Schipper Jacob van der Bent sr. bracht de
„Arend" als eerste Katwijker aan de wal
Magere vangstenlate aanvoermaar toch
VOLDOENING en L.D. WISSELPLAQUETTE
Familie zorgde voor het welkom
Meerderheid der inzenders gaf
KW 7 „Arend" de meeste kans
Wereldbevolking in kwart eeuw
met ruim een derde toegenomen
MAANDAG 27 MEI 1957
Zondagavond in een stil IJmuiden
(Van een onzer redacteuren)
Gisteravond om tien voor half zeven zwiepte een meer
touw tussen de boeg van de Arend KW-7 en de kade van
de Tegeltjesmarkt in IJmuiden,: de eerste Katwijker met
de Hollandse Nieuwe lag aan de wal.
Ruim twee dagen later dan aanvankelijk was verwacht,
ruim twee dagen later ook dan die andere Hollandse
Nieuwe die volkomen reglementair maar weinig sportief
door een Scheveningse treiler aan deze kade was aan
gevoerd.
Schipper Jacob van der Bent sr. van deze Meerburg
jager van de Adeco-combinatie bracht dertig kantjes mee,
afkomstig van acht schepen. Een magere vangst, maar
een trotse aanvoer. Want die aanvoer was in een open
wedstrijd aan de wal gebracht. Een wedstrijd tussen
enkele favoriete loggers, die na drie nachten vissen van
de haringgronden op meer dan driehonderd mul ten
noorden van IJmuiden vertrokken waren, letterlijk en
figuurlijk jagende naar de eer van de overwinning. Schip
per Van der Bent had zijn schipperszoon op de KW-39
nog langszij op de visgronden, en hij wist vele concur
renten in zijn omgeving met gelijke kansen. Maar hij was
de eerste aan de Tegeltjesmarkt dank zij een snelle vaart
van zijn schip.
En hoe weinig publiek daar ook was als gevolg van het
wonderlijke verloop van deze haringrace, de voldoening
was groot. En met die voldoening kwam het winnen van
de Leidsch Dagblad wisselplaquette, die voor de eerst
aankomende Katwijker met Hollandse Nieuwe door ons
blad was uitgeloofd.
Kantjes 's-nacbts
naar Katwijk
Het was gisterochtend al vrijwel zeker
zeker, dat de Arend met de eer (al was
het dan niet met de grootste verdien
sten) zou gaan strijken. Onze medewer
ker, die wij hieronder over zijn beleve
nissen aan het woord zullen laten, en
die de tocht met deze visser-jager mee
maakte, had in de loop van de dag
reeds zijn positie gemeld en ook uit
andere bron bleek, dat deze positie dui
delijk een winnende was.
Als een silhouet tegen de ineen-
vloeiende schelle zon en hel spiege
lende zee verscheen om kwart over zes
gisteravond tussen de zwarte strepen
van de pieren die de driftige golfslag
buitengaats hielden het beeld van de
Arend, de vlaggen in top. Kort nadien
meerde het schip aan de Tegeltjes
markt, begroet niet door autoriteiten
zoals andere jaren maar door familie
leden van opvarenden en leden van de
rederij. Er was aan boord niet het ge
bruikelijk openslaan van een kantje
en het genieten van het zeebanket.
Deze aankomst viel op zondag, en bo
vendien was de spanning in de race er
al af door de treiler-interventie. Eerst
om middernacht gingen de auto's uit
Katwijk die de vangst van dertig kantjes
en die van later komende jagers naar de
afslag zouden brengen. Lang voordien
was de bemanning al met een speciale
bus naar de vissersbadplaats „ver
scheept".
Uitdagende zee
Een onze medewerkers heeft dank zij
een gastvrije geste van de rederij de reis
van de Arend meegemaakt en vertelde
daarover na aankomst het volgende.
De Arend vertrok slechts twee minu
ten nadat de KW 6 „Verwachting" zich
dinsdagochtend om tien uur als eerste
op buisjesdag van de kade in IJmuiden
had losgemaakt. Het scheen alsof heel
Katwijk naar de „eigen" haven zo ver
in het noorden was gekomen om afscheid
te nemen van de vissers. Een afscheid
dat door de omstandigheden veel
enthousiaster werd dan het welkom van
gisteren.
