Engeland maakt vorderingen
naar
het „temmeiL* van de waterstofbom
w
H'
V
WEERBERICHT
ZINLOOS
Nederland binnenkort zevende
land dat zich op problemen der
kernfusie gaat werpen
l\ •••-
liegtui»; van „De Kroonduif"
bij Merauke verongelukt
Veldmaarschalk Montgomery legt
het volgend jaar functies neer
96ste jaargang
MAANDAG 18 NOVEMBER 1957
No. 29294
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J W Hfinny
Hoofdredacteur J Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.750 per kwartaal; f.255 per maand; f 059 per week
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 67066
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21607
IVGEVOLGE een met algemene stem
men aanvaard besluit, ls hedenmiddag
ln de politieke commissie der Ver
enigde Naties het debat over Nederlands
Nieuw-Gulnea begonnen.
Naar het zich laat aanzien, komt
daarbU een Indonesische resolutie ter
sprake, waarin wordt aangedrongen op
rechtstreekse onderhandelingen tussen
Nederland en Indonesië over de toekom
stige status van West-Irlan. waarbij dan
tevens een beroep zal worden gedaan
op de voorzitter der politieke commissie
tot het verlenen van ..goede diensten".
ET IS volkomen begriJpelUk, dat
r een dergelijke gang van zaken van
Nederlandse zijde op het diploma
tieke niveau tot het uiterste bestreden
zal worden. Wl) hebben nu eenmaal bij
zonder onaangename ervaringen opge
daan met een vorige „Commissie van
goede diensten" onder leiding van de
Amerikaan Cochran en nog veel onple
zieriger herinneringen aan alle overeen-
komsten.welke wy nk 1945 ooit met de ver
tegenwoordigers van de Republiek Indo
nesië aangingen
Aangezien wU ln een dynamische UJd
leven en de wereld snel vergeet, mag
en móét hier herinnerd worden aan de
veelvuldige Bestandsschendingen tijdens
de belde xgn. „politionele acties", aan
de w\Jie waarop de Linggadjati- en
Renvllle-akkoorden van Indonesische
rijde aan de lopende band werden ge
schonden en tenslotte aan de volstrekt-
eenzUdlge verbreking der R.T.C.-over
eenkom* ten.
In de laatste weken heeft men kunnen
ervaren hoe het ln de Indooesische (zich
noemende» „rechtsstaat" mogelijk la. dat
Nederlandse levens en bezittingen wor
den bedreigd met liquidatie en confisca
tie. wanneer niet een Internationaal
forum bereid mal rijn tot een volledigs
inwilliging der Indonesische aanspraken.
OOR ALLEN, die de verwezenlijking
van rechtsbeginselen aanvaarden
als de grondslag van een geordende
democratische samenleving, *Un dit alles
bijzonder harde noten om te kraken.
En zU worden andermaal diep ge
schokt ln hun vertrouwen ln dat Recht,
wanneer een machtige staat als de Ver.
Staten van Amerika, zich ln een geschil
als het onderhavige „neutraal" Terklaart
en daardoor een aanmoedigingsprijs toe
kent aan „de terreur".
Een terreur, die zich verbergt achter
het valse mom van het anti-kolonla-
1 sme. doch die ln wezen duizendmaal
erger is dan hetgeen Indonesië aan Ne
derland ten aanzien van zijn houding
Jegens Nleuw-Ouine* verwijt.
ARE HET NIET. dat Australië zich
uit vrees voor een communisti
sche infiltratie van zijn grensge-
grblrden achter het Nederlandse stand
punt stelt, wl) zouden ervan overtuigd
zyn, dat het er somber voor de Nleuw-
Guincse toekomst zou uitzien. De gang
van zaken na de Hongaarse opstand
heeft aangetoond, dat de wereld des
noods bereid ls tot een morele veroor
deling van het begane onrecht, doch dal
*U ervoor terugdeinst om het recht, waar
dat vertrapt en geschonden werd. gewa
penderhand te herstellen. Vandaar dat
Soekarno ca. voortdurend de dreiging
van een derde wereldoorlog uitspelen,
teneinde hun sin door te drukken.
