VOEDERHUISJE in KAMER en T De „betrouwbaarheid" der historie Waarnemingen ZATERDAG 11 JANUARI PAGINA 2 Bewogen Leven Hoe stond het nu eigenlijk met de Franse revolutie? Kijkjes in de Natuur Zij is nog altijd voor velen twistappel Men heeft mij gevraagd naar het meest betrouwbare boek over de Franse Revolutie. De vraag is dermate belangrijk, dat ik er in dit artikel op inga. Het meest betrouwbare boek over de Franse Revolutie! Het lijkt mij het best dat ik in vogelvlucht de belangrijkste stof laat zien. De Franse Revolutie maakte zo'n overweldigende indruk op de tijdgenoten, vooral natuurlijk op de Fransen, dat niemand het in zijn hoofd haalde als tijdgenoot een vol ledig werk te schrijven. De oogst van de Revolutietijd zélf is alleen maar een oogst van bronnen en memoires. Wanneer men deze memoires op een bepaalde wijze leest, hebben ze waarde. Véél van wat Theresia Cabarrus heeft geschreven en gezegd, nadat de Revolutie ge ëindigd was, en ook tijdens die Revolutie, werd geschreven, gezegd met een bijbedoeling. Veeleer waren bepaalde mededelingen erop gericht mensen iets te doen geloven, dat verre van de waarheid stond, dan omgekeerd. Hoe heeft deze charmante, en volgens ooggetuigen buitengewoon schone vrouw zich uitgesloofd om de wereld te doen geloven dat ze Tallien allang kende voordat ze hem kende, .dat haar welgevormde hand een belangrijk aandeel had, een zeer belangrijk aandeel, in het „opruimen van Robespierre". Vele schrijvers van geschriften, tijdens de Revolutie zelf, wilden zich daarmee recht- "mardigen, of.daardoor iets bereiken. Pas tijdens de regering van Karei X, als Frankrijk opnieuw ontevreden is, tengevolge van een veel te conser vatief bewind, komen de eerste grote historieschrijvers hun werken over de Franse Revolutie aanbieden. Het zijn Mignet en Thiers. Zij verdedigen de Revolutie niet, doch verklaren haar wèl. Zij zien de oorzaak in de slechte rege ring der Bourbons. Daaruit is de ellende voortgekomen. Wetmatig, het Lot heeft het zo gewild. Was het wonder dat zij tot deze conclusie kwamen? Zij waren kinderen van hun tijd, en zij zuchtten onder het wanbestuur van nieuwe Bourbons! U ziet het, het oordeel van deze twee voortreffelijke mannen werd mede gevormd door de omstandigheden van hun persoonlijk leven. Toen de Bourbons werden weggevaagd door de juli- revolutieen de druk der Bourbons dus weg was werd ook het standpunt van Thiers en Mignet verlaten. Een nieuw standpunt kwam. Dat van Buchez. Als christen voelde hij zeer veel voor de gelijkheid aller mensen. Als christen voelde hij zich aangetrokken tot hen die fulmineerden tegen maatschapplijke wan toestanden. Het woord: de armen hebt gij altijd met U, mocht geen vrijbrief zijn de armen arm te laten of er nog meer te kweken.Robespierre, de onomkoopbare, de man die bovenal de deugd had liefgehad, en de ge lijkheid had gepredikt, werd zijn held.... De tijdgenoten echter „namen het niet". Robespierre was teveel deugd, te weinig mens, cn daardoor in hun ogen teveel moordenaar, om de centrale figuur te kun nen worden. Bevatte het werk van Buchez waarheid? Ja„ subjectieve waarheid. Van een bepaalde hoek uit gezien, had hy gelijk. Enige jaren later kwam de Schot Thomas Carlyle voor het voetlicht met zijn meesterwerk: de Franse Revolutie. Dit werk. veel meer romantische verdichting dan weten schappelijke fundering, werd weldra verslonden. Het was één brok leven. De dramatische kracht van de schrijver was zo groot dat duizenden lezers alles zagen door zijn christelijke brH en het zelf niet eens merkten. Zijn werk wordt zelfs nü nog veel gelezen. Dat wat