Siamese legerleiders schuiven de
regering-Piboel Songgram terzijde
TEKORT VAN 745 MILJOEN OP
EEN TOTAAL VAN 8 MILJARD
WEERBERICHT
Onbloedige revolutie tegen de
politiechef'9 generaal Phao
Russische geheime dienst poogde
Israëlische attaché te ronselen
Enig optimisme over dekkingsmogelijkheden
Aardappeloogst in Gelderse
Vallei door regens bedreigd
96ste jaargang
DINSDAG 17 SEPTEMBER 1957
No. 29242
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
HoofdredacteurJ. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f.7.50 per kwartaal; f.2.55 per maand; f.0.59 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie 21507
Gematigd optimisme
ZELDEN en waarschijnlijk wel
nooit is een Troonrede, sedert
H.M. Koningin Juliana de troon be
steeg, door het Nederlandse volk met
méér belangstelling tegemoet gezien
dan nu Zij hedenmiddag voor de tiende
maal de jaarlijkse zitting der Staten-
Generaal heeft geopend. Dit vindt zijn
oorzaak in het feit, dat .zoals reeds in
de allereerste alinea van de Troonrede
wordt geconstateerd „het evenwicht in
onze nationale economie is verbroken"
Dit op zichzelf is geen nieuws. Veel
vuldig hebben vooraanstaande bewind
hebbers er in de laatste maanden de
aandacht op gevestigd, dat 's Lands fi
nanciële, economische en monetaire po
sitie ernstige zorgen baart zonder zich
daarbij te verdiepen in de vraag wie
daarvoor in de eerste plaats verant
woordelijk moet worden gesteld.
„Wij hebben boven onze stand ge
leefd" verklaarde nog slechts enkele
maanden geleden zowel de minister
president, ar. Drees, als de minister van
Financiën, de heer Hofstra, maar een
ruiterlijk „mea culpa" bleef daarbij
achterwege.
Een dergelijke eerlijke erkenning
hoe voor de hand liggend zij ook moge
zijn betekent nu eenmaal politiek
gezichtsverlies en dat blijkt in de Ne
derlandse partij-politieke verhoudingen
het allerlaatste waartoe men bereid is.
ook al is het nationale belang daarbij
ten nauwste betrokken.
DE ongewoon-grote belangstelling
voor de zojuist uitgesproken
Troonrede betreft dan ook uitslui
tend de wijze, waarop de regering zich
voorstelt het verbroken evenwicht te
herstellen. Het is zonder meer duidelijk,
dat de reeds getroffen en eerder aange
kondigde maatregelen daartoe niet vol
doende zyn. Ook dat is in de laatste
maanden en weken door diverse woord
voerders der regering bij herhaling be
toogd. Een dieper ingrijpen, zo heet het,
is dan ook noodzakelijk en daarbij staat
een reële beperking der bestedingen, zo
wel in de consumptieve uitgaven der be
volking als van de bestedingen van de
overheid en het bedrijfsleven op de voor
grond. Totdusverre was bij de behande
ling van de begrotingen der onderschei
den departementen in de volksvertegen
woordiging van een werkelijk effectieve
bezuiniging nog weinig gebleken en ook
de mededeling der regering dat „is af
gezien van tal van nieuwe plannen"
klinkt uitermate vaag.
Als concrete bijdragen tot een beper
king der overheidsbestedingen werden
in een toelichting vermeld de vertraagde
uitvoering van de reeds geprojecteerde
Zuiderzee- en Deltawerken. Daarnaast
zal de inkomstenvermeerdering geschie
den door een aantal belastingverhogin
gen. Met een zucht van verlichting zul
len velen hebben vernomen, dat de in
komsten- en loonbelasting en/of de
personele belasting niet zal worden
verzwaard, doch het aantal op
centen op de vermogensbelasting zal
tijdelijk worden verhoogd, evenals de
omzetbelasting op een aantal artikelen,
zoals personenauto's, motorrijwielen, te
levisietoestellen en sigaretten.
