Amerika en Engeland nog steeds
„ernstig bezorgd" over Indonesië
WEERBERICHT
Vrees voor communistische
overheersing is groeiende
Soekarno
afgezet?
Nieuw protest naar Djakarta
MOOIE WOORDEN KENNEN
DADEN NIET VERVANGEN"
GRATIS KOOPUUR
96ste jaargang
DONDERDAG 12 DECEMBER 1957
No. 29315
Directeur: u J. W. Henny
Hoofdredacteur J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f. 0.59 per week
Witte SlngeJ 1, Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Thans schijnt de toestand iets rustiger
Hoewel de toestand in Indonesië, althans op het ogenblik iets rus
tiger schijnt te zijn geworden, heeft de woordvoerder van het
Amerikaanse departement van Buitenlandse Zaken, White, gister
avond op een persconferentie medegedeeld, dat volgens de Amerikaanse
ambassadeur in Indonesië, de heer Allison, de toestand in Indonesië
„nog ernstig" is. Niettemin, aldus de woordvoerder, heeft Allison aan
de Amerikanen in Indonesië geen advies gegeven om het land te
verlaten, hoewel verschillende hunner dat individueel wel hebben
gedaan.
De woordvoerder deelde nog mede, dat ambassadeur Allison had
gesproken met premier Djoeanda en de minister van Buitenlandse
Zaken Soebandrio, die hem beide hadden gezegd, dat de situatie thans
in rustiger banen kwam. Amerikaanse waarnemers achten het mogelijk
dat de toestand inderdaad rustiger wordt, doch dit zal in hoge mate
afhangen van hetgeen in Indonesië de communisten zullen doen.
Centrale regering zonder gezag?
Ook gezaghebbende kringen in Engeland hebben de vrees te kennen gegeven,
dat de Indonesische communistische partij meester zal worden van de situatie op
Java. Zonder te willen zeggen, dat de regering van ir. Djoeanda onder commu
nistische invloed staat, merkt men toch op, dat de centrale regering zelfs niet op
geheel Java haar gezag kan uitoefenen, en de communistische partij, die de
machtigste op Java is, zou van de situatie kunnen profiteren om zich van de
macht meester te maken.
Intussen worden in Londen tegenstrijdige berichten ontvangen over een
politiek samengaan van de militaire leiders, die de andere eilanden, grote
dan wel kleine, in handen hebben.
Het is daarom, zo wijst men er in bedoelde kringen op, dat de Engelse
regering de situatie in Indonesië met de grootste ongerustheid gadeslaat.
Totdusver zijn nog geen Engelse onderdanen gemolesteerd en zijn de
Engelse belangen nog niet aangetast.
Willen communisten een
tweede Korea
De voorzitter van het Indonesische
anti-communistisch front heeft ver
klaard ,dat er een communistisch plan
bestaat om Indonesië tot een tweede
Korea te maken". Deze voorzitter, Kiai
Isa Anshary, lid voor de Masjoemi van
de constituerende vergadering, zette
uiteen, dat dit plan ,,in de lijn ligt van
het Moskouse manifest van 19 novem
ber j.l., dat is ondertekend door 65 ver
tegenwoordigers van communistische
partijen uit de gehele wereld, waaronder
de Indonesische communistische partij".
Hij zeide verder: de propagandacam
pagne van Radio-Peking over wat daar
wordt genoemd de Amerikaanse samen
zwering om het regiem van Soekarno
omver te werpen - met behulp van Nat-
sir, (de voorzitter van de Masjoemi),
S.iahrir (voorzitter van de Indon So
cialistische Partij), Moh. Hatta (de
voormalige vice-president) en Gatot
Soebroto (onder-stafchef van het leger)
- dit alles is een uiting van het com
munistische plan.
West-Duitsland biedt goede
diensten aan
De regering van de Duitse Bondsrepu
bliek is, volgens de mededeling van haar
woordvoerder, bereid, in het conflict
tussen Nederland en Indonesië, aan de
Nederlandse regering haar goede dien
sten aan te bieden. Naar de pers-chef
Von Eckardt aan de pers te Bonn me
dedeelde, is tot dusver echter nog geen
verzoek daartoe ontvangen. Hij zeide
verder, dat de Westduitse regering de
Indonesische maatregelen betreurt, daar
deze onverenigbaar zijn met de hande
lingen van een rechtsstaat.
Hij herhaalde dat de Bondsregering,
als vriend en bondgenoot van Neder
land, uit de huidige situatie geen voor
delen wenst te trekken.
