RECTORAATSOVERDRACHTEN
ELDERS IN DEN LANDE
isso
MET ESSO BENT U BETER UIT!
Derde maandag in september
Grote variatie van problemen
in jaaroverzichten verwerkt
AMSTERDAM:
GRONINGEN:
UTRECHT:
DELFT:
WAGENINGEN:
ROTTERDAM:
NIJMEGEN:
TILBURG:
Spoedige abdicatie
Koning Hoessein?
ESSO EXTRA MOTOR OSL
Verenigingsraad van de V.A.R.A.
Voorzitter Burger over zendtijd
voor de politieke partijen
Moedige typograa f
Vader en zoons werden gered van
te Loosdrecht
verdrinkingsdood
MAANDAG 16 SEPTEMBER 1957
In vrijwel alle Universiteiten en Hogescholen werd vandaag het rectoraat
overgedragen of werd een soortgelijke bijeenkomst gehouden tijdens welke
de meer dan een jaar met de rectorale waardigheid beklede hoogleraar een
rede afstak. In deze redevoeringen werden behoudens problemen die slechts
voor de betrokken instelling van belang zijn ook algemene vraagstukken aan
geroerd. Enkele hiervan willen wij vermelden in korte excerpten van deze
oraties.
Soepel hanteren van
toelatingseisen
In zijn verslag van de lotgevallen der
Gemeente-Universiteit van Amsterdam
in liet cursusjaar 1956'57 heeft de per
manente rector-magnificus dezer on
derwijsinstelling. prof. dr. M. W. Woer
deman vanmiddag naar aanleiding van
het voorstel van de minister van onder
wijs tot verlichting der eindexamens
van het voorbereidend hoger en mid
delbaar onderwijs en verruiming van de
toelating tot de universitaire studie, be
toogd dat naar zijn mening niet al te
star moet worden vastgehouden aan de
eisen, die thans voor toelating tot de
universitaire examens in ons land gel
den.
Naast een nader vast te stellen mi
nimum hoeveelheid feitenkennis voor
iedere studierichting, zouden die scho
len wier leerlingen toegang verkrijgen
tot de universiteit, vooral aandacht
moeten besteden aan het leren zelf
standig studeren, bijv. in keuzevakken,
aldus prof. Woerdeman. Heeft iemand
de studietechniek te pakken, dan vult
hij gemakkelijk zelf tekorten in fei
tenkennis aan en behoeft de univer
siteit zich daarover niet te bekom
meren.
Haar taak kan en mag volgens de
rector niet zijn: de eventuele tekorten
bij onvoldoende V.H.M.O.-opleiding aan
te vullen en zodoende een deel van de
taak van het V.H.M.O. over te nemen.
De rector kwam tot deze conclusie
mede gezien de resultaten die aan de
Gemeente-universiteit behaald konden
worden door buitenlandse studenten,
die een geheel andere pre-universitaire
opleiding genoten hebben dan de Neder
landse studenten.
Geen commis voyageurs
in dé wetenschap!
Te Groningen droeg de rector-magni-
ficus, prof. dr. J. Ariens Kappers zijn
waardigheid over aan de nieuwe rector
magnificus, prof. dr. F. H. L. van Os.
Prof. Ariens Kappers constateerde dat
het internationale wetenschappelijke
verkeer sinds de laatste wereldoorlog
hoe langer hoe intensiever is geworden
en wees op de keerzijde van de medaille.
Het heeft er een enkele maal wel eens
de schijn van, dat dit verkeer te exten
sief en exuberant dreigt te worden.
Mjj bekruipt het gevoel wel eens,
dat wij moeten oppassen geen com
mis voyageurs in wetenschap te wor
den en ook niet het gevaar te lopen
als zodanig te worden beschouwd.
Als een algemeen gevoeld bezwaar
merkte spr. aan dat er zo weinig svs-
teem in de bezoeken van gasthoog
leraren te ontdekken valt. Het recto
ren-college zal over deze materie met
het departement overleg plegen ten
einde meer systeem en coördinatie bij
deze bezoeken tot stand te brengen.
Varsity-ultimatum
De rector magnificus van de Rijks
universiteit te Utrecht, prof. dr. H. W.
Obbink, heeft zijn waardigheid overge
dragen aan zijn opvolger prof. dr. L.
Seekles.
De integratie van de wetenschappe-
dlijke staf in de universitaire gemeen
schap is tot dusverre niet gelukt, waar
door deze onmisbare en in aantal steeds
groeiende groep nog geen werkelijke
organisatorische plaats in de universi
taire samenleving heeft kunnen krij
gen. aldus prof. Obbink.
