OORLOG
VREDE
Zon, grond en liefde scheppen een
rijk smakenpalet van Franse wijn
EN
Bourgognehoedt u voor de Franse namaak...!!"
Prof. Cooremans restaureerde een
zeer mooi doek van Dirk Bonts
Magere oogst
Nog steeds heeft het Franse
wijn-areaal zich niet geheel
hersteld van de rampzalige win
tervorst van 1956. die vooral de
Champagne, de Bordeaux en de
vallei van de Loire teisterde,
een ramp. die door de mei-
vorsten van dit jaar werd ver
ergerd. De Pomerol werd bij
kans van de kaart gevroren.
Wie de komende jaren een jon
ge Pomerol verkoopt, is vrijwel
zeker een oplichter. De oogst
van dit jaar is verder kwanti
tatief verslechterd door zware
regens op het moment van de
vruchtvorming, die de gevrees
de „coulure", het loslaten van
de jonge vruchten, veroorzaakte.
In de Midi heerst een meel-
dauwplaag. De totale Franse
oogst zal dit jaar hooguit 50-60
procent van een normale bedra
gen, in vele gebieden slechts 20-
30 procent. Een schrale troost
is, dat wanneer de zomer een
zonnig besluit heeft, de kwali
teit (vooral in de Bourgogne)
goed. in vele gevallen zelfs uit
stekend zal kunnen zijn. Maar
in vele streken missen de opge
bonden ranken zelfs de kracht
naar het derde ijzerdraad te
klimmen: een triest gezicht.
Wij lopen in Australië natuur
lijk een beetje achter. Wij lezen
boeken, wij zien films, waar U
in het vooruitstrevende Neder
land natuurlijk al lang geleden
van kennnis heeft genomen.
Toch wil ik het erop wagen iets
over de film „Oorlog en Vrede"
te zeggen. Ik bedoel de verfil
ming van de beroemde roman
van Leo Tolstoi. Ik doe dat
vooral, omdat daarin een aantal
zaken onder onze aandacht wordt
gebracht, die hoogst actueel zijn.
U kent de historische achter
grond van het verhaal; de in
vasie in Rusland door Napoleon
en zijn legers. Wat een verdriet
heeft de kwaadaardigheid, nuk
kigheid van deze tiran over dui-
zende mensen gebracht. Een ge
niaal mens, maar gedreven door
kwalijke hartstochten. Hij speelt
met de levens van mensen als
een duivelse schaakspeler. Men
sen zijn slechts materiaal voor
hem, hun persoonlijke geluk
raakt hem niet het verzinkt
in het niet vergeleken bij de
grote doeleinden, die hij zich
zelf stelt. En het merkwaardige
is dat de wereld, de gemeen
schap, die Tolstoi beschrijft, Na
poleon aanvankelijk de kans gaf
zijn slag te slaan. De naaste om
geving van deze tiran durfde het
niet aan hem te weerstaan
hij is omringd door een aantal
stilzwijgende medewerkers, me
deschuldigen.
Maar ook het land waar hij
binnenvalt, is niet moreel en
geestelijk bewapend om deze in
vasie te weerstaan. Daar is die
onvergetelijke, vreselijke scène,
waar een jonge officier in een
open venster van de zesde ver
dieping staande, een fles rum
leegdrinkt. Een jonge waaghals,
Als ik het goed zie, bedoelt
Tolstoi te zeggen, dat de wijde
gebeurtenissen in Europa en de
levens van deze kleine mensen
iets met elkaar te maken heb
ben. De gewone man en vrouw
die leeft binnen het raam van
een geweldig bewogen tijd, is
persoonlijk mede verantwoorde
lijk.
Zijn gedachten, zijn beslissin
gen, zijn daden, zijn houding zijn
beslissend voor zijn omgeving.
De mens is mede-verantwoorde
lijk. Zijn gehoorzaamheid of on
gehoorzaamheid, zijn trouw of
zijn ontrouw, zijn liefde of zijn
haat zijn óf bouwmaterialen voor
de toekomst, of brandstof voor
een vuur. Wij zijn mede-verant
woordelijk. Wij zijn geen toe
schouwers, die naar het gebeu
ren van deze tijd zouden kunnen
kijken vanuit een veilige toren,
We kunnen niet ons persoonlijk
leven leiden binnen onze eigen
kleine cirkel zonder enige moge
lijkheid de wereld om ons heen
te beïnvloeden. De angst mag
ons nooit te pakken krijgen. Dat
zou ons de laatste kansen ont
nemen. Ons verstand mag nooit
geregeerd worden door onze
emoties. Waar moet ons denken
en handelen dan door beheerst
worden?