Eerste K.L.M.-gezinnen op
Schiphol
Met de KLM-machine uit Biak, die
gisteravond eën uur na het toestel uit
Bangkok op Schiphol arriveerde, keer
den drie vrouwen met haar kinderen,
echtgenotes van KLM-grondpersoneel
van de vestiging te Djakarta, in ons
land terug. Dit zijn de eerste gezinnen
van KLM-personeel uit Djakarta, die
terug zijn gekomen. Uit de mond van de
drie vrouwen klonk, toen om nadere bij
zonderheden werd verzocht, hetzelfde
antwoord: „Geen commentaar". Kenne
lijk was haar zwijgplicht opgelegd.
Met de Garoeda-machine waren deze
gezinnen van Djakarta naar Singapore
gevlogen en van daar met een toestel
van een andere luchtvaartmaatschappij
raar Bangkok. In laatstgenoemde stad
konden zij worden meegenomen door
het KLM-toestel, dat van Biak was ver
trokken.
Een der bedrijfsdirecteuren van de
KLM is naar Singapore vertrokken om
ter plaatse de plannen voor het repa
triëren der KLM-gezinnen uit Djakarta
en de andere vestigingen verder uit te
Nevelig
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Zwaar bewolkt en nevelig met tijdelijk
wat regen. Overwegend matige wind
tussen zuidoost en oost. Dezelfde tempe
raturen als vandaag of iets lagere.
(Opgemaakt te 11.15 uur)..
13 DECEMBER
Zon op: 8.42 uur; onder: 16.30 uur
Maan op: uur; onder: 12.14 uur.
Hoogwater te Katwijk te 7.20 en 19.47 u.
Laagwater te 2.54 en 15.18 uur.
werken. In de komende weken mag de
geleidelijke repatriëring der KLM-ge-
zinnen uit Indonesië worden tegemoet
gezien.
KuM.
bemanningen op
komst
Enige honderden leden van de beman
ningen van de 25 schepen van de KPM,
die thans te Singapore liggen, zullen ze
ker worden gerepatriërd, aldus deelde de
algemene vertegenwoordiger van de
KPM, de heer J. Kruyt mee.
De heer Kruyt zei verdér, dat er nog
generlei beslissing is genomen met be
trekking tot de ladingen in deze sche
pen, die duizenden tonnen goederen be
draagt. bestemd voor havens in Indo
nesië. Hij deelde mee, dat van de 80
schepen der KPM in Indonesië, meer
dan 30 in Indonesische havens door de
autoriteiten onder bewaking zijn gesteld.
Het schip de „Caram" van de Indo
nesische Scheepvaart Maatschappij
Pelni heeft gisteren 150 passagiers van
de KPM-schepen te Singapore aan
boord genomen. Een woordvoerder van
de Pelni heeft meegedeeld, dat thans
naar mogelijkheden wordt gezocht om
deze mensen naar Indonesië over te
brengen.
Een woordvoerder van het Indonesi
sche consulaat te Singapore heeft van
daag meegedeeld, dat alle Indonesiërs,
die zich thans te Singapore aan boord
van schepen van de KPM bevinden, van
nu tot zondag a.s. gerepatriërd zullen
worden.
De woordvoerder sprak voorts een be
richt tegen, dat liet aan Nederlanders
verboden zou zijn het eiland Poeloe
Sambo te verlaten. De Nederlanders die
het eiland, dat twaalf km. van de kust
van Malakka ligt, willen verlaten, kun
nen dit doen. maar zij krijgen geen toe
stemming terug te keren. Het betreft
Nederlanders cl ie werken op de installa
ties van de BPM op Poeloe Sambo.
Een woordvoerder van de Philip^fa-
brieken deelde mee, dat 100 vrouwen en.
kinderen van employees van Philips in
de beide .overgenomen'' Philipsfabneken
in Indonesië, eind dezer week te Singa-
Met ziekteverlof
(Van onze Haagse redactie)
Vanmiddag tegen drie uur circuleer
de op de effectenbeurs te Amsterdam
een gerucht, dat president Soekarno
zou zijn afgezet en vervangen door
een militair driemanschap.
Onze correspondent sefrnt uit Dja
karta:
Eerste minister Djoeanda heeft het
Parlement meegedeeld, dat president
Soekarno op medisch advies met ziekte
verlof moet gaan. Een bevriende natie
heeft reeds aangeboden als gastheer op
te treden voor de tijd dat de president
zijn activiteiten stop zet.
