Steeds meer bedrijven in handen
van de Indonesische
regering
WEERBERICHT
Sumatra handelt veel
rustiger
ernstige
ongeregeldheden
GRATIS KOOPUUR
GOEMAAT
Controle op Indonesische saldi
96ste jaargang
DINSDAG 10 DECEMBER 1957
No. 29313
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
1.7.50 per kwartaal; f.255 per maand; t. 059 per week
Witte Singel 1. Lelden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
N:dgrl schep?:
iHr Ws Groningen beschermt
uitwijkende Nederl schepen
Mojokkos
Militaire overheid waar
schuwt tegen eigenmach
tig optreden van de vak-
bonden
SINGAPORE"
NOORO\
--SUM A TRA
BORNEO
Luchtbrug
patrianten
bereiding
Nederl onder
nemingen on.
toezicht
ZÜl3\
-SUMATRA
.OJACAftTA
IVerbod tot over-
neming van Neder-
[londse bedrijven
Einde boycot van Ne-
derlanders bevolen
Havens woar Nederlandse
schepen worden vastgehouder
Verder gaande overneming
van Nederlondse bedrijven
i ji iii >ti
Communisten willen verwarring scheppen
Het overnemen van de Nederlandse ondernemingen en bedrijven in
Indonesië gaat in onverminderd tempo door.
Nadat gisteren in een gedeelte onzer oplage nog was vermeld, dat
alle cultuurondernemingen onder regeringscontrole zijn gesteld, zijn
gisteren bij decreet van luit.-kolonel Achmad Hoessein, commandant
van Centraal-Sumatra en voorzitter van de opstandige „Bantengraad"
alle Nederlandse ondernemingen in Centraal-Sumatra, onder controle
van het provinciale bestuur gesteld. Het decreet bepaalt, dat onder
nemingen waarvan de hoofdkantoren buiten Centraal-Sumatra zijn
gevestigd, zich van hun hoofdkantoren moeten losmaken. Luit.-kolonel
Sjoeib, voorzitter van de organisatie voor de strijd om West-Irian in
Centraal-Sumatra is belast met de uitvoering van het decreet. Hij
verklaarde, dat op alle Nederlandse ondernemingen een vertegenwoor
diger van zijn organisatie zal worden geplaatst om toezicht te houden.
Sumatra neemt „in bescherming'"
Hy verklaarde voorts, dat linkse groepen en in het byzonder de communisten
in Djakarta en elders op Java een belangrijke rol hebben gespeeld bij het over
nemen van Nederlandse bedryven. De communisten en linkse groepen willen
verwarring scheppen om hun eigen doeleinden te dienen, zo zei hij. Om dergelijke
ongeregeldheden en verwarring in Centraal-Sumatra te voorkomen heeft men tot
bovengenoemde maatregel besloten, zo voegde hij hieraan toe.
Op Sumatra zyn voorts vele kantoren niet „in bezit", doch „in bescherming"
genomen; deze maatregel zou tegen eventuele acties van de vakbonden gericht
zyn. Op het kantoor van een maatschappij in Medan wordt het Nederlandse
personeel beschermd door een Indonesische officier. In Medan is het overigens
rustig. Vrouwen en kinderen, die willen vertrekken, krijgen de gelegenheid met
de Garoeda naar Singapore te reizen.
een door het comité uitgegeven verkla
ring gezegd, dat alle acties van de ar
beiders, boeren en de jeugdorganisaties
zijn gericht tegen de Nederlandse kapi
talisten. De andere kapitalistische lan
den, aldus de verklaring, nemen in het
geschil tussen Nederland en Indonesië
over West-Irian geen vijandige houding
aan. Daarom zullen er geen acties wor
den ondernomen tegen de ondernemin
gen van kapitalisten van andere landen.
Volgens deze verklaring zyn er voor
de Nederlanders twee mogelijkheden:
als zij bereid zijn, West-Irian aan In
donesië over te dragen is er hoop, dat
zy een schadeloosstelling zullen ver
kregen voor de door Indonesië over
genomen ondernemingen. Blyven zy
met betrekking tot West-Irian echter
weigerachtig, dan zullen „de in beslag
genomen en nog in beslag te nemen"
ondernemingen in een toestand komen
te verkeren van geconfiskeerd eigen
dom.
Voorts heeft de Indonesische commu
nistische partij een verklaring uitgege
ven waarin opgeroepen wordt tot voort
zetting van de actie om de bronnen van
het Nederlandse economische potentieel
te verlammen en er een bron van kracht
voor de Indonesische economie van te
maken.
