f*aM£n?
Prognose en werkelijkheid in de
Nederlandse volkshuishouding
Overschat waarde statistische
voorspellingen niet
Toneelwereld bracht laatste
groet aan Louis Saalborn
dan NEUROTONIC
Churchill zal binnenkort weer
eens een politieke rede houden
Mineurstemming in vergadering
ziekenfondsen-federatie
96ste jaargang
Zaterdag 22 juni 1957
Derde blad no. 29167
(Van onze financiële medewerker)
Het zou In hoge mate onbillijk zijn de betekenis van de statistische wetenschap,
welke zich de laatste jaren in een zo snel tempo heeft ontwikkeld, voorbij te zien
of te onderschatten. Zowel wat nationaal en internationaal de gang van het eco
nomisch leven betreft, als ten aanzien van verschillende bedrijfstakken afzon
derlijk heeft men in het allengs verzamelde statistisch materiaal dikwijls een
waardevolle aanwijzing voor wat de toekomst kan brengen en de gedragslijn,
welke men voor die toekomst moet volgen. Ook hier geldt het oude adagium: in
in 't verleden ligt het heden, in het nu wat komen zal.
Het is vermoedelijk voor een niet gering deel aan de wetenschappelijke vast
stelling, ordening en beoordeling van cijfers en feiten uit het verleden te danken,
dat sinds het einde van de tweede wereldoorlog dreigende degressies (economische
inzinkingen) in hun aanvang tijdig konden worden onderkend en bestreden en in
hun doorwerking geremd, gelijk dit in 1951/52 en in mindere mate ook in het
tweede halfjaar van 1956 het geval is geweest. Een langzamerhand geperfec
tioneerde kennis van agrarische en industriële produktics, de werkgelegenheid in
binnen- en buitenland, de ontwikkeling van de buitenlandse handel, de nationale
besparingen, de betalingsbalans en talrijke andere gegevens van financiële en
economische aard, hebben het mogelijk gemaakt veelal tijdig maatregelen te
nemen om de ontwikkeling van het economische leven in een andere richting te
leiden en daardoor zware depressies of een ineenstorting te voorkomen.
gezegd, de bestedingen van particulie
ren en van de Overheid zijn van veel
groter invloed.
Voorspelling 1956 klopte
niet
In de V.S. waar men op dit gebied
het verst is gevorderd, wordt thans
meer dan S 7 miljard per jaar voor re
search uitgegeven. Ook grote bij ons
bekende internationale concerns als de
Koninklijke, de Unilever, Philips en de
AKU geven voor dat doel jaarlijks gro
te bedragen uit, hierin door de kleine-
te bedrijven zoveel mogelijk nagevolgd.
Ook op de regeringsbureaus is deze
statistische wetenschap de laatste ja
ren tot grote ontwikkeling gekomen en
reeds enige jaren wordt door het Cen
traal Planbureau aan de hand van cij
fers en feiten uit het recente verleden
een prognose gegeven voor het lopende
jaar. ditmaal op 13 juni j.l. gepubli
ceerd.
Wat het jaar 1956 betreft, worden
merendeels reeds bekende cijfers ver
meld. welke er nog eens aan herinneren
dat zich in dat jaar een sterke beste-
digsverruiming heeft voltrokken, moge
lijk gemaakt door een aanzienlijke ver
hoging van het looninkomen (12 bij
een betrekkelijk stabiel prijspeil en door
een dalende spaarneiging. Uit een ver
gelijking van de thans vermelde cijfers
voor 1956 met die, welke een jaar tevo
ren werden geraamd, blijkt intussen wel
de betrekkelijke waarde wan de voor
spellingen, welke het Centraal Planbu
reau doet, want de toeneming van de
consumptieve uitgaven der bevolking is
groter, de uitvoer kleiner geweest dan
men begin 1956 meende te mogen ver
wachten, terwijl de voorraadvorming in
ons land in het afgelopen jaar dubbel
zo groot was. n.l. f. 1 miljard tegen een
raming van ruim f. Vz miljard, hetgeen
als bekend aan de Suezkanaalcrisis was
te wijten. De diepste oorzaak van het
teleurstellend verloop in 1956 was ech
ter dat bij een stijging van de totale
middelen van ruim f. 2'/2 miljard boven
de raming, de export beneden de ra
ming is gebleven, tengevolge waarvan,
zoals bekend is, de uitkomsten van de
betalingsbalans er geheel anders uit
zien dan in het Centraal Economisch
Plan voor dat jaar werden geraamd.