levensadem heeft, leeft lang. Carlyle ging aan de sociale en politieke kant van de revolutie min of meer voorbij. Deze beperking echter, die zjjn zwakte was, was ook zijn kracht. Opnieuw sloeg de zaak om. De burger-koning Lodewijk Filips raakte in ongenade. Frankrijk „verveelde zich onder hem". Lamartine, de dichter en politicus schreef zijn „Geschiedenis der Girondijnen". Men had dus opnieuw behoefte aan voedingsstoffen uit de Revolutie zelf. Zijn werk, meer voze verdichting dan klare historie, werd veel gelezen en veel geprezen. Omdat het pathos duizenden verwarmde. Veel groter dan Lamartine is Michelet. Hy is een groot kunstenaar en hij heeft zijn volk oprecht lief. Hij ziet in de Revolutie de hoogste idealen belichaamd. Een wereld kan alleen maar gelukkig zijn in de sfeer van vrijheid, gelijkheid en broederschap. Hij bestudeert ijverig de archieven. Hij wil zijn volk de diamanten geven die lig gen -opgehoopt in de gewelven waar eens een enorme druk op het leven is uitgeoefend. Zij liggen tussen de modder, de diamanten, doch hij zal ze vinden. In zijn grote ijver ziet hij tenslotte alles zwart-wit. Het volk is alles, de kerk is niets. De kerk heeft het volk ge knecht, evenals de Koning. Er moet een Frankrijk komen waarin eindelijk recht wordt gedaan aan armen en ver drukten. Dat kan alleen een Frankrijk zijn dat zich laat inspireren door de grote idealen van de Grote Revolutie. Nog een stap verder en we zijn bij Louis Blanc. Diens eenzijdigheid was in zekere zin gevaarlijk. Hij zag de mensenwereld in twee groepen. Tot de ene groep behoor den zij die zich verrijkten ten koste van de anderen, in het algemeen dus de rijke bourgoisie, tot de andere groep zij die werden uitgebuit. De rijke burgers, die in luxe leefden, waren gelijk aan schadelijk gedierte. De broeder schap uit de Franse Revolutie werd voor hem het evan gelie voor het proletariaat. Louis Blanc schreef en schreef. Hijzelf begreep niet dat zijn grote fout was dat hij zelf veel te weinig kennis had van de menselijke structuur. Hij was geen wetenschapsman, hij was een volksleider, die begaan was met het lot der armen en bij de fictie leefde dat slechts een nieuwe revolutie redding kon bren gen. Zijn revolutie kwam: de revolutie van de Vierde Stand, de februari-revolutie, die gevolgd werd door vel" revoluties in het oude Europa. Maar weldra kwam er na deze nieuwe revolutiegolf een golf van conservatisme over Europa. En iedere golf heeft zijn eigen licht. Heinrich von Sybel, een Pruis, had met Duitse grondigheid de Revolutie bestu deerd. Hij had de onrust van 1848 meegemaakt en het gevaar daarvan geproefd. HU kwam na lange, diepgaande studie tot de ontdekkingdat die grote Revolutie niets anders dan een gevaarleksociaal oproer wasWég met de revolutie. Wèg met leuzen als: het gaat om het welzijn van het volk! Neen, daarom'gaat het niet. Het gaat om het welzijn van de Staat! (Hoort ge op de ach tergrond „De Oude Fritz"?). Hij werd de opruimer van oude legenden, hU werd de voorvechter voor de studie der archieven. Kritisch moest men worden t.a.v. de stof, t.a.v. zichzelf.... en zijn eigen partUdigheid zag hy niet. Moeten wij nog meer voorbeelden aanhalen waaruit blUkt dat de historieschrijver gevoed wordt door zijn eigen tijd, mede bepaald wordt door omstan digheden en milieu? Mede gedreven wordt door zijn ver langen zijn medemens te sterken voor de toekomst? Mede gedreven wordt om een wereld te redden? Als wij, voorbijgaand aan Tocqueville en Quinet, ons oog richten op de grote Franse historieschrijver Hip- polyte Taine, zien wij een en ander duidelijk in. Taine begon