Voorbereiding repatriëring
De provinciale immigratiedienst van
Noord-Sumatra te Medan heeft aan alle
Nederlandse middenstanders in dat ge
bied, o.a. aan winkeliers, eigenaren van
fotozaken e.d., opdracht gegeven, Indo
nesië te verlaten. Dit bevel is eveneens
gegeven aan die Nederlanders, wier be
staan in hoofdzaak afhankelijk is van
financiële steun van de Nederlandse
regering.
Aan al deze Nederlanders is medege
deeld, dat zij zich moeten wenden tot de
Indonesische immigratiedienst om alle
stukken in orde te maken die nodig zijn
om hun repatriëring naar Nederland te
vergemakkelijken.
Overgenomen bedrijven
Gistermiddag heeft Indonesisch per
soneel van de Industriële Handelmaat
schappij Gebr. Van Swaay te Djakarta
dit bedrijf bezet. Een rode en een rood
witte vlag werden boven het hoofdkan
toor te Djakarta gehesen. Een afvaar
diging van het personeel eiste de sleu
tels op, aan welke eis de directeur, de
heer F. A. Bronsting, geen gehoor gaf.
De sleutels werden afgegeven aan het
kantoor van de militaire commandant
te Djakarta.
Een andere Nederlandse zaak die gis
teren werd overgenomen, is de -fabriek
van vleeswaren van de firma Jenne en
Co., te Djakarta.
Nog zijn te Djakarta overgenomen de
verf fabriek van Regnault en de Han
delsonderneming „Europa-Azië".
Het personeel van de cultuuronder
nemingen en de Nederlandse banken in
geheel Indonesië hebben opdracht ge
kregen het werk normaal voort te zet
ten en alle door de regering te ver
strekken orders strikt op te volgen.
In Djakarta vindt iedere Nederlander
aan zijn bureau een Indonesiër ter
controlering van de werkzaamheden.
Voor de kantoren van de diploma
tieke missie in Djakarta stonden gis
teren honderden Nederlanders in de
rij om de papieren voor hun vertrek
uit Indonesië in orde te maken.
Communisten verklaren:
Het centrale comité van de Indone
sische communistische partij heeft in
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Overwegend zwaar bewolkt met plaat
selijk regen of sneeuw. Aanvankelijk
lichte vorst tot temperaturen om het
vriespunt, later in de zuidwestelijke
helft van het land iets zachter. Matige
tot krachtige wind tussen zuid en oost.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
11 DECEMBER
Zon op: 8.40 uur; onder: 16.31 uur
Maan op: 21.45 uur: onder 11.19 uur
Hoogwater te Katwijk te 5.46 uur en
18.04" uur.
Laagwater te 1.28 en 13.51 uur.
Dit nummer bestaat uit 10 pagina's.
Engeland onderhoudt contact
De woordvoerder van het Britse
ministerie van Buitenlandse Zaken
heeft medegedeeld, dat Engeland in
voortdurend contact staat met de In
donesische en de Nederlandse regering
over de mogelijke uitwijzing van de
Nederlandse gemeenschap in Indo
nesië.
Hij zei dat Engeland belangrijke eco
nomische belangen in Indonesië heeft
en voegde eraan toe, dat Nederlandse
onderdanen werken in enige van de
handelsfirma's, waarin Engeland belan
gen heeft.
België solidair
De ministers van Buitenlandse Zaken
van de Benelux-landen zijn gisteroch
tend in Brussel bijeen geweest om te
spreken over hun gemeenschappelijke
houding aan de vooravond van de Navo-
conferentie in Parijs de volgende week.
Het communique, dat hierover door
het Belgische ministerie van Buiten
landse Zaken gepubliceerd is, voegt
hieraan toe. dat minister Larock (Bel
gië) aan zijn Nederlandse ambtgenoot
opnieuw uiting gegeven heeft .van de
Belgische solidariteit tegenover de ern
stige moeilijkheden waartegenover Ne
derland zich op het ogenblik gesteld
ziet.
Hulp van Zuid-Afrika
De minister van Binnenlandse Zaken
van Zuid-Afrika. dr. Eben Donges, heeft
gisteren bekend gemaakt, dat de rege
ring van Zuid-Afrika heeft besloten,
voor 1000 Nederlanders, die uit Indone
sië worden uitgewezen, de mogelijkheid
te openen, een bestaan te vinden in
Zuid-Afrika
Het overbrengen van 1000 Nederlan
ders uit Indonesië zal te zijner tijd een
onderwerp van overleg vonnen met de
Nederlandse regering. Op het Zuid-
Afrikaanse ministerie voor immigratie
zal een afdeling in het leven worden
geroepen die speciaal zal zijn belast
met deze kwestie.
