Bewogen historie van oud gebouw
in de Lakenhal in beeld gebracht
„Fare Jacobsgasthuis tot Lodewijkskerk"
Onverbrekelijk verbonden met de
geschiedenis van oude stadskern
Vrolijk feest van Leidse jeugd
Geschenken voor Speeltuinver.
,Om de Doorbraak"
96ste jaargang
Maandag 17 juni 1957
Tweede blad no. 29162
„De consecratie van de Lodewijkskerk, die morgen plaats heeft, is
een feit van stedelijke betekenis". Tot deze conclusie kwamen zowel
de heer J. N. van Wessem, directeur van het Stedelijk Museum „De
Lakenhal" als de burgemeester van Leiden, jhr. mr. F. H. van Kinschot
zaterdagmiddag bij de opening van de tentoonstelling „Van Sint
Jacobsgasthuis tot Lodewijkskerk", welke ter gelegenheid van deze
bijzondere gebeurtenis tot 25 juni in „De Lakenhal" wordt gehouden.
Buiskruitramp
Tentoonstelling door
burgemeester geopend
De eerste burger van de Sleutel
stad gaf een nadere explicatie. Het
oude gedeelte van Leiden, dat be
grensd ivordt door de Rijnmond, de
Nieuwe Rijn, de Apothekersdijk, het
Rapenburg en het Steenschuur, ver
tegenwoordigt een stuk historie. Het
is de oude stad, waar Leiden verder
uit gegroeid is. Daarom verheugde
hij er zich bijzonder over, dat deze
stadskerk, dat bescheiden kapelletje,
na zijn restauratie is gekomen tot
ongekende glorie. „Mijn hart gaat
hardnekkig heb gevochten voor een
daarbij open. Men weet, dat ik
herstel van het Gravensteen. Ik ben
erg blij, dat mijn tweede hartewens,
een herstel van de Lodewijkskerk
nu realiteit wordt".
De opening door de burgemeester werd
ingeleid door de heer Van Wessem, die
eveneens meende van een feit van ste
delijke betekenis te kunnen spreken, te
meer daar in de eerste plaats de hoog
ste stedelijke autoriteiten zich bereid
had verklaard deze tentoonstelling te
openen en bovendien omdat deze ten
toonstelling zo'n grote medewerking
heeft mogen ondervinden van het ge
meente-archief, waarvan vooral mej
mr. A. Versprille bergen werk heeft ver
zet.
Na deze openingsplechtigheid begaven
de genodigden, onder wie wy zagen:
wethouder L. Menken, mgr. Bekkers,
em. rector Sondaal, rector Vester,
deken Haring en vele burgerlijke, ker
kelijke autoriteiten, zich naar de Van
Mieriszaal om de rijke collectie, welke
bijeengebracht was, nader te aan
schouwen.
Interessant
Het gebouw, dat wegens zfjn consecra
tie morgen door mgr. Jansen, bisschop
van Rotterdam, thans in het middelpunt
van de belangstelling staat, heeft een
interessante en bewogen geschiedenis
achter de rug. Men moet vele eeuwen
terug, om precies te zijn, tot 1477, wan
neer men de grondslag wil vinden. In
dat jaar werd namelijk door de St.-
Jacobsbroederschap aan de Leidse vroed
schap toestemming gevraagd een gast
huis te vestigen. Drie maanden later
gaf de commandeur van de St.-Pleters-
kerk toestemming aan de broederschap
een altaar in haar huis aan het Steen-
schuur te plaatsen en er H. Missen te
doen lezen. Deze broederschap bestond
uit voormalige pelgrims naar Spanje.
In verschillende steden van het westelijk
deel van Europa vinden we gasthuizen
van deze broederschap. Het is vandaag
de dag echter nog een open vraag of
het gasthuis te Leiden ooit als zodanig
heeft dienst gedaan. Oude schryvers als
Orlers en Van Mieris trekken dit in
twfjfel. Het gasthuis is niet te beschou
wen als ziekenhuis, maar in de zuiverste
betekenis van het woord: „gast"-huis
een huis dus waar in dit geval pelgrims
naar Compostella een nachtelijk ver
blijf konden vinden. In 1547 is het ech
ter gedaan met de broederschap. Het
gebouw wordt wegens schulden toege
wezen aan de huiszittenmeesters van St.