Het ls te hopen, dat de vrUe wereld
over voldoende onderscheidingsvermogen
en nuchtere zakelijkheid beschikt om de
toestanden en verhoudingen ln hun ware
proporties te zien en zich niet van de
wUs laat brengen door valse leuzen als
„Kolonialisme" en de dreiging van een
derde wereldoorlog
Nog afgezien van de vraag of het ooit
mogeiyk zal zijn de diametraal tegenover
elkaar staande standpunten van Neder
land en Indonesië Inzake Nleuw-Gulnca
aan een conferentietafel om te bulgen,
ls het volstrekt zinloos aan die tafel te
gaan zitten met een partner, die ln
veelvuldige herhaling bewezen heeft
zich toch niet aan zijn woord te houden!
Kern fusie in laboratorium
Britse geleerden geloven dat zij bij hun proeven om het geweld van
de waterstofbom onder controle te krijgen er in geslaagd zijn water
stofkernen samen te voegen. De resultaten van de proeven met een
nieuw thermonucleair apparaat, de „Zeta" zijn bijzonder goed geweest.
Er waren aanwijzingen dat er fusie had plaats gehad, maar dit stond
nog niet volledig vast. Dat zou een eerste stap betekenen op weg naar
beheersing van het fusieproces.
Tijdens de proeven met het Zeta-apparaat (Zeta zero energy
thcrmo-nucleair assembly) in het atoomcentrum te Harwell waren tot
nog toe temperaturen van ruim een miljoen graden bereikt. Volgens de
woordvoerder van het Britse gezagsorgaan voor atoomenergie zijn er
temperaturen van honderd miljoen graden nodig voor men in staat zal
zijn de kracht van een waterstofbom in te tomen en efficient aan te
wenden voor energiewinning.
Onderzoekingen
Reactorcentrum
ken. I»e hitte die de explosie van de
atoombom gedurende zeer korte tiid
leverde was voldoende om de water
stofbom „op temperatuur te brengen
Gesteld, dat men erin zou slagen de
vereiste temperaturen op andere wyze
op te wekken, dan nog doen zich enorme
moeilijkheden voor Er zyn namelijk geen
materialen, die tegen temperaturen van
miljoenen graden bestand zijn het
metaal met het hoogste smeltpunt, wol
fraam. verdampt bij 6000 graden zodat
het bouwen van een kernver6meltcr zon
der meer niet mogelijk ls. Dr. Boescho-
ten stelt dan ook. dat men moet voor
komen dat de reagerende stof ln aan
raking komt met de wand van het vat
waarin zl) ls opgesloten, daar deze on
middellijk zou verdampen.
Opsluiting met magnetische
velden
Als het grote probleem stelt dr.
Borvhoten daarom: reactlestoffen met
ren temperatuur van honderden mil
joenen graden en een druk van hon
derden atmosfeer op te sluiten. Een
der meest reële mogelijkheden om dit
te bereiken riet dr. Boeschoten in de
theoretische mogelijkheid, de reactie-
stoffen op te sluiten met behulp van
magnetische velden- Daar de deeltjes
elektrisch geladen i|jn kunnen zU door
magneten zodanig worden beïnvloed,
dit zij de wanden van het vat, waarin
ze zjjn opgesloten, niet raken.
Nog lange weg
het kernfusieproces, omdat de daarvoor
nodige grondstof: waterstof, ln onbe
perkte hoeveelheden voorradig ls. ter-
wyi de grondstoffen voor de tegenwoor
dige kernsplitsing, hoewel groot, niet
Binnenkort tal ook in Nederland een eindeloos voorradig zijn Met kernfusie
begin worden gemaakt met onderzoe- i kan de energievoorziening op aarde voor
kingrn naar de beheerste samenvoe- honderden miljoenen Jaren gedekt wor j
gtng van lichte atoomkernen, de zo- den. Bovendien heeft dit proces iicti
genaamde gecontroleerde kernfusie, grote voordeel, dat men niet. zoals bi)
Dit onderzoekingswerk zal vooralsnog j de kernsplitsing, last heeft van radlo-
worden verricht onder auspiciën van actieve afvalprodukten
de Stichting voor Fundamenteel On-
derzoek der Materie, omdat de pm- Hitte QrOOtSte Drobleem
Memen. die zich thans allereerst voor- prwuictrm
doen. nog van fundamenteel weten-
sehanoelilke aard ittn D' frot* moeilijkheid by
senappcltjke aard »tjn. hH kernfusleprobleem is. dat voor het
Dit wordt meegedeeld ln het blad van op gang brengen en het in stand hou- I Jaren zal duren. (Aldus het artikel. In
—het Reactorcentrum Nederland, het den van de reactie enorm hoge tem- Engeland schijnt men reeds thans te zijn
peraturen nodig zijn. By de explosieve i geslaagd». Daarna zal men waarschljn-
reactle in de waterstofbom heeft men lijk nog een lange weg moeten afleggen
deze temperaturen bereikt door een voordat men een rendabele kernver
atoombom als „slaghoedje" te gebrul- smelter kan bouwen.