met zijn groot werk over de Revolutie, nadat de Pruisen het zo beroemde Frankrijk in luttele weken hadden overwonnen. Nadat in 1871 pogingen van de Parüse Commune om aan de macht te komen, in bloed waren gesmoord. Het Frankrijk, eigenlijk het Frankrijk van de grote Revolutie, was verslagen door het kleine Pruisen. De Revolutie had Frankrijk verzwakt. Het be wijs was er. De revolutie was een pest geweest en Marat een beest. Danton een ruwe barbaar en Robespierre een warhoofd met holle frazen. Het boek had de tyd mee. Voor de een werd het evan gelie, voor de andereen rode lap. Frankrijk was ver nederd, het zat de Fransen slecht. Hier was een man die durfde beweren dat het niet vernederd geworden zou zyn, als die gekke kronkel, die Franse Revolutie, het volk niet uit zijn evenwicht had gebracht. Goed beschouwd was dit Pruisisch avontuur een gevolg van de Franse Revolutie, omdat Napoleon er een gevolg van was. De grote aanval niet op de Bastille, maar op het ge bouw dat de Franse Revolutie bewoonde in de harten van duizenden, was begonnen. De grote tegenspeler Aulard kwam te laat om alles te redden. Het slopings- en her stelproces is begonnen. Het verweringsproces en vernieuwingsproces. Aulard ziet de Franse Revolutie als de voedingsbodem voor zUn volk, hij zal dus het Schrikbewind als een logische nood zakelijkheid moeten verdedigen. Taine ziet die revolutie en het cultiveren daarvan' bij onderwijs en opvoeding, als een arsenaal van springstoffen dat slechts dienst kan doen by het verwekken van een nieuwe chaos. Genoeg, genoeg, er zjjn er meer die geschreven heb ben. Voor de intelligente lezer is het interessant te zien hoe die Revolutie nog altijd twistappel is .en .nog altijd chaos veroorzaakt. Ik weet niet welk boek over die Franse Revolutie het meest betrouwbaar is. Ik weet wel dat het absoluut- betrouwbare boek niet bestaat. In welk kamp staat de schryver? Is hy voor of tegen de revolutie? In welk kamp staat U? In welk kamp sta Ik? Misschien merkt U het als U de geschiedenis van dat uitzonderlijke wezen: Theresia Cabarrus verder leest! REIN BROUWER. VOGELSTUDIE begint by het voederhuisje!" ziehier een uit spraak, die we in de vorm van een spreuk best boven onze deur zou den mogen aanbrengen. Met „we" bedoel ik dan alle mensen, die belang stelling hebben voor de natuur en een dagelijks genoegen vinden in wat er in en op en by zo'n vogelvoedertafeltje of huisje aan vogelleven is te zien. En er zyn heel wat van die liefhebbers, ge tuige het aantal brieven en telefoni sche mededelingen, die ik in de loop van een winterseizoen ontvang en die alle betrekking hebben op het vogel- voeren. Misschien mag ik hierbij al die lezers en lezeressen, die de moeite namen mij mededeling te doen van hun ondervin dingen, dank zeggen voor hun berich ten. Veel van wat ze vertelden, was wel algemeen bekend, maar dat geeft niet. Hoofdzaak is, dat er uit blijkt, hoe groot en wijdverspreid de belangstel ling van de mensen is voor de mooie (en zo goedkope!) en zo ontwikkelende sport, die we vogelstudie noemen. Een sport, die niet aan leeftyd is gebonden, niet aan tyd, niet aan geld. Op die brieven volgt, indien dit wordt verzocht, steevast reactie in de een of andere vorm, meestal collectief in mUn wekelijkse artikelen, en wan neer de vrager zo vriendeiyk was, een postzegel in te sluiten, ook in een per soonlijke brief, en zo ontstaat er nog wel eens correspondentie, die naar 2 kanten resultaat oplevert. Want niet zelden kom ik byzonder- heden aan de weet, waarvan ik nooit heb gehoord en die me dus zeer wel kom zyn. Maar nu over die tyd en dat