Dit was trouwens ook reeds in 1955 het
geval.
Bij een raming van het voordelig sal
do op de betalingsbalans van f. 1050
miljoen, was er in werkelijkheid op de
lopende rekening slechts een surplus
van f. 600 miljoen, terwijl voor 1956 bij
een geraamd overschot van f. 350 mil
joen, in werkelijkheid een tekort van
f. 600 miljoen is ontstaan.
Te royaal
Het feit dat in de prognose voor 1956
niettemin reeds op het verschijnsel van
de te sterk stijgende consumptie werd
gewezen, is overigens wel een duidelijke
aanwijzing voor het onjuiste, immers te
royale regeringsbeleid van het vorige
kabinet, dat ook in zijn laatste miljoe-
nenenota nog van een vrij groot opti
misme blijk gaf en daarop belasting
verlagingen en loonsverhogingen ba
seerde.
Het thans gepubliceerde Centraal
Economisch Plan is tamelijk pessimis
tisch en komt in zoverre minister Hof-
stra in het gevlij dat betwijfeld wordt
of de voorgenomen bestedingsbeperking
wel voldoende zal zijn om de gewenste
verhouding tussen uitgaven en ont
vangsten op de betalingsbalans te ver
krijgen.
Men weet dat de minister van Finan
ciën onlangs als zijn mening heeft uit
gesproken dat om onze positie in de rij
der handeldrijvende volken te kunnen
handhaven, een jaarlijks overschot op
de betalingsbalans van rond f. 600 mil
joen nodig is. In 1956 zijn we dus f. 1.2
miljard beneden dat streefcijfer geble
ven en het is de vraag hoe die beta
lingsbalans zich, onder invloed van de
bestedingsbeperking, zal ontwikkelen.
Het Centraal Planbureau meent dat het
tekort in het lopende jaar tot ca. f. 200
miljoen zal kunnen teruglopen, echter
voornamelijk door een teruggang van de
voorraadvorming. welke zoals gezegd, in
1956 f. 1 miljard heeft bedragen en die
voor 1957 op f.350 miljoen wordt aan
genomen. Het is mogelijk dat inder
daad de verminderde voorraadvorming
op de betalingsbalans een zo gunstige
invloed zal hebben, ook al zal dit
slechts tijdelijk zijn, omdat tenslotte de
voorraden weer moeten worden aange
vuld. Van groter belang is echter of de
particuliere besparingen, welke meer
dan 65 van de totale middelen bedra
gen, dermate kunnen worden terugge
drongen dat daardoor weer een meer
gezonde verhouding op de betalingsba
lans ontstaat.
Investeringen blijven achter
In dit verband is van betekenis dat
volgens het Planbureau de prijsindex
van het levensonderhoud in 1957 een
jaargemiddelde zal bereiken dat 4% a
516 hoger ligt dan in 1956, als ten
minste de gemiddelde loonstijging van
1956 op 1957 tot 6.7 beperkt blijft en
de loonsverhogingen voor slechts 1.8 Ge
worden doorberekend. Het is wel te ver
wachten dat de investeringen der be
drijven in het lopende jaar bij die van
1956 ten achter zullen blijven - hetgeen
in bepaalde gevallen zeker niet als een
voordeel kan worden gezien -, maar, als
Er kan voorts aan worden herinnerd
dat minister Hofstra onlangs het tekort
op de betalingsbalans voor de eerste
twee maanden van dit jaar reeds op
f. 200 miljoen heeft geraamd en als men
naar de cijfers van de buitenlandse
handel ziet, komt de twijfel aan de
juistheid van de door het Planbureau
gestelde prognose boven. Want op de
betalingsbalans is het nadelig saldo van
de handelsbalans de grootste compo
nent. In 1956 bedroeg dit nadelig saldo
reeds f. 3 1/4 miljard, doordat de in
voer in veel sterkere mate steeg dan de
uitvoer. Wat 1957 betreft, het Planbu
reau raamt de invoer op f. 14.6 miljard,
maar in de eerst vier maanden heeft ze
reeds f. 5.2 miljard bedragen, waardoor
het nadelig saldo voor deze vier maan
den tot ca. f. 1 y2 miljard is gestegen, op
basis waarvan voor het gehele jaar een
nadelig verschil van f. 4'/2 miljard zou
ontstaan, terwijl het Planbureau dit op
f. 2 3/4 miljard raamt.
