"i".,. WERELDTENTOONSTELLING
C
UI te BRUSSEL loont al echt cle moeite
Zeehaven Hamburg verfrissend na
de broeikas van de hoofdstad Bonn
Hanzestad kijkt bewonderend naar Rotterdam
en hoopt op ontspanning in Midden-Europa
Grapjes inplaats van stijfheid
ZATERDAG 25 JANUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4
Geheel voor eigen risico
Achtduizend arbeiders iverken
dag en nacht in drie ploegen
(Van onze Brusselse
correspondent)
Het loont zeker de moeite nu
al een kijkje te wagen op het ter
rein van de Brusselse Wereld
tentoonstelling, op de 200 hecta
ren van het Heizelstadion. Van
„wagen" is hier terecht sprake,
daar men als journalist een pa
piertje heeft moeten onderteke
nen, waarin de commissaris-
generaal baron Moens de Fernig,
van alle verantwoordelijkheid
ontslagen wordt, die zou kunnen
voortvloeien uit een bezoek aan
het terrein!
Bulldozers, vrachtwagens en jeeps
snorren rakelings langs je heen en
in ieder geval is het raadzaam het
beste kostuum thuis te laten en
grote rubberlaarzen aan te trek
ken. Pas wanneer de tientallen ki
lometers asfaltweg als bekroning
op het werk zullen zijn aangelegd,
zal het bezoek een genoegen kun
nen worden. Die situatie wordt
eerst tegen eind maart verwacht.
Dan zal men de meeste paviljoens
afgewerkt hebben, althans van
buiten. Het afwerken van het in
terieur der paviljoens en paleizen
zal voortgaan tot op de ochtend
van de zeventiende april, de dag
van de opening.
Voor de interieurs van de paleizen is
de tijd inderdaad eerder te kort dan te
lang gemeten. De architecten en aan
nemers zijn van oordeel, dat er in de
laatste maanden dag en nacht aan de
interieurs zal moeten worden gewerkt.
Dit is overigens ook bü de ruwbouw
van heel wat paviljoens het geval ge
weest. Het Philips paviljoen van archi
tect Le Corbusier dat naast het offi
ciële Nederlandse paviljoen rijst, is zo
bijvoorbeeld op die manier in drie-
ploegen-arbeid uit de grond gestampt.
De laatste betonplaat werd enkele we
ken geleden gelegd. Het Nederlandse
paviljoen komt in ieder geval klaar,
dat kan een ieder die het bezocht, U
op een briefje geven.
Franse pech
Van de grote landen zitten eigenlijk
alleen de Fransen met de handen in
het haar. Zij hadden namelijk pech
met hun terrein. Hun paviljoens, die
een zeer originele constructie krijgen,
komen op een plek te staan, waard de
aangevoerde aarde de bodem allesbe
halve stabiel heeft gemaakt. De sta
bilisatie van het fundament door extra
betonwerk kost de Belgische aanne
mer, die het Franse paviljoen bouwt,
tenminste drie weken. De Franse com
missaris voor de Wereldtentoonstel
ling, Pierre de Gaulle, een broer van
de generaal, werd bleek toen hij het
vernam. Men hoopt echter de situatie
nog te kunnen redden. Over 'het aan-
trekkingspunt van de tentoonstelling,
het „Atomium", zijn voornamelijk in
Belgische kranten heel wat praatjes
verteld. Men zei eerst dat het „Ato
mium" gezakt was, toen dat de bere
keningen verkeerd waren gemaakt,
zodat het gehele werk stop zou moeten
worden gezet, en later dat de buiten
ste bollen niet solide genoeg zouden
zijn. Niets is echter minder waar. Op
het terrein ontmoetten wij ir. Water-
keyn, de ontwerper van het „Ato
mium", die kalmpjes het werk gade
sloeg. Zijn 150 arbeiders werken met
een snelheid en een vaardigheid, waar
bij wij verstomd hebben staan kijken.
Langs kabels glijden zij 80 a 100 meter
naar beneden, kruipen als katten in
de stalen karkassen van de bollen en
goochelen met de aluminiumplaten,
alsof zij nooit ander werk hebben ver
richt. Er wordt op het ogenblik aan
zes bollen („sferen" zegt men in België)
tegelijk gewerkt. Het tijdschema is
uiterst streng. Drie dagen vóór de ope
ning. op 14 april dus, wil ir. Water-
keyn de journalisten in het „Atomium"
rondleiden. Op donderdag 9 januari
snorde de lift in de 110 meter hoge ci
lindervormige cehtraie buis voor het
eerst naar boven.