geld! VELE Jaren geleden heb ik eens een pracht van een vogelvoederhuisje gekocht. Van mooi berkehout met zware stammetjes voor poten, zo'n echt „rustiek" geval met een dak er op en dit weer gegarneerd met zwiepende berketwygjes. Wat je noemt „in luxe uitvoering". Ik moet zeggen, dat zo'n standaard, rijk behangen met pindaslingers en vetbollen en geplaatst in een stijlvolle omgeving, byvoorbeeld een mooi aan gelegde tuin met plavuizen en een vUvertje het werkelijk goed „doet" en meer dan eens heb ik met veel plezier naar zo'n droom van een vogelhuisje zitten kyken. Wie over flink wat tuinruimte be schikt, kan in de maanden, dat er niet moet worden gevoerd, zo'n grote sta- in-de-weg wel ergens kwijt, maar ge- woonlyk begint de tand des tyds er zich al gauw mee te bemoeien en dan zorgt de kachel meestal voor het roem loze einde. Later hebben we het eenvoudiger gedaan met een paal, waarop een plankje werd gespykerd. Vier opstaan de randjes tegen het wegwaaien van het voer en wat spijkertjes om de slingers aan te hangen. Het kan de vogels namelyk niets schelen, hoe hun etenstafel eruit ziet, als hij maar vol doet aan deze eisen: hy moet ze 'n onbe lemmerd uitzicht geven op de omge ving en er moeten dichtbij struiken staan, waarin ze kunnen vluchten. U kent immers wel de waakzaamheid en de haast van het vogelvolkje als ze op een voederplaats in ijltempo het voer naar binnen schrokken, by iedere hap even opkyken en elk ogenblik bereid en ook in staat tot een bliksemsnelle vlucht! Dit is ook niet zonder reden, het is de dieren ingescherpt, het is hun als vluchtdrift aangeboren. Die overdekte voedertafels hebben natuurlijk in een sneeuwperiode een groot voordeel: het voer blijft vrU en de maaltijden kunnen ongehinderd voortgaan. MEER dan eens heb ik van brief schrijvers de klacht vernomen, dat hun prachtig aangeklede voedertafel maar geen vogels kon be koren. We kennen dat verschijnsel. Het vervelende is, dat er geen remedie voor is te geven. Vogels zijn zeer wispelturig in hun voorkeur en hun tegenzin. Je kunt er soms geen peil op trekken. Met geen geld en goeie woorden kryg je ze naar zo'n tafeltje-dek-je en een tuin verder zitten de armoedzaaiertjes in de barre kou te schooieren op 'n schuur tje, waar alleen een bevroren aardap pel ligt. Maar slagen we erin, ze te wennen en te binden aan een bepaalde plek, dan wordt dat plekje een dagelijkse bron van plezier voor degene, die z'n ogen goed gebruikt. En dan geeft zo'n tafeltje, al of niet overdekt, duur of goedkoop, vaak gelegenheid tot het doen van aardige waarnemingen. U ziet dan b.v. hoe het ene stel koolme zen elkaar al maar verjaagt, terwyi een ander tweetal heel vreedzaam aan dezelfde spekzwoerd (ongezouten!) hangt te bengelen. Die laatste vormen dan een paartje, de eerste zyn van het zelfde geslacht en elkaar vyandig. U ziet, dat een mus hipt en een vink dribbelt evenals het grijsbruine hegge- musje, dat geen musje is, maar een familielid van het roodborstje met net zo'n fyn, priemsnaveltje. U ziet, dat een merelman dofzwart en het merel wijfje donkerbruin is met gevlekte borst, terwyl ze beide snelle dribbel schuivers maken, maar bij het vluch ten vaak eerst grote hipsprongen te zien geven. Ook valt U het verschil in reactie op tussen de verschillende soorten. Mussen, die gewone vogels, reageren meestal allereerst op gevaar: een slaande deur, een naderende stap. Zy zyn de door de eeuwen vervolgde vogels, zyn gewend aan het snel nade rende gevaar. Maar de merels zUn veel langzamer in het reageren. MISSCHIEN geeft uw vogelvoeder- plaats U soms de voldoening van een byzondere