Djoeanda gaf geen verdere inlichtin
gen, noch of de invitatie was geaccep
teerd, noch omtrent de beslissing van de
president. Hij noemde ook de naam van
het land niet, hoewel het Kabinet reeds
in het hegin van deze week besliste de
reis van de president naar Europa en
Zuid-Amerika af te zeggen.
De verklaring van Djoeanda, dat de
president met ziekteverlof moet gaan,
was daarom zo verrassend, omdat Soe
karno dezer dagen nog een massabijeen
komst in Soerabaja toesprak in het
kader van de actie voor West-Irian.
pore worden verwacht. Men hoopt ze te
kunnen overbrengen in gehuurde vlieg
tuigen van de „Malayan Airways".
Wat gebeurt er met de
regering
„Op lange termijn is de vraag echter
niet wat er gebeuren gaat met de Ne
derlanders en de Nederlandse belangen
in Indonesië, maar wat er gebeuren j
gaat met de Indonesische regering zelf,
aldus het Zweedse blad „Dagens Nyhe-
ter".
Er zijn vele aanwijzingen, aldus het
blad, dat de communisten de huidige
hausse van gevoelens gebruiken zullen
voor de versterking van hun stellingen.
De laatste daad van de Nederlanders
in Indonesië zal daarom het beginpunt
kunnen betekenen van een ontwikkeling
die gevaarlijker is voor de Indonesiërs
zélf dan voor het Nederlandse volk",.
(Men zie ook elders)
Onderhoud Luns—Mammis
Interne strijd tussen extremen-gematigden
(Van onze Haagse redactie)
De minister van Buitenlandse Zaken, mr. J. M. A. H. Luns, heeft gistermiddag
de Indonesische diplomatieke vertegenwoordiger, de heer Max Maramis, bij zich
ontboden. De heer Maramis deelde na afloop van het onderhoud, dat bijna drie
kwartier duurde, mede, dat de minister hem op de hoogte had gesteld van de
démarches, die de Nederlandse regering reeds in Djakarta heeft ondernomen. In
Den Haag verwacht men, dat de regering zeer binnenkort een nieuw protest in
Djakarta zal overhandigen.
Nadat dinsdag Hr. Ms. Evert-
sen naar Nicuw-Guinea ivas ver
trokken is gisteren Hr. Ms. torpe-
dobootjager ..Drenthe' naar de wa
teren rond dit veelbesproken
Nederlandse gebiedsdeel gegaan.
Familieleden en bekenden van de
bemanning waren op de kade van
het vertrek getuige.
Op ,onze vraag of er binnenkort een
Indonesische regeringsnota over de uit-
wijzirfg van de Nederlanders is te ver
wachten, wenste de heer Maramis niet
in te gaan, maar in politieke kringen te
Den Haag heeft men de indruk, dat het
op het ogenblik gelijk gemeld niet
in de bedoeling van de Indonesische re-
2êA in immer bestaat uit 12 pagina's.
Tussen Amsterdam en Rotterdam
zal in de komende dagen deze auto
van de ANWB rondrijden met een
nauwkeurig werkende snelheids
meter. De automobilisten op deze
De brieven van premier Boelganin
Sovjetrussische premier tracht indruk te
maken op aarselende en neutrale landen
(Van onze Londense correspondent)
Hoewel in Londen geen officieel commentaar beschikbaar is, worden Boelganins
brieven (lxij heeft er intussen óók een geschreven aan de Britse premier
Macmillan) beschouwd als een diplomatiek offensief gericht tegen het Westelijk
plan voor de opstelling van raketbases in Engeland en op het Europese vasteland.
Engeland en de Verenigde Staten achten deze bases onontbeerlijk om een agressor
af te schrikken. In Londen wordt opgemerkt, dat Boelganins sobere taal Vooral
is berekend om indruk te maken op die NAVO-landen, die sceptisch staan tegen
over het Amerikaanse aanbod om raketbases op hun grondgebied op te richten.
Ook wil hij de neutrale landen beïnvloeden door zijn „vredes"-aanbod gunstig te
doen afsteken tegen de „oorlogsmotievcn" van de Verenigde Staten.
In de Britse hoofdstad wordt herhaald, dat mooie woorden geen daden kunnen
vervangen. Nodig is Russische overeenstemming inzake een redelijk ontwapenings
verdrag en de hereniging van Duitsland door middel van vrije verkiezingen. Voor
waarde voor een topgesprek met de Russen is, dat er wat deze vraagstukken
betreft van Sovjetrussische zijde enige vooruitgang gemaakt wordt.