De loopbrug
Wat eveneens een trekpleister wordt,
is de loopbrug. Van de buitenlandse
afdelingen, die in een hellend park
liggen, zal men immers via een brug
naar het centrum van de tentoonstel
ling kunnen wandelen. Van die drie
kilometer lange brug af heeft men
thans reeds een prachtig gezicht op de
Amerikaanse en Russische afdelingen,
die vlak tegenover elkaar liggen. Het
Amerikaanse paviljoen is een ronde,
geheel met stalen pijlers opgetrokken
constructie, zo groot als het Colos
seum van Rome. Het Russische gebouw
is minder origineel. De ingang van het
Engelse paviljoen is attractief, drie
kristallen, 21 meter hoge torentjes,
wuiven de bezoekers een welkom toe.
Er is verder evenals bij het Neder
landse paviljoen, een parkje met beu-
kebomen en een kunstmatig meertje,
waarop scheepjes dobberen. In het
Britse industriepaviljoen zal men de
auto, het vliegtuig en de raceboot kun.
nen bewonderen waarmede de Engelsen
de drie weireldsnelheidsreoords ver
overden.
Met de achtduizend arbeiders van
wie de meerderheid in drie ploegen
werkt, dus dag en nacht, hoopt men
tegen einde februari al het ruwe werk
achter de rug te hebben. Dan komen
de ambachtslieden en deskundigen
voor de interieurs aan de beurt-!
Geen cent
De organisatie van de Wereld
tentoonstelling kost de Belgische
staat geen cent DaUvertélde
de commissaris-generaal van dit
gigantische project tijdens een
lunch. Baron Moens de Fernig zei-
de, dat het totaalbedrag van het
budget van de Wereldtentoonstel
ling op twee miljard Belgische
franks of circa 150 miljoen gulden
wordt geraamd.
De financiering wordt als volgt gere
geld: in de eerste plaats wordt 800
miljoen frank opgebracht door de Ko
loniale Loterij en de overige 1,2 mil
jard frank of circa 100 miljoen gulden
door de lotenlening van de Wereldten
toonstelling, welke in 1960 door de
staat zal worden terugbetaald. Met de
opbrengst van de indirecte belastingen,
welke door de grote stroom van vreem
delingen en Belgen zal worden opge
bracht zal de staat echter meer ont
vangen dan hij uitgeeft. De fiscale in
komsten van de tentoonstelling zullen
dus de 100 miljoen gulden ver over
treffen. De schatting van 30 a 35 mil
joen bezoekers is trouwens aan de
lage kant gehouden.
Daar de meeste paleizen en pavil
joens reeds onder dak zijn, aldus de
commissaris-generaal, is het thans
zeker dat de Wereldtentoonstelling op
17 april 1958 volkomen klaar zal zijn.
Er worden gedurende de periode van
de tentoonstelling van april tot okto
ber 250 internationale congressen ge
organiseerd en de Russen hebben en
kele dagen geleden medegedeeld, dat zij
de beroemde kunstwerken van het Er
mitage-museum te Leningrad naar
Brussel zullen brengen. Men weet dat
het Ermitage een unieke collectie
Vlaamse primitieven bezit.
Baron Moens deelde voorts mede, dat
er zoveel kunstmanifestaties op het
programma staan, dat elke uitvoering
slechts eenmaal op het tentoonstel
lingsterrein kan geschieden. Er volgen
daarna echter veelal nog opvoeringen
elders in België.
In New York is bekendgemaakt, dat
o.a. Yehudi Menuhin, Isaac Stern, de
negersopraan Leontyne Price en het.
symfonieorkest van Philadelphia op de
tentoonstelling zullen optreden.
Een kijkje in „België 1900een van de rustieke plekjes op de
Brusseldie in april geopend wordt.