Van het begin af aan, van het ogen
blik af dat de boeg van het schip tus-
ten de pieren door op de haringgron
den gericht werd, naam de Noordzee
een uitdagende houding aan.
De Arend liep snel uit op de andere
schepen van haar combinatie en liet ook
de even buiten de pieren in moeilijk
heden vèrkerende eerst-vertrokken Ver
wachting achter zich. De Verwachting
keerde terug onder hoede van de Gorre-
dijk. De eerste pech van de combinatie
Adeco! Een pech die later mee bleek te
vallen toen de schepen weer achter de
inmiddels aanzienlijk gevorderde vloot
konden aanstomen.
Offers van Neptunus
De zee bleef onvriendelijk genoeg. Toen
de zon die avond in een ongekend
feeërieke kleurschakering achter de ho
rizon was verdwenen, hadden de meeste
opvarenden van de Arend (en dat waren
waarljjk voor het merendeel geen land
rotten) al het nodige over de dansende
railing aan Neptunus geofferd.
Dartelend op de golven van een on
rustige nacht vervolgde het schip echter
gestaag zfjn weg naar het noorden.
Ontmoeting met
Cornells Vrolijk
In de middag van de tweede dag,
woensdag, ontdekten de opvarenden van
de Arend aan bakboordzijde vooruit een
treil-logger, die aan het haringtrekken
was, d.w.z. vissen met een treknet in
plaats van vissen met de vleet waarop
de traditionele haringvloot is ingesteld.
Het was de „Cornelis Vrolijk" te zijn,
die later „winnaar" van de haringrace
werd. Op korte afstand tot dit schip ge
naderd bleek uit een gesprek via de
scheepsroeper, dat zij daar aan boord
nog niet één haring gevangen hadden.
Bij een volgende poging zou dat anders
blijken te worden!
Woensdagavond gaf schipper Van der
Bent, nadat de opvarenden van de
Arend hersteld waren van de gevolgen
van de ruwe zee en aangesterkt door
een voortreffelijke maaltijd, het sein tot
het eerste schot. Na een korte nachtrust
werden tegen één uur de netten gehaald
op 56 gr. 30 minuten noorderbreedte en
0 gr. 55 minuten oosterlengte. Enkele
lichtjes in de omtrek gaven de positie
van in de nabyheid vissende schepen
aan.
Begin van drie fiasco's
Tot aller teleurstelling kwamen de
netten in de donkere nacht, waarin
een zwak noorderlicht scheen, vrijwel
zwart boven water: vangst zo goed als
nihil.
Uit de radiorapporten bleek, dat geen
enkele vleetvisser een noemenswaardig
resultaat had bereikt die nacht. De totale
vangst van de combinatie was dermate
gering, dat een terugkeer naar IJmuiden
uitgesloten was. En juist toen kwam het
bericht, dat de Cornelis Vrolijk een uit
stekende vangst van 50 kantjes binnen
boord had gehaald en de terugreis naar
de wal had aangevangen. Dit betekende
het einde van de race voor de vleetvis
sers. De Cornelis Vrolijk zou opnieuw
winnaar worden.
De wind was inmiddels gaan liggen
en een stralende zomerse donderdag
volgde. De gang van zaken werd alom
sportief opgevat, maar toch werd wel
algemeen gevreesd, dat de deelneming
van treilers aan de haringrace de
grote traditie van spanning in deze
wedstrijd verloren zou doen gaan.
Ongeluk op geluksgronden
Op de avond van donderdag werd de
vleet opnieuw geschoten, in de omge-
Uitslag prijsvraag voor de lezers
Niemand ga f juiste dag van aankomst op
Eindelijk is dan ook de eerste Katwijkse logger met Hollandse
Nieuwe aangekomen in de haven van IJmuiden. Het was de KW 7
„Arend", met schipper J. van der Bent, van de rederij Meerburg, die
gistermiddag om 6.20 uur meerde aan de kade. Velen uit onze lezers
kring hadden de KW 7 de beste kans gegeven, want meer dan de
helft van het aantal inzenders op onze prijsvraag: „Wie brengt van
de Katwijkse vloot de eerste Hollands Nieuwe aan, en hoe laat pre
cies", had de „Arend" uitgekozen.