Wat de Times schrijft
De Times zegt, dat Boelganins brieven
zijn bestemd om de Russische bewering
te steunen, dat de NAVO' verouderd en
agressief is en zijn structuur en repu
tatie te verzwakken. De brieven brengen
daarom geen nieuw element in de ko
mende Parijse besprekingen. Niets zal
de gedelegeerden mogen afhouden van
hun hoofddoel om van de NAVO een zo
sterk mogelijk defensief deelgenootschap
te maken Slechts indien de regeringen
hun eigen geschillen overbruggen en
hun samenwerkingsapparaat verbeteren
zal er sprake kunnen zijn van een ge
sprek met de Russen.
Sommige door Boelganin genoemde
punten zijn volgens de Times niet waard
om te worden besproken, maar er zijn
andere die belovend zijn, omdat zij het
Westelijke standpunt dicht genoeg na
deren. Met name inzake een zone in
Centraal-Europa, vrij van nucleaire wa
pens. Boelganin steunt kennelijk het
Poolse voorstel, dat deze zone niet
slechts beide delen van Duitsland moet
omvatten, maar ook Polen en Tsjecho-
Slowakije. Dit juicht de Times toe, maar
het blad kan er niet mee akkoord gaan,
dat Boelganin blijkbaar West-Duitsland
wil beroven van de tactische atoom
wapens, die er al zijn. De beste manier
om uit te vinden, hoe de verschillen
tussen Oost en West liggen, is te praten.
Niets is er, dat de twijfel aan de op
rechtheid van het Westen meer bevor
dert dan dat het terugdeinst voor een
denkbeeld alleen omdat Moskou het
overneemt. De NAVO moet eenvoudig
zijn geledeuen sluiten om in staat te zijn
een nieuwe gesprekspoging te wagen.
Het Labourorgaan, de „Daily Herald",
zegt, dat er natuurlijk altijd propaganda
is in elke stap die de Russen doen, maar
dit neemt niet weg, dat besprekingen
weg krijgen daardoor gelegenheid
hun eigen snelheidsmeter te contro
leren, hetgeen van groot belang is
in de bebouwde kommenwaar
een maximum snelheid geldt.
gering ligt om alle Nederlanders het
land uit te wijzen; voorlopig dus slechts
die Nederlanders, die geen emplooi heb
ben en op enigerlei wijze door de Ne
derlandse regering worden ondersteund.
In dit verband herinnert men aan de
inhoud van het antwoordtelegram van
premier Djoeanda aan minister-presi
dent Drees, waarin slechts gesproken
wordt over de Nederlanders, die Indo
nesië willen verlaten. Indien de Indo
nesische regering inderdaad het plan zou
hebben om alle Nederlanders te dwingen
het land te verlaten, zou Djoeanda alle
gelegenheid hebben gehad hierop in zijn
telegram nogmaals nadrukkelijk te
wijzen.
Niet op de spits
Uit de, nog steeds verwarde, be
richten over de gebeurtenissen in In
donesië zou verder blaken, dat er in
Djakarta een interne machtsstrijd
wordt gevoerd tussen de extreme groe
pen de communisten en de natio
nalisten voorop en de meer gema
tigde elementen, een strijd, waarvan
de uitslag nog geheel onzeker is. Niet
temin is men in politieke kringen van
oordeel dat er, ook in de Indonesische
regering zelf, een streven is om de
zaken niet geheel op de spits te drij
ven.
Hoewel men in Den Haag enkele da
gen geleden nog ernstig rekening heeft
gehouden met de mogelijkheid, dat de
Indonesische regering de diplomatieke
betrekkingen zou verbreken, zou ook wat
dit betreft de lucht enigszins zijn opge
klaard. De Indonesische regering heeft
het voorstel van de Nationale Raad om
tot een volledige diplomatieke breuk
over te gaan in ieder geval nog steeds
in beraad gehouden.
In hoeverre de meer gematigde
houding van Indonesië is ingegeven
door de stappen van enkele buiten
landse mogendheden is moeilijk na te
gaan. In politieke kringen acht men
zeker het feit, dat verschillende Azia
tische landen zeer kritisch staan te
genover de jongste ontwikkelingen in
Indonesië van groot belang.
Advertentie
WOENSDAG
VAN 9—10 UUR
(stempel 1).
ELKE DAG 1 UUR GRATIS
KOPEN.
