PUZZEL-
Op Celebes geen militaire controle
van Nederlandse bedrijven
SATELLIET
COUPON
VERKOOP
WEERBERICHT
1957
Naar een verzachting van de
anti-Nederlandse campagne
GRATIS KOGPUüR
OUD EN NIEUW IN STEEN
GOEMAAT
DENK OM DE
Israëlische premier Ben Goerion
diende gisteren zijn ontslag in
Temde Engeland waterstofbom?
96ste jaargang
DINSDAG 31 DECEMBER 1957
No. 29329
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 2150T
WIE ZICH op de laatste avond van
het scheidende jaar tracht een
beeld te vormen van de belang
rijkste gebeurtenissen, welke zich gedu
rende 1957 binnen de nationale gezichts
kring voordeden, staat voor een moei
lijke keuze. Deze moeilijkheid vloeit in
de eerste plaats voort uit het uiter
aard subjectieve oordeel, dat iedere
Nederlandse staatsburger toekent aan de
feiten en omstandigheden, welke onze
nationale gemeenschap in de afgelopen
365 dagen min of meer in beroering
brachten en die ieder van ons, ook al
naarmate hij er meer of minder by be
trokken is geweest, verschillend zal
waarderen.
In de tweede plaats dient hij een
scherpe scheidslijn te trekken tussen
datgene, wat inderdaad kenmerkend
moet worden genoemd voor het-al-dan-
niet-welzijn van ons nationale bestel
enerzijds en de veelal véél indringender
ontwikkelingen in de particuliere sector
van ons leven anderzijds.
Een dagblad, zelfs al wordt het als
een goede en dageüjks-welkome huis
vriend beschouwd, kan onmogelijk de
plaats zijn, waar privé-gedachten en
-overpeinzingen op Oudejaarsavond een
uitlaat vinden. Wij dienen ons dus tot
de eerstbedoelde categorie te beperken.
OVERZIEN wij in vogelvlucht het
jaar 1957, dan springen in
onze herinnering drie feiten
naar voren, welke naar ons ge
voelen toch wel het meest karakteristiek
moeten heten voor de ontwikkeling van
de Nederlandse zaak.
Daar is in de eerste plaats de door
onze regering gepropageerde bestedings
beperking. welke primair een beroep in
hield op de gehele volksgemeenschap
tot een drastische besparing op haar
consumptieve uitgaven. In de tweede
plaats de aanvaarding door het parle
ment van het zogenaamde Deltaplan, dat
ten koste van gigantische financiële of
fers voor alle tijden een herhaling van
de stormramp van 1953 beoogt te voor
komen en in de derde plaats de drama
tische exodus van duizenden landgeno
ten uit Indonesië als gevolg van de po
litieke en economische! ontwik
keling daar te lande.
WIJ HEBBEN er niet de minste be
hoefte aan om op dit ogenblik en
op deze plaats „politiek te be
drijven", maar wij geloven, dat geen
weldenkend mens ons ook daarvan een
verwijt kan maken, wanneer wij zonder
meer constateren, dat de van over
heidswege aanbevolen bestedingsbeper
king een economische noodzakelijkheid
was.
Diverse vooraanstaande regenngsfigu-
ren hebben zonder zich (van hun
standpunt terecht) al te zeer te ver
diepen in de schuldvraag bij herha
ling betoogd, dat ons land in de laatste
laren ver boven zijn stand heeft geleefd
?n dat het terwille van het herstel van
het evenwicht in 's Lands financiën
dringend noodzakelijk was over de ge
hele linie drastisch te bezuinigen op de
uitgaven en anderzijds met kracht te
streven naar vermeerdering der inkom
sten. Noch het een, noch het ander is
een aangename maatregel, maar beide
middelen waren noodzakelijk om tot het
gewenste doel te geraken: Nederland als
een solvente partner zyn plaats te
midden van de landen van West-Europa
te doen behouden.