TEN aanzien van het loonpeil wordt
opgemerkt, dat alles moet worden
vermeden wat zou kunnen leiden
tot verhoging der produktiekosten, ook
al omdat zulks van hoogst nadelige in
vloed zou zijn op de noodzakelijke toe
name van onze export.
Het huidige prijspeil mag in geen
geval worden verhoogd en moet, waar
mogelijk, worden verlaagd.
DE woningnood blijft nog steeds
Volksvijand nr. I. De regering, dit
erkennende, kondigt de financie
ring aan van 40.000 Woningwetwoningen,
zomede de stimulering van particuliere
woningbouw. Een gedwongen staatsle
ning blijft achterwege, doch de regering
zal steun verlenen aan een door de Bank
van Nederlandse Gemeenten uit te ge
ven woningbouwlening. Ook zal het vrij
willig beschikbaar stellen van woning-
ruimte worden aangemoedigd.
IN het slot van de Troonrede wordt de
aandacht gevraagd voor Nederlands
positie in internationaal verband ten
aanzien van economische en militaire
aspecten. Er wordt gewag gemaakt van
„een nieuw perspectief" als gevolg van
de overeenkomsten op het gebied van de
Euromarkt. de Euratom en de Bene
lux zonder dat het staatsstuk zich wij
selijk uitlaat over de aard van dat per
spectief, wat in het bijzonder voor Ne
derland nog een levensgroot vraagteken
oplevert.
DE Troonrede 1957 overziende, mo
gen wij zeggen, dat zy behoudens
de hierboven gesignaleerde vaag
heden. welke een noodzakelijk gevolg
zijn van een vooralsnog onoverzichte
lijke situatie, een realistische geest ademt,
hetgeen in de huidige, benarde omstan
digheden overigens een absolute nood
zaak mag heten. Haar algemene ten-
denz zouden wij willen karakteriseren
als een van vertrouwen in de toekomst,
mits regering èn volk zich bewust zijn
van de ernst van de toestand en bereid
zijn dienovereenkomstig te handelen.
Wij zouden dit voorbehoud nog willen
aanvullen met een tweede; mits de re
gering ten deze het goede voorbeeld geeft
en in de eerste tijd geen verdere uit
breiding geeft aan sociale voorzieningen,
die hoe gewenst op zich zelf ook
in het huidige tijdsgewricht een ontoe
laatbare verzwaring zou betekenen van
's Lands overbelaste budget.
Dit laatste geldt evenzeer voor vrij
willig aanvaarde lasten ten aanzien van
hulpverlening aan onder-ontwikkelde
gebieden e.d. Nederland stelle thans in
de eerste plaats orde op de eigen zaken!
Voor verdere bijzonderheden omtrent
het toekomstige regeringsbeleid verwij
zen wij naar de volledige tekst van de
elders in dit Blad afgedrukte Troonrede,
naar de gelijktijdig gepubliceerde Mil
joenennota en naar het commentaar
daarop van onze financiële medewerker.
Absoluut ongegrond
De Jordaanse ambassadeur in Londen,
Toekan, heeft maandag een bericht van
het Egyptische blad „Al Ahram" over
aftreden van Koning Hoessein „abso
luut ongegrond" genoemd.
In Siam (Thailand), dat tien jaar lang onder het bewind heeft gestaan van
veldmaarschalk Piboel Songgram, is de regering terzijde geschoven door de op
perbevelhebber van het leger, veldmaarschalk Sarit Thanarat. Hij heeft de macht
in handen genomen en de staat van oorlog afgekondigd voor het gehele land.
Waar Songgram thans verblijft is niet bekend. Hij schijnt gevlucht te zijn. Radio-
Bangkok heeft hem vanochtend herhaaldelijk gevraagd zich zo snel mogelijk te
melden, maar totnutoe heeft hij dat nog niet gedaan. Dit is wel geschied door
generaal Phao en admiraal Oettasart, die zich aanvankelijk in gezelschap van
Songgram bevonden. De opstand is een uitvloeisel van de weigering van Songgram
generaal Phao. het hoofd van de politie, uit het kabinet te verwijderen. Maar
schalk Sarit Thanarat is intussen bij koninklijk decreet benoemd tot opperbevel
hebber van leger, vloot en luchtmacht. In Bangkok patrouilleren tanks; soldaten
hebben de wacht betrokken bij alle grote politiebureaus, het postkantoor en de
telefooncentrale.