grote Wereldtentoonstelling te
Steekproeven bij onze Oosterburen (III)
(Van onze reisredacteur)
Wie een lichte mate van spot, onverschilligheid en onbeschaamd
heid als een ware verfrissing wil ondergaan, beveel ik van harte aan
van Bonn naar Hamburg te reizen. Want de hoofdstad van de
Bondsrepubliek is een broeikas, waar politiek wordt gekweekt op
provinciaalse kunstmest in plaats van op de gistende voedingsbodem
van een metropool. Verstoken van de prikkel van de realiteit draaien
diplomaten en ambtenaren, hotelportiers en pensionhouders er de
nauwe kringetjes van hun dagelijks bestaan vol taaie plichtplegingen,
zwaarvoetige beleefdheid en officiële keurigheid. Arriveert men daar
entegen in de oude Hanzestad, dan heeft de kruier al vier radde
grapjes gemaakt eer hij uw koffer heeft opgepakt en de halportier in
het hotel converseert met u op voet van gelijkheid en een soort
Amsterdamse wereldwijsheid. Monter trekt men dan 's avonds de stad
in en krijgt haast de neiging de Reeperbahn, een soort Hamburgs
Montmartre, als een glinsterend paradijs te zien, vol champagne,
kaviaar en zwarte kousen. Dat is natuurlijk niet zo, de Duitse pret
geldt eerder bier, worstjes en dikke dames. Maar zelfs als men achter
de verblindende schittering van de lichtreclames het mottige pluche,
de vermoeide prositutie en de versleten pornografische films van het
havenamusement heeft ontdekt, blijft Hamburg een plezierige stad.
Hamburg
een venster op zee
Het duurt nu niet zo lang meer of men zal een ..filter" kunnen
drinken in een van de merkwaardigste bouwsels ter wereld: het ..Ato
mium" op de Wereldtentoonstelling te Brussel. Hier ziet u een beeld
van het 150 miljard maat vergrote ijzermolecuul in aanbouw.
Sterke ontwikkeling
als havenstad
Niemand minder dan Paul Henri
Spaak, de huidige secretaris-generaal
van de NAVO en voordien Belgisch
minister van Buitenlandse Zaken,
heeft eens aangeduid, dat ook de
slechte kanten van het leven een on
misbaar onderdeel van de algemene
Europese dierbaarheid zijn. Welnu in
de schemerige straatjes van St.-
Pauli hangt de sfeer van de
„Dreigroschenoper" zo tastbaar, dat
men ieder moment Macky Messer met
zijn cohorte lichte meisjes en zakken
rollers om de volgende hoek verwacht.
Maar in de tijd, dat er in Duitsland
door keurige burgers ernstiger vergrij
pen werden gepleegd, heeft datzelfde
Hamburg een reputatie van verdraag
zaamheid en eigenzinnigheid behouden
Misschien hebben die twee verschijn
selen iets met elkaar uitstaande.
Zeker is. dat Hamburg voor Duits
land een open raam op de wereldzeeën
is en dat er door dat raam altyd vrij
wat frisse wind naar binnen is ge
waaid. Men leest dat ook nu van de
gezichten der Hamburgers, of zy nu
arbeider zijn of tot de patriciërsklasse
der reders of grote kooplieden behoren
De eigenzinnigheid is gebleven, het
predicaat Hanzestad door Hitier ver
boden, is in ere hersteld en al over
drijven de Hamburgenaren wanneer zij
over de „vrijstaat Hamburg" spreken,
hun stad is als „land" een volwaardig
lid van de federale Bondsrepubliek en
heeft dus een eigen regering. West-
Duitsland stemde Adenauer, Hamburg
koos zich om de eigenzinnigheid nog
eens te onderstrepen een socialis
tisch kabinet.
Het Nederlandse wonde.
Er is nóg een reden, waarom de
Nederlander zich in Hamburg op zijn
gemak voelt. In de schaduw van het
Duitse „Wirtschaftswunder" komt hij
zich elders wat kleintjes voor, in de
havenstad aan de Elbe bespeurt hjj de
veilige rugdekking van het feit, dal
..Duitslands andere haven", Rotterdarr
geheten, veel groter en belangrijker is
Het woord „Wirtschaftswunder" wordt
door de Hamburgers dan ook met enir
schouderophalen begroet, zij zien he'
economisch wonder eerder in Rotter
lam!
Misschien is er in Duitsland geei
tad zo zwaar door de oorlog getroffen
als Hamburg. En niet alleen door de
geallieerde bommenregens. Die schade
was herstelbaar, is ook goeddeels her
steld. Maar dodelijker was de politieke
nasleep, de splitsing van Duitsland en
de uitbreiding van de communistische
machtssfeer in Midden-Europa. Eén
blik op de kaart geeft de verklaring:
Hamburgs binnenlandse waterweg, de
Elbe, gaat na luttele kilometers de
grens tussen West- en Oost-Duitsland
vormen en buigt bij Wittenberge de
Sovjetrussische zone in. Voor doorvoer
naar West-Duitsland moet Hamburg
nu van de spoorwegen gebruik maken,
het ondervindt daarbij de forse con
currentie van Rotterdam, dat de Ryn
tot zijn beschikking heeft. Het tradi
tioneel transitoverkeer naar centraal-
Europa, vooral naar Tsjecho-Slowakije.
is sterk in betekenis afgenomen. De
communistische satellietstaten maken
weinig gebruik van het goedkope Elbe-
transport, omdat dit deviezen kost. en
pogen autonoom te worden. Zo bouwen
de Oostduitsers ten koste van grote
bedragen de haven van Rostock op.