Pieter. Zij zouden er hun residentie
vestigen.
Ook dit schijnt echter niet gebeurd te
zijn. In 1566 werd het gasthuis door de
Heilige Geestmeesters verkocht aan de
stad voor 400 pond. Het stadskoren werd
er in opgeslagen. Al na een jaar veran
dert het gebouw weer van bestemming.
Het wordt saaihal. De saainering werd
de voornaamste, de hoofdnering. De
lakens werden in de hal ter keuring ge
bracht en van een loodje voorzien. Daar
om werd de saaihal ook looihal ge
noemd. Maar na vele bloeiende jaren
ging ook deze nering kwijnen. Het
Drie personen ten nauwste betrok
ken bij de opening van de tentoon
stelling ..Van St. jacobsgasthuis
tot Lodewijkskerk" in de Lakenhal:
burgemeester jhr. mr. F. H. van
Kinschot, die de opening verrichtte,
mej. mr. A. Versprille van het ge
meente-archief. die zoveel gedaan
heeft om de rijke collectie in de Van
Mieriszaal bijeen te krijgen en hele
maal links deken Haring, die als
herder van de Lodewijksparochie
uiteraard de grootste belangstelling
heeft.
(Foto L./D. Van Vliet)
Franse regime kwam en bracht vele
zorgen, ook voor deze saaihal.
Tot plotseling Leiden werd opgeschrikt
door dat allernoodlottigste ongeval op
12 januari 1807; de buskruitramp. Het
gaf een belangrijke wending aan de
bestemming van dit gebouw. De rooms
katholieke gemeenschap in Leiden, ge
steund door Koning Lodewijk Napo
leon, verzocht aan het stedeljjk be
stuur de saaihal tot een r.-k. kerk te
mogen bestemmen. Hun bedehuis aan
de Appelmarkt was door de ramp
Honderden jongens en meisjes in actie
In het kader van de tweede lustrumviering van de Leidse Jeugd Actie werd
zaterdag op het LFC-terrein aan de Boshuizerkade een jeugdmiddag gehouden.
Een groot aantal groepen, die zich dikwyls in het openbaar bijzonder actief tonen,
had gevolg gegeven aan de uitnodiging van de lustrumcommissie om een en an
der voor de Leidse jeugd te demonstreren. Aan dit kinderfestyn, dat omstreeks
kwart voor vier een aanvang nam, ging een optocht vooraf.
State ntac Kt
voor automobilisten
MEN KAN OOK IN LEIDEN
STARTEN
De eerste vrije statenvergadering van
de Staten van Holland, op 19 Juli 1572
gehouden in de Statenzaal te Dordrecht,
wordt door velen gezien als de basis
voor het nationale bewust worden van
de Nederlanden.
Daarom geeft men aan de herdenking
van deze gedenkwaardige datum in Dor
drecht ieder jaar een feestelük tintje.
Voor de vierde maal is in de feestelijk
heden rond de „Hoffeesten" ook een
grote Statentocht voor auto's opgeno
men, georganiseerd door de Dordtse
Automobielclub „De Merweryders". Men
kan in deze toerrit zijn eigen route kie
zen, hetgeen betekent, dat men vanaf
des morgens 5 uur kan starten vanuit
een van de twaalf steden-bondgenoten:
Dordrecht, Gouda, Gorinchem, Oude
water, Leiden, Haarlem, Alkmaar, Me-
demblik, Enkhuizen, Hoorn, Edam en
Monnikkendam. Elk van deze plaatsen
heeft een controle waar de deelnemers
hun controlekaart moeten laten afstem
pelen en zij een aardig presentje zullen
ontvangen.
Men verwacht, dat aan deze toertocht
ongeveer 300 auto's zullen deelnemen. Er
vindt een défilé van de ryders plaats in
Edam, dat dit jaar de herdenking viert
van de 600ste verjaardag van haar
stadsrechten. In verband met deze fees
telijke intocht van rijders, is de enige
verplichting, die de chauffeurs op zich
nemen in de Statentocht, dat ze tussen
half tien en half elf by de controle te
Edam arriveren. De gemeente Edam
stelt de deelnemers een aardig aanden
ken in het vooruitzicht.