Het eerste doel van de onderzoekingen
zal. volgens dr Boeschoten. voorlopig
blijven een reactlestof van hoge tem
peratuur te maken waarin zwakke ther-
monucleaire reacties kunnen worden
aangetoond. Hierin is men tot nog toe
niet geslaagd, maar aangenomen mag
worden, dat dit niet meer dan enkele
het Reactorcentrum Nederland, het
„R C.N.-Bulletin w aarin dr. F. Boe
schoten ren beschouwing publiceert over
cnergle-produktle door kernreacties met
lichte kernen.
ToUlusver ls men er alleen ln geslaagd.
te vc: knlgcn door
het splitten van de kernen van de zwaar
ste atomen: uranium, plutonium en der-
kDan kernen vallen by de splij
ting uiteen ln brokstukken, die elk de
kern van een ander clement zUn. Een
deel van de bindingsenergie der zware
atoomkernen komt hierbl) vrij. Dit ls
het principe waarop de .n toom bom" be
rust Men ls er ln geslaagd, deze bom
te ..temmen namelyk door het kcro-
splijtingsproces niet explosief, doch ge
leidelijk te doen verlopen, zodat de vrU
komende energie voor praktische doel
einden kan worden gebruikt. N
Tegen een palmboom?
Zaterdagmorgen omstreeks vier uur dertig Nederlandse tijd is, op
omstreeks 35 kilometer ten noordwesten van Merauke op Ned. Nieuw-
Nog groter energieGuinea «cn Beaver" vliegtuig van de Nederlandse Nieuw-Gminea
Luchtvaartmaatschappij „Dc Kroonduif" veronqelukt.
Nadien Ls men erin geslaagd, kern-
energie ook op tegenovergestelde w yze rv r z
Drie landgenoten teerden gedoorl en
een Engelsman ernstig geirond
Van de vier inzittenden van het ecn-motorige toestel zijn er drie om het leren
gekomen n.1. luitenant-ter zee tweede klasse (oudste categorie) Z. W. Mouton en
de twee leden der bemanning van het vliegtuig de heren K. Ringma en H. J.
te verkrijgen, namelijk door uit te gaan
van het lichtste element waterstof
ln plaats van het zwaarste, en de ker-
nen van dit clement te doen samen
smelten tot een zwaardere kern ln plaats
van kemen af te breken tot lichtere.
De bmdingsenergie. die bij de samen
smelting van waterstofkernen vrU komt
ls veel groter dan die. welke bi) kern-
DrincID? 'u^C'hrt"txtlnS{ Surco" ""d' d' Kwl.lnin Anthiwir Philip John Mould ».n de
Britse vliegtuiginstrumentenfabriek Decca. werd ernstig gewond.
Het ongeluk is gebeurd tijdens een technische vlucht die in opdracht van
Kon. Marine werd gemaakt.
Duizenden Amsterdammers van
groot tot klein hebben zaterdag
middag genoten van de intocht van
Sinterklaas in de hoofdstadon
danks de weersomstandigheden
een prachtig feest. De foto brengt
de aankomst van de stoet op de
Dam in beeld.
zogenaamde „waterstofbom" berust. Tot
nu toe is men er niet ln gealaagd, ook
dit kernproccs geleidelijk te laten ver
lopen in plaats van explosief.
Men ls echter thans bezig met on
derzoekingen naar de mogelijkheden
(Ir wmtcntofbooi tr .terTimen' in de
rrenlgde Staten, de Sovjet-Unie, En
geland. Duitsland. Frankrijk en Zwe-
<lrn \ls jrtrnrlr land zal Nederland
zich hier nu bij gaan voegen.