Nieuwe leider hielp tien jaar
geleden Songgram aan het
bewind
Er bestond reeds een gespannen toe
stand in Siam na een conflict tussen de
legerleiders en de regering, dat ge
smeuld had sinds maarschalk Sarit
Thanarat en vier andere legerleiders
zich de vorige maand uit het kabinet
terugtrokken. De 49-jarige Sarit heeft
deelgenomen aan de staatsgreep van
1947, die veldmaarschalk Songgram aan
het bewind bracht. Hij verleende in 1951
ook zijn medewerking aan het neer
slaan van een opstand bij de vloot. In
alle regeringen van Songgram is Sarit
onder-minister van Defensie geweest.
Hij is voorts directeur van 21 onderne
mingen. waaronder de Bank van Azië.
De staatsgreep heeft zich totnutoe
zonder bloedvergieten voltrokken. De
bevolking houdt zich rustig. Duizenden
Collectieve boerderijen in
Rood-China werden te groot
De Chinese communistische partjj
heeft maandag nieuwe richtlijnen uit
gegeven voor de collectieve boerderijen,
omdat vele ervan te groot zijn geworden
en daardoor onhandelbaar.
In gewone dorpen zal men in het ver
volg als regel één coöperatieve boerderij
moeten vormen, en niet meer, zoals
voorheen, verscheidene dorpen in een
boerderij moeten onderbrengen. In gro
tere dorpen zal men meer dan een col
lectieve boerderij moeten oprichten.
Met deze maatregel hopen de Chinese
autoriteiten de moeilijkheden te over
winnen, die in de afgelopen twee jaar,
zijn voortgevloeid uit een snelle collecti
visatie, die meer dan 95 procent van de
500 miljoen Chinese boeren in collectieve
boerderijen bracht.
Voorts wordt er in de nieuwe ricnt-
lijnen aangedrongen op grotere olooi-
baarheid bij het bestuur van de collec
tieve boerderijen en meer begrip voor de
plaatselijke omstandigheden. Kritiek van
de boeren op de leiding moet aangemoe
digd worden en de functionarissen moe
ten meer overleg met de massa plegen.
nieuwsgierigen stonden langs de straten,
toen het leger de hoofdstad binnentrok.
Zondagavond demonstreerde een me
nigte van vijfduizend betogers met leu
zen als „weg met Piboel Songgram" en
men drong enkele officiële gebouwen
binnen. Overigens hebben zich geen in
cidenten voorgedaan.
Voorwaarde van Hatta:
Nasoetion moet weg
De samenwerking tussen president
Soekarno en oud-vice-president Hatta,
die zaterdagavond in een proclamatie
bevestigd werd, is van de zijde van
Hatta op bepaalde voorwaarden aan
gegaan.
Een van deze voorwaarden zou zijn,
dat de chef-staf van het leger, generaal-
majoor Nasoetion, zal worden ontslagen.
Hatta zou Soekarno hebben gezegd, dat
de buitengewesten niet willen samen
werken met een man, die de onafhan
kelijkheidsbewegingen op Sumatra en in
Oost-Indonesië met geweld de kop in
wil drukken. Nasoetion zou vervangen
moeten worden door kolonel Warouw,
militair attaché te Peking of door ko
lonel Kawilarang, militair attaché in
Washington.
Waarover Gomoelka en Tito
het eens werden
Polen en Joego-Slavië hebben maan
dag als slot van het officiële Poolse
bezoek aan het land van Tito een ge
meenschappelijke verklaring uitgegeven,
waarin zij er by andere landen, die zulks
totnogtoe niet gedaan hebben, op aan
dringen de Oder-Neisse grens als Polens
definitieve landsgrens te erkennen.