Australische Kabinet bijeen
De Australische minister van Buiten
landse Zaken. R. Casey, heeft medege
deeld. dat het Australisch kabinet op
11 december bijeen zal komen om te
spreken over de Indonesische toestand.
Volgens gewoonlijk betrouwbare krin
gen in Canberra zal minister Casey
aan het kabinet waarschijnlijk kwesties
voorleggen inzake de maatregelen die
noodzakelijk zouden kunnen zijn om
de Australiërs in Indonesië te bescher
men, de gevolgen van de crisis voor de
Australische belangen in bet gebied
van de Stille Oceaan en samenwerking
met Nederland inzake het tijdelijk toe
vlucht verschaffen aan Nederlandse uit
Indonesië.
Oost-Duitse piloten?
Volgens radio-Djakarta heeft de rege
ring "van Oost-Duitsland het zenden
van piloten naar Indonesië aangeboden
ter vervanging van Nederlands perso
neel Daarbij zou zijn medegedeeld, dat
de piloten binnen twee dagen uit Oost-
Duitsland zouden kunnen vertrekken.
(Men zie ook elders).
De verwarde toestand in Indonesië
Wanneer men de gebeurtenissen in Indonesië voor zich ziet uitgespreid
zoals in deze kaart het geval is, blijkt toch wel zeer duidelijk hoe verward
de gehele situatie is.
Men ziet bijv. dat in Noord-Sumatra alle Nederlandse ondernemingen
onder militair toezicht zijn geplaatst, terwijl daarentegen in Zuid-Sumatra
elke overneming verboden is.
De boycot tegen de Nederlanders die op Oost-Java zeer scherp ivas is
inmiddels formeel ingetrokken. Ondertussen is het duidelijk dat het leven
voor de Nederlanders verre van aangenaam is en met behulp van de Britse
Australische en Indiase luchtvaartmaatschappijen zal getracht worden
een luchtbrug van Djakarta naar Singapore te organiseren.
Singapore speelt in deze hele affaire voor de Nederlanders een belang
rijke rol. Behalve dat vele KPM-schepen hier een veilige ligplaats hébben
gevondenworden hier ook opvangcentra in gereedheid gebracht voor
grote groepen Nederlanders die binnenkort Indonesië zullen verlaten.
Beeltenis van dr Plesman
verwijderd
De bronzen beeltenis van de oprichter
van de KLM, wijlen dr. Albert Plesman,
is gisteren uit de passage-afdeling van
de KLM in Djakarta verwijderd, ter-
w ijl zijn beroemde leuze „Airocean uni
tes all peoples", die met gouden letters
op de panelen was aangebracht, is weg
genomen.
De KLM-kantoren in Djakarta. Pa-
lembang. Bandoeng. Soerabaja en Me
dan zijn thans in beheer gegeven aan de
Indonesische luchtvaartmaatschappij
Garoeda Indonesian Airways, die ook de
zorg voor de overige KLM-bezittingen in
Indonesië op zich heeft genomen, waar
onder het hotel „Transaera" in Dja
karta en de woonhuizen van stafperso
neel van de KLM in de vijf genoemde
steden.
De hangars van de KLM op het vlieg
veld Kemajoran van Djakarta, waarin
reservemotoren zijn opgeslagen, zijn
overgenomen door de Indonesische
luchtmacht, aldus deelde de voormalige
woordvoerder van de KLM. Peter Hul-
scher mede.
Een scherp contrast tussen oude vandaag officiel in gebruik werd
romantiek en moderne zakelijkheid: genomen,
de nieuwe TV-zender in Goes, die
Op Cyprus hebben zich maandag de dag waarop het debat over Cyprus In
de V.N. begon ernstige ongeregeldheden voorgedaan. Hierbij werden ten minste
84 mensen, onder wie 18 leden van de Britse veiligheidsstrijdkrachten, gewond,
133 Cyprioten zijn gearresteerd. In vele plaatsen werden betogingen gehouden
en moest de politie in het geweer komen om relletjes de kop in te drukken.
Zeer opvallend hierbij was dat er vele Cyprische meisjes aan de relletjes en
betogingen deelnamen. Een aantal meisjes is gewond. De ernstigste botsingen
zouden zich hebben voorgedaan in Famagusta, Pahpos, Lefkonico en een tweetal
dorpen. De Britse soldaten moesten in deze dorpen van hun vuurwapens gebruik
maken om zich te kunnen onttrekken aan de zware aanvallen van de dorpelingen,
mannen en vrouwen van alle leeftyden.