Wat het tijdstip betreft was men minder juist geweest. Wie had ook
kunnen denken dat eerst zondagmiddag laat de eerste Katwijker aan
zou komen? Niemand immers! Twee inzenders hadden gerekend op
zaterdag, alle anderen op vrijdag.
Prijswinnaars
IJm. 75 en KW 127 kregen ook
heel wat stemmen
Niemand heeft dus het juiste tijdstip,
doch desondanks kunnen wij de prijzen
toekennen,' omdat wij prijzen beschik
baar stelden „voor hen, die het werke
lijke tijdstip van aankomst het dichtste
benaderen".
De heer A. van der Bent, Jan van
Galenstraat 29, te Katwyk aan Zee,
benaderde het tijdstip het dichtst, daar
hjj opgegeven had: zaterdagmiddag
13.15 uur en de heer A. Kuyt, Jan
Tooropstraat 49, eveneens te Katwijk
aan Zee werd tweede met zijn opgave:
25 mei, 10.00 uur v.m.
Verscheidene inzenders gaven de voor
keur aan de IJM 75 „Gorredijk", die vo
rig jaar het eerste aan de markt was en
zodoende de L.D.-wisselplaquette won,
of de KW 127; de rest was verdeeld over
verscheidene andere schepen.
Helaas moesten wij een aantal inzen
dingen ter zijde leggen, daar de oplos
sing niet volledig was. Men had wel het
schip en het tijdstip (Enkele vrij laat
in de morgen) vermeld, doch had ver
geten de dag te noemen. Anderen had
den een tijd opgegeven die zoveel ruimte
liet (bijv.: tussen 9 en 10 uur v.m.), dat
wij deze oplossing onmogelijk mee kon
den tellen.
De volledige uitslag luidt zodoende:
Prjjs van f 25.A. v. d. Bent, Jan van
Galenstraat 29, Kw./Z., zaterdagmid
dag 13.15 uur.
Prijs van f 15.A. Kuyt, Jan Toorop
straat 49, Kw./Z., zaterdag, 10.00 uur
v.m.
Prijs van f 10.—C. P. v .d. Schans,
Noordwijkerweg 5 B, Kw./R„ vrijdag
16.55 uur.
Vijf prijzen van f5.
J. Haasnoot. Waaigat 6, Kw./Z. 10.55
uur. K. Ouwehand, Waaigat 9. Kw./Z.
10.15 uur. C. Groenendijk, Van der
Tasstraat 13. Leiden 9.45 uur. C. Guvt
jr., Hessenstraat 29, Kw./Z., 9.40 uur.
Th. Schaap, Adrianastraat 51, Kw./Z.,
9.15 uur.
Tien prijzen van f2.50:
C. Ouwehand, Rijnmond 163. Kw./Z.,
8.50 uur. E. van Duyn, Varkevisser-
straat 285, Kw./Z., 8.45 uur. J. Haze-
noot, Zeehospitium, zaal 72, Kw./Z.,
8.40 uur. H. v. d. Plas, Rijnmond 159,
Kw./Z., 8.35 uur. L. Harteveld, Cat-
tenstraat 39, Kw./Z., 8.30 uur. Mevr.
Van Duyvenvoorde—Ouwehand, Var-
kevisserstraat 196, Kw./Z., 8.27 uur. J.
van Duyn, Sluisweg 95, Kw./Z.. 8.25
uur. D. Schaap jr., Cattenstraat 25,
Kw./Z., 8.15 uur. C. Guyt, Hesselstraat
29, Kw./Z., 8.14 uur. J. Ouwehand,
Rijnmond 163, Kw./Z., 8.14 uur.
De pryzen worden de winnaars toe
gezonden.
ving ditmaal waar de Cornelis Vrolijk zo
groot succes had geboekt. Toen het don
ker was en de lichtjes konden worden
geteld en radioberichten iets over de
positie van andere schepen meldden,
bleken dat niet minder dan 18 andere
loggers naar diezelfde geluksplaats waren
gestoomd!