Groot pessimisme
Zoals uit de jongste uitlatingen van
minister Hofstra is gebleken, is deze
dan ook voor de gang van zaken in het
lopende jaar uitermate pessimistisch,
ook omdat het tekort op de staatsbegro
ting veel groter zal zijn dan in de mil
joenennota werd geraamd, zodat de be
windsman reeds nieuwe belastingverho
gingen in uitzicht heeft gesteld. Men
zal. als gezegd, de mogelijkheid open
moeten houden dat door de bestedings
beperking van bedrijven en particulie
ren - de overheid kan volgens de mi
nister hieraan slechts in zeer geringe
mate meedoen - allengs een betere ver
houding tussen invoer en uitvoer zal
ontstaan.
Maar als men uit de cijfers inzake
huurverhoging en looncompensatie de
conclusie moet trekken, zoals ook de
Raad van Bestuur in Arbeidszaken
heeft gedaan, dat daardoor een over
compensatie van f. 132 miljoen zal
plaatsvinden, gaat men opnieuw aan de
voorspellingen van het Planbureau ten
aanzien van de betalingsbalans twijfe
len.
Deze twijfel leidt er toe dat met een
verdere inflatie rekening wordt gehou
den. De minister van Financiën heeft
trouwens zelf als zijn mening uitgespro
ken dat de staatsuitgaven vooreerst nog
voor een belangrijk deel met inflatoire
middelen zullen moeten worden gefi
nancierd.
De in ons vorig artikel geconstateer
de grotere belangstelling van de beleg
ger voor aandelen, met name voor die
van de grotere ondernemingen, vindt
hierin - en vermoedelijk terecht - haar
voornaamste oorzaak.
ROTTERDAMSE MOLEN AFGEBRAND
Rotterdam is opnieuw een molen ar
mer geworden. De molen „De Schulp"
van de graan- en veevoederhandel C. en
J. Treurniet en eigendom van L. Schulp,
is vannacht een prooi der vlammen ge
worden. Hij stond langs de Schie. aan
de Delfshavensekade, maar was sinds
lang van zyn wieken ontdaan en werd
nog slechts elektrisch gedreven.
Bijslag voor bijna
twee miljoen kinderen
Tegen het eind van dit jaar zal het
aantal kinderen, waarvoor kinderbijslag
wordt uitgekeerd, bijna 1.930.000 be
dragen. Het uitkeringsbedrag over 1958
zal ruim 400 miljoen gulden belopen.
In A'damse Schouwburg
In de tot chapelle ardente ingerichte
rotonde van de Stadsschouwburg te Am
sterdam heeft de Nederlandse toneel
wereld gisteren afscheid genomen van
de toneelspeler Louis Saalborn, die in
de nacht van maandag op dinsdag j.l.
op 66-jarige leeftijd in zijn woning te
Amsterdam is overleden.
De baar en de vloer van de chapelle
ardente gingen schuil onder een schat
van bloemen, afkomstig van vele Ne
derlandse toneelgezelschappen, de di
rectie van de Stadsschouwburg, de Ne
derlandse Opera en vrienden en bewon
deraars van de overleden acteur.
De dodenwacht bij de baar was be
trokken door Hans Culeman, Peter
Aryans, Sacco van der Made en Detlev
Pols. De heer D. A. M. Binnendijk als
vertegenwoordiger van het gemeentebe
stuur, dr. W. Pos, directeur van de To
neelschool in de hoofdstad, waaraan de
thans overledene als docent verbonden
is geweest, Johan de Meester, directeur
van de Nederlandse Comedie, Mien Duy-
Advertentle
Bereidt U zich voor op het
hei preparaat, dat
Uw zenuwen niet verdooft
maer van Twist, Jan Teulings, direc
teur van het Rotterdams Toneel, Ben
Groeneveld, J. de Fourny van het Ne
derlands Theatercentrum, Ben Groenier.
directeur van de Arnhemse Toneelschool
en vele collegae-kunstenaars behoorden
tot de tallozen, die Louis Saalborn een
laatste groet brachten.