Enige voorvallen by de Varsity wa
ren aanleiding deze aangelegenheid
aanhangig te maken in het rectoren-
college, dat een brief deed uitgaan
aan de Studentenroeibond in de vorm
van een ultimatum. Deze bond is
thans ernstig bezig met het overwe
gen van maatregelen, zodat de rector
hoopt dat deze op zichzelf schone
manifestatie van studentensportiviteit
in de toekomst niet langer zal worden
ontsierd en in diskrediet gebracht
door ongewenste gedragingen.
Prof. Obbink deelde voorts mede,
dat faculteiten een rapport over de
studieduur hebben uitgebracht. De
algemene indruk die men hieruit
kreeg was, dat de toestand over het
geheel niet verontrustend mocht wor
den genoemd.
Dat de kwestie van de studieduur aan
de orde moet blijven, achtte hij een
vanzelfsprekend gevolg van de steeds
nieuwe loten schietende wetenschap.
Men kan de specialisatie nu eenmaai
niet tegenhouden en dus ook niet de
daarmee gepaard gaande toeneming van
het aantal leerstoelen, aldus de rector.
Verontrustende groei
De rector van de T.H. te Delft is
voor een langere periode dan een jaar
benoemd en daarom werd volstaan met
het houden van een redevoering, waar
in de lotgevalkv van de hogeschool
worden gememoreerd.
De T.H. heeft in de loop der jaren
kwantitatief een omvang gekregen, die
niet alleen de buitenstaander, maar
ook de direct betrokkenen verwondert
en misschien verontrust, aldus de
rector prof. dr. O. Bottema. Er zyn
thans 138 leden van de senaat, van
wie 86 gewone hoogleraren. Men telt
20 lectoren, 17 opdrachten tot het
geven van onderwijs werden verleend
en het aantal leden van de weten
schappelijke staf bedraagt 214. Het to
tale korps ambtenaren bedraagt 2021.
Vervolgens deelde de rector mee, dat
cr in Delft 319 buitenlandse studenten
waren ingeschreven, ongeveer een vier
de van het aantal in den lande. Onder
hen bevonden zich 252 studenten uit
Indonesië.
Wat de statistiek van de volledige in
schrijving betreft, na enige teruggang in
de jaren 1952—1954 groeide het totale
aantal weer en in het afgelopen jaar
werd het getal 5511 bereikt, een hoogte
record in de geschiedenis der hoge
school.
Alle studie-afdelingen blijven statio
nair of melden lichte aanwas, behalve
de drie, welke in Eindhoven hun spie
gelbeeld hebben. Hier wordt overal be
trekkelijk grote val geregistreerd.
Voorts zei spreker, dat de proefreac
tor, welke door de tentoonstelling „Het
Atoom" deze zomer aan duizenden be
kend is geworden, aan Delft is afge
staan en hier, samen met de universi
teiten voor onderzoek en onderwijs kan
worden benut.
Maidenspeech van
nieuwe rector
In afwijking van de traditie elders
sprak in Wageningen de nieuwbenoemde
inplaats van de aftredende rector van
de Landbouwhogeschool een overzichts
rede uit. Professor ir. W. de Jong, die
voor de tijd van drie jaar tot rector-
magnificus is benoemd, memoreerde al
lereerst de nieuwe bestuursvorm, welke
in het afgelopen studiejaar tot stand is
gekomen. Deze werd verkregen door
samensmelting van het college van cu
ratoren met dat van rector magnificus
en assesoren. De rector besprak ook de
bestedingsbeperking, die ook aan de
hogeschool niet voorbij kan gaan.
„Laat de regering er toch voor zor
gen, dat de bestedingsbeperking, die
grotendeels door overmatige particu
liere investeringen noodzakeltfk is
geworden, niet ten gevolge heeft, dat
uiterst nuttige overheidsdiensten te
veel beknot worden", zeide prof. de
Jong.
De dalende lijn van de studentenbe
volking heeft zich omgebogen. Behou
dens buitengewone omstandigheden is er
aanleiding een verdere stijging van het
aantal studenten te verwachten. Voor
het thans aflopende studiejaar bedraagt
het aantal ingeschrevenen 865, tegen
834 in het vorige studiejaar.
Autonomie maakt snelle
aanpas mogelijk
Aan de Nederlandse Economische
Hogeschool te Rotterdam heeft prof. dr.