Het geluk bleek echter niet voor de
loggers weggelegd te zijn, want ander
maal waren de vangsten die nacht be
droevend gering. Nog steeds was de
vangst van de combinatie niet voldoende
om een terugkeer naar IJmuiden te
rechtvaardigen.
De vrijdag werd doorgebracht met ver
der opstomen in noordelijke richting.
Een troost voor de opvarenden was die
dag, dat de malse maatjes, die zij nog
niet naar IJmuiden hadden kunnen sto
men, aan boord prima smaakten I
Derde blijk van wisselvalligheid
Voor de derde keer werd die avond
aan schot gegaan. De weerberichten
waren abominabel, er was een storm-
waarschuwing voor de Duitse Bocht en
de regenval in het vaderland was zwaar.
Maar waar de Arend opnieuw het geluk
ging beproeven, op 57 graden 51 minuten
noord en 0 graden 38 minuten oost was
het windstil bij een onbewolkte hemel.
Het water had de goede kleur waarvoor
de haringvisser zo'n gevoelig oog heeft.
Talloze vogels en enkele dartele tonij
nen wezen op de aanwezigheid van ha
ring.
Ten derde male werd echter onder
vonden, hoe wisselvallig de visserij kan
zijn. De vangst was in de derde nacht
nog minder dan in de tweede. De Arend
verschalkte in drie nachtvangsten slechts
vier, zegge eïi schrijve vier kantjes ha
ring!
Draadloos overleg met de andere
schippers van de combinatie en de
rederij op de wal bracht de beslissing:
terug naar IJmuiden met de magere
vangst van dertig kantjes, de vangst
van acht schepen! Een vangst die
eerst nog in volle zee van de andere
schepen moest worden overgenomen.
Dank zij de voortreffelijke technische
hulpmiddelen van tegenwoordig ging
dat overnemen vrij vlot, en zaterdag
ochtend om vijf uur kon de terugreis
door de Arend worden ondernomen.
De „race" begint
Uit de radiocommunicaties kon worden
opgemaakt, dat ook de KW 39 Helena
(met de zoon van schipper v. d. Bent
als schipper), de KW 168 Eendracht en
de KW 48 Cornelis Marinus naar IJmui
den terugstoomden, zodat het er tussen
die schepen om ging. wie de Leidsch
Dagblad wisselplaquett'e een jaar zou
mogen voerden. En het resultaat van die
jacht kon door minuten worden bepaald.
Toen de prille zaterdag voldoende tot
klaarheid was gekomen, bleek aan stuur
boordzijde van de Arend de Helena op te
varen. Tussen vader en zoon v. d. Bent
zijn toen -enige gedaohtenwisselingen
gehouden over eerbied voor de rechten
van de ouderen etc. Enfin, de oudere
heeft het (met een sterkere motor) ge
wonnen. In hoeverre de kracht van die
gedachten wisseling daar ook aan te pas
gekomen is, zal wel nooit helemaal dui
delijk worden.
In het lage zonlicht van de vroege
(en koude) ochtend worden de
kantjes in Katwijk opengeslagen
om de handelaren een keurende blik
te gunnen op het malse zeebanket
dat even later in de veilingzaak van
de Vuurbaak op de veitingklok
zakelijk beoordeeld werd.
(Foto L.D./Va>n Vliet)
Toch voldoening
Zaterdagavond was het eigenlijk al
zeker, dat de Arend de Katwijkse log-
gerrace winnen zou, als er zich geen bij
zondere gebeurtenissen zouden voor
doen. Dit verhoogde uiteraard de stem
ming aan boord, die overigens ondanks
alle tegenslag gedurende de gehele reis
niet te wensen had overgelaten.
En die stemming werd er niet minder
op, toen op de Tegeltjesmarkt in IJmui
den zondagavond vele familieleden de
bemanning bleken te verwelkomen. We
zullen het maar op de voetbalwedstrijd
Oostenrijk-Nederland schuiven, dat het
vrijwel alleen familieleden waren en
niet half Katwijk
Het is aan haring nu eenmaal niet
te proeven, op welke wyze zij gevan
gen is. En daarom is en blyft de
vangst van de Cornelis Vrolijk, zater
dag door zovele kelen gegleden, onbe
twist de eerste Hollandse Nieuwe.