Ten aanzien van het Midden-Oosten
zyn beide regeringen ervan overtuigd,
dat het oorlogsgevaar daar gestegen is
en dat er druk werd uitgeoefend op de
onafhankelijke politiek van Syrië. Zij
zouden voorts elk opbouwend initiatief
voor een gedeeltelijk ontwapenings
akkoord ondersteunen en drongen aan
op een onmiddellijk ophouden met kern
proeven. Eenparig was men van oordeel,
dat rechtstreeks overleg tussen West- en
Oost-Duitsland de eerste stap moet zijn
in de richting van Duitse hereniging. De
toelating van communistisch China tot
de V.N. achtte men van wezenlijk belang
voor het land.
Zo zijn onze manieren
Hij moest spioneren, anders zonden hij
en zijn gezin per ongelukverdwijnt
vijnen
De Sovjetrussisehe geheime dienst heeft gepoogd een Israëlische diplomaat door
vreesaanjaging te dwingen zijn land te verraden en met deze dienst samen te
werken, aldus verklaarde Walter Eytan, directeur-generaal van het Israëlische
ministerie van Buitenlandse Zaken gisteren op een persconferentie te Tel Aviv.
De diplomaat was een zekere Eliahoe Kazan, attaché van de Israëlische am
bassade te Moskou, die zich met zyn gezin te Odessa met vakantie bevond. Kazan,
die sinds 30 augustus j.ï. te Odessa vertoefde, werd op 7 september aangehouden.
HU werd tot 10 september, en in totaal 26Va uur, ondervraagd, waarbij voortdu
rend het licht van sterke schynwerpers op hem werd gericht.
De leden van de Sovjetrussisehe geheime dienst, die Kazan ondervroegen, lieten
hem er niet over in het onzekere, dat hU volkomen aan hun genade was over
geleverd.
„Weet U, er verdwijnen hier veel mensen in deze streken, byv. als gevolg van
verdrinking. Men vindt dan nog wel hun kleren op het strand terug, maar verder
ook niets meer", aldus werd hem toegevoegd.
moest wagen de Israëlische ambassade
van zijn ervaringen in kennis te stel
len.
Eindelijk, na dagen van ondervraging
en intimidatie, werd Kazan, die hals
starrig had geweigerd op de voorstellen
van de Russische agenten in te gaan,
vrijgelaten. Hem werd nu toegestaan
zich telefonisch met de Israëlische am
bassade in verbinding te stellen en zijn
terugkeer naar Moskou aan te kondigen.
Toen de Israëlische ambassadeur ver
nam, wat zijn attaché was overkomen,
diende hij onmiddellyk een protest in
by het Sovjetrussisehe ministerie van
Buitenlandse Zaken. De onderminister
van Buitenlandse Zaken Semjonof had
daarop toegezegd een onderzoek te zul
len instellen.
Kazan en zyn gezin hebben de Sov
jet-Unie verlaten, doch zij zijn nog niet
in Israël aangekomen, aldus de medede
lingen van de directeur-generaal van
het Israëlische ministerie van Buiten
landse Zaken, Walter Eytan.
Tel Aviv protesteerde
onmiddellijk bij Moskou
Op een gegeven ogenblik werd de Is
raëlische vriend, bij wie Kazan met
zijn gezin logeerde, voorgeleid. „Hij zag
er erbarmelijk uit", aldus Eytan. Daar
op werd het verhoor voortgezet.
Kazans vrouw was enkele dagen tevo
ren in een ziekenhuis opgenomen. Ka
zan mocht haar bezoeken, doch de be
wakers die hem hierbij vergezelden
waarschuwden hem uitdrukkelijk, dat
hij niet moest pogen zich met vertegen
woordigers van de Israëlische ambassa
de in verbinding te stellen. „Zou U dit
toch doen. dan zou het wel eens kun
nen gebeuren dat Uw vrouw het zie
kenhuis nooit meer verlaat", verklaar
den zij.
