i
NIVEA
Noviteiten bij Residentie-Orkest
van Blaclier en Bernard Wagenaar
Gasten
EEN K0\U SCHRIJFT 111 HRRRIET
Monique Haas magnifiek en
modern in Robert Schumann
-T-b
D. de Bruyn, adj. directeur van
Zaalberg, jubileert
Expositie in Prentenkabinet
van foto's van Erieli Salonion
96ste jaargang
Vrijdag 13 december 1957
Tweede blad no. 29316
Interessante K. O.-avond
IJilenspieghel's schalksheid tot besluit
Een avond om enthousiast over te rapporteren. Immers: een onder
Van Otterloo perfect spelend Residentie-Orkest wist te boeien met
een interessant gekozen programma, mede door de twee overigens
onproblematische noviteiten: Blachers' „Konzertante Musik" en de
„Derde Symfonie" van de in 1894 te Arnhem geboren, in 1920 naar
Amerika geëmigreerde en in 1927 tot Amerikaan genaturaliseerde
Bernard Wagenaar, thans leraar aan de Juilliard-school of Music te
New York.
Boris Blacher, geboren in 1903 in bezoekers nog bevreemd hebben!
Newchwang (China), kwam na een ja
renlang verblijf in Rusland, in 1921 naar
Berlijn, waar hij in 1948 tot professor
aan de Hochschule für Musik werd be
noemd en in 1953 tot directeur daarvan.
In zijn omvangrijk oeuvre (o.a. de vir
tuose Paganini-variaties) wijdde hij zich
aan velerlei genres, waarin het ironische,
speelse dansritme een grote rol speelt.
Zo ook in deze geestige „Konzertante
Musik" (1937) dat zijn roem vestigde,
een waar „divertissement", doortrokken
van puntige swingritmen, met een aan
Tsjaikowsky herinnerend slot. Het gaat in
dit melodische en vooral sterk ritmische,
puur-muzikanteste „dansspel", luchtig,
doorzichtig en hoogst spiritueel toe. Het
werd door het orkest met het nodige
élan en de vereiste punctualiteit, met
enkele heerlijke solotrekjes voor de
viool, verklankt. Moderne, scherp gepro
fileerde muziek in de beste zin, waar
van echt te genieten viel.
De andere noviteit: Bernard Wage
naars Derde Symfonie. Zij deed kennis
maken met diens gematigd en nobel
gestemd modernisme, in superieure or
kestratie, voortreffelijk klinkend. Een
werk dat het grondige vakmanschap, de
zuivere opbouw en vormgeving van deze
componist duidelijk aantoont. Zeker
geen louter „cerebrale" muziek: gevoel
voor sfeer is naast de intelligente kunde
gelijkelijk aanwezig. Wagenaar is geen
vernieuwende „hemelbestormer" al
zal zijn componeertrant vele K. en O.-
Ad verten tie
Geef RIVELLA en U bent de
beste gastvrouw,
ledereen vindt het éven lekker.
RIVELLA streelt de tong van
oud en jong.Nieuw van smaak,
verrassend verkwikkend.
„Nóg een flesje?" „Graag!"
RIVELLA bekomt U altijd
goed. Wekt de eetlust op en
bevordert de spijsvertering.
RIVELLA is een natuur
product uit melk.
Sprankelend
goudgeel
Verkrijgbaar bij Uw wijnhandelaar
en de horecabedrijven._
Teraardebestelling
dr. mr. A. T. J. Etmans
Onder grote belangstelling en in alle
eenvoud vond gistermiddag op „Rhijn-
hof" de teraardebestelling plaats van
het stoffelijk overschot van dr. mr. A.
T. J. Etmans, in leven leraar oude talen
aan het Sted. Gymnasium. Met het Col
lege van Curatoren en de rector van het
Gymnasium, dr. W. Wiersma, gaven ook
de docenten en vele leerlingen blijk van
hun medeleven. Bovendien waren er
ook vele vrienden en bekenden van de
familie Etmans. Nadat het stoffelijk
overschot in het familiegraf was bijge
zet, werd een ogenblik stilte in acht ge
nomen. Een zoon van de overledene
dankte voor het medeleven dat in deze
dagen uit zo ruime kring was ontvan
gen.
maar hij schrijft expressief en suggestief,
hij weet ten volle, wat het orkest toe
komt. Men had geen moeite met zijn
nog „geschreven", veeleisende partituur,
in een sonoor klinkend gewaad gehuld.
Schumann (diens pianoconcert in
kl. t.) nu eens in de opvatting van deze
eeuw te laten horen, was aan de emi
nente pianiste Monique Haas voorbehou
den.