Twee voordelen
Men acht het van groot belang, me
thoden te vinden voor de beheersing van
Volgens een ln s-Gravenhage ontvan
gen bericht uit Merauke zou het vlieg
tuig. voordat het op het strand veron
gelukte. met de rcchtsvleugelhelft een
palmboom hebben geraakt
De gezinnen van de ham Rincrma en
Goulooze bevinden zich in Ned. Nieuw
Guinea. De heer Mouton was afkomstig
uit Den Haag en ongehuwd. De heer
Ringma kwam uit Ede en de heer Gou
looze uit Wassenaar.
HOOFDREDACTIE JS.B.C.".
Tot opvolger van mr. dr. M. Rooy, die
tot hoogleraar ls benoemd te Amster
dam. is tot hoofdredacteur der .Nieuwe
Rotterdamse Courant" benoemd mr. A.
Stempels en tot adjunct-hoofdredacteur
mr J L Heldring, beiden reeds aan dit
blad verbonden.
Op vele plaatsen mist
De BUt verwacht tot morgenavond:
Overwegend droog weer met op vele
plaatsen mist of laaghangende bewol
king. Zwakke tot matige wind tussen
oost en zuidoost. Weinig verandering ln
temperatuur.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
19 november
Zon op: 8 08 uur; onder: 16.46 uur.
Maan op: 5 11 uur; onder: 15.32 uur.
Hoogwater te Katwijk te 0 43 en 13.08
uur. Laagwater te 8.57 en 21.13 uur.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's.
In de hal van het stadhuis te grand-maitrc. dr. Ch. Guebel. Met
Maastricht zijn zaterdag 70 nieuwe een degenslag op de linker schou
teden van dc Chaine des Rotis- j der was oud-minister J. WBeyen
seurs. onder wie vijftig Nederlan- de eerste van de zeventig, die wer
den. plechtig geïnstalleerd door de den geïnstalleerd
De ..Beaver" is een een-motorig vlieg
tuig, ontworpen en gebouwd door de
Britse de Havilland-vllegtuigenfabrie-
ken. Het toestel heeft een boven aan de
romp aangebracht vleugel, een niet-in-
trekbaar landingsgestel en een etaart-
wiel.
Gisteravond is met de Sydney-
machine van de KLM van Schiphol
naar Biak vertrokken de heer G. Wans-
beek van het Bureau Veiligheid van de
KLM. die een onderzoek zal Instellen
naar het ongeluk.
BIJ de passagiers van deze voor Syd
ney bestemde machine bevond zich ook
mevrouw Mould, echtgenote van de
enige overlevende van het ongeluk.
Tijdens karteringsvlucht
Over het ongeluk met het „Beaver"-
toestel van „De Kroonduif" meldt de
correspondent van het ANP te Hollan-
dia nader:
De luitenant ter zee tweede klasse
(oudste categorie) Z. W. Mouton was
eerste officier op Hr. Ms. „Snellius". Het
ongeluk gebeurde tijdens een karte
ringsvlucht. Zaterdagmorgen was het
toestel te Merauke aangekomen, waarna
onmiddellijk werd begonnen met de wij
zigingen. die aan de ..Decca"-installatie
nodig waren voor de karteringswerk-
zaamheden. Ongeveer 12.00 uur vertrok
men met de opdracht, laag te vliegen
<op ongeveer 100 meter).
De gewonde Engelsman „wing-com-
mander" A. P. Mould, is door Papoeas
naar Merauke gebracht (het ongeval j
gebeurde 30 km. ten westen van die
plaats) waar hy is opgenomen in het
ziekenhuis. Volgens de jongste berich
ten ls zyn toestand thans rêdeiyk goed.
Gistermorgen vroeg is uit Hollandia
een extra Dakota-vliegtuig naar Me-
rauke vertrokken met aan boord o.a.
gouverneur dr. J. van Baal. de com-
mandant der Zeemacht in Ned. Nieuw- i
Guinea en de directeur van verkeer j
energie, benevens een commissie van
onderzoek.
Zy allen, benevens vertegenwoordigers
van het binnenlandse bestuur en van
de maatschappij KLM-Kroonduif wa
rm aanwezig by de begrafenis, gister
morgen te tien uur. van de slacht
offers van de vliegramp. De commissie
van onderzoek is onmiddellijk aange
vangen met haar werkzaamheden.
Het toestel was een z.g. „Water-
aver" De „Kroonduif" bezat er daar-
Irle, benevens een „Land-beaver".
