SHAKESPEARE VOND 40 JAAR GELEDEN
EEN LONDENS TEHUIS IN THE OLD VIC
Jonge gierzwaluwen
Aanvankelijk bestemd voor vermaak
met koffie en krentenbrood
ZATERDAG 10 AUGUSTUS WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 4|
Kijkjes in de Natuur
In een weinig aanzienlijke
wijk van Londen staat, ten zui
den van de Theems, een der
bekendste schouwburgen ter we
reld, namelijk het Old Vic
Theater, gebouwd in 1817, en
thans een trefpunt van bewon
deraars en vrienden van Enge-
lands beroemdste toneelschrij
ver, William Shakespeare.
Koningin Elizabeth en Prins Philip van Engeland bezoeken een gala-voorstelling- Hier ziet men ze in gesprek met twee hoofd
figuren uit het Shakespeare-repertoire: Leo Genn (als Èuckingham) en Paul Rogers (Hendrik VIII)
Lilian Baylis,
iclealiste, koos begaafde helpers
(Bijzondere medewerking)
De twee meest op de voorgrond tredende figuren in de (zakelijke)
geschiedenis van het Old Vic Theatre waren beiden vrouwen. De
eerste en oudste heette Emma Cons. Emma was een typische verte
genwoordigster van de groep der negentiende „wereldverbeteraars",
die de overtuiging hadden, dat een „gezuiverde" vorm van ontspan
ning met koffie en krentenbroodjes als versnaperingen de men
sen zou weerhouden van kroegbezoek en drankmisbruik. Daarom
kocht Emma, met financiële steun van een aantal filantropen-met
fortuin, in 1880 de „Royal Victoria Music Hall" (die ruim zestig jaar
eerder gebouwd was en aanvankelijk Royal Coburg Theater heette).
Zij begon met het publiek „fatsoenlijke" variété-nummers, zowel als
lezingen en voordrachten te bieden. Zeer duidelijk kwamen haar
mentaliteit en streven tot uiting, toen zij het theater een nieuwe naam
gaf en het noemde „Royal Victoria Coffee Music Hall". Op het
woordje „koffie" viel de nadruk, want de drankbestrijding zat Emma
Cons in het bloed. De naam was echter veel te lang om praktisch
of gezellig te zijn. Daarom ging het publiek er vrij snel toe over om
gemoedelijk te praten over de „Old Vic". Toen deze naam eenmaal
burgerrecht had verkregen, achtte Emma Cons het tijdstip gekomen
om de leiding van het etablissement aan iemand anders over te
dragen.
Old Vic in luttele jaren de roep van
een uitstekend „Shakespeare-theater"
te zijn. De acteurs en actrices speel
den voortreffelijk samen. Geen hun
ner fungeerde als ..ster". In 1914
kwam het tot de oprichting van een
Old Vic's Shakespeare Gezelschap, en
zo hoog stond dit weldra in de toneel
wereld aangeschreven, dat acteurs
van internationale vermaardheid het
als een eer beschouwden om uitgeno
digd te worden toe te treden tot het
gezelschap van Miss Baylis. al bedroeg
hun gage dan ook maar een deel van
wat zij in een der dure Londense
schouwburgen hadden kunnen bedin
gen.
In 1931 verplaatste Lilian Baylis al
les wat met opera te maken had van
de Old Vic naar het. eveneens onder
haar leiding staande. Sadler's Wells
Theater. Van die tijd af concentreer
de de Old Vic zich op het toneelspel
alleen.
SHAKESPEARE WON
DIE „iemand anders" was ook een
vrouw, namelijk Emma's nichtje
Lilian Baylis. Evenals haar tan
te had Lilian kruisvaardersbloed in de
aderen, doch veel meer dan haar tan
te beschikte zij over praktische zin.
Toen zij enige tijd directrice van de
Old Vic was geweest, ging zij uitzien
naar een manier om een deel van het
geld terug te verdienen, dat zij door
de levering aan het publiek van „an
der gezond vermaak" had verloren.
Haar oog viel op William Shakespeare.
Men, beweerde destijds, dat Lilian
Baylis - grondlegster van de heden
daagse Shakespeare-traditie van de
Old Vic! - niets of nagenoeg niets
kende van de werken van Shake
speare. Maar zo zij al in litteraire
kennis misschien tekortschoot, stellig
beschikte zij wèl over de gave om de
juiste medewerkers te vinden om de
stukken van Shakespeare tot een suc
ces te maken.