J .Wisselink het rectoraat overgedragen
aan prof. dr. Ch. Glasz. Nederland is
op economisch gebied altijd zeer inter
nationaal georienteerd geweest en de
nog veel sterkere internationale oriën
tering waartoe de Euromarkt. en wel
licht de free trade area ons zullen no
pen, gaven de aftredende rector aanlei
ding om in zijn verslag ook enkele vra
gen te stellen op langere termijn.
Men past zich snel aan bij wat de
maatschappij gaat vragen en ondanks
de vele en snelle veranderingen en uit
breidingen is het onderwijs naar spre
kers mening een harmonisch geheel ge
bleven.
Spreker onderschatte geenszins het
vele en harde werk dat hieraan ten
grondslag ligt, doch hij schreef deze
resultaten toch voor een zeer groot
deel toe aan de mogelijkheid tot snelle
decisies en snelle uitvoering, kortom
aan een grote manoevreerbaarheid.
Hij achtte in deze de bestuursvorm
der N.E.H., welke reeds 40 jaar gele
den aan deze instelling de facto de
autonomie gaf waarom het hoger on
derwijs in geheel West-Europa vooral
na de tweede wereldoorlog vraagt, een
wel zeer essentiële factor.
Alleen met de zakelijke instelling en
het snel handelen, inherent aan onze
bestuursvorm, zijn deze resultaten mo
gelijk.
Men zal door vasthouden aan deze
autonomie ook wellicht bevorderen dat
voor een eventueel te Rotterdam te
stichten universiteit een juiste bestuurs
vorm wordt gekozen.
Wel regionale functie?
De atfredende rector magnificus van
de R.-K. Universiteit te Nijmegen, prof.
mr. D. van Eek droeg het rectoraat over
aan prof. dr. W. K. Grossouw.
Vooraf gaf prof. van Eek een uitvoe
rig verslag van de lotgevallen der uni
versiteit. Op 13 februari werd de 2000e
student ingeschreven aan het einde van
het academisch jaar stonden 2031 stu
denten ingeschreven.
83^ der Nijmeegse studenten ls af
komstig uit Noord-Brabant, Limburg
en Gelderland. Het commentaar op
de statistische gegevens verbindt hier
aan de gevolgtrekking dat aan de
Rooms-Katholieke universiteit een
duidelijk regionale functie moet wor
den toegekend.
(Men vergelijke dit commentaar met
de uitspraken over het dreigende regio
nale Universiteitskarakter door prof. de
Boer bij de overdracht te Leiden. Red.
L. D.).
De rector magnificus wees erop, dat
de doelstelling van de R.-K. Universi
teit is, de vorming van rooms-katho-
lieke academici en het leveren van de
rooms-katholieke bijdrage aan het na
tionaal cultuurbezit.
Doelmatige selectie
Aan de R.-K. Economische Hoge
school te Tilburg heeft prof. dr. J. J.
Dalmulder het rectoraat overgedragen
aan prof. dr. P. P. van Berkum.
Prof. Dalmulder deed in zijn rede de
suggestie, om gezien de snelle stijging
van het aantal studenten en de hier
mede verband houdende hoge bouwkos
ten voor een aangepaste behuizing van
het onderwijs, zich nader te bezin
nen op de doelmatigheid van de huidige
selectie en studiemethoden.
BETALING PER GIRO
Onze KWARTAALABONNEES, die.
J de voorkeur geven aan betaling per
giro, verzoeken wij de f 7.50 voor
hun abonnement gedurende 4e 1
kwartaal van dit jaar zo mogelijk 1
vóór 1 oktober a.s. aan ons over te
maken.
i Onze MAANDABONNEES die per
l giro betalen (f 2.55) verzoeken wij
ter voorkoming van aanbieding van f
een kwitantie, het abonnementsgeld
uiterlijk op de eerste van de betref
fende maand te voldoen.
DIRECTIE
LEIDSCH DAGBLAD
Het Egyptische blad „Al Ahram"
meldt, dat de toestand in Jordanië de
laatste uren een dramatische wending
heeft genomen en zal leiden tot de ab
dicatie van Koning Hoessein. Deze zou
volgens het blad aftreden ten gunste van
zyn broer. Prins Mohamed, die zou gaan
regeren onder een regentschapsraad be
staande uit zyn moeder, Koningin Zein,
en haar broer sjerif Nasser.
Het blad zegt, dat de crisis is veroor
zaakt door de Amerikaans ambassadeur,
Lest Mallory, die wilde dat Jordanië toe
trad tot het Verdrag van Bagdad. Vice-
premier Samir Rifa'i voelde daar wel
voor, maar de naaste adviseur van de
Koning was er tegen. Deze zou de Ko
ning hebben meegedeeld, dat hij niet
verder moest gaan, want dan zou hij
zijn troon en zijn leven niet kunnen ga
randeren.
