfalt-
van het gebouw is ook de grote garde- jeugd, de kinderen die in de harde
robe gelegen, waarin de portiersloge
ondergebracht. Tenslotte wordt deze af
deling afgesloten met een teken-handen-
arbeidlokaal.
Aan de achterkant tussen de twee zij
vleugels bevindt zich een tuin, waarvoor
de bekende tuinarchitecte mevr. Mien
Ruys het ontwerp heeft gemaakt.
De verdieping wordt bereikt via een
trap vanuit de hal Men komt uit op
een gaanderij, welke langs de lange
zijde van de hal loopt.
Op de verdieping is de indeling gro
tendeels gelijk aan die op de begane
grond.
In de zuidelijke lange vleugel bevin
den zich drie theorie- en drie naaldvak
lokalen, benevens een paskamer. Ook
hier treft men weer in de gang nissen
aan. Boven de kamer van de directrice
en de administratie bevindt zich op de
verdieping de kamer voor de leraressen
en het bestuur.
In de rechter praktijkvleugel liggen
hier achtereenvolgens rechts in de gang
een kamer voor de adjunct-directrice,
een huish.werk-waslokaal en een strijk-
lokaal met bijbehorende droogruimte,
linnenkamer en berging. Bovendien be
vindt zich hier aan het einde van de
gang een kleine slaapkamer.
Links in deze gang treffen wij nog
een groot overblyf-zanglokaal en een
huishoudelijk werklokaal aan.
In de kelders van het gebouw bevindt
zich een fietsenstalling voor 400 fietsen,
terwijl ook de ketels voor de oliestook-
verwarming hier zullen worden opge
steld.
maatschappij de verkeerde kant op gaan i
en een bron van misdaad en ellende j
worden niet alleen voor zichzelf maar i
ook voor de gemeenschap.
De film „In de sloppen van een we
reldstad" brengt enkele aspecten van
dit probleem in New York op het witte
doek op een boeiende wijze. Hoofdfi
guur in dit drama is een 18-jarige jon
geman. die door volkomen verkeerde
huiselijke omstandigheden al jong op
het verkeerde pad terecht is gekomen
en nu als leider optreedt van een clubje
straatslijpers, allemaal van min of meer
bedenkelijk allooi. Uiteraard liggen in
alle landen en zelfs steden de verhou
dingen anders, maar men vindt toch
in deze film vele elementen terug van
het probleem zoals dat ook in onze
grote steden optreedt.
Wenn der weise Flied er
wieder blüht
Zoete romantiek
Casino Even zoetig als de woorden
van het bekende liedje „Wenn der
weise Flieder wieder blüht" is het film
verhaaltje, dat deze week in Leidse
reprise draait om deze wereldschlager.
Het is een film vol zoele romantiek.
waarin o.a omy Schneider, wier film-
carière de laatste jaren snel gestegen is,
zorgt voor vrolijke ontspanning. Het
showelement heeft in deze film de over
hand, terwjjl mede alle factoren aan- i
wezig zenn voor een boeiende ontkno
ping van het verhaal, dat rond deze be
kende melodie geweven is.
sSb
t,ii iülL
Stadgenoten,
Ik geloof niet, dat het nodig is U
thans nog te zeggen, dat de woningnood
in onze stad nog bijzonder groot is.
Circa 4300 personen staan thans nog bij
het gemeentelijk bureau voor huisves
ting ingeschreven, die zoeken naar een
woning, of die verbetering van hun huis
vesting dringend nodig hebben.
Voor de oplossing van dit bijzonder
nijpende probleem is het noodzakelijk,
dat jaarlijks zoveel mogelijk huizen
worden gebouwd. Doch daarmede kan
natuurlijk niet worden volstaan. Er zul
len tevens gronden moeten worden aan
gekocht, die moeten worden opgehoogd,
er zullen straten moeten worden aan
gelegd. die van riolering moeten worden
voorzien, voor de verlichting van deze
straten en voor de aanleg van gas. elek
triciteit en water zal moeten worden
gezorgd. Ook zullen er scholen moeten
worden gebouwd om de jeugd van het
noodzakelijke onderwijs te voorzien.
Voor dit alles zijn grote sommen geld
nodig, die de gemeente moet kunnen
lenen. Wel zjjn reeds flinke bedragen
aan de gemeente t4>egezegd, doch deze
zyn lang niet voldoende om de nood
zakelijke voorzieningen te treffen.
Daarom doe ik een ernstig beroep op
II allen, zoveel als in Uw vermogen is,
de gemeente aan de nodige geldmid
delen te helpen.
Dit kunt U thans doen door in te
schrijven op de nationale leningen voor
de woningbouw, die zijn uitgeschreven
door de Bank voor Nederlandsche Ge
meenten. Deze Bank leent op haar beurt
de ontvangen gelden weer uit aan de
gemeenten.
Een middel daartoe is de aankoop van
rentespaarbrieven. Deze zijn uitgegeven
in stukken van f. 500. f. 1Ö0 en f. 25 en
verkrijgbaar bij de plaatselijke bankin
stellingen. De stukken van f. 25 ook bij
het hoofdpostkantoor. Deze rente spaar -
brieven leveren niet alleen een zeer be
hoorlijke rente op - al naar de termnn
van opvraging stijgend tot 5.5 - doch
kunnen door U te allen tijde weer by de
plaatselijke bankinstellingen te koop
worden aangeboden. Dit houdt dus in,
dat U door verkoop van Uw stukken bij
een bankinstelling over Uw geld weer
de beschikking krijgt.
Wanneer U tot aankoop overgaat, zult
U zien, dat zich aan deze spaarbrie-
ven een kaart bevindt. Door deze
kaart onmiddellijk in le vullen en aan
de Bank voor Nederlandsche Gemeen
ten te 's-Gravenhage toe te zenden,
bereikt U, dat van Uw inschrijving zo
veel mogelijk aan onze stad ton goede
komt. Ik verzoek *T daarom de inzen
ding van de genoemde kaart vooral
niet te vergeten.
Ik doe een erna*i? beroep op U van
Uw burgerzin blijk Teven, door zoveel
mogelijk van deze ospaarbnevcn te
kopen. Voor Uw mo^^-rking zeg ik U
gaarne dank.
De Burgemeester van Leiden,
F. H. van Kinschot
rfriffpns
rf
-1- -L
H-
a rrnnnnanartHL
Een perspectief
tekening van de
nieuwe Chr.
1 luis houd school.
kÜSeÉtik
DERDE TESTMATCII
ZUID-AFRIK AAUSTRALIË
Na de eerste dag van de derde test
match Zuid-Afrika—Australië welke in
Durban wordt gespeeld, is het totaal van
Australië 155 runs voor het **erlies van
6 wickets.
De Australische batslieden hadden het
tegen het gede bowlen en fielden uiterst
lastig en twee wickets sneuvelden voor
19 runs.
De eerste drie wickets Jim Burke
(22». Colin Mcdonald <28» en Neil Har
vey (6) vielen in het spervuur, dat de
lange fastbowler Neil Adcock op de
Aussies losliet.