Deze musicienne bü genade is Fran-
?aise en ook dit legde zijn stempel op
haar vaartvol, geestdriftig en aansteke
lijk spel, waarin geen overdreven vals
romantisch sentiment te beluisteren
viel, maar dat toch gedragen werd door
een warme, doch steeds gereserveerde
gevoeligheid.
Schumann en zijn echtgenote Clara
Wieck, die het voor het eerst ten gehore
bracht, zouden misschien verbaasd, wel
licht zelfs verward, naar deze snelle
tempi geluisterd hebben. Doch zij zou
den zeker onder de indruk gekomen zijn
van de briljante pianistiek, het prach
tige toucher en de volkomen technische
beheersing. Met haar innig muzikaal,
lichtvoetig, doorzichtig en toch ook
krachtig en verdragend spel, leidend
naar de meeslepend en virtuoos ver
tolkte climax de jubelende, grootse
finale veroverde Monique Haas, in
haar sympathieke eenvoud wars van
ieder onwaarachtig effect, uitbundige
ovaties
Het orkest paste zich merendeels vol
doende aan haar zienswijze aan, al kon
het zich niet steeds geheel aan de van
ouds gevestigde „traditie" onttrekken,
evenmin als Van Otterloo.
Alle geheimen van Richard Strauss'
fascinerend illustratieve muziek werden
nog eens geopenbaard in diens „Till
Eulenspiegel"; het was alsof men diens
dolle streken en fel-tragisch einde ook
visueel onderging. Eenmaal als „radi
caal" beschouwd, vraagt men zich nu
af, hoe dat mogelijk is geweest: we zijn
al weer zo veel verder in de tijd. Een on
geloofwaardige scheppingskracht stem
pelde hem: deze schalkse partituur van
de nog bruisend jeugdige 30-jarige com
ponist geeft er de kostelijkste voorbeel
den vanUilenspieghels uitbundige avon
turen beleven wij naar de volle maat in
rake ironie en caricatuur. Met diepe
waardering spreken wij er, in harmonie
met een van Strauss' schoonste liede
ren nog eens ons „Habe Dank" voor
uit, ondanks wellicht de veroordeling
der „zwaarwichtigen"
Een meesterlijk en spannend besluit
van een veelzijdige avond, waarop het
Residentie-Orkest hoge troeven uit
speelde en waarmee K. en O. al even
hoge eer inlegde.
De stampvolle zaal heeft overduide
lijk getoond programmakeus en spel
op prys te stellen.
Dat spreekt van een verblijdende
culturele opgang, die overigens op
muzikaal gebied in onze stad al sinds
jaren te constateren valt.
Gelukkig!
H.
Vereniging Oud-Leiden
AANTAL LEDEN - DUIZEND - KAN
NOG WORDEN OPGEVOERD
Op uitnodiging van de Vereniging
„Oud-Leiden" hield de heer J. G. N. Re-
naud, conservator bij de Rijksdienst
voor het Oudheidkundig Bodemonder
zoek te Amersfoort, gesproken over
„Jonkvrouw Aleida van Poelgeest".
De voorzitter van ,,Oud-Leiden', dr.
A. Kessen. die een kort inleidend woord
sprak, vroeg daarin aandacht voor de
propaganda. Hoewel de vereniging thans
ruim duizend leden telt - een aantal,
dat dr. Kessen voor Leiden zeer bevre
digend achtte - moet het volgens spre
ker, gelet op de door de vereniging ge
organiseerde interessante lezingen en
excursies mogelijk zijn nog vele nieu
we leden aan te trekken. Een lezing over
de Leidse hofjes, te houden door mej.
A. J. van Nienes en ir. H. A. van Oerle,
stelde dr. Kessen de leden in het voor
uitzicht.
De heer Renaud, die hierna uitweid
de over de gewelddadige dood van Alei
da van Poelgeest, gaf een uitvoerig ge
schiedkundig overzicht van de bewogen
tijd, waarin zij leefde en ging daarbij in
op de Hoekse en Kabeljauwse twisten.
Vanzelfsprekend belichtte spreker hier
bij ook de figuur van Albrecht van
Beieren, graaf van Holland. Zeeland en
Henegouwen, die in het leven van Alei
da zulk een belangrijke rol speelde.
Aleida, uit het roemrijke Kabeljauwse
geslacht van Poelgeest gesproten, was
de vertrouwde vriendin van hertog Al
brecht, die zij tegen de Hoeksen opzette.