Nadat de rouwstoet zich van de Stads
schouwburg naar de Nieuwe Oosterbe
graafplaats had begeven, werd in de
aula het woord gevoerd door wethouder
mr. A. de Roos, die het heengaan van
Louis Saalborn als een groot verlies
voor de hoofdstad beschouwde.
De heer H. A. M. Zoetmulder, voor
zitter van de stichting „Het Zuidelijk
Toneel" roemde de overledene als een
i groot kunstenaar, die Nederland veel
schoons heeft gegeven.
Albert van Dalsum schetste Louis
Saalborn als een acteur van zeldzaam
formaat en als een universeel mens. die
er in slaagde op onnavolgbare wijze
mensen uit te beelden.
Een broer van de overledene, de heer
A.. Saalborn, dankte voor de belang
stelling, die toneelminnend Nederland
heeft getoond voor deze toneelspeler, bij
wie de technische volmaaktheid gepaard
ging met grote wijsheid en liefdevolle
menselijkheid.
maar Uw geest helder houdt.
Invoersaldo van vijf maanden
bijna twee miljard gulden
Volgens de door het Centraal Bureau
voor de Statistiek samengestelde voor
lopige gegevens, bedroeg de waarde van
de invoer in mei 1957 f. 1.445 miljoen
(april f. 1.130 miljoen), terwijl voor een
waarde van f.994 miljoen (april f.848
miljoen) werd uitgevoerd.
Het dekkingspercentage bedroeg 69
(v. m. 75).
De toeneming van de invoer was in
mei ten opzichte van mei 1956 het
vijfvoudige van die van de uitvoer, nl.
309 miljoen gld., tegenover 61 miljoen
gld. een jaar geleden.
Het invoersaldo bedraagt over de
eerste vijf maanden van dit jaar 1.925
miljoen gulden, ofwel 815 miljoen meer
dan in de overeenkomstige periode van
1956.
Geschenk voor Marijke
Dezer dagen werd door een groep
leden van de Nederlandse vereniging
.Prinses Marijke" uit Bonn tijdens een
tweedaagsverblijf in Nederland een ge
schenk aangeboden aan Prinses Marijke.
Dit geschenk bestond, behalve uit een
doos chocolade voor de Prinses, op ver
zoek van H. M. de Koningin uit een
gift, bestemd voor de stichting „Het
Vierde Prinsenkind". Zoals bekend ver-
Voor liet eerst sinds zijn aftreden
Sommigen verwachten zijn heengaan uit
lagerhuismaar dat is onwaarschijnlijk
Geruchten over intrede van
Eden in het Hogerhuis
(Van onze correspondent ln Londen)
Sir Winston Churchill, die in novem
ber 83 jaar wordt, zal binnenkort voor
de eerste maal na zijn aftreden (nu
twee jaar geleden) een politieke rede
houden, n.l. op 6 juli in zyn kiesdistrict
Woodford, in Essex. Sommigen vragen
zich nu af of Churchill zyn heengaan
uit het Lagerhuis zal aankondigen. Tot
dusver heeft hy geen enkele belangrijke
vergadering overgeslagen (tenminste als
hij zich niet in Zuid-Frankrijk bevond),
maar hy is er slechts luisteraar.
Churchill zal thans spreken op het
jaarlijkse tuinfeest van de plaatselijke
partij in Woodford. Erg waarschijnlijk
is het echter niet, dat hij een dergelyke
gelegenheid gebruiken zal voor het af-
rimaciiMiiu cjuiiiö uct^ciiu vei-igeiegei
zorgt deze stichting vakantiekampen I leggen van een belangrijke verklaring
voor minder valide kinderen. I betreffende zyn politieke toekomst. In
feite bevindt hij zich reeds in ruste, hoe
wel hij onlangs by uitzondering nog een
massale bijeenkomst heeft geleid.
Voor de benoeming van Macmillan als
premier werd hij door Koningin Eliza
beth geraadpleegd. Maar mogelijk was
zulks ook gebeurd indien hij zich al
definitief uit de politiek had terugge
trokken.