Het antwoord Is, naar mijn ge
loofsovertuiging dit: dat het
geloof, de hoop en de liefde ons
denken en handelen dienen te
beheersen. En dan niet het ge
loof, de hoop en de liefde als
eigenschappen, die verrijzen uit
de sfeer van het menselijke. Ze
zijn gaven van God.
W. M. J. GEURSEN.
voorheen herv. predikant
te Leiden, thans te Mel
bourne.
WOORD
VAN
BEZINNING
die op de rand van de venster
bank staat en maar nauwelijks
zijn bedwelmde lichaam in even
wicht kan houden. Een waag
hals balanceert op de rand van
de dood. Hij, noch zijn vrienden
zijn zich bewust van de ernst van
de situatie. In zeker opzicht zijn
ze allen op de rand van de dood.
Op de voorgrond tekent Tolstoi
binnen een veel kleinere cirkel
het leven van een meisje. Ze is
niet trouw aan haar verloofde,
ze houdt van plezier, ze wil
graag de beker van het leven
tot op de bodem leegdrinken en
is zich helemaal niet bewust
van het naderende onweer. Het
gezin, waarin ze leeft, bestaat
uit mensen, die er een hekel aan
hebben verontrust te worden. Ze
hopen er maar het beste van. En
vermoeden niet, dat de bodem
waarop ze leven, van vulkanische
aard is.
5e laargang No- 36
Zaterdag 7 september 1957
(Van onze reisredacteur)
De rijke oogst
vruchtjes van de Chardonnay schep
pen de grote blanke Bourgognes, de
Cabernet loopt uit in de meest elegan
te, zachtroze Anjou's. Er is ook de
strikt verboden vrucht, de Noah. Hij
brengt de verziekende wijn voort, die
met zijn kwade ethers drieduizend
mensen in een dorpje bij Niort tot een
vreemde half-gelukzalige krankzinnig
heid heeft gebracht.
Biddende wijnboer
Tenslotte is er de „Vigneron", de
wijnboer. Onverschillig of hij in de
Bordeaux een chateau van wereld
naam beheert, ergens in de Midi op
het randje van het bestaansminimum
balanceert, of in de Bourgogne uit an
derhalve hectare de purperen glorie
van de Cöte de Nuits schildert, hij
moet dag in, dag uit, waakzaam zijn
voor de zeventien ziektes, die zijn ran
ken bedreigen. Hij begint al in ja
nuari te snoeien. Alleen jonge takken
aan de oude voet geven druiven.
Voor de ordinaire geldt de taille
longue", want Frankrijk heeft dorst.
Voor de klassewijnen wordt kort ge
snoeid. Het rendement per hectare
heeft zijn limiet, evenals de „cépage"
bij wet voorgeschreven, wil de wijn
zijn naam mogen dragen. Maar hoe
hij ook snoeit, iedere tak vraagt
van de wijnboer snel handelen, aparte
overdenking. In de seconde, die vooraf
gaat aan het sluiten van de snoei-
schaar, overweegt de vigneron leeftijd,
dichtheid, vorige oogsten, ziektes en
weersomstandigheden. De wijnboer
moet enten, planten, grond bewerken,
wieden, spuiten en opbinden eer hij
kan oogsten.
En 's nachts heeft hij te bidden, dat
er de volgende dag weer zon zal zijn,
dat de herfsthagel niet zijn volle tros
sen stuk zal ranselen, dat 's winters
zijn planten niet zullen bevriezen en
dat de lentevorst niet de prille loten
dood zal bijten.
Een ramp
Dat gebed wordt niet altijd ver
hoord. De vorst van februari 1956
bracht hele gebieden aan de rand van
de afgrond. Het ergste werd de Pome
rol getroffen. Maar in de geteisterde*
gaarden, waar lange rijen zwarte
knoestige voeten, die nooit meer
vruchten zullen dragen, in de harde
grond stonden, waren de kleine boe
ren alweer bezig: wieden, ploegen,
herbeplanten. Zesduizend gulden per
hectare kost die herbeplanting. Vijf
jaar geen oogst. Pas over twintig jaar
de grote kwaliteit van weleer. „Faut
„bien continuer", men moet wel door
gaan zegt de tanige boer in zijn blau
we kiel, „Hort schimmel, een volgen
de rij".
Vasthoudend werkt de „vigneron"
aan de vervulling van zijn leven: wijn
maken, goede wijn. Zo zwoegt hjj
voort tot de vroege herfstdag van de
„vendanges", waarop duizenden han
den de trossen Iosgrissen en in het
gistend sap de wijn geboren wordt.