KOOP U RIJK
Leiden
Noordwijk
GOEMAAT
Katwijk - Rijnsburg
tussen Oost en West dringend nodig
zijn om vrees voor oorlog, die niemand
wil, uit te bannen. Het is ook dringend
noodzakelijk dat het Westen zo snel
mogelijk met een eigen constructieve
politiek komt, aldus het blad.
Slot op peg. 2
Prinsas Beatrix
15 december voor radio
Ter gelegenheid van Koninkrijksdag
1957 en haar a.s. bezoek aan Suriname
en de Ned. Antillen zal Prinses Beatrix
via de radio de bevolking van de beide
Rijksdelen toespreken. De rede van de
Prinses wordt door de Wereldomroep te
Hilversum uitgezonden op zondag 15 de
cember a.s. te 0.010.04 uur Ned. tijd op
golflengten 19.45 m, 19.71 m en 25.58 m
en door alle in Suriname en de Ned.
Antillen aanwezige radio-stations gere-
layeerd.
Lester Pearson wil
gesprek niet Moskou
De voormalige Canadese minister van
Buitenlandse Zaken, Lester Pearson, die
dinsdag j.l. de Nobel-prijs voor de vrede
heeft ontvangen, verklaarde gisteren in.
een toespraak te Oslo, dat thans „de tijd
voor het Westen is aangebroken om zich
meer toe te leggen op de mogelijkheden,
om met het Kremlin tot overeenstem
ming te komen, dan op die welke tot
meningsverschilien leiden".
Hij meende, dat dit moest geschieden
„niet vanuit een positie van kracht, doch
uit verstandelijke overwegingen en ver
vuld van zelfvertrouwen".
Pearson pleitte voor een openhartige,
welgemeende en volledige meningsuit
wisseling tussen Washington en Moskou
die hij via de diplomatieke kanalen
wilde zien verlopen. Hij sprak zich ook
uit voor vrijer handelsverkeer.
Ook de Canadese minister van Bui
tenlandse Zaken Sydney Smith, heeft
woensdag in het Lagerhuis in Ottawa
verklaard, dat de Westelijke landen de
nieuwe Russische voorstellen inzake de
ontwapening zorgvuldig moeten bestu
deren.
Hij legde er evenwel de nadruk op,
dat de Sovjet-Unie verder gaande voor
stellen zal moeten doen, aangezien de
Westelijke landen in de V.N.-ontwape
ningscommissie reeds verklaard hebben
dat zij aanzienlijk meer dan alleen maar
een staken der kernproeven wensen.
India, Zweden en Joego-Slavië heb
ben woensdag bij de Verenigde Naties
een resolutie ingediend die er bij alle
landen op aandringt „alles te doen wat
er in hun vermogen ligt om de inter
nationale vrede te versterken" en goede
vriendschappelijke betrekkingen met el
kaar te onderhouden.
De resolutie is bedoeld voor het debat
over vreedzame samenleving, dat ver
moedelijk donderdag in de politieke
commissie zal beginnen.
De resolutie verzoekt de Algemene
Vergadering te erkennen, dat uitgebrei
de internationale samenwerking nodig
is om de spanningen in de wereld te ver
minderen en dat geschillen tussen de
landen met vreedzame middelen moeten
worden opgelost.
Algerijns Bevrijdingsfront
bereid tot onderhandelen
Het bureau van het Algerijnse „Na
tionale Bevrijdingsfront" te Cairo heeft
gisteren bekendgemaakt, dat het bereid
is met Frankrijk in onderhandeling te
treden om te komen tot een vreedzame
oplossing van het Algerijnse vraagstuk.
Het front zegt akkoord te gaan met
de resolutie, die dinsdag door de Alge
mene Vergadering is goedgekeurd en
waarin uitdrukking wordt gegeven aan
de wens, dat er via onderhandelingen
een einde aan de strijd komt.
Indcnesië „ontvankelijk"
voor bemiddeling V.S.
Indonesië zou „ontvankelijk" zijn voor
eventuele Amerikaanse bemiddelings
voorstellen in het geschil met Neder
land, aldus de woordvoerder van
het Indonesische ministerie van Bui
tenlandse Zaken, Ganis Harsono, aldus
U.P.).
Indien de V.S zouden aanbieden, te
bemiddelen, zouden wij dat met vreugde
aanvaarden, zo zeide Harsono. Hij
maakte echter duidelijk, dat het initia
tief niet van Indonesië zal uitgaan. In dit
verband wees hij erop, dat president
Soekarno opgeroepen heeft tot een
„nationale worsteling".