DAT juist onder deze omstandig
heden onze volksvertegenwoordi
ging de moed kon opbrengen om
een zó kostbaar en groots-opgezet pro
ject als het Deltaplan te willen uitvoe
ren stemt tot voldoening en getuigt van
vertrouwen in eigen kracht. Het is bij
uitstek op het gebied der waterbouw
kunde, dat ons kleine landje in het ver
leden heeft bewezen tot grote daden in
staat te zijn en waarvoor het interna
tionale bewondering heeft geoogst.
Iedere Nederlander, wie het wél van
zijn land ter harte gaat, kan zich er
slechts over verheugen, dat ook de hui
dige generatie bereid is deze traditie
voort te zetten en hoog te houden.
REST nog het derde, hierboven ver
melde aspect van Nederlands we
dervaren in 1957: de dramatische,
gedwongen terugkeer van duizenden
landgenoten uit Indonesië naar het
vaderland.
Ook al zijn de uiteindelijke conse
quenties van het complex der Indone
sische anti-Nederlandse maatregelen,
mede als gevolg van de verwarde en
veelal tegenstrijdige bewindvoering en
berichtgeving, nog niet tot in détails te
overzien, vast staat 'toch wel, dat van
de tienduizenden Nederlanders, die thans
nog in Indonesië hun werkkring vinden,
er binnen zéér afzienbare tijd nauwe
lijks enkele honderdtallen zullen zyn,
wier aanwezigheid aldaar zal zijn toe
gestaan. Nog afgezien van de vraag of
zij van dat „voorrecht" gebruik wensen
te maken. De repatriëring van deze tien
duizenden zal ongetwijfeld de moeilijk
heden in de Nederlandse volkshuishou
ding doen toenemen, zowel ten aanzien
van hun huisvesting als ten opzichte van
hun opname in het arbeidsproces. Maar
wij vertrouwen, dat het Nederlandse volk
alles zal doen wat in zijn vermogen ligt
om deze landgenoten niet alleen een
welkome „thuiskomst", maar ook een
passende „toekomst" te bezorgen, waarbij
onze regering door het verlenen van de
grootst-mogelijke faciliteiten en tege
moetkoming het goede voorbeeld moge
geven!
Voor dit alles zal ongetwijfeld een
grote krachtsinspanning noodzakelijk
zijn. Onder degenen, die momenteel op
weg zijn naar Nederland of die nog in
een der grote havensteden op hun in
scheping wachten, bevinden zich velen,
die reeds met hun ontslagbrief in de zak
lopen. Sommigen met een opzeggingster
mijn van 6 maanden, anderen van 9 of
12 maanden, maar allen met het uitein
delijke perspectief van de dreigende
werkloosheid.
In verband met de reeds overvoerde
arbeidsmarkt, zal het stellig niet ge
makkelijk zijn voor deze mensen een
passend emplooi tq, vinden. Toch hebben
zij recht op onze hulp en steun. Gezien
de omvang, waarin deze steun zal wor
den vereist, verdient het onzes inziens
dringend aanbeveling om op de kortst
mogelijke termijn te komen tot de op
richting van een Nationaal Steunfonds,
zoals dat ook in het verleden by diverse
calamiteiten, voortreffelijk heeft ge
werkt. Weliswaar verstrekt het Ned.
Rode Kruis reeds nu hulp in de vorm
van kleding, geschenkenpakketten e.d..
maar het laat zich voorzien, dat voor
het hier beoogde doel aanzienlijk grotere
fondsen beschikbaar moeten zyn. Wie.
neemt hiertoe het iniP-tief?
Het persbureau Antara deelde gisteren mee, dat er geen militaire
controle geplaatst is over de Nederlandse ondernemingen van Midden-
en Noord-Celebes.
De werkzaamheden van die ondernemingen vinden als gewoonlijk
plaats niettegenstaande de huidige anti-Nederlandse campagne. Geen
enkele Nederlandse firma is van de employé's aan de arbeiders over
gedragen.