De betrokken leden van de Sovjetrus
sisehe geheime dienst waarschuwden
Kazan ook, dat hij, wanneer hij even
tueel zou worden vrijgelaten, het niet
Verlovingsring voor
Prinses Fazilet
Prinses Fazilet heeft gisteren van
Koning Feisal van Irak een verlovings
ring gekregen. Ze zei tegen verslagge
vers, dat zij erg blij was met de verlo
ving. De ring is met smaragden en dia
manten bezet. Ook kreeg zij een broche
in de vorm van een bloem, met een
smaragd ter grootte van een hazelnoot.
Beide geschenken werden haar over
handigd door de premier van Irak, Ali
Jawdat, die haar als speciale afgezant
van Koning Feisal een bezoek bracht.
Prinses Fazilet reist, volgens be
trouwbare bronnen in Bagdad bin
nenkort naar Engeland om zich de taal
eigen te maken en haar studie af te
maken. De Prinses spreekt goed Frans.
Arabisch en Turks. Naar verluidt zal de
blonde prinses midden december voor
het eerst een bezoek brengen aan Irak.
Luitenant-generaal Buurman
van Vreeden onderscheiden
By K.b. is luitenant-generaal D. C.
Buurman van Vreeden, Nederlands ter
ritoriaal bevelhei ',er, met ingang van
16 september 1957 benoemd tot adjudant
in buitengewone dienst van H.M. de
Koningin.
Motie op Arka-congre^
over salarissen
De algemene R.-K. Ambtenarenver.
ARKA heeft in haar te Maastricht
gehouden vergadering een motie aange
nomen. waarin zij mededeelt het in
hoge mate te betreuren, dat de regering
nog steeds niet voldoende begrip heeft
getoond voor de in het bijzonder ten
opzichte van de lagere en middelbare
ambtenaren gestelde salariseisen.
In de motie wordt het houden van een
demonstratief congres aanbevolen als
mede de krachtige benadering van het
Parlement en het gezamenlijk uittreden
uit het overleg. Het hoofdbestuur wordt
verzocht maatregelen te nemen, opdat
zo nodig in een buitengewoon congres
over omstreeks drie maanden de alsdan
verder te ondernemen acties kunnen
worden vastgesteld en in samenwerking
met de daarvoor in aanmerking komen
de zusterorganisaties alle gepaste mid
delen kunnen worden aangewend om op
korte termijn tot een aanvaardbaar re
sultaat te komen.
Neen. dit zijn niet de goudstaven,
welke minister Hofstra nodig heeft
om de gaping van 745 miljoen tus-
seninkovnsten en uitgaven van het
Nederlandse huishoudboekje te
overbruggen. Het is alleen maar een
deel van de stand van eternite-
pijpen en andere bouwmaterialen
op de industriebeurs in West-Ber-
lijn. Met prozaïsche middelen is
blijkbaar zeer goed een oog-be
korende blikvanger te maken.
Begroting van minister Hofstra
De miljoenen-nota, die hedenmiddag door minister
Hofstra aan de Kamers werd aangeboden nadat de
nieuwe parlementaire zitting met de tiende Troonrede
van Koningin Juliana was geopend, toorr.t een beeld
dat gematigd optimistisch kan worden genoemd.
Weliswaar is er een reeds bestaand tekort te dekken
van 440 miljoen gulden, terwijl dit tekoirt door addi
tionele uitgaven ten laste van de gewone dienst nog zal
stijgen tot 745 miljoen op een uitgaventotaal van circa
acht miljard gulden, doch hierin is de financiering van
vele kapitaalswerken opgenomen.
Het aanvankelijk overschot op de gewone dienst
bedraagt 933 miljoen (vorig jaar 58IJ, het voorlopig
tekort van het Landbouw-Egalisatiefonds ïs geraamd op
326 miljoen (vorig jaar 407), het aanvankelijk tekort op
de buitengewone dienst bedraagt 1047 miljoen (vorig
jaar 768), terwijl buiten deze bedragen om nog addi
tionele uitgaven van 96 miljoen voor defensie, 159 mil
joen voor sanering pensioenfondsen en 50 miljoen voor
Euromarkt en Euratom te verwachten zijn.