Hoekse edelen, hierover zeer veront
waardigd, smeedden een complot tegen
haar. Óp 25 september 1392 voltrekt het
noodlot zich over haar. Tijdens een
wandeling langs de Haagse Vijverberg
vallen acht samenzweerders haar aan
en wordt zij vermoord. De vertoornde
Albrecht daagde de moordenaars voor
het hof. Toen deze niet verschenen, wer
den zij verbannen, hun goederen ver
beurd verklaard en hun kastelen door
het landvolk verwoest. Uitvoerig weidde
de heer Renaud hierover uit. In 1394
kwam een verzoening met de Hoeksen
en Kabeljauwsen tot stand en was het
Albrecht die alle pogingen aanwendde
om de onderlinge verhoudingen in Hol
land weer in het reine te brengen, waar
door aan de partijschappen een einde
kwam.
Na de pauze vertoonde de heer Re
naud 'een aantal lantaarnplaatsjes, wel-
I ke in wijder verband met deze ge
schiedenis stonden.
Goud en warmte
Goud in de vorm van een polshorloge
en warmte via een hem aangeboden
haard ontving vanochtend een zilve
ren jubilaris bij de N.V. Kon. Ned.
Fabriek van Wollen Dekens v/h J. C.
Zaalberg en Zn. Het was de heer D.
de Bruyn. sinds 20 december 1951 ad
junct-directeur van deze N.V.
Ter gelegenheid van dit zilveren ju
bileum december 1932 trad de heer
de Bruyn in dienst van Zaalberg
vond hedenochtend in het directiekan
toor aan de Vestestraat een even harte
lijke als welgemeende huldiging plaats,
waarvoor ook de president-commissaris,
mr. J. H. B. Kernkamp, en de commis
saris der vennootschap, de heer H. A.
M. Swellengrebel, hun belangstelling
toonden. Nadat de jubilaris, zijn echt
genote en dochter in de kring van di
rectie, staf en afgevaardigden van de
Ondernemingsraad hadden plaats geno
men, was het de oudste directeur, de
heer W. A. Schrandt, die allereerst her
innerde aan de komst van de heer de
Bruyn in het bedrijf, waar hem een re
organisatie van de afdeling boekhouding
en kostprijscalculatie werd opgedragen.
Met het vervullen van deze opdracht
hebt U. aldus spreker, groot en belang
rijk werk verzet. Het pleit voor uw in
zicht, dat wij na vele jaren nog steeds
profiteren van de toenmaals ingevoerde
reorganisatie, aldus de heer Schrandt,
die er vervolgens op wees. dat directie
en bedrijfsleiding nog dagelijks profite
ren van de grote capaciteiten van de
beer De Bruyn. in wiens persoon en op
treden een prettige verstandhouding ligt
verankerd.
Directie en commissarissen hopen dan
ook in de toekomst, waarin een ver
plaatsing van het bedrijf naar een nieuw
industrieterrein is te verwachten, nog
veelvuldig te profiteren van de steun en
het inzicht van de jubilaris, wiens over
tuiging op religieus terrein spreker sterk
bewondert. Namens directie en commis
sarissen bood de heer Schrandt de heer
De Bruyn een gouden polshorloge aan.
De heer J. van der Waard, procuratie
houder. vertolkte hierna de dank en
waardering, welke 't personeel te Leiden
en Vlijmen heeft voor de grote werk
kracht van de jubilaris. Ondanks uw
onopvallende figuur, komen alle draden
van het bedrijf in uw handen samen.
Via uw brein, aldus spreker, worden tal
van impulsen en visies het bedrijf inge
stuurd. Daarnaast bezit U de gave om,
zo dit al nodig is, veelal voor alle par
tijen een aanvaardbare oplossing te
vinden. Deze waardering vond hierna
een tastbare vorm in de aanbieding van
een haard, een geschenk van het voltal
lige personeel.
In zijn dankwoord wees de heer De
Bruyn er o.m. op, dat hij van de eerste
dag af steeds met grote voldoening zijn
werk heeft verricht, hetgeen hij mede
toeschreef aan het vertrouwen, dat zo-
velen in hem stellen. Zal het horloge de
jubilaris er steeds aan herinneren, dat
tijd een kostbaar iets is, de aangeboden
haard ziet hij als een symbool van de
warme erkentelijkheid, waarmede velen
hem omringen.
Na deze huldiging volgde in de mid
daguren een drukbezochte receptie.
GOUDEN DOCTORAAT
Maandag is het vijftig jaar geleden,
dat dr. G. J. Huët, geboren te Amers
foort en thans wonende te Bussum, aan
de Leidse Universiteit promoveerde tot
doctor in de Geneeskunde.