Eoka had staking in de
hoofdstad uitgeroepen
De hele dag door heerste er een ge
spannen toestand in de hoofdstad Nico
sia. Hier kwamen echter geen ernstige
incidenten voor. Wel lag het werk stil
omdat de Eoka de Cyprische verzets
organisatie een staking van 24 uur
had uitgeroepen.
In Lanarca in het zuiden van Cyprus
luidde men maandagavond de kerkklok
ken voor diensten, die speciaal gehouden
werden vanwege het debat in de V.N.
In Athene was gisteravond een sterke
politiemacht, gesteund door soldaten, op
de been om betogingen te voorkomen,
die studenten wilden houden in verband
met de opening van het debat over
Cyprus in de V.N. De politie verbood de
studenten een massabetoging te houden,
maar stond toe dat zij onder politietoe
zicht bijeenkwamen in een theater. De
wachten voor de Britse en Turkse am
bassades en consulaten waren versterkt.
Engeland is bereid om met Grieken
land en Turkije over een oplossing voor
de kwestie-Cyprus te spreken. Allan
Noble, Brits vertegenwoordiger in de
politieke commissie der Verenigde Na
ties, deelde dit gisteren aan de commis
sie mee en zei dat Engeland „elk voor
stel dat zowel de Griekse als Turkse
regering aanvaardbaar lijkt in welwil
lende overweging zal nemen".
MAANDAG
voor Katwijk en Noordwijk
VAN 11—11.30 UUR
(Stempel 5)
en van
3.30—4 UUR
(Stempel F)
Voor Leiden en Rijnsburg
VAN 3.30—4 UUR
(Stempel F).
ELKE DAG 1 UUR GRATIS
KOPEN.
KOOP U RIJK.
>,de
Leiden
Noordwijk.
Katwijk - Rijnsburg
In Frankfort a.d. Main licht reeds
nu in de avonduren een enorme
kerstboomop. Het zijn de ven
sters van een grote industriedie
Nederlandse tegen maatregel:
Voor betalingen bijzondere vergunning
Officieel wordt medegedeeld:
De Nederlandse regering heeft besloten in de sector van het financiële verkeer
met Indonesië terug te keren tot het systeem van de „byzondere vergunningen"
en het systeem van de algemene vergunningen, tot nu toe geldend, te verlatéta.
Het doel van deze maatregel is snel te kunnen ingrypen indien de ontwikkeling
van de verhouding tussen Nederland en Indonesië dit noodzakelyk maakt. Het
ligt voorshands in het voornemen normale transacties te doen doorgaan.
Door de getroffen maatregel is dooi
de Nederlandse regering toezicht inge
steld op Indonesische rekeningen bij Ne
derlandse banken. Al degenen, met in
begrip van de rechtspersonen, die
onderworpen zyn aan de Indonesische
worden verlicht, dat het beeldvan deviezenwetgeving, zullen zich thans
pptkprsthoom ontstaat moeten wenden tot de Nederlandse
een Kersiooom omstaat. Bank VQOr een vergunning om te
schikken over rekeningen in Nederland.
na sluitingstijd van het bedrijf zo
Hieronder vallen Indonesische inge
zetenen, Indonesische ondernemingen en
ook de Indonesische regering. De passage
over de mogelijkheid van een „snel in
grijpen indien de ontwikkeling van de
verhouding tussen Nederland en Indo
nesië dit noodzakelyk maakt" verleent
aan de bekendmaking van de Neder
landse regering ook enige diplomatieke
betekenis.
Indonesische verklaring over
stap bij N.A.V.O.
In een niet-officiële verklaring aan de
pers in 4e V.S. heeft de Indonesische
ambassade te Washington medegedeeld,
dat de boycot van Nederlandse belan
gen in Indonesië zaJ worden uitgevoerd
„met strikte inachtneming van de men
senrechten".
De verklaring bevatte tevens de waar
schuwing, „dat enigerlei daad van in
menging door de NAVO in het geschil
met Nederland zal worden uitgelegd als
te zyn gericht tegen de vrijheid van de
volken van Azië en Afrika".
Hieraan wordt toegevoegd „dat het
geduld van het Indonesische volk .,dat
sinds enige honderden jaren, nj. gedu
rende het Nederlandse bestuur sedert
het begin van de 17e eeuw op de proef
is gesteld, thans schijnt te zijn uitgeput
en dat de huidige boycot, die in de ge
hele Archipel in gang is tegen de Ne
derlandse belangen, in dit licht moet
worden gezien".
Tenslotte wordt gezegd, dat het toe
zicht van de Indonesische regering door
middel van een administratieve contro
le op de Nederlandse ondernemingen,
„noch confiscatie, noch nationalisatie
betekent".