Groot verschil
De resultaten leest men uit de haven-
cyfers. Hamburg haalt met pijn en
moeite zijn vooroorlogs volume van 27
miljoen ton. Rotterdam verdubbelde
het zijne tot 76 miljoen ton! De Ham
burgers zeggen dan ook niet te begrij
pen waarom de Rotterdammers zo'n
drukte maken over de principekwestie
van de zeehaventarieven. In Hamburg
profiteert slechts 7 tot. 8 procent van
uitzonderingstarieven. Zou men deze
laten vervallen, dan zou Rotterdam er
misschien eendriekwart miljoen by-
krygen. De Hamburgers stellen daar
entegen, dat zij ook het systeem van
de Nederlandse Spoorwegen zouden
kunnen volgen, die geheime tarief
overeenkomsten met vervoerders slui
ten. In West-Duitsland daarentegen
zijn de spoorwegtarieven openbaar, zy
worden zodanig gecalculeerd, dat zij,
terwille van de Duitse Rijnhavens, de
Rijnscheepvaart (en daarmee ook Rot
terdam) niet beconcurreren.
Geen dode stad
Nu kan men bepaald niet zeggen, dat
Hamburg al een dode havenstad is.
Ten eerste heeft men in de haven
alleen herbouwd wat men nodig had,
ten tweede begint Hamburg als indus
triestad op te komen, zodat het ook
zijn deel in de economische welvaart
krygt. Maar ergens in de Hamburgse
achterhoofden huivert toch het schrik
beeld van de dode steden aan de zee,
van Lübeck bijvoorbeeld. Industrie is
heel aardig, maar voor een stad, die
traditioneel als toegangspoort voor het
wereldverkeer heeft gefungeerd, bljjft
overschakelen moeiljjk. Dat men nog
niet wanhopig is, werd overigens wel
bewezen door de koele ontvangst, die
de Indonesische ambassadeur in Ham
burg kreeg, toen hy een proefballonetje
op kwam laten inzake de overschake
ling van de Indonesische handel van
Nederland naar de Bondsrepubliek!!
Nog een toekomstzorg voor Hamburg
is de Euromarkt. Men vreest dat die
grote markt autarkische neigingen zal
vertonen en zich met tariefmuren zal
omringen. Evenals Rotterdam trouwens
eist Hamburg voor de toekomst een
liberale handelspolitiek voor de Euro-
markt-landen, verwerpt het by voor
baat een in zichzelf besloten zyn van
de Europese markt. Maar boven alles
hoopt Hamburg op hereniging van
Duitsland en politieke ontspanning in
Midden-Europa, die het zijn natuurlijk
achterland terug zouden geven. Ner
gens in West-Duitsland zijn de voor
stellen van de voormalige Amerikaanse
ambassadeur in Moskou, Kennan en
de Poolse minister Rapacki en de
brieven van Boelganin met meer hoop
begroet. „Met de Russen praten
atoomvrije zone in Midden-Europa
scheppen als voorloper van politieke
ontspanning", men hoort het in Ham
burg van hoog tot laag.
Actieve persmonarch
Dat telt, want in Hamburg zetelt
Duitslands onomstreden persmonarch
Springer. Zijn publiciteitsimperium om.
vat onder meer dagbladen als „Die
Welt" en het „Hamburger Abendblatt",
en het weekblad a la „Time": „Der
Spiegel". Springer heeft de laatste
weken al zyn zware artillerie in stel
ling gebracht tegen Adenauers oude
beleid. Zyn redacteuren hamerden da-
gelyks: „geen raketten.... praten met
de Russen". De openbare mening was
er al ryp voor. De bres die zjj in het
Bonner bouwsel schoten, is in Ade
nauers houding op de NAVO-conferen-
tie in Parys, overduidelijk geworden.
Mij zou het niet verbazen, wanneer
Kroesjtsjef binnenkort de Ham
burgse Herr Springer naar Moskou
inviteert om een aantal aanlokkelijke
voorstellen over de Duitsers uit te stor
ten
De Reeperbahn een Duits Montmartre