ACADEMISCHE EXAMENS
Geslaagd voor het doctoraal examen
Ned. Recht de heer A. van Willigenburg
«Den Haag); kand. ex. Ned. Recht mej.
E. M. de Wit (Leiden), mej. F. Mars
man (Hengelo), mej. J. Heldoorn (Leeu
warden), mej. P. M. J. van Amelrooy
(Haarlem), mej. M. Drabbe «Bloemen-
daal) mej. A. Palmboom (Bozum), mej.
M. Phillippus (Huizen), mej. H. van
Eijsden (Voorburg), mej. A. A. H.
Kruysse (Den Haag) en de heren C. W.
Claassen (Hapert-N. Br.), W. de Bruin
(Schiedam), J. H. Meesman (Haarlem),
C. J. L. M. Ie Cat (Amsterdam), H. P.
N. J. A. v. d. Loos (Den Haag)R Leo
pold (Den Haag). P. J. de Haan (Den
Haag), A. P. van Hoek 'Den Haag). A.
G. Hasselman (Leeuwarden) en M. Kar-
tono (Den Haag).
Advertentie
Het aangrijpende relaas dat deze week in „Margriet' een aanvang neemt,
is de ware geschiedenis van niemand minder dan ALEXANDRA,
Koningin van Joegoslavië.
Het is het eigenhandig geschreven verhaal van een vorstin, beroofd
van haar vaderland, haar kroon en haar troonde strijd van een vrouw
om haar laatste bezitde liefde van haar Koning, de vader van haar kindl
De tragiek en de opofferende liefde van dit vrouwenleven, maken
dit verhaal tot een triomfaal getuigenis, dat raakt tot diep in het hart
van iedere vrouw en moeder. U zult deze serie lezen en hèrlezen, en
haar nooit meer vergeten!
„Margriet" rekent het zich tot een eer een Koningin onder haar mede
werkers te weten; zij prijst zich gelukkig U deze serie te mogen
aanbieden verlucht met een schat van foto's vol leven en vol kleur.
In méér dan een half miljoen gezinnen zal straks de
geschiedenis van Koningin Alexandra in „Margriet'*
worden gelezen. Als U
„Margriet" nog niet regel
matig leest, stuur dan nog
vandaag 'n briefkaart aan
MARGRIET,
Huidekoperstraat 20,
Amsterdam.
WANT DEZE SERIE
MOET U LEZEN! i
KEELTABLETTEN
Sterk desinfecterend
60 tabletten f 0.98
PH1LIPS-ROXANE NEDERLAND N.V.
De directeur, de heer W. A. I de Bruyn het geschenk van com-
Schrandt (links), biedt de heer D.\ missarissen en directie aan.
ZONDAG GEEN LUXOR-
BIJ EENKOMST
Naar de Commissie voor Bijzonder
Kerkewerk van de Leidse Hervormde
Gemeente ons mededeelt, zal de aan
gekondigde Luxor-bijeenkomst van a.s.
zondag, waarin Paul Niessing het Weih-
nachteoratorium van J. S. Bach zou toe
lichten, wegens ziekte van dr. P. L.
Schoonheim niet doorgaan.
Lezers schrijven
EEN VERKEERDE GEWOONTE!
Men schrijft ons:
Reeds jaren en jaren geleden klaagde
de Gemeentelijke Reinigingsdienst over
de eigenaardige gewoonte van sommige
inwoners van onze goede stad om papier,
etensresten e.d. zonder meer op straat te
deponeren of in de grachten te gooien.
Thans is met deze gewoonte nog steeds
niet volledig afgerekend. Alhoewel de
tegenwoordige schuldigen veelal kinde
ren zyn, gaan toch ook heel wat vol
wassen inwoners niet vrij uit. Wanneer
we echter in de buurt van halteplaatsen
van bussen of trams onze ogen de kost
geven kan worden geconstateerd, dat het
publiek uit de omgeving er nu niet be
paald op uit is om Leidens straten zo
schoon mogelijk te houden.
Laten inwoners en bezoekers van
„buiten" bedenken, dat het personeel
van de Reinigingsdienst zonder mede
werking van allen niet in staat is de
stad er zó te laten uitzien als Leiden
er behoort uit te zien.
De aansporing, geschilderd op het
tractiemateriaal van de Reinigingsdienst
„Houdt Uw stad rein" zou in feite
moeten luiden „Houdt Leiden rein", im-
(Foto L.D./Van Vliet) mers heel wat „zondaars" wonen elders.