Een reeks van uitstekende regisseurs
- Ben Greet, Robert Atkins èn Ty
rone Guthrie vooral - bezorgden de
DE OORLOG
Lilian baylis stierf m 1937. zij
maakte dus de oorlogservaringen
van de Old Vic niet mede. Stellig
zou zij zich over die ervaringen heb
ben verheugd. De directie van de
schouwburg werd geëvacueerd naar
een plaats in Noord-Engeland. Van
hier uit zond zij gezelschappen op
tournee naar diverse industriesteden,
waar de spelers steeds een warm. ja
een gretig onthaal vonden. Anderzijds
was de oorlog er oorzaak van. dat de
Old Vic tot (schijnbaar) gevaarlijke
hoogte opklom. In 1944 en volgende
jaren gaf het gezelschap gedenkwaar
dige voorstellingen in het „dure" New
Theatre in Londen's West End onder
leiding van geen minderen dan Lau
rence Olivier en Ralp Richardson. In
die tijd vroegen velen zich af. of de
Old Vic ooit weer met beide benen op
de grond zou komen te staan en of
het gezelschap ooit weer zou terugko
men naar zijn beschadigd oude tehuis
in Waterloo Road.
WEER THUIS
INDERDAAD waren de successen de
Old Vic niet in de bol geslagen. In
1950 ging het gezelschap de oude -
inmiddels gerestaureerde en deels ge
moderniseerde - schouwburg weer be
spelen. Aanvankelijk waren er nogal
strubbelingen. Deze leidden tot me
ningsverschillen en zelfs tot ontslag
aanvragen. Doch sedert enige tijd is
het weer pais en vree in de Old Vic
en weten we wat ons van dit beroem
de gezelschap te wachten staat. De
huidige directeur wil, dat het Old Vic-
theater wederom, als vroeger, is een
praktische opleidingsschool voor jonge
acteurs en actrices, die hun métier op
„harde manier" willen leren. Boven
dien werkt hij - vroeger was dat niet
steeds het geval - volgens repertoire,
zodat men, als men betrekkelijk kort
in Londen vertoeft, toch enige stukken
van Shakespeare kan gaan zien.
Ware Emma Cons nog in leven, dan
zou zij zich stellig in hoge mate ver
ontwaardigd tonen over het feit. dat
de jenever, waarvan zij haar publiek
wilde bevrijden, thans te koop is in
de bar van het theater. Deze bar is
een na-oorlogse nieuwigheiden
niemand heeft kritiek gegeven op die
nieuwigheid, ja, niemand heeft ook
maar een poging gedaan om voor de
denkbeelden van Emma Cons in het
krijt te treden.
Toch zijn er goede tradities uit Em
ma's tijd in zwang gebleven bij de Old
Vic. De directie van de „nieuwe" Old
Vic houdt namelijk de prijzen, net als
in Emma's tijd. zo laag mogelijk. Voor
70 cent kunt U op het schellinkje ge
nieten van de opvoering van Shake
speare's meesterwerken.
En het „ster-systeem" wordt ook he
den ten dagen nog uit den boze geacht
bij de Old Vic, hoeveel toneelsterren
er ook in de loop der jaren uit de
rijen van de acteurs in Waterloo Road
zijn voortgekomen.
(Nadruk verboden)
Het gezellige
interieur van
The Old Vic"
kleur, ze vliegen op warme zomerda
gen in troepjes achter elkaar aan en
scheren onder scherp getier in duize
lingwekkende vaart laag over de da
ken en de straten.
Op die lauwe zomeravonden hebt U
ze heel hoog boven U gezien tegen het
blauw van de hemel, waar ze nu eens
met snelle vleugelslag dan weer zei
lend hun eindeloze kringen schreven.
WAT die gierzwaluwen aangaat,
ze zijn voor mij altijd een
soort graadmeter voor de toe
stand van de zomer. Natte zomers le
veren altijd ontelbare te vroeg uit het
nest gekomen, dus verongelukte gier-
zwaluwtjes op. Komt zo'n jong ding
ongelukkig terecht, bijv. breekt het
een vlteugel. dan is er niets mee aan
te vangen. Een gierzwaluw, die niet
kan vliegen, is nu eenmaal een volko
men hopeloos geval. Maken ze een
goede buiklanding, liefst niet midden
op straat, dan zijn ze er evengoed nog
niet. Want gierzwaluwen worden al
leen in het nest door de ouden ver
zorgd. Wat goed uitvliegt, kan zich
onmiddellijk zelf redden, wat te vroeg
is moet onherroepelijk omkomen.
In de stad mijner inwoning geniet
ik de twijfelachtige reputatie, dat al
les, wat er aan half dode, aangereden
of door katten verminkte vogels wordt
gevonden, bij ons wordt gerepareerd
verzorgd en weer kant en klaar wordt
vrijgelaten. De werkelijkheid is iets
anders. Zeker, in de loop van jaren
'nebben inderdaad zeer vele dieren, en
niet alleen vogels, bij ons tijdelijk on
derdak gevonden en hebben we al
doende en proberende, met vallen en
opstaan mag ik wel zeggen, wat erva
ring opgedaan, maar wonderdokters
op dit speciale gebied zijn we niet.