In afwijking van de gang van zaken
bij vorige Statentochten, kan men thans
starten in drie klassen: klasse A voor
het aandoen van alle 12 plaatsen met
finish te Dordrecht; klasse B voor het
aandoen van 6 plaatsen met finish te
Dordrecht en klasse C voor ryders van
boven het Noordzeekanaal. De laatsten
kunnen alle twaalf steden aandoen en
hebben als finish de stad Enkhuizen
aangewezen gekregen.
Ook het aantal mederijdende passa
giers is vrij, zodat men van de Staten
tocht een aardig vakantie-uitstapje kan
maken.
Het inschrijfgeld, groot f 5.50, moet
voldaan worden voor of op dinsdag 2
juli a.s., bij de plaatselijke Statentocht-
secretaris ,de heer D. C. J. Peijpe, plv.
dir. der V.V.V., Steenstraat lb te Leiden.
Intocht mgr. M. A. Jansen
Vanavond om zeven uur zal de bis
schop van Rotterdam, mgr. M. A. Jan
sen, die morgenochtend de Lodewijks
kerk zal consacreren, geestelijk worden
ingehaald op de Koepoortsbrug. Via de
Douzastraat en de Steenschuur rijdt de
bisschop naar de pastorie, waar de
Katholieke Harmonie hem een serenade
zal brengen. Op de patio wordt hij ver
welkomd door de heer F. C. de Hosson,
secretaris van het kerkbestuur.
GOUDEN DOCTORAAT
Woensdag is het 50 jaar geleden, dat
mr. G. van Leijden. wonende te Hil
versum. aan de Leidse Universiteit pro
moveerde tot doctor in de rechtsweten
schap.
Hobbelpaarden, klimrek
en korfbahnateriaal
Honderden jongens en meisjes verza
melden zich in de voormiddag op het
Pieterskerkhof om vervolgens via Dou
zastraat. de Herenstraat, de Zoeter-
woudseweg, de 5 Meilaan en de Boshui
zerkade naar het feestterrein te mar
cheren. De lange stoet bestond uit groe
pen van het Leidse jeugdwerk, die be
geleid werden door de korpsen van K.
en G., de NPV Band en de St. Paulus-
band. Een vrachtauto met daarop en
kele artiesten van Circus Knikkebeen
nam aan de optocht, die vanzelfspre
kend grote belangstelling trok, deel.
Mede dank zij de medewerking van de
politie had deze mars een vlot verloop
en behoefden dus ook de jongelui, die
reeds op het LFC-terrein aanwezig wa
ren niet al te lang te wachten op de
dingen die zouden gebeuren.
Na een kort welkomstwoord van de
heer H. Zunderman jr. in het bijzon
der gericht tot de afgevaardigden van
zusterorganisaties en die van de Leidse
Sportstichting opende K en G samen
met Jong K en G het programma. Dit
Chr. Tamboer- en Pij per korps neemt
in de rijen van de Leidse muziekkorp
sen een vooraanstaande plaats in en ge
niet nog steeds een grote populariteit.
Dat de duizenden, die ondanks de uit
zonderlijk hoge temperaturen op 't veld
aanwezig waren, van de verschillende
showmarsen genoten hebben spreekt
welhaast vanzelf. Alle K en G-ers
maakten dan ook een uiterst gediscipli
neerde indruk. Geheel iets anders was
het optreden van de gezamenlijke volks
dansgroepen. Op enthousiaste wijze
maakten zij voor deze vorm van gezel
lige vrije tijdsbesteding propaganda. Of
het nu „De Tovercirkel" (een Schotse
dans) of de Mexicaanse Wals was men
zou graag hebben willen meedansen
Tijdens het volksdansen gaven de
padvindsters en padvinders van het Ne
derlands Padvindsters Gilde, de Ned.
Gidsen Beweging, de Kath. Verkenners
en de Ned. Padvinders alleraardigste
demonstraties op velerlei gebied. Zeer
veel succes oogstten verder de jonge ar
tiesten van het kindercircus Knikkebeen
etn de jeugdruitersgroep van jkvr. Six-
ma. De Rolschaatsgroep „Hollandia"
uit Den Haag verleende op deze fees
telijke middag eveneens haar gewaar
deerde medewerking.