Unieke collectie politieke portretten
uit
jaren
voor tiveede wereldoorlog
Het Prentenkabinet van de Leidse Universiteit, dat de laatste jaren een opmer
kelijke activiteit ontwikkelt in de fotografische sector van de prentkunst, heeft
thans een tentoonstelling georganiseerd uit het werk van de befaamde Duitse
persfotograaf dr. Erich Salomon, de man die in de jaren 1928 tot de tweede
wereldoorlog faam verwierf door zijn opnamen uit de „binnenkamers der diplo
matie". Hü heeft op een veel breder terrein dan dat der diplomatie gewerkt, maar
de collectie die in het Prentenkabinet is geëxposeerd richt zich toch wel voor
namelijk op dat deel van zyn werk.
Het intellectuele op maatschappelijk
hoog niveau staande milieu, waar de in
1886 geboren Erich Salomon zijn vor
ming genoot, zijn studie achtereenvol
gens in zoölogie, werktuigbouwkunde en
rechten, en zijn levensloop nadien gaven
hem een brede visie en gemakkelijke om-
vangsvormen, die hem de introductie en
het vertoeven in velerlei omgeving mo
gelijk maakten toen hij in 1927 eenmaal
startte met zijn nieuwe levensvulling, de
fotografie.
Uit de opnamen, die in het Prenten
kabinet te bewonderen zijn, spreekt zeer
duidelijk de gave van Salomon, om zijn
objecten in hun natuurlijke pose en uit
drukking te treffen. Veelal heeft hij
daartoe kunstgrepen moeten toepassen,
o.m. het verbergen van zijn zeer licht
sterke camera en fotograferen op grote
afstand, maar in al zijn werk blijkt een
vermijden van het stijve poseren.
In zijn tijd was we zouden haast
durven beweren: gelukkig de blitz-
techniek nog niet erg ontwikkeld, zo
dat hü praktisch alle opnamen met
het bestaande licht maakte. Uiteraard
vergde dit, in een tjjd dat de super
snelle films van tegenwoordig nog niet
ontwikkeld waren, lange belichtings
tijden, die dikwijls in enige beweging
van nevenfiguren tot uitdrukking ko
men, doch dit verleent, naast de voor
treffelijke effecten van het bestaande
licht, een grote levendigheid aan de
beelden, die niet zozeer uit artistiek
opzicht maar zeker historisch zeer
grote waarde hebben.
De vergrotingen in het Prentenkabinet
maken deel uit van de collectie, die
samengesteld werd voor de Photokina
1956 te Keulen. Later werd de collectie
geëxposeerd in Berlijn, Hamburg, Lon
den en Stuttgart, en na de tentoonstel
ling in Leiden, die tot en met 12 januari
op werkdagen van 2 tot 5uur zal zijn ge
opend, gaat de collectie naar der Ver
enigde Staten.
Het is slechts een bescheiden selectie
uit meer dan tienduizend negatieven,
die in het bezit zijn van de in Amster
dam gevestigde zoon van de in 1944 in
Auschwitz omgekomen fotograaf. Naast
vele grote diplomaten als Briand, Her-
riot, Chamberlain, Laval, Brüning. Stre-
semann en talloze anderen, vinden we
foto's van geleerden tls Einstein, Planck
en Adler, musici als Mengelberg, Casals,
Gigli etc.
Ondanks huishoudelijk
werk blijven Uw handen
gaaf, zacht en blank i
met NIVEA I
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiii
Bescherm de reddingshaak en -lijn
't Kan voor Uw eigen redding zijn!
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII
Gouden jubileum C. de Jong
Op 21 november was het vijftig jaar
geleden, dat de heer C. de Jong, thans
wonende Timorstraat 8, in dienst trad
bij de firme J. van der Stok in de
Breestraat. Begonnen als loopjongen
klom de heer De Jong, die nu bijna 70
jaar is, op tot vertegenwoordiger. In
verband met ziekte van de jubilaris
moest de viering enkele weken worden
verschoven tot woensdag aanstaande.
De heer De Jong kwam in dienst bU
een zaak. die in 1907 al bijna een halve
eeuw bestond. De huidige eigenaar was
toen enkele jaren oud, maar diens vader
was de eerste baas van de loopjongen
De Jong. Door zijn accuratesse en toe
wijding volgde al kort na de loopjongen
periode een aanstelling als magazijnbe
diende, later verwisseld voor de winkel.
Weer enkele jaren verder werd de heer
De Jong tot vertegenwoordiger benoemd.
Woensdagmorgen wordt de heer De
Jong om half elf op het kantoor van de
firma Van der Stok gehuldigd.