waarneming, zo een, waarvan U zegt: „Héé, dat heb ik nooit geweten!" en dan vergeet U zo iets niet licht. Zo zagen wij een dezer dagen onze Vlaamse gaai, die een jaar geleden ontsnapte en sindsdien regel matig in de buurt rondscharrelt, in een struik zitten, waarin een snoer pinda's hing. Op mezenmanier daaraan gaan han gen was natuurlyk uitgesloten. Een gaai hangt nooit aan een tak, hy kan dat niet eens. Maar de pinda's lokten hem onweer staanbaar. Toen zagen we het volgen de. Hy pikte naar het snoer, trok dit naar zich toe op zijn tak, klemde het hele geval onder zijn klauw en begon toen te hakken op de nootjes, zoals we dat duizenden malen van hem hadden gezien, toen hy nog kooivogel was. Toen hU z'n maaltje had gepikt, ging hy er met brede zwaai vandoor. En nu toont de tekening van van daag ook een byzondere tuinwaarne- ming, die al dateert van enige jaren her, maar die toch de vermelding waard is. U ziet een bonte specht, die in een stadstuin niet -alleen boven op een voederhuisje kwam zitten, maar ook aan een groot stuk zwoerd ging rond tollen, of hy in een mallemolen op de kermis zat. 't Was net een reuzenvlieg- tuig tussen een aantal vlugge Jagertjes, zoals hy over de tuin scheerde om zich pats tegen het spek te gooien. Wie zo'n ongewone gast vlak voor z'n tuindeuren op bezoek krygt, die mag wel zeggen: „Ziezo, myn dag is alweer goed!" Wat iedere vogelliefhebber zal be amen. SJOUKE VAN DER ZEE. Is dat nu werkelijk INDERDAAD De nauwe hand tussen het Huis van Oranje en de Leidse Universi teit kwam wel zeer duidelijk tot uiting tijdens de plechtige herden king van de geboorte van Willem van Oranje, gehouden op 6 januari 1933 in het Groot Auditorium. De rector-magnificus professor Hui- zinga mocht zijn openingswoord spreken in aanwezigheid van de Koningin, de Koningin-Moeder, Prins Hendrik en Prinses Juliana. De herdenkingsrede werd uitge sproken door professor Colenbran der. Voor muzikale omlijsting zorg de een studentenkoor onder leiding van Richard Boer. Deze zo waardi ge herdenking van de Vader des Vaderlands, in, tegenwoordigheid van de gehele Koninklijke Familie, heeft niet nagelaten diepe indruk te maken op een ieder, die het voorrecht had deze plechtige ver gadering van de Academische Se naat bij te wonen. WINTERZORGEN IN DE TUIN Als alles met een dikke laag sneeuw bedekt is, moet u ook eens om de vogels denken: zij hebben uw hulp echt nodig. Eigenlijk zijn ze wel een beetje roekeloos geweest; aan de heer lijke bessen van tal van heesters zijn ze al zeer vroeg begonnen. In september waren de meeste al in de vogelmagen verdwenen en dat doen ze anders nooit. Dit -J|§r: 9 '.tap Da Vtngatplant ttaai maat in de sneeuw. zou ons de indruk kunnen geven, dat het met de vorst deze win ter wel loslopen zal doch dat kan men nooit vooruit weten. Daarom mogen we die vogels niet vergeten. In de tuin, die bedekt is met sneeuw, zal men zeker dagelijks een hoekje vrij moeten maken en daarop kan men dan etensresten en allerlei vogelzaden strooien; elke zaad handelaar kan u er aan helpen. Destyds heb ik u al eens ver teld. dat een vingerplant veel sterker is dan u denkt en dat ze ook in de volle grond van de tuin gekweekt kunnen worden. Hier ziet u dan temidden van de sneeuw zo'n vingerplant staan en ze doet het daar maar wat best. Ze laat de bladeren wel wat hangen doch dat doet ze met een bedoeling: hoe meer dat blad hangt, des te minder op pervlakte heeft het en des te minder water zal het ook ver dampen en dat is in tyden van vorst belangrijk. Let u maar eens op de bladeren van de rodo dendrons. Dit gaan ook hangen als het