De meisjes lieten zich door de vrij
krachtige wind niet van de wijs bren
gen en brachten haar nummers met
veel plezier.
Afgezien van de warmte - de zon
scheen medogenloos fel op het open
veld - was het zowel voor jong als oud
een geslaagde middag.
Zij tot slot nog gemeld, dat ook wet
houder J. C. van Schaik van zijn be
langstelling blijk gaf op dit grote
jeugdfestijn.
zwaarder getroffen dan de saaibal en
niet behoorlijk meer te herstellen.
Een som van f. 37.000.werd uit de
staatskas voor restauratie beschikbaar
gesteld, later aangevuld met nog
f. 20.000. De Rotterdamse architect C. J.
F. Giudici, Italiaan van geboorte, kreeg
opdracht de saaihal te restaureren en
in te richten tot kerk.
Laatste historie
Ze werd gewijd aan de H. Lodewijk
(12261270), Koning van Frankrijk. Op
17 oktober 1809 werd de eerste H. Mis
gelezen door Bernardus Driessen, toen
tertijd pastoor te Voorschoten. Bernar
dus Ocke was de eerste pastoor. Hij had
zijn pastorie in het belendende huis, dat
In 1808 was aangekocht van mevr. wed.
mr. J. Th. Willerde Manoë. Zoals be
kend had op 12 juli 1953 de officiële af
kondiging plaats van de oprichting van
de Lodewijk-parochie door pastoor,
thans bisschop Jansen. De kerk werd
door het architectenbureau Van Oerle
en Schrama gerestaureerd, belangrijke
uitbreidingen hadden plaats om haar
geschikt te maken voor dekenale
parochiekerk van Leiden.
De tentoonstelling geeft nu een over
zicht van bovenvermelde geschiedenis.
Er bevinden zich inzendingen van het
gemeente-archief van Rotterdam, uit
de collectie van de Lodewijkskerk, van
het gemeente-archief van Leiden. De
universiteitsbibliotheek stond een
facsimile in kleuren af van het psalm
boek van de H. Lodewijk, dat rond het
jaar 1200 in handen was van Geoffrey
Plantagenet, aartsbisschop van York.
Wegens de uitzonderlijke kostbaarheid
van dit boek verlaat het anders nooit
de universiteitsbibliotheek. Zij, die ge
ïnteresseerd zijn de bewogen historie
van dit oude gebouw, dat zo nauw
verweven is met de geschiedenis van
de Leidse stadskern, zullen ongetwij
feld vreugde aan deze met zorg samen
gestelde collectie beleven.
In de prachtig bezette Stadsgehoor
zaal is zaterdagavond het eerste lustrum
van de Leidse Speeltuinvereniging „Om
de Doorbraak" feestelijk herdacht. Een
herdenking, welke tevens werd bijge
woond door de heer Vijlbrief van de
Ned. Unie van Speeltuinorganisaties, de
heren Flippo en Lasschuit van de Leidse
Bond van Speeltuinverenigingen en ver
tegenwoordigers van tal van zusterver
enigingen.
Voorzitter Coret, die dit feest van
klank en kleur met een kort woord in
leidde, sprak er zyn voldoening over uit,
dat de speeltuin thans in het middel
punt van de ouders en de kinderen
staat. Dit in tegenstelling met de leden
vergaderingen, waarvoor spreker gaarne
grotere belangstelling zag. Eveneens
vroeg hij aandacht voor het clubblad,
dat z.i. nog te weinig wordt gelezen. Bij
zondere waardering had de heer Coret
voor de activiteiten van het Dames
comité. Een comité, dat een onmisbare
schakel vormt in het speeltuinwerk.
Nog maar nauwelijks waren deze woor
den van hulde en waardering ge
sproken, of het damescomité bewees, dat
het deze lof volkomen had verdiend. Bij
monde van enkele leden van dit comité
BEURSOVERZICHT
Unilevers vast in overigens
stille markt
AMSTERDAM, 17 juni.