Velen menen, dat Churchill pas tegen
de volgende algemene verkiezingen,
welke waarschijnlijk over twee jaar zul
len worden gehouden, uit het Lagerhuis
zal verdwijnen. Het Lagerhuis heeft voor
hem altijd zijn ziel en zijn leven bete
kend. Hij gebruikt het parlement echter
meer als een club, waar hy zijn oude
vrienden ontmoet. Wanneer de oude
Churchill, bleek en met gebogen hoofd,
even voor een debat zoals nog zo
vaak gebeurt komt binnen schuiven
(zyn loop is al lange tyd onzeker, maar
niemand begeleidt hem naar zijn hoek-
plaats in het verlengde van de rege-
ringsbank) dan gaat er nog altijd een
schok door de Kamer. Iedereen voelt,
dat het debat nog belangrijkker is dan
men meende en degenen, die neiging
vertonen om zich in andere delen van
het gebouw terug te trekken, blijven,
omdat ook Churchill op zijn post is.
Verwacht wordt, dat Churchill in
Woodford commentaar zal leveren op
de wereldsituatie, speciaal in het licht
van de besprekingen in de subcommissie
voqr ontwapening der Verenigde Naties
in Londen, die thans optimistischer be
oordeeld worden dan lange tijd het ge
val was.
Churchill is ook van plan Sir Anthony
Eden in diens landhuisje in Wiltshire te
bezoeken. Woensdag is Macmillan drie
uur by zijn voorganger geweest, die de
premier bij het vertrek tot aan het tuin
hek begeleidde. Eden zag er vry monter
uit, doch zal nog geruime tijd rust moe
ten houden.
Alle voorspellingen, dat Macmillan
Eden in de adelstand wil doen verhef
fen om hem in de gelegenheid te stellen
Bemanning van Algerijns
wapenschip veroordeeld
Een Franse krijgsraad heeft gisteren
in Oran de Soedanese eigenaar van de
vroegere mijnenveger Athos, die vorig
jaar oktober met een lading Egyptische
wapens voor de Algerijnse opstandelin
gen door een Frans oorlogsschip werd
onderschept, veroordeeld tot tien jaar
gevangenisstraf.
Een Libisch bemanningslid kreeg één
jaar en vijf Algerijnse passagiers wer
den tot dwangarbeid, variërend van vijf
tot twintig jaar, veroordeeld. De Marok
kaanse steward werd vrijgesproken.
De Griekse kapitein van de Athos en
twee andere bemanningsleden een
Griek en een Duitser zijn niet ver
volgd.
Advertentie
KANTOORMACHINES
h>Rmm£ni£
Haarlemmerstraat 184
Telef. 21400
Beginselkwestie.
Het Amerikaanse echtpaar Hooper in
Manorville, dat vorige maand een vre
selijk etmaal heeft doorgemaakt toen
hun zevenjarige zoontje Benny beneden
in een smalle put, waarin hij al spelen
de gevallen was, bekneld zat, kreeg gis
teren een nieuwe schok: de doktersreke
ning ten bedrage van vijftienhonderd
dollar. De dokter verklaarde zelfs ge
rechtigd te zijn het dubbele bedrag te
declareren, daar hy in totaal honderd
uren bij Benny heeft doorgebracht, eerst
tijdens de reddingswerkzaamheden bij
de put (heel Amerika leefde mee) en
later in het ziekenhuis, waar de jongen
van zijn angstig avontuur bekwam. Zyn
tarief is dertig dollar per uur, zei hij.
De ouders van Benny zeggen deze
som niet te kunnen betalen. Zy hadden
wel van alle kanten giften gekregen,
maar tot een totaal van vierhonderd
dollar. De televisiemaatschappij, die
Benny voor de camera gebracht heeft,
betaalde met twee cheques van elk dui
zend dollar. Een daarvan is aangeboden
aan de brandweerlieden van Manorville
voor het door hen verrichtte reddings
werk en de andere duizend dollar zyn
voor Benny op de spaarbank gezet.
De dokter beschouwt de betaling van
zyn honorarium als een beginselkwestie.
Hy zegt geen vrijwilliger bij de redding
te zijn geweest maar door de politie te
zijn ontboden
lid te worden van het Hogerhuis, zijn
voorbarig. Indien hij al naar de Lords
zou gaan, zou hij vermoedelijk gewoon
fractielid worden, zonder enige rege
ringsfunctie, hoewel de conservatieven
na Salisbury's aftreden nog geen ge
schikte opvolger konden vinden. Gezien
Edens gezondheidstoestand, is het overi
gens nog te vroeg een beslissing hier
over te verwachten.