,A1 Ahram" meldt verder, dat er de
laatste uren verscheidene geheimzin
nige bomaanslagen in de Jordaanse
hoofdstad zijn gepleegd.
stoten per minuut met een kracht van 1000 kg!
Zo'n drijfstanglager, waar de rechtlijnige beweging van de zuiger wordt omgezet in een
draaiende beweging, is een bedreigd punt in uw motor. Terwijl u rustig achter het stuur
van uw auto zit, krijgen de drijfstanglagers 2000, 3000, ja zelfs tot 4000 stoten per minuut
te verdragen met krachten tot 1000 kg. Een miniem oliehuidje, van minder dan 5/100 mm
dikte, moet de lagers beschermen. Dat oliehuidje moet die voortdurende wisselende drukken
weerstaan, uren lang.
Deze extra zwaar belaste punten in de motor hebben extra bescherming nodig. Die extra
bescherming biedt u ESSO EXTRA MOTOR OIL (in het gouden blik).
Perfecte smering bij alle bedrijfstem-
peraturen
want Esso Extra Motor Oil reageert in de nog koude
motor als een dunne olie, bij hogere motortempera-
turen als een dikkere olie.
Ongekende slijtageweersfand
Reinigend vermogen
Uitgebalanceerde „dopes" geven Esso Extra Motor
Oil deze bijzondere „motor-sparende" kwaliteiteh.
VOOR EXTRA BESCHERMING
4
Een complete set
van twee multigrade
motoroliën
10W- 20W - 30
20W- 30-40
In zijn openingsrede in dit week
einde in Hilversum gehouden vereni
gingsraad van de V.A.R.A. heeft de
voorzitter, mr. J. A. W. Burger, ge
sproken over de zendtijd voor politieke
partyen. „In socialistische kring is men
zeker bereid naar een oplossing te zoe
ken. Niet alle omroepverenigingen zijn
geneigd aan een vrijwillige regeling
mede te werken.
De V.A.R.A. is er een voorstandster
van, dat de uitzendingen van de poli
tieke partijen telkens zouden rouleren in
de zendtijd van de verschillende om
roepverenigingen. In ons verzuilde land
echter zouden anderen er wellicht de
voorkeur aan kunnen geven, dat elke
partij terecht kan bij de omroepvereni
ging, die haar het naast staat. De
V.A.R.A. zal er in geen geval mee ak
koord kunn engaan, dat sommige par
tijen zouden rouleren en andere niet",
aldus mr. Burger. Hij deelde voorts mede,
dat het ledental van de V.A.R.A. in
het vorige jaar met 42.585 is vooruit
gegaan en dat zij daarmee „zowel abso
luut als relatief de grootste winst van
alle omroepverenigingen heeft geboekt".
Een beeld van de studentenpavil
joens die aan de Pesthuislaan
achter het Academisch Ziekenhuis
zijn verrezen en reeds dit jaar huis
vesting aan 103 studenten kunnen
bieden. Met dankbaarheid maakte
de aftredende rector gewag van de
totstandkoming van dit tijdelijke
complex, dat onder supervisie van
de Stichting Letdse Studentenhuis
vesting en onder architectuur van
de heer H. Postel uit Delft een klei
ne verlichting geeft in een grote
nood. Het complex bestaat uit zes
paviljoens met 15 studentenkamers
en een paviljoen met 13 onder
komens. Voorts is er nog een apart
conciergepavitjoen waarin ook en
kele centrale voorzieningen zijn
ondergebracht.
Luisterbijdrage
De secretaris van deze omroepvereni
ging, de heer J. B. Broeksz, keerde zich
tegen de voorgenomen verhoging van de
luisterbijdrage. ,Als de wereldomroep, die
het visitekaartje van Nederland in het
buitenland is, niet zou worden gefinan
cierd uit de door de Nederlandse luiste
raars bijeengebrachte gelden, maar uit
de schatkist, zou er voor de binnen
landse omroep geen tekort bestaan", al
dus de heer Broeksz.
Binnenkort 200.000
televisieontvangers
De heer J. W. Rengelink, televisie
secretaris van de V.A.R.A., deelde mede,
dat op 1 september jl. in ons land meer
dan 177.000 televisieontvan^ers waren ge
registreerd en dat dit aantal in de eer
ste 12 dagen van deze maand weer met
ruim 6000 is gestegen. Voor 1 november
a.s. verwacht met het 200.000ste toestel.