De beurs zette vanmiddag over vrijwel
de gehele linie in met lagere of prijs
houdende koersen. Tegen het sluiten van
de markt trad een algeheel herstel in.
De animo was en bleef zeer gering, zodat
men min of meer van een vakantie
stemming kon spreken. Kon. Olies open
den op de lage koers van f. 219.60 tegen
de in de niet-officiële ochtendbeurs als
hoogste koers f. 221.Slotkoers vrijdag
f. 221.70. Gedurende het beursverloop
herstelde de koers zich tot f. 220.40, het
geen gelijk is aan Newyorkse pariteit.
De arbitragehandel had hier niet veel
om het lijf. Philipsaandelen openden
aanvankelijk 2 punten lager op 204%
doch trokken daarna aan tot 206%, het-
werden het bestuur twee hobbelpaarden,
een klimrek, een volledige uitrusting
korfbalmateriaal en een verenigingsvlag
aangeboden. Ook voor het bestuur en de
heer Neuteboom, die zich sterk voor het
speeltuinwerk interesseert, had dit co
mité nog een verrassing, in de vorm van
een rokertje, in petto. Geschenken,
welke onder groot enthousiasme werden
aanvaard en waarvoor voorzitter Coret
hartelyk dankte.
Na dit geschenkenrfjke intermezzo
werd onder het motto „Humor is troef"
een gevarieerd cabaretprogramma afge
werkt. Met „Mans uut Twenthe" als
conferencier zetten deze avond o.a. de
Spelbrekers, het Kalmar-trio en het or
kest van Martin Erich het beste beentje
voor. Inderdaad was in dit programma
humor troef, zodat iedereen zich koste
lijk amuseerde. De feestelijke viering
werd besloten met een geanimeerd bal
o.l.v. de heer Van Wijk.
geen onveranderd is bij vrijdag. Ook
Aku's lagen aanvankelijk 2 punten lager
op 199% doch uiteindelijk kwam de
koers op 202. KLM lichtelijk aangebo
den waartegenover totaal geen vraag
stond, moest wederom f. 1 prijsgeven:
koers f. 122.50.
Unilevers maakten vandaag een uit
zondering bij de internationale waar
den en trokken na een opening op 470
(471) aan tot 478 door aankopen voor
buitenlandse rekening (Londen) waar,
aldus de beurs weer een grote ruilorder
plaats vond van aandelen Unilever Ltd.
in aandelen Unilever N.V.
De Scheepvaartmarkt veranderde heel
weinig ten opzichte van vrijdag en ook
hier was de handel zeer gering. Staats
fondsen eerder iets vrolijker zonder spe
ciale redenen. Van de cultures bleven
HVA's zich goed houden en noteerden
1 punt winst, terwijl het dividendverla-
gingsvoorstel van de Deli My van 8 op
6 pet een koersavance van het fonds van
ruim 1 pet ten gevolge had. Amsterdam
Rubbers onveranderd.
Dividendvoorstel Tricotbest N.V. 10
pet. in aandelen uit de agioreserve (v.j.
8 pet in contanten) was niet van in
vloed op de koers. Deze bleef 113 (on
veranderd).
Volksdansgroepen in actie op het
L.F.C.-terrein.
(Foto L.D./Vmï VM»t)
Beurs van Amsterdam
Maandag 17 juni
ACTIEVE OBLIGATIES
Staatsleningen ad f. 1000.—
koers v. heden
Vorige Slotkoers
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Erik Izaak, zin. van L. Boom en A. van.
Polanen; Robertus Hermanns Maria, zn.
van J. H. van Vonderen en J. J. G. van
Bers; Jan zn. van J. Schallk en A. A.
Bisschop; Elsje Gerda, dr. van S. Rozema
en G. Kok; Monique Marijke, dr. van G.
D. van Wengen en M. F. V. S. H. van
Betten.
GEHUWD.
M. S. H. Sdhlemper en C. A. M. Mefjs.
OVERLEDEN.
J. P .Dirkse, 85 jr., echtgenote van A.
Waardenburg: I. Stouten, 68 Ir., man; M.