De plaatselijke militaire administrateur heeft zelfs geen enkele ver
ordening betreffende een controle van Nederlandse ondernemingen
uitgevaardigd.
Sommige Amerikaanse functionarissen verwachten dat de afwezig
heid van president Soekarno, die volgende week naar het buitenland
zal gaan, plus een mogelijke grotere samenwerking tussen niet-commu-
nistische en anti-communistische elementen zullen leiden tot een ver
zachting van de campagne tegen de Nederlandse belangen.
Zij achten het mogelijk dat Hatta ertoe zal kunnen worden overge
haald om premier te worden.
Amerikaanse functionarissen hebben
voorts verklaard, dat de Indonesische
regering er kennelijk zeker van wil zijn,
dat er voldoende Nederlandse deskundi
gen in Indonesië zullen achterblijven om
vitale bedrijven in bedrijf te houden.
Dit was hun interpretatie van een in
Djakarta bekendgemaakte nieuwe mili
taire verordening, waarbij deskundigen
van ongeacht welke nationaliteit ver
plicht kunnen worden voor de regering
of particuliere bedrijven te werken.
De Amerikaanse ambassadeur in Dja
karta, John Allison, heeft van de Indo
nesische autoriteiten de verzekering ge-
gekregen, dat de verordening niét op
verordening niet op Amerikanen in In
donesië van toepassing zal zyn.
Wetsontwerp ontslag
officieren
Premier Djoeanda heeft medegedeeld,
dat binnenkort een wetsontwerp zal wor
den opgesteld welke de regering in staat
moet stellen militaire officieren te ont
slaan. Men verwacht dat de regering met
deze wet de aanstelling van kolonel Zoe-
kifli Loebis. de voortvluchtige voormalige
plv. legerchefstaf wil intrekken. Loebis'
naam is genoemd in verband met de mis
lukte moord-aanslag op Soekarno.
Vredesverdrag
JapanIndonesië
De Japanse consul-generaal in Dja
karta, Hiroichi Takagi, heeft gisteren
verklaard: „Wij verwachten de Japanse
minister van Buitenlandse Zaken, Fujiy
ama voor het midden van de volgende
maand in Djakarta voor de onderteke
ning van het vredesverdrag en de over
eenkomst inzake de herstelbetalingen,
waarover tussen Indonesië en Japan
reeds overeenstemming is bereikt". Op
het ogenblik worden besprekingen, ge
voerd tussen Takagi en de hoofdambte
naar van het Indonesische ministerie
van Buitenlandse Zaken Soedjono over
de technische details van het vredesver
drag en de herstelbetalingsovereenkomst.
Oudjaar in de lucht
63 Nederlandse evacuees uit Indonesië
vieren Oudejaar in de lucht. Het betreft
bijna allemaal KLM-mensen uit Dja
karta, wier gezinnen reeds eerder eva
cueerden. De KLM had beloofd, dat zij
thuis in Holland met hun gezinnen het
nieuwjaarsdiner zullen kunnen gebrui
ken.
De evacuees verlieten gisteravond Sin
gapore in een gecharterd militair vlieg
tuig, dat versierd was met wimpels. Er
gens boven de Middellandse Zee zullen
zij het nieuwe jaar begroeten. De KLM
heeft voor deze gelegenheid voor cham
pagne gezorgd.
Aan boord van het toestel is o.a. de
heer A. H. Duyf, die algemeen vertegen
woordiger van de KLM in Indonesië
was.
Hierop heeft het
communisme gewacht
De „New York Herald Tribune" heeft j
vandaag in een commentaar op de ge- i
beurtenissen in Indonesië verklaard, dat
de plotselinge verlegenheid waarin alle
belangrijke onderdelen van de Indone
sische economie zijn gekomen door de
feitelijke onteigening van Nederlandse
eigendommen precies de soort ontberin
gen en chaos schept waarop communis
me welig tiert.