Maar schipper v. d. Bent en zijn raan-
Nederland aan de spits met levenskansen
voor pas geboren baby (zeventig jaar)
In 25 jaar tijds, van 1930 tot 1955, is de totale wereldbevolking toegenomen met
34 procent, d.i. 678 miljoen mensen. In de laatste vijf jaren van deze periode nam
de wereldbevolking toe met 215 miljoen zielen, zo blijkt uit het zojuist verschenen
„Demografisch jaarboek 1956" van de Verenigde Naties. Deze cijfers berusten ten
dele op volksstemmingen, ten dele op schattingen.
In de vijf jaren tussen 1950 en 1955 is de wereldbevolking bijna even sterk
gestegen als in de tien voorafgaande jaren van 1940 tot 1950. Sinds 1920 is de
wereldbevolking toegenomen met 881 miljoen zielen.
Lage kindersterfte op de
Nederlandse Antillen
In de meeste landen ter wereld neemt
de kindersterfte geleidelijk af, zo blijkt
uit het jaarboek. Zo is bijvoorbeeld in
Birma de kindersterfte beneden de leef
tijd van één jaar in slechts negen jaar
tijds gedaald van 28.3 procent tot 17.8
procent van alle levend-geborenen. De
cijfers van de meeste Aziatische landen
geven in meerdere of mindere mate een
soortgelijk beeld te zien. In verscheidene
gebieden van Latijns-Amerika daar
entegen is de kindersterfte in 1955 ten
j nen konden gisteravond op de kade
i van IJmuiden ondanks hun magere
I en late aanvoer (die overigens van
beste kwaliteit was) een grote voldoe-
I ning smaken. Zij waren de eersten van
I de Katwijkse vloot, de grootste haring
vloot van het land. die het zeebanket
aan de wal brachten.
De tros zoeft van de KW-7 naar
grijpende handen op de Tegeltjes
markt in IJmuiden: tien voor half
zeven zondagavond, de eerste Kat
wijkse logger met Hollandse Nieu
we ligt aan de wal.
(Foto L/D./Vam VMct)
Ir Katwijk
Vannacht om twaalf uur reden de
vrachtauto's uit Katwijk naar IJmuiden
om de vangsten van de sohepen over te
nemen. Vanochtend in de weinig voor
jaarsachtige koude werden de kantjes
opengeslagen en kon om zes uur het
keuren beginnen. Er was een redelijke
belangstelling van de handel voor deze
eerste Katwijkse afslag van de Hollandse
Nieuwe, die omstreeks zeven uur in de
Vuurbaak aanving, en ook burgemeester
U- Duiker was vroeg uit de veren geko
men om bij het evenement tegenwoordig
te zijn.
Aanvoer en prijzen
Aan de afslag te Katwijk waren
vanmorgen 164 kantjes afkomstig van
de Kw. 7, Kw. 168, Kw. 39 en Kw. 48,
die in deze volgorde in IJmuiden bin
nenliepen. De prijzen varieerden voor
de kleine maatjes van f. 268f. 393
per kantje en voor de grote van f. 88
f. 131 per kantje.
Verder kwamen vannacht nog bin
nen de Joh. 7 met 53 k. eigen vangst
en de IJm. 28 met 30 k. treilmaatjes,
eveneens eigen vangst.
Universiteit in Deventer
COMITÉ VAN ACTIE OPGERICHT
Het aantal inwoners van Deventer
heeft 'n comité van actie gevormd, dat
zich ten doel stelt de vestiging van
een universiteit in Deventer te bevor
deren.
Het comité heeft zich met een oproep
tot de burgery van Deventer gericht,
waarin het verzoekt adhesie met de
actie te betuigen.
In de oproep staat o.m. onder de kop
„Oost-Nederland snakt naar hoger on
derwijs", dat er meer universiteiten
moeten komen. Niet alleen om recht te
doen aan de verwaarloosde gewesten,
maar ook omdat de bestaande instellin
gen van hoger onderwijs nu reeds over
bevolkt zijn. Zy zullen haar taak niet
naar behoren kunnen vervullen als bin
nen de 20 jaar overeenkomstig de prog
nose van het C.B.S. het aantal studen
ten in Nederland nagenoeg zal zijn ver
dubbeld.