Hij toonde zich een voorstander van
uitbreiding van het aantal uitzend-
avonden van 5 tot 7.
GENERALE SYNODE GEREF.
KERKEN NOG 4 WEKEN BIJNEEN
De generale synode der Geref. Kerken
vangt hedenavond in Assen haar vierde
vergaderweek aan. Het ligt in het voor
nemen om de synode over vier weken,
als zij zeven weken bijeen geweest zal
zijn, te verdagen tot het voorjaar 1958
om op deze verdaagde zitting enkele
daarvoor aangewezen agendapunten in
behandeling te nemen.
De synode heeft tot op heden voor
namelijk kleinere zaken afgedaan en de
meeste dagen gingen heen met commis
sievergaderingen. Dit is nu grotendeels
afgelopen en de synodale molen zal in
de komende dagen op volle kracht gaan
draaien.
RESERVE-LEGERPREDIKANTEN
Opnieuw hebben 21 theologen het
militair uniform aangetrokken om voor
de tijd van 1 jaar en 6 weken als gees
telijk verzorger der malitairen onder de
wapenen te komen. Van deze 21 hebben
de Geref. Kerken ditmaal het leeuwen
deel geleverd n.l. 10 predikanten.
Negen reserve-legerpredikanten komen
uit de Ned. Herv. Kerk, 1 predikant is
uit de kring van de Geref. Kerk (art. 31)
Het rapport van een commissie uit de
V.A.R.A. over de commerciële televisie
de commissie spreekt zich uit tegen
commerciële televisie werd met alge
mene stemmen aanvaard.
Op 'tl aotste nippertje
(Speciale berichtgeving)
Geheel gekleed is de 18-jarige zeiler
Piet v. d. Toorn, uit Hilversum mid
den op de Loosdrechtse plassen het
koude en vry woelige water ingedoken
om een vader en twee kinderen van de
verdrinkingsdood te redden. Het is
hem gelukt en de slachtoffers waren
gistermiddag binnen een paar uur de
ergste schrik te boven.
Piet v. d. Toorn, een typograaf, die pas
deze zomer voor het eerst in een zeil
boot zat, voer met zijn vriend Jan
Brand (17) op de plassen toen zij een
500 meter tegen de wind in plotseling
twee kopjes boven het water uit zagen
spartelen. Met moeite draaiden zij bij
en wisten binnen enkele minuten de
drenkelingen te bereiken. Alleen een
mast dreef getuigd en al nog boven. De
14-jarige Hendrik Dam hield met moeite
zijn broertje Meindert (8) boven water.
Hij kon zelf nauwelijks zwemmen.
„Vader, vader, daargilde de jon
gen wanhopig en de twee jongemannen
in de boot begrepen, dat de vader al
onder water moest zijn verdwenen. Op
de waterbellen, die zij een paar meter
verder zagen, gingen zij af en konden
de heer H. Dam (42), bijna een halve
meter onder het wateroppervlak nog net
grypen. Hij had veel water binnen en
was al bewusteloos. Hij vertelde later
zelf: „Nu dacht ik, het is gedaan. Moe
ten we nu zo, allemaal tezamen, uit het
leven?".
Hij is uit Friesland afkomstig en vroe
ger schipper geweest, de laatste Jaren
echter bij de Haagse tram werkzaam.
Hij kon niet zwemmen en had zijn
krachten uitgeput om al watertrappe
lend de jongste zoon boven water te
houden, totdat hij wegzonk.
Intussen dreef de boot, waarin de
vader veilig was, weer af. Toen sprong
Piet v. d. Toorn onvervaard het water
in en greep beide jongens in de nek.
Alleen met zijn benen en geheel gekleed
hield hy zichzelf en de twee kinderen
boven water. Zijn vriend zag kans om
de boot terug te brengen, een hele kunst
op dat onrustige water en tegen de wind
in. Jan trok toen beide jongens in de
boot en tenslotte ook zijn vriend.
Het had geen minuut langer moeten
duren, zegt de vader. Maar ook Piet
zegt: „Ik had ze geen minuut langer
kunnen houden
De familie Dam uit Scheveningen was
deze week met vakantie in Loosdrecht. Zij
had er een woonschuit gehuurd en zou
vandaag naar huis vertrekken. De vader
was met zijn twee jongens in een bij de
woonschuit behorende 12 voetsjol nog
even de plas opgegaan. Bij het keren,
omdat de wind zo rukkerig was, gleed
de jongste zoon uit. De vader greep hem,
maar daarbij maakte de boot zoveel
slagzij en water dat deze kapseisde en
vanwege de te zware kiel onmiddellijk
zonk.