De Sovjet-delegatie op de Afrikaans-
Aziatische conferentie in Cairo heeft de
nationalisatie van de industrie in het
algemeen en de nationalisaties in Indo
nesië in het bijzonder, geprezen met de
gebruikelijke rode minachting voor zo
wel oprechtheid en eerlijkheid op han
delsgebied als het lot van de bevolking
die honger zal lijden, omdat de Indone
siërs niet in staat zijn de overgenomen
vervoersondernemingen, industrie en
banken gaande te houden, aldus het
blad.
Het blad meent dan ook dat het Indo
nesische probleem niet meer alleen maar
een kwestie is van Nederlandse belangen,
doch dat een communistische staats
greep op Java mogelijk is, die door ont
binding van de Indonesische republiek
gevolgd zou worden. Het communisti
sche plan om in Indonesië aan de macht
te komen, dat door het „State Departe
ment" wordt verspreid, acht de „New
York Herald Tribune" in dit verband
een waarschuwing voor andere Aziati
sche landen.
MAANDAG
voor Rijnsburg, Katwijk en
Noordwijk
VAN 10—10.30 UUR
(stempel 3)
EN VAN 3—3.30 UUR
(stempel E).
VOOR LEIDEN
VAN 3—3.30 UUR
(stempel E).
ELKE DAG 1 UUR GRATIS
KOPEN.
KOOP U RIJK.
).<k
Leiden
Noordwijk
Katwijk - Rijnsburg
Soekarno 17 januari
in Karatsji
Te Karatsji is officieel bekendge
maakt. dat president Soekarno op 17 ja
nuari in de hoofdstad van Pakistan zal
aankomen, waar hij vier dagen zal blij-
venn en besprekingen zal voeren met
president Iskandar Mirza en premier
Malik Firoz Khan Noon. President Soe
karno zal de gast zijn van de regering
van Pakistan en zal logeren in het pre
sidentiële paleis.
Advertentie
„De schade is niet meer te herstellen"
Na ruzie over aankoop Westduitse wapens
Een merkwaardig contrast tus
sen oud en nieuw vindt men in dit
beeld uit New York. De werkelijk
niet zo kleine kerk van St. Thomas
aan de Fifth Avenue steekt in haar
contouren sterk af tegen de strakke
lijnen van de wolkenkrabbers, die
het bedehuis als het ware in het
niet doen verzinken.
Ontslagaanvrage minister
Mansholt ingewilligd
By K.B. is aan dr. F. L. Mansholt op
zyn verzoek op de meest eervolle wyze
met ingang van 1 januari 1958 ontslag
verleend als minister, onder dankbetui
ging voor de vele en gewichtige diensten
aan H.M. de Koningin en den lande veel
al onder zeer moeilijke omstandigheden
bewezen. Tevens is bij KB. ir. C. Staf
benoemd tot minister van Landbouw,
Visserij en Voedselvoorziening ad inte
rim.
De Israëlische minister-president, Da
vid Ben Goerion, heeft gisteren zijn ont
slag ingediend, daar hij „niet in staat
was de schade aan zyn coalitie-kabinet
te herstellen". Ben Goerion deed deze
mededeling, nadat zijn kabinet vier uren
vergeefs gepoogd had de crisis op te hef
fen, welke door het besluit van de pre
mier om zonder voorafgaand overleg
met de ministerraad een vooraan
staande Israëlische functionaris in West-
Duitsland over eventuele wapenleverin
gen te laten onderhandelen. Ben Goe
rion zei, dat hij president Ben Zwi voor
woensdag officieel zijn ontslag zou aan
bieden.
Ben Goerion wijt de crisis aan de linkse
Achdoeth Haavodaparty. Reeds eerder
beschuldigde hij de ministers van deze
partij ervan de pers van de reis naar
Bonn op de hoogte te hebben gesteld.