Onmetelijke verdienstenzei Norstad
gisteren op Monty's 70-ste verjaardag
(Van onze Londense correspondent)
Veldmaarschalk Lord Montgomery, de held van El Alamein en andere beroemde
operaties van de tweede wereldoorlog, die gisteren zeventig jaar is geworden, heeft
aangekondigd, dat hjj op 20 september van het volgend jaar zal aftreden als
plaatsvervangend geallieerd opperbevelhebber in Europa en sich op die datum
tevens uit de actieve dienst van het Britse leger zal terugtrekken. Montgomery's
gezondheid laat niets te wensen over, maar hij is van mening, dat hy itjn
functie aan een jongere dient over te dragen. Zyn tegenwoordige chef is generaal
Norstad. twintig jaar jonger dan hU. Wanneer Montgomery de militaire dienst
verlaat, zal hy een halve eeuw onafgebroken als officier hebben gediend en daar
mee het record van de laatste honderd jaar hebben gebroken. Generaal Norstad
iel op .„Monty's" verjaardag, dat zyn huidige plaatsvervanger de vrije wereld
onmeteiyke diensten heeft bewezen.
Kunstmonen maken oorlog nog
onwaarschijnlijker
Montgomery heeft verklaard, dat hy
thans aftreedt omdat het voornaamste
doel van het NAVO-bondgenootschap,
namelyk verhindering van oorlog, is be
reikt. Onze sterkte boezemt voldoende
vrees in om agressie uit het oosten te
voorkomen. Maar hij waarschuwde, dat
onze zichtbare kracht niet mag worden
verminderd. De Britse maarschalk gaf
verder te kennen, dat de NAVO-organi-
satie doelmatiger dient te worden. Ver
sterking van de politieke eenheid en
vermindering van de nationale gevoe
ligheden zyn noodzakelijk.
Advertentie
Luchtverkeer lag stil
door mist
De mist heeft gisteravond na half
acht het gehele luchtverkeer op Schip
hol stil gelegd. Toestellen van de KLM
en de BEA uit Londen, Zurich. Dussel-
dorf, Milaan, Hamburg. Frankfort,
Brussel. Parys en Munchen kwamen l
niet binnen.
Van de intercontinentale ïynen ble- j
ven de machines uit Bagdad en Damas- j
eus in Dusseldorp staan. Het toestel van
de Aramco uit Dharan kwam niet ver-
der dan Rome en het vliegtuig van de
Air Ceylon, dat van Singapore via Lon
den naar Schiphol komt, keerde halver-
wege de Noordzee terug en landde op-
nieuw in Londen.
De uitgaande vluchten naar Londen,
Hamburg en Brussel werden geannu- i
Ieerd.
Montgomery meent, dat kunstmanen
een wereldoorlog zelfs nog onwaar
schijnlijker maken dan deze nu reeds is.
Hij beschouwt deze als de voorlopers
van nieuwe militaire verkennings
machines, welke het onmogeiyk zouden
maken oorlogsvoorbereidingen te verber
gen. Lord Montgomery blijft ln Enge
land wonen, zal zyn gedenkschriften
publiceren en heeft het voornemen te
gaan reizen. Hy zei gisteren, dat er
grote veranderingen op til zyn ln de
organisatie van de Britse strijdkrachten.
9 Slot op pag. 2
Franse treinbotsing
kost 29 levens
Bij een botsing tussen een dieseltreln
en een goederentrein naby Chantonnay
ten zuidoosten van Nantes in Frankryk
zün zaterdag negen en twintig personen
gedood en een en twintig gewond. De
twee treinen zijn op enkel spoor recht
op elkaar ingereden. De dieseltreln. die
uit één wagen bestond, werd gedeelteiyk
verpletterd door de locomotief van de
goederentrein. De politie heeft de ma
chinist van de dieseltrein en de spoor
wegbeambte, die het sein tot vertrek
aan deze machinist gaf, gearresteerd. De
dieseltrein had op het station op de
aankomst van de goederentrein moeten
wachten. De nu wegens doodslag gear
resteerde spoorwegbeambte (sous-chef
op het station) had zich dit te laat ge
realiseerd. Toen zijn vertreksein al was
opgevolgd, had hy een fiets gegrepen om
de trein langs het railspaadje te volgen.
Hy had met een rode doek gezwaaid en
geschreeuwd, dat de machinist moest
stoppen, maar toen was het al te I"*t