hard gaat vriezen. Loop nu niet direct de tuin in om de sneeuw weg te vegen en uw vin gerplant in de grond te zetten; er zou dan niets van terecht ko men. U moet uw tyd afwachten. Als het in uw kamer een echte sta-in-de-weg is geworden, kan het beslist geen kwaad haar na de vorst in de volle grond van de tuin te poten doch zoek er dan in ieder geval een beschutte en zonnige plaats voor op. Laat haar niet zo aan haar lot over als deze tuinliefhebber heeft gedaan. Het is toch wel nuttig de plant togen het invallen van de winter met een rietmatje te omringen. Van boven kan men dan wel een beetje beschutting bieden door er wat groene spar- retakken overheen te leggen. De bonte vingerplant of Fatsia is echter veel vorstgevoeliger. Die kunt u veel beter zomer en win ter binnen houden, doch veel warmte heeft die ook niet nodig. De meeste vingerplanten staan veel te warm. Een normaal ver warmde kamer is beslist te veel van het goede; eenzeer matig vrewarmde ruimte is al ruim voldoende. G. Kromdyk. al 25 jaar geleden? IS HET DAT! Met het Residentie Orkest ver tolken de solisten Swaap en Van Isterdael, het geheel onder leiding van dr. Peter van Anrooy, in een tot de laatste plaats bezette Stads- zaal, het bekende concert voor viool en violoncel met Orkest, van Brahms. Ds. D. Kuilman, Ned. herv. pre dikant te Leiden (Staalwijk) is 25 jaar als predikant werkzaam. In 1928 deed hij alhier zijn intrede, komende uit Borne. Tijdens een te houden kerkdienst in de Hoogland se Kerk op 15 januari 1933 zal ds. Kuilman op veler verzoek een ge dachtenisrede uitspreken. De elektrische tramdienst Lei denHaarlem, nog slechts enkele weken in bedrijf, ontmoet reeds kritiek van de zijde van autover keer-deskundigen. Men acht de verkeersveiligheid op dit traject uitermate onbevredigend en het gevaar nog groter dan ten tijde van de oude stoomtram. In de „Autokampioen" worden onhoud bare toestanden voorspeld Tijdens een persconferentie in het raadhuis te K at wijk worden bijzonderheden bekend gemaakt inzake de moderne bebouwing van het zgn. badhotel-terrein, welke bebouwing onder supervisie van de architecten Hooykaas en Look horst gereed zal komen. Ondanks de alom heersende crisis, gaat het met de badplaats Katwijk voor spoedig, zodat een streven naar modernisering wel zeer te pas komt. Overlijden te S as s enheim van de heer G. Vlasveld sr., een zeer bekend ingezetene, die vooral voor de bloembollencultuur ter plaatse belangrijk werk heeft ver richt. Het Haagse gemeenteperso- neel zal ingevolge een besluit van de gemeenteraad zich 2l/2 sala riskorting moeten laten welgeval len. Ook vele andere gemeentera den moeten gelijksoortige besluiten nemen in verband met de ongun stige begrotingspositie. (New York neemt eveneens een maatregel van deze strekking!!) De directie van de Haagse Tram overweegt om gelegenheid te geven tot het afroepen door con ducteurs van namen van winkels e.d., gevestigd in de buurt van hal teplaatsen. Deze reclame, dus met recht een „sprekende" reclame, zou in een behoefte gaan voorzien, al dus wordt uit de Residentie verno men en kan de inkomsten van de HTM aanmerkelijk verhogen. Overlijden op 72-jarige leeftijd van professor dr. Kouwer, oud hoogleraar aan de Rijksuniversi teit te Utrecht. Maassluis huldigt onder grote belangstelling 3 Nederlandse zee lieden, die zich bij de berging van de Atlantique bijzonder hebben onderscheiden. Zoals men zich zal herinneren, werd dit trotse Franse zeekasteel in het Kanaal door een zware brand getroffen en volkomen vernield.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1958 | | pagina 12