Overigens verwacht men slechts een direct kastekort
van 535 miljoen.
In de Troonrede en in de miljoenen-nota worden de
maatregelen aangekondigd die reeds voordien waren
„uitgelekt": Verhoging van de vermogensbelasting, ver
hoogde omzetbelasting op auto's en motorrijwielen,
accijnsverhoging voor sigaretten en enkele minder in
grijpende lastenverhogingen.
De Staat neemt, zoals reeds was aangekondigd, de
financiering van de woningbouw van de gemeenten
over. Het Rijk wil medewerking geven aan een lening
van de Bank voor Nederlandse Gemeenten ten behoeve
van de woningbouw.
In de toelichting op de miljoenen-nota spreekt minister
Hofstra het vertrouwen uit dat het Nederlandse volk
bekwaam en in staat is om de niet rooskleurige maar
toch ook bepaald niet sombere toestand het hoofd te
bieden wanneer een gezamenlijke krachtsinspanning
wordt bereikt met een algemene bereidheid om de
voorgestelde maatregelen te aanvaarden.
Elders in dit blad schrijven wij uitvoerig over Troon
rede en miljoenen-nota.
7 ientallen hectaren staan onder water
De boeren in de Gelderse Vallei heb
ben op het openblik ernstig te kampen
met de abnormaal hoge waterstand
van de verschillende beken, tenge volge
van de enorme regenval van de laat
ste weken. Daardoor zijn deze beken
op vele plaatsen buiten hun oevers
getreden en hebben zy tientallen
hectaren wei- en bouwland onder
water gezet. In de laag gelegen gedeel
ten van de Gelderse Vallei dreigt een
en ander voor vele landbouwers een
grote schadepost te worden, waiat voor
de aardappeloogst zijn deze drassige
gronden noodlottig. Het is overigens
een geluk, dat het meeste graan in
deze streken nog net op tyd is binnen
gehaald, zodat deze oogst tetnminste
niet verloren is.
Ook de veehouderij ondervindt grote
last van het overvloedige water. Bij
Voorthuizen, Barneveld, Scherp«;nzeel en
Lunteren staan grote stukken, weiland
onder water. In de weilanden, die nog
niet blank staan dreigde het gevaar, dat
de drassig geworden bodem en daarmee
de grasmat zouden vernielen, zodat tal
rijke boeren het vee nu al op stal heb
ben gezet. Normaal gebeurt ait pas in
de eerste helft van november. Het ge
volg hiervan is, dat de winterprovisie
voor het vee nu al moet worden aan
gesproken.
Behalve de landbouwers en veehouders
hebben ook de andere inwoners van deze
streek veel last van het water, dat in
deze laaggelegen gebieden niet voldoen
de kan worden afgevoerd. Vele onver
harde wegen en fietspaden in de omge
ving van Barneveld staan blank. Op
verscheidene plaatsen, waar de Barne-
veldse en de Lunterse Beek buiten hun
oevers zyn getreden, dringt het water
kippen- en varkenshokken binnen, het
geen nadelig is voor de gezondheid van
de dieren.
Koffieprijzen verlaagd!
Met ingang van heden zUn de kof
fieprijzen verlaagd, en wel als volgt:
De soort van f 1,72 tot f 1,68 per 250
gram, de soort van f2,18 tot f2,08 en
de soort van f2,58 tot f2,48.
Opnieuw iets zachter
De Bilt verwacht tot morgenavond;
Half- tot zwaarbewolkt met hier en
daar enige regen of motregen en in de
nacht plaatselijke mist. Zwakke tot
matige zuidwestelijke wind, maar in de
noordelijke helft van het land aanvan
kelijk zwakke veranderlijke wind. Op
nieuw iets zachter.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
18 SEPTEMBER
Zon op: 6.21 uur; onder: 18.51 uur.
Maan op: uur; onder: 15.29 uur.
Hoogwater te Katwijk te 9.14 en 12.51
uur. Laagwater te 4.33 en 17.02 uur.
Dit nummer bestaat alt 14 pagina's
I