Alles moet veranderen,
maar hoe
Bij de opening van de landelijke raad
van de Federatie van door Verzekerden
en Medewerkers bestuurde Ziekenfond
sen (V.M.Z.), vandaag in Utrecht ge
houden, kon de voorzitter, de arts A. van
Leusen, weinig opgewekte geluiden laten
horen.
I Deze mineur-stemming achtte hij ge
rechtvaardigd door het feit. dat allen
het er over eens zyn, dat er iets moet
veranderen, maar dat er zelfs op geen
onderdeel eensgezindheid van mening
bestaat op welke wijze het moet veran
deren. Dit geldt z.i. voor de verhoudin
gen tussen ziekenfondsen en overheid,
tussen de ziekenfondsorganisaties onder
ling en tussen de medewerkers en zie
kenfondsen en tussen fondsen en zie
kenhuizen.
Als we naar een uitgangspunt zoeken
waarop we grotere eensgezindheid zou
den kunnen bouwen dan vinden we dit
niet alleen in de negatieve overeenstem
ming „dat het bestaande tekortkomin
gen vertoont" maar ook in een vrijwel
eensgezinde opvatting over hetgeen
eigenlyk moest worden bereikt.
Dit doel omschreef spreker als volgt
Minister Zijlstra. die gisteren in
de Amsterdamse Apollohat de ten
toonstelling „Amsterdam Diaman-
tenstad" opende, tijdens de rond
gang. terwijl hij onder een micro
scoop een aantal diamanten bekijkt.
de vrijheid van het individu en per
soonlijke verantwoordelijkheid worden
bewaard.
Ten derde: een samenwerking tussen
verzekerden en medewerkers, geba
seerd op onderling vertrouwen in de
erkenning dat er in groter verband
gezien feitelijk geen belangentegen
stellingen bestaan.
De V.M.Z.-voorzitter, die uitvoerig de
mislukte fusiepogingen op ziekenfonds-
gebied besprak, betreurde het. dat de
bezwaren die in eigen kringen en van
buiten de federatie, met name door de
Kon. Ned. My tot Bevordering van de
Geneeskunst, aangevoerd tegen de voor
gestelde fusie-richtlijnen, slechts kri-
tisch-afwijzend zijn zonder enige aan
wijzing hoe dan wel iets in deze richting
te realiseren is.
Over het conflict met de tandartsen
wilde de voorzitter met nadruk vast
stellen, dat de V.M.Z. het conflict diep
betreurt en meent, dat het rampzalige
dreigingen bevat voor de zelfstandig
heid van de ziekenfondsen, voor de
beroepsvryheid der medewerkers en
niet in het minst voor de gezondheids
verzorging van de verzekerden.
De VM.Z. blijft de arbitrage zien als
een noodoplossing, die eerst aan de orde
Ten eerste: een duidelijker afgrenzing dient te komen als alle andere moge
van wat tot het zelf-bestuur van het
ziekenfonds behoort en wat niet.
Ten tweede: een financierings-systeem
waarbij premiehoogte niet boven de
draagkracht van grote bevolkingsgroe
pen gaat en zo enigszins mogelijk toch
lijkheden uitgeput zijn .Van dit laatste
was de voorzitter niet overtuigd. Boven
dien is z.i. intussen wel gebleken, dat het i
zeer moeilijk is om zelfs over de arbi- I
trage-procedure tot overeenstemming te
geraken.
fit-?* Vpi
gestoofd Qpcoo^bud of
verbtand bég&mun we
dm z&rrvtxsn week.
Hei: budse tljcsd Wl
wacme da^ o? flcLamse
bosboom.
We zotkkn Het allemaal
ztin beetje op cf in bet
Wfldb<tX o o
Leidse Duinwater -
Maatschappij Caueede
2.0.718kub.vuè&x waiet
~~^VTT7r~'
ftu&sksckooi fUj.vooe
TÓonkumt qaj qtólaa^de
euncUatvoecin^
(H wet at een eckte week
om. h. y*s ueceniqaaq
op te ïcda.ten