Beslissend moment: de snoeischaar toomt de
onstuimigheid van de wijnrank
Het weer maakt of kraakt Franse wijnboer
Wat maakt dan de wijn, de echte, die over het skelet van zijn che
mische formule de s-pieren draagt van een Bourgogne, de speelse ziel
heeft van een kleine edelman uit de Anjou, de kalme subtiliteit van de
Bordeaux of de zonnige openhartigheid van de zuiderling uit de Midi?
Het antwoord op die vraag behelst een scheppingsgeschiedenis in het
klein.
Zon onmisbaar
Die zon dan moet schijnen uit de
geweldige hemel, die over de glooiende
gaarden van Frankrijks ruimten staat.
De grond mag het eindeloos palet van
karakteristieke smaken helpen schep
pen, de zon heeft iedere wijnrank
nodig, op de vlakten van de Midi en
de Bordeaux en op de heuvels van
Frankrijks wijnrivieren, waar de wijn
de oostelijke hellingen zoekt om het
eerste licht te vergaren en zich te be
schermen tegen de rauwheid, van het
weer.
Aan water heeft de wijnrank net
zon hekel als de wijnboer.
Nogmaals spreekt de natuur een be
slissend woord in de „cépage", de fa
milie waartoe de druif behoort.
Er zijn er teveel om op te noemen.
Zuiver Franse bestaan er. sinds de
phylloxera, een uit Amerika overge
komen insekt, in het laatst van de vo
rige eeuw vrijwel alle Franse wijn-
Meer zon-geeft meer
suiker-meer alcohol
Ten eerste is daar de grond, door
gaans sober, zelfs arm, de slanke
wijnrank is een asceet, verdraagt geen
vette rijkdom. In de zandige grond
van de Gironde-monding geeft het si
licium de finesse aan de Bordeaux.
Een kleine hoeveelheid klei verstrekt
extra-potigheid aan de geringere en-
tre-deux-mers. De kalk in de Bour
gondische heuvelrijen sterkt de bot
ten, die het breedgeschouderd lichaam
van de Bourgognes moeten torsen. De
kiezels, waaruit de wijnranken van de
Chateau Neuf-du-Pape opschieten, re-
I flecteren het zonlicht ook naar de
I trossen, die schuil gaan achter het ge-
bladerte. Meer zon, meer suiker. Meer
suiker, meer alcohol. Vandaar de ge
peperde hartstocht van deze storm-
I achtige minnaar uit Avignon.
staaf ijzer in de hand houdt. Zij heeft
met succes de vuurproef doorstaan.
Hierdoor wenste zij de onschuld van
haar man te bewijzen. Op de achter
grond van het schilderij ziet men de
brandstapel, waarop de meinedige Kei
zerin wordt verbrand, overigens op be
vel van haar gemaal, de Keizer. In
1827 werd het schilderij verkocht aan
Koning Willem I der Nederlanden en
in 1856 werd het via de Nederlandse
kunsthandelaar Nieuwenhuis opnieuw
aan de Belgische Staat verkocht. Se
dertdien is het steeds eigendom ge
weest van het Brussels Museum voor
Schone Kunsten.
In het laboratorium van prof. Coo-
remans, die tot directeur van het Ko
ninklijk Instituut voor het Kunstpatri
monium werd bevorderd, en die tegen
eind 1959 een geheel modern gebouw
krijgt, zagen wjj de vergevorderde res
tauratiewerkzaamheden van het be
roemde doek van Jeroen Bosch: „De
Kruisdraging". Ook doeken van onbe
kende meesters uit de kathedralen van
Luik en van Nijvel zijn in het labora
torium van prof. Cooremans gearri
veerd en worden gerestaureerd on
danks het feit, dat zij soms in een zeer
gehavende toestand verkeren. Uit ab
dijen, kloosters en kerkgemeenschap
pen komen thans allerlei meesterwer
ken te voorschijn, waarvan sommige
niet eens in de meest uitgebreide
kunstcatalogi zijn vermeld! Ook mid
deleeuwse houten beelden worden op
het ogenblik in het laboratorium onder
handen genomen.
Paneel van het schilderij van Dirk
Bouts: De vuurproef.