A. Leeneman, 11 maanden, dr.
Ned. '53 3%
Grootboek obl. 3%
Ned. '47 3% (3)
Ned. '51 3%
Ned. '53 3%
Ned. '56 3%
Ned. '48 3%
Ned. '54 3%
Ned. '55 I 3%
Ned. '55 II 3%
Ned. '37 3
Dollarlng '47 3
Investeringscert. 3
Ned. 62-64 3
Cert. NWS
Indlë '37A 3
Grootboek '46 3
90%
90%
86%
96%
90%
89%
89%
84%
84%
84%
86%
85%
94% B
90%
90A
87^
87%
ACTIEVE AANDELEN
Clt. Hand, en Ind. B.
Nat. Handelsbank
Ned. Handelmij
AE.U
v. Berkel's Patent (v)
Calvé Delft cert.
Kon. Pap. v. Gelder
Hoogovens cert
Müller en Co. NJ.
Ned Kabelfabr
Wilton Feyenoord
Biliton 2de rubr.
Dordtse Petr. gew.
Kon. Petr. (f.20.—
idem (50 A f. 20.
A'dam Rubber
Deli Myen (Ver.) eva.
H.VA
Java Cult
Senembah
Vorstenlanden
Holl. Amerikaiyn
Java China Paket
Kon. N. Stoomb.
Kon. Paket Mij
Stoomvaartmij. Ned.
Van Ommeren cert.
Kon. Rott. Lloyd
Ned. Scheepv. Unie
NIET-ACTIEVE OBLIGATIES
Prov.- en Gem. leningen
A'dam '47 (3%) 3 90% 90%
Den Haag 1937 1 3.. 95
Leiden 1947 91%
R'dam '37 I-m 3% 91% 91%
44
43%
105%
104
160
160%
201%
201%
202
204%
363
363
193Y4
195%
313
314%
375
389
293
295
306%
306
150 y4
155
470%
475%
246
249%
269
267
1064%
221.30
220
221 35
220
72%
72%
94%
95 A
121
122%
55%
56
63
63
27%
26%
176%
178
163%
151%
150%
168%
167%
192
193
268%
267%
170%
170%
178%
178%
Industr. Obligaties
Philips Dollarlng *51 99% 99%
Premieleningen
A'dam '33 3 106
A'dam '51 2% 89% 89%
A'dam '56 I 2% 80% 80%
A'dam '56 II 2% 100 100%
Eindhoven '54 2% 82 L 79%
Enschede '54 2% 80 79%
Den Haag '52 I 2% 90%
idem II 2% 95 96B
R'dam '52 I 2% 92% 92%
idem II 2% 90 90%
Utrecht '52 2% 90 89
NTET-ACTIEVE AANDELEN
Bank- en Kredietinstellingen
Amst. Bank 204 204%
H.B.U. eert205 204%
Rott. Bank 178 176
Twentsche Bank 178% 180
Industriële Ondernemingen
Albert Heyn 260 270
Borneo Sum. HMij. 71 70%
Ned. G. en Sp. Fabr. 173 173%
Kon. Ned. Grofsm. 104 103%
Interna tio95% 94
Rott. Droogdok M*j. 604 600
Tieleman en Dros 16 16%
Ned. MU. Walv.vrt. 62%
Spoorwegen
Dell Spoorweg Mij. 15% 15%
Amerik. fondsen
Canadian Pacific R. 36%
Intern. Nickel113% 112
Anaconda 70% 70%
Bethlehem Steel 195% 194% exd.
Cities Service 71% 71%
General Motors 43% 43 exri.
Kennecott117% 116%
Republic Steel57 56
Shell Oil 92 91%
Union Pacific 30 30%
Un. States Steel 69% 69% exd.
Nog enkele fondsen uit Leiden
en omgeving
Aandelen
Edelmet Kon. AA...
Pref. w a. Idem
Electrolas B
Holl. Constructie
Ing. bur. v. Bouwnljv
Int. Kunststof!. Ind
Leidsche Wolspinn.
Sikkens Lakfabr. '53
Ver Touwfabrieken
Wernlnk'8 Betonm.
Van Wijk Textiel
V K.
63%
71%
348
390
177%
39%
271 L
420 B
178
81
86%
39%GB
27 OL
435B
179%