Het merkwaardige feit doet zich voor,
dat deze partij zich niet principieel ver
zet tegen aankoop van Westduitse wa
pens, maar alleen tegen de keuze van de
functionaris, die werd uitgezonden: Sji-
moon Perez, de directeur van het Israë
lische ministerie van Defensie. Overi
gens heeft de Israëlische missie in Keu-
k -
DIT WAREN zo enkele facetten van
de jaargang 1957, bezien door een
nationale bril.
Wij besluiten deze uiteraard summiere
beschouwing met de oprechte wens, uit
gesproken namens allen, die aan dit
Blad werkzaam zyn en gericht tot allen,
wie deze regelen onder ogen komen,
rvoor een in alle opzichten gelukkig en
voorspoedig 1958!
Gaillartl en Tito
voor topconferentie
De Westelijke landen moeten nooit de
indruk vestigen, dat zij niet evenzeer
als de Sovjet-Unie ontwapening wen
sen. aldus heeft de Franse minister
president, Gaillard, het Amerikaanse
blad „U.S. News and World Report" in
een vraaggesprek meegedeeld. Gaillard
/ei, dat hij voorstander is van een top
conferentie, zoals voorgesteld door
Kroesjtsjef, op voorwaarda, dat deze
conferentie zodanig wordt voorbereid,
dat van te voren vaststaat, dat zij geen
propagandabjjeenkomst wordt. Daarom
is het noodzakelijk, dat een dergelijke
topconferentie wordt voorafgegaan door
een bijeenkomst van de ministers van
Buitenlandse Zaken.
Ook president Tito van Joego-Slavië
beeft zich in een nieuwjaarsboodschap
itgesproken voor een topconferentie
an de kleine en grote landen. Op die
ïjze zou men een uitweg moeten zoe-
?n uit de tegenwoordige toestand, die
olgens de maarschalk een gevaar voor
le vrede inhoudt. Hij vindt het jammer,
dat een dergelijk voorstel niet is voort
gekomen uit de jongste topconferentie
van de NAVO.' Het op die vergadering
besprokene had echter de ongerustheid
in de wereld nog doen toenemen. Men
had in de Russische spoetniks geen aan
leiding behoeven te zien tot het treffen
van militaire voorbereidingen.
Wat Indonesië betreft sprak de maar
schalk van „de kuiperyen waardoor men
wil verhinderen dat het Indonesische
volk meester van zijn eigen toekomst
wordt."
len gisteren met de grootst mogelijke
klem tegengesproken, dat Perez tijdens
zijn korte bezoek aan West-Duitsland in
Bonn is geweest en met de Bondsrege
ring over wapenaankopen of andere
kwesties zou hebben onderhandeld. In
betrouwbare kringen in Bonn werd zelfs
gezegd, dat niets bekend is over een be
zoek van Perez aan deze stad. De West
duitse perschef, Von Eckhardt, verklaar
de. dat zyn land geen wapens aan Israël
kan leveren. West-Duitsland zendt geen
wapens naar landen, waar een dergelijke
leverantie de spanning zou kunnen ver
groten. Bondskanselier Adenauer had
alleen via persberichten gehoord, dat er
een Israëlische missie zou zijn geweest
voor de aankoop van wapens. Hij voegde
er aan toe. dat West-Duitsland in elk
geval alleen lichte wapens zou kunnen
leveren, daar zijn land geen zware in
dustrie vervaardigt.
Gisteren is in Israël een regeringsbe
sluit gepubliceerd, dat reeds op 24 decem
ber werd genomen en waarin staat, dat
de veiligheid van Israël eist. dat zijn
verdedigingskracht door aankoop van
materieel van onverschillig welke her
komst wordt vergroot. Men beschouwt
voorts de publicering van het in beslo
ten kring genomen besluit als schadelijk
voor de staat en een ernstige schending
van het beginsel van gemeenschappelijke
verantwoordelijkheid voor regeringsbe
sluiten.
NIEUWJAARSDAG GEEN „L.D."
Het eerstvolgend nummer van dit
Blad zal verschijnen op donderdag
2 januari a.s.
