MEZZO Ondanks „Gooi zé eruit" blijven tie persoonlijke betrekkingen goed Zuid-Italië behoort in Europa tot meest onderontwikkelde gebieden VÏCREM Politiekezakelijke problemen maargeen onvertogen woord Automatisering van industrie levert tal van problemen op 96ste jaargang Vrijdag 10 mei 1957 Derde blad no. 2913 Nederlanders in Indonesië Xi.t f Geen spoor van vileine vijandelijkheid (Van onze reisredacteur) Djakarta. De rode verf waarmee de grote letters op de witte hotelmuur waren gesmeten, was dreigend uitgelopen. „Oesir belanda" gooi de Nederlanders eruit! schreeuwden die woorden. Wèl om even van te schrikken. Maar recht onder dat zwaard van Damocles zat een groepje van die Nederlanders boordje los, dasje af, biertje drinkend op de veranda uit te blazen van de lange hete dag. En toen ik bijgeschoven was, kwam de bediende, die vroeger „djongos" heette, maar nu terecht liever als „pelajan" wordt aangesproken, op zachte voeten naderbij, een kleine bedaarde aristocraat, die graag wilde weten waarmee de nieuwe gast zich wenste te verfrissen. Het bier was een mooi stukje kou in de lauwe stomende hitte van de Djakartaanse avond daar onder de hoge palmen, een kleine zweep slag voor het sudderend brein van de nieuwkomer, die direct al na zijn aankomst een bestek zocht uit te zetten in het Indonesië van nu. Die aankomst op het vliegveld Kema- joran was overigens niet zo bemoedigend geweest, want het leek wel of de immi gratie-ambtenaren een klein ranglijstje hanteerden. Eerst diplomaten, dan In donesiërs, dan bevriende Aziaten, dan niet zo bevriende Aziaten, vervolgens Amerikanen en tenslotte Chinezen. En helemaal aan het eind, na anderhalf uur in een Turks bad met kleren aan want zo voelt het aan in de houten aan- komