GROOTSTE IS BRON PLANTENTUIN VAN KENNIS TER WERELD EN VREUGDE Vul Brynner boos om liedje Rubberkinine en ananas kozen Kew als springplank LUCHTTRANSPORT verruimde de De palmenkas met een deel van het rosarium op de voorgrond. In totaal vindt men in Kew Gardens 8 a 10,000 rozenstruiken. Varia NA de oorlog won Kew aan beteke nis dank zij de ontwikkeling van het luchttransport. Vroeger reis den de planten in miniatuurbroeikas- jes per schip. Ondanks de goede zorgen der bemanning stierven er vele van koude. Thans verlaten iedere maand dozijnen zendingen Kew per vliegtuig. Men zorgt, dat ze noch van de koude noch van de ijle lucht te lijden hebben. Maar toch zijn er risico's. Verleden jaar stortte er een vliegtuig neer in Afrika. De resultaten van een jaar werk waren verloren. De botanici van Kew begonnen opnieuw. Dagelijks werk is het voor de wer kers in Kew om planten te identifice ren, die uit alle landen der wereld worden opgezonden. Kew weet vrijwel steeds het antwoord. Een paar jaar ge leden kwam er een plant uit China. Een nieuwe soort! riep een der botanici verheugd uit. Een oudere collega be keek de plant eens goed en zag, dat een bloem heel „natuurlijk" op een verkeerde stengel was bevestigd. „In de oude tijd', vertelde hij, „kwam zo iets wel meer voor. Toen gingen we zelf naar vreemde landen' om planten te verzamelen en dan wilden onze hel pers ter plaatse nog wel eens nieuwe soorten „maken' in de hoop op een extra-beloning!" Tegewoordig zijn er haast overal voldoende geschoolde krachten, die ons het materiaal sturen, zodat de botanici van Kew nu minder op reis gaan. In de oorlogsjaren moest Kew mo dellen leveren van bloemen en eetbare vruchten van malakka. Was dit om booby-traps te maken voor bijziende Japanse soldaten? Nooit heeft iemand in Kew Gardens dat ervaren. Top-ge- heim, weet U! En export heeft ook wel bezwaren. In 1932 zonden wij (besloot onze zegsman) wilgestekken naar Australië en nu kunnen we ze ieder jaar zien terugkomen in de vorm van cricket-bats.en met dat eigen hout de Test Match tegen Australië verlie zen! (Copyricht, Everybody's Weekly Leidsch Dagblad) Een der mooiste plekjes. Het is voor de Londenaars een vreugde hier een middag of avond door te brengen. Yul Brynner, de Amerikaanse film acteur, die met zijn rol „De koning en ik" een Oscar in de wacht sleepte, is erg boos Zo boos zelfs, dat hij een advocaat in de arm heeft genomen. En dat alle maal om een misschien wel ondeugend, maar in ieder geval verder onschuldig Duits carnavalsliedje. Het werd ge maakt door Bert Lutterbach. Hij ver schafte de Keulse carnavalvierders een liedje, dat „Glatzkopf" heet. Het gaat over de Amerikaanse en Duitse jon gens, die het kaal-zijn zo leuk vinden en daardoor vele lieve schone meisjes weten te charmeren. Nu was dat op zich zelf niet niet zo erg geweest, als de heer Lutterbach niet zo dom was geweest een exem plaar van het uitgegeven liedje naar de heer Yul Brynner te zenden. Deze mijnheer Brynner woont in Holly wood en heeft zijn beroemdheid voor een groot deel te danken aan het op vallende feit. dat zijn schedel zo glad is als een biljartbal en zo glimmend als een nieuwe auto. Deze uitzonderlijke eigenschap heeft hem niet alleen een flink kapitaaltje bezorgd, maar bovendien een onafzienbare stroom van enthousiaste b-ieven en ontelbare huw elijksaanzoeken. Maar de beroemae Yul kon het grap je van de heer Lutterbach helemaal niet waarderen. Bij het lezen van „Glatzkopf" ontstak hij in toorn en gaf zijn advocaat meteen opdracht Bert Lutterbach te laten weten, dat hij ge rechtelijke maatregelen riskeert als hij het liedje zingt of laat zingen. Inmid dels heeft Radio Keulen echter „Glatz kopf" met een aantal andere carna valsliedjes al ten doop gehouden. Bert Lutterbach houdt zich echter maar even schuil. Overigens zal deze kwestie èn „Glatz kopf" èn de heer Brynner wel geen windeieren leggen. De wegen van de reclame zijn soms wat grillig mogelijkheden (Bijzondere medewerking) TTien inspecteur van Scotland Yard stapte uit de bus bij Kew Green. Met zijn actetas onder de arm ging hij een der laboratoria van de Plantentuin binnen. Een botanicus met grijzend haar ontving hem in een ruim vertrek. De inspecteur haalde twee reageerbuisjes uit zijn tas. Beide bevatten wat stof. „Dit zijn houtsnippers", zei de politie man. „Die in dit buisje zijn afkomstig van een deur, waarop gister- Een paar myl bulten Londen ligt b\j de Theems de Konink- lyke Plantentuin, gemeenlijk Kew Gardens genoemd. Meer dan anderhalve eeuw reeds is „Kew" een bron van kennis en informatie voor de gehele mens heid. Oorspronkelijk was de plantentuin paleistuin van het koninklijk paleis Kew. In 1840 werd hij eigendom van het En gelse volk. Geleerden, autoritei ten en ondernemers profiteren voortdurend van het werk in Kew Gardens. Bovendien zijn de tuinen zeer in trek bij de Lon denaars. Zij zijn ongeveer 120 ha. groot en kunnen bogen op het rijkste herbarium ter we reld, enige botanische musea, tropische en andere kassen, als mede op een prachtig arboretum. avond Iemand zijn krachten beproefde met een boortje. En die in dat andere buisje vonden we in de broek-omslagen van een verdachte. We zouden graag weten, of die laatste ook van de deur afkomstig zijn. Onze eigen mensen zijn er niet helemaal zeker van!" De bota nicus liet de snippers gereed maken voor microscopisch onderzoek. Nadien onderwierp hij ze aan enige proeven. Tot besluit verklaarde hij, dat het snippers waren van het zelfde hout. De inspecter ging heen. Hij had een der sterkste schakels in de bewijsketen tegen de verdachte gevonden. De inbreker dankte zijn veroordeling voor een deel aan die grijzende botanicus van Kew. Praktisch nul KEW kan dus praktisch nut afwer pen. Ja. „praktisch nut" komt in Kew zelfs meer op de voorgrond dan schoonheid, ook al is voor de meeste mensen in en buiten Engeland Kew niet veel anders dan de „mooiste tuin op aarde". Zij beseffen niet. dat er achter de mooie décors van Kew heel belangrijk, in sommige opzichten zelfs baanbrekend en wereldschokkend werk wordt verricht. „Herinner je je nog", vroeg een van de „stille werkers" in Kew, „hoe we op school leerden, dat Sir Walter Raleigh de tabak en de aardappel uit Amerika naar Europa bracht? We zijn hem dus wel veel dank verschuldigd. Eten en roken zijn tegenwoordig zonder aardappels en tabak nauwelijks denkbaar. Welnu, wat Sir Walter zo'n beetje lukraak deed, hebben wij in Kew wetenschappelijk georganiseerdik bedoel: Wij bren gen gewassen van het ene land naar het andere WE behoeven waarlijk niet alleen bij plantaardige produkten aan Kew te denken. Miljoenen stuks vee. die ons vlees en leer léveren, doen zich namelijk dagelijks te goed aan gewassen, die Kew voor hen toeganke lijk maakte. Een enkel voorbeeld. Een halve eeuw geleden legde Kew de hand op enige exemplaren van een grasplant, die in Abessynië gedijt. Teff is de naam, Kew keurde en kweekte die grassoort. Zond ze vervolgens naar andere landen. Nu is het 'n belangrijk die plantentuin kreeg het Oosten de beschikking over kinine, het genees middel tegen malaria. De kina-boom is inheems in de Zuidamerikaanse An des. In 1858 stuurde men een expeditie uit om hem naar Kew te brengen. De onderzoekers kwamen met acht soor ten terug. Drie bleken geschikt en een van deze drie, voornamelijk op Java verbouwd, is thans de grootste kinine- leverancier. Op het ogenblik is men in Kew bezig om de vele mensen, die aan te hoge bloeddruk lijden, te helpen. Een struik, rauwolfia geheten, kan een geneesmiddel opleveren, dat verlichting brengt. De prijs steeg in enige jaren tijds met 900%. Zo groot is de vraag geworden. Rauwolfia komt alleen in India voor. Kan men rauwolfia ook in Afrika laten groeien? „Waarom niet?", zei onze zegsman in de plantentuin, „en in ieder geval kweken we nu plan ten. omdat we gaan proberen ze te laten emigreren naar Afrika!" Quarantoine TT- EW'S (kleine) Afdeling Economi se sche Plantkunde, die al dat werk doet, telt slechts vier of vijf bota nici en een twintigtal helpers. Zy wer- In de kassen bootst men de tropen (temperatuur, vochtigheidsgraad) zo goed mogelijk na. Er zijn aparte afde lingen voor bananen, koffie, citrus vruchten en wat al niet. Eén ding kan Kew niet nabootsen en dat is de tropi sche zonneschijn. Daarom zetten som mige gewassen geen zaad en moeten zij middels stekken voortgeplant worden. Doch ondanks het zonneschijngebrek Wat was Kews top-prestatle? Hier over verschillen de meningen, maar wel zijn alle werkers in Kew van oordeel, dat zij viel in de vorige eeuw. Toen was Zuidamerika's plan tenleven nog weinig onderzocht. Kew bracht drie gewassen binnen het be reik der mensheid: Ananas (thans het meest ingeblikte fruit), kina en rubber. Tegenwoordig heeft men zul- In de kassen van Kew kweekt men ziektekiemvrye exemplaren van plan ten, struiken en bomen met de bedoe ling, ze naar elders door te zenden. En met succes. Daar is bijvoorbeeld de rubber. Meer dan de helft van alle wielen op aarde is thans van rubber banden voorzien. En die rubber wordt voor bijna 100% geleverd door de na zaten van rubberbomen, die ruim een eeuw geleden in Kew werden gekweekt en daarna doorgezonden naar Malakka. Eet je graag chocolade of drink je graag cacao? Een der kassen in Kew staat vol met jonge cacaobomen, die een betere opbrengst beloven dan hun soortgenoten en bestand zyn tegen schadelijke ziekten. Met die jonge bomen (en hun nakomelingen) hopen de botanici van Kew bij te dragen tot bestrydinng van het wereldtekort aan cacao. En wel eens Braziliaanse noten geproefd? Kokeloko'tjes noemt men ze in Nederland. Let eens op Kew. Die noten komen van in het wild groeiende bomen bij de Amazone. In Kew kweekt men nu die bomen. Binnenkort zal men ze naar Afrika brengen. Betekent dit. dat ze weldra goedkoper worden? Onze zegsman glimlachte. „Het duurt tien jaar aleer ze vrucht dragen" lichtte hij toe „maar natuurlijk hopen we, dat de prys zal dalen!" YUL BRYNNER beledigd door Glatzkopf' Overzicht van Kew Gardens in het begin van de 19de eeuw. ke schokkende mogelijkheden niet meer, doch legt men zich toe op soortverbetering van bekende gewas sen om een bijdrage te leveren tot oplossing van het voedselvraagstuk voor de snel groeiende wereldbevol king. Als U een banaan schilt, denkt U er misschien nooit aan, hoe naar stig de mannen der wetenschap speu ren naar betere bananensoorten om te zorgen, dat de bananen niet veel duurder worden dan ze thans zijn. veevoeder, vooral in Zuid-Afrika. Uw zondagse biefstuk en Uw werkschoenen zijn vaker dan U denkt afkomstig van een dier. dat leefde van Teff. Wie in het Oosten is geweest of daar vrienden heeft, moet Kew al evenzeer dankbaar zyn. Want dank zij ken in twee broeikassen, waar planten groeien, die voor het lot van miljoenen mensen belangrijk zijn of kunnen wor den. Ieder „reizend" of „emigrerend" exemplaar moet enige tyd in quaran taine blijven om het gevaar van over brenging van ziekten uit te schakelen. is Kew gekozen als quarantainestation van het Britse Gemenebest, want al leen in Kew zijn de veiligheidsmaat regelen voldoende scherp. Neemt U bijvoorbeeld een tropische grassoort, die men van Trinidad naar Mauritius wil brengen om daar als veevoeder te dienen. Het gras is drager van een schimmel, die de suikercultuur op Mauritius zou kunnen schaden. Die ziekteverwekker kan in de Westindi- sche grond of in de kleren der mensen zitten. Trinidad kan dus geen ziekte- vrye planten garanderen, maar Kew kan dat wel, nadat daar nieuw zaad is gewonnen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 10