Een door een kat stukgeknauwde
niemand thuis is, eenvoudig m'n tuii
binnenloopt, 'n hok openmaakt en e]
een vogel in zet en dan is de kou
af. Men neemt dan niet eens de moei
te, de volgende dag even iets van zie!
te laten horen. Als kinderen zo har
delen, kan ik dat wel begrijpen, hoe
wel zij toch ouders hebben, die hu
kroost een beetje goede manieren kun
nen bijbrengen. Trouwens, het kom
maar zelden voor, dat volwassenen
van wie ik een dier heb overgenomen
nog eens informeren,
LAAT nu niemand hieruit een ver
keerde conclusie trekken. Mij:
huis blijft open als we ongeluk
kige dieren kunnen helpen, en zeke:
als het een noodgeval betreft, maar e
zijn grenzen. Iedere zomer zitten w
tegen vakantietijd met een aanti
gierzwaluwen, soms weieens tien b.j
elkaar, ontzettende handenbinders, di
de hele lieve lange dag moeten wor
den verzorgd. Als ik 't niet doen kar
doet mijn vrouw het. De leefregel
voor gezonde gierzwaluwen zijn nie
zo moeilijk, maar de tijd van de nest
jongen nu al haast voorbij, dus ka:
ik beter volgend voorjaar tijdig nol
eens vertellen, hoe men er mee mof
omspringen.
Op 't ogenblik hebben we er no;
drie en het gaat prima. Het zijn aller
aardigste diertjes, waar je als pleeg
ouders op 't laatst zelfs van gaat hou
den.
De grootste meet nu al 16 cm vleu
gellengte, d.w.z. plm. 36 cm total
spanwijdte.
Nog twee weken en dan hoop ik
dat ze alle drie zonder mankeren c<
lucht in kunnen.
Ik kan me er nu al op verheugen)
SJOUKE VAN DER ZEf
ft
Buitenaanzicht van "The Old Vic"
Waterloo Road
Vandaag. 15 juli, meldt het
weerbericht regen, veranderlijke
bewolking en koel weer.
Vandaag zit de lucht al heel vroeg
potdicht, straks tegen 't middaguur
gaat het gordijn misschien even open.
Misschien ook niet en dan zullen de
sluizen eerst recht in actie komen.
Enfin, we hadden 't kunnen weten uit
de almanakken, die de hondsdagen
nauwkeurig hebben voorspeld.
De boeren zullen met deze regen wel
in hun schik zijn, als het niet te gek
wordt. Wat de vogelwereld betreft, die
zal van de weersverandering geen hin
der hebben. Het vogelbroed heeft wel
een bijzonder gunstige tijd achter de
rug. Al het jonge goed is in record
tijd grootgebracht, de merels zijn ze
ker al aan hun derde generatie bezig,
als ze er al niet mee klaar zijn. Ik
hoor tenminste in de tuin nog de be
kende vogelgeluiden van voedselbede-
lende jongen.
Voor de gierzwaluwen is deze voor
zomer wel zeer voorspoedig geweest.
Deze dieren houden nu eenmaal van
droogte en van warmte. In natte zo
mers komen de oudjes niet toe aan 't
jagen op vliegjes en muggen en dan
wordt het rumoerig onder de dakpan
nen in de slordige nesten. U kent ze
toch. de gierzwaluwen? Ze zijn eigen
lijk geen zwaluwen, maar dat doet er
nu niet toe. Zij zijn donkergrijs van
merel is niet meer te helpen, die gaa
bij mij net zo goed dood als bij eei
ander. Toch brengen de vriendelijk
mensen mij hun kreupele of half dod
vondelingen en dan denk ik vaak (e
ik zeg het ook wel): „waarom knap
pen zij dat karweitje zelf niet op?
Alle raad en alle inlichtingen kurme:
ze van me krijgen, maar probeer
zelf eens. Doe zelf eens een beet.
moeite, riskeer een beetje vuile bei
en verheug je erover, als straks al
moeite en alle zorg worden beloond.
DE goeden niet te na gesproke:
maar de mensen kunnen toe
wel bijzonder vreemd doen. He1
komt voor, dat zo'n vogelbrenger op
recht verbaasd is. ja zelfs een tikjj
verontwaardigd, als hij te hord
krijgt, dat we werkelijk „vol" zijn ej
dat we onmogelijk nog iets kunne:
aannemen. Als we dan uitleggen, hei
je met een beetje goeie wil, wat opo!'
fering. zo'n vogel zelf kunt voorthe!
pen, dan zien. ze zoveel beren op hu
weg. dat je al gauw zegt: „Nou. voor]
uit. geef maar hier", en dan gaat dj
brenger nog getroost en tevreden ova
z'n eigen barmhartigheid naar hui]
Van kinderen hoor ik nog al eens d
boodschap: „Van vader mag ik ha
vogeltje niet hebben" of „Moeder vr'.
geen rommel in huis hebben". Het a
zelfs zover gekomen, dat men, als ei