De grote liefde van Marianne (III)
In 's lands hoofdstad heb ik eens een man
ontmoet, die wijn kon maken uit gras. Hij oogstte
de sprieten van dit nuttig gewas tussen de benen
van voetballende jongetjes op de speelweiden
van Amsterdam-West, voerde ze mee naar zijn
vijfde verdieping, perste ze uit, voegde er water
en suiker aan toe en liet het drabbig aftreksel
gisten. Op de etiketjes van de medicijnflesjes, die
hij met de aldus verkregen vloeistof vulde, schreef
hij ondervaard „Chablis" of „Sauternes", „Beaujo-
lais" of „Bordeaux".
Nu ik heb zijn „wijnen" geproefd. Zij bevestig
den ten volle mijn vermoeden, dat de enige weg
om gras genietbaar te maken via de spijsverte
ringsorganen van het rund loopt.
Wijn maken, de Amerikanen doen het ook en
lang niet slecht- In vermoedelijke afwachting van
een betere, grotere en goedkopere synthetische
druif, gebruiken zij er zelfs echte wijnranken voor.
Maar met de bescheidenheid, die hen zo siert.
adverteren zij: „Drinkt echte Amerikaanse Bour
gogne, hoedt U voor Franse namaak
Wijn makenhoe eenvoudig het is, heeft
Noach het eerst van allen ondervonden. Iedere
witgejaste chemicus kan het U met een paar
formules uitleggen en in een retort je voordoen:
gisting van druivesap, omzetting van suiker en
alcohol. Om een rode wijn te maken, laat men de
kleurstof bevattende schillen meegisten, voor een
witte laat men die schillen terzijde.
Klaar is Kees Zo'n wijn heeft dezelfde kleur
en hetzelfde alcoholpercentage als de Chateau
Lafitte-Rothschild, waar U f 25.de fles voor neer
telt. Alleen: in de paspoorten van twee meisjes kan
staan: ,blauwe ogen, blond haar, 1.70 meter lang,
gewicht 65 kilo, leeftijd 23 jaar." Nochthans kan
de ene er uit zien als een engel en de andere een
gezicht hebben om de hond mee bang te maken.
En het gaat er ook om hoe die 65 kilo verdeeld
zijn.
gaarden vernietigde, nauwelijks meer.
De remedie kwam ook uit Amerika:
men ent nu de Franse wijnranken op
de robustere Amerikaanse planten.
De „cépages" van de oceanen van ,,vin
ordinaire", gezonde, maar minder ver
fijnde bastaarden, voeren nu veelal
slechts nummers, men spreekt van „de
wijn die zijn naam niet durft te zeg
gen". Maar die van de klassewijnen
dragen trots op hun eigen karakter:
de Grenache geeft de pepersmaak aan
de Chateau neuf-du-Pape, de Gamay
heeft het genoegen geheel alleen de
breed lachende Beaujolais te vervaar
digen. de volgekapte trossen van de
Pinot hebben de champagne op hun
erelijst staan, de ijverige gouden
Onbekende meesterwerken uit kerken en
kloosters ivorden onder handen genomen
(Van onze Brusselse correspondent)
De in Haarlem geboren Dirk Bouts, die te Leuven een van de
grote schilders van de Vlaamse school werd, is o.m. beroemd door
het mooie doek, dat hij in opdracht van het stadsbestuur van Leuven
schilderde: „De gerechtigheid van Keizer Otto".
Het doek was, zoals men zegt, door de tand des tijds aangetast
en werd ons dezer dagen door prof. Paul Cooremans, directeur van
het laboratorium der Belgische musea getoond. Het is door de restau
rateur Philippo, door prof. Cooremans en zijn medewerkers-chemici
gerestaureerd. Thans schittert het opnieuw in alle felheid van zijn
kleuren, want Dirk Bouts was een merkwaardig colorist. Dit is het
resultaat van een door prof. Cooremans zelf ontworpen procédé met
lijm, kalk en de traditionele bewerking met was.
mtAnA/lA geëxposeerd, is het verhaal van de
JMgen proceac meinedige echtgenote van de Keizer.
De Keizerin trachtte namelijk een
De beide panelen: „De onthoofding" graaf van het hof te verleiden, die
en ,,De vuurproef", zijn werkelijk op echter niet inging op die voorstellen,
een merkwaardige manier tot nieuw Na de terugkeer van de Keizer wordt
leven gekomen. Het schilderij, dat op de graaf door de Keizerin beschuldigd
een grote Dirk Bouts-tentoonstelling en men ziet op het eerste planeel, hoe
op 12 november te Brussel zal worden de graaf door de beul wordt onthoofd.
mmmOp het tweede paneel ziet men de
echtgenote van de graaf, knielend voor
de Keizer, terwijl zij een gloeiende
Tanig en vasthoudend: de Franse wijnboer