Voorts wordt gezegd, dat er sprake is
van een onredelijke bevoorrechting van
het westen en dat daarom een verdere
spreiding van het hoger onderwijs op
het ogenblik een gerechtvaardige wens,
zo geen gebiedende eis is.
opzichte van het voorgaande jaar iets
toegenomen, doch over een langere reeks
van jaren beschouwd is ook daar de to
tale kindersterfte sinds de tweede we
reldoorlog aanzienlijk afgenomen.
Zo bijvoorbeeld op de Nederlandse An
tillen, waar het percentage kindersterfte
beneden één jaar in negen jaar tjjds
kon worden gehalveerd tot 2.03 procent,
hetgeen, het laagste is van alle landen
van de beide Amerika's! In Europa gaat
Zweden aan de spits met een kinder
sterfte van slechts 17.4 per 1000 levend
geborenen, gevolgd door Nederland met
20.1 In 1955 tegen nog 33.5 in 1947.
Vrijwel overal in de wereld heeft de
vrouw een langere levenskans dan »de
man, zo vermeldt het jaarboek. De le
vensduur van de bevolking loopt in de
verschillende delen van de wereld echter
sterk uiteen, zoals blijkt uit de onder
staande voorbeelden, waarin wordt aan
gegeven, welke gemiddelde levenskans
een pas geboren baby in deze landen
thans heeft:
Land jongen meisje
Nederland 70.6 jaar 72.9 jaar
Ver. Staten 67.4 jaar 73.6 jaar
Australië 66.1 jaar 70.6 jaar
India 32.5 jaar 31.7 jaar
Siam 48.7 jaar 51.9 jaar
Chili 49.4 jaar 53.9 jaar
Guatamala 43.8 jaar 43.5 jaar
Groenland 32.2 jaar 37.5 jaar
Egypte 35.7 jaar 41.5 jaar
Vergadering Koningin
Wilhelminafonds
STEUN AAN ONDERZOEK
METHODE VAN EVERDINGEN?
Er zal een samenwerking komen tus
sen het radio-therapeutisch instituut
te Tilburg en de Landelijke Organisa
tie voor de Kankerbestrijding (L.O.K.)
Dit is medegedeeld door de directeur
van het Koningin Wilhelminafonds,
de heer P. C. Besanger, op de te
Utrecht gehouden vergadering van de
Nederlandse Vereniging tot Steun aan
het Koningin Wilhelmina Fonds voor
de Kankerbestrijding.
Voorts deelde deze mede, dat het
K.W.F. bereid is, een groots opgezet
onderzoek naar de methode van Ever-
dingen financieel te steunen, maar
dan zal het K.W.F. daarvoor door be
langhebbenden moeten worden ge
vraagd en een plan aan het Fonds
moeten worden voorgelegd.
Overigens, zo zei de heer Besanger,
vindt momenteel druk overleg plaats
over de wyze, waarop dit onderzoek
zal worden geleid.
Een nieuw fonds te stichten naast het
K.W.F. om de preparaten volgens de
methode van dr. Van Everdingen te
financieren acht de heer Besanger ge
vaarlijk. Ook kan het K.W.F., volgens
hem, niet als financier van deze prepa
raten optreden omdat het Fonds zich
dan op het terrein van de Ziekenfond
sen begeeft.
De verstrekking van geneesmiddelen
noemde hij een zaak van de ziekenfond
sen. In dit verband deelde hij mede, dat
het vraagstuk met betrekking tot het
verstrekken van de preparaten van dr.
Van Everdingen door de ziekenfondsen
in sterke mate de aandacht heeft van
de Ziekenfondsraad. Er worden reeds
onderhandelingen gevoerd.
Voorts werd medegedeeld, dat voor
het eerst in het zevenjarig bestaan van
de vereniging het inkomstencyfer de
f. 2.200.000 heeft overschreden en dat
ruim f. 1.900.000 aan de Stichting ten
goede is kunnen komen.