Onze bureaus zullen op Nieuw
jaarsdag de gehele dag gesloten zyn.
Binnenkort verklaring te verwachten
Uit hoge Engelse regeringskringen verneemt United Press, dat
Engelse atoomgeleerden er inderdaad in zijn geslaagd de fantastische
energie van de waterstofbom te „temmen" en „in het gareel te span
nen" voor vredelievende industriële doeleinden.
De zegsman deelde mede dat „op dat gebied vooruitgang van fun
damentele aard was gemaakt".
Het is waarschijnlijk, dat er binnen de komende twee of drie weken
een officiële verklaring bekend zal worden gemaakt, zo werd daar aan
toegevoegd.
Sedert enige tyd wist men, dat Engelse
geleerden „bijna hun doel bereikt had
den", wat betreft hun proefnemingen
voor het tot stand brengen van een
thermo-nucleaire fusie. Maar thans is
het eerste bericht doorgekomen, dat die
proefnemingen inderdaad geslaagd zyn.
Uit betrouwbare bron wordt vernomen,
dat Engeland de verklaring alleen maar
heeft teruggehouden op verzoek van de
Ver. Staten, die, naar gezegd wordt,
teeelfdertyd een gelijke verklaring af
zouden willen leggen.
Vijf miljoen ontspoord
Volgens de voorlopige gegevens van
de Rijkspostspaarbank werd In 1957 bij
deze instelling 655 miljoen gulden inge
legd en 660 miljoen gulden opgenomen.
Er werd dus 5 miljoen gulden ontspaard,
afgezien van de rente welke op de reke
ningen zal worden bijgeschreven. Deze
rente bedraagt bijna 50 miljoen gulden.
Na bijschrijving daarvan zal het totale
inleggerstegoed zyn gestegen tot rond
1960 miljoen gulden ultimo 1957. De ont-
sparing in 1957 heeft uiteraard ook de
beleggingsactiviteit van de Rijkspost
spaarbank ten zeerste beperkt. De da
ling in de besparingen, welke zich reeds
in het tweede halfjaar van 1956 afte
kende, ging voort in 1957.
DONDERDAG
2 JANUARI
begint onze grote
VOOR 1/2 PRIJZEN.
Zie speciale etalage, want
er is zeker iets voor U bij
HAARLEMMERSTRAAT
172 - 174 - 179
HERENSTRAAT 9
MIDZABONNEN
voor onze cliënten
Bij K B. is met Ingang van 1 Januari
1958 aan lr. H. Th. Bakker op zyn ver
zoek eervol ontslag verleend als secretaris
van de Technische Hogeschool te Delft
met dankbetuiging voor de ln deze func
tie bewezen diensten. Bij hetzelfde KB
ls benoemd tot secretaris van de Tech
nische Hogeschool te Delft dr. H A. Ba-
kels. thans waarnemend secretaris dezer
hogeschool.
Export produkten toegestaan
In Djakarta werd vandaag bekend
gemaakt, dat export van de produk
ten der Nederlandse, thans onder re-
geringstoezlcht gestelde cultuuronder
nemingen. zal kunnen plaats hebben
op de volgende voorwaarden: 1. geen
betaling in Nederlandse guldens; 2.
geen gebruikmaking van Nederlandse
exporteurs; 3. geen uitvoer naar
Nederland. Deze laatste voorwaarde
is niet van toepassing op produkten.
die naar Nederland moeten worden
verkocht, om schade aan de Indone
sische economie te voorkomen, zoals
tabak, thee en palmolie.
Tussen zacht en koud
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend zwaarbewolkt met tijdelijk
regen en in het noorden van het land
mogelijk ook natte sneeuw. Meest matige
wind uit westelijke richtingen. In het
noorden van het land vrij koud. in het
zuiden van het land vrij zacht.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
1 JANUARI
Zon op: 8.48 uur; onder: 1639 uur.
Maan op: 13.32 uur; onder: 4.01 uur-
Dit Blad bestaat uit 24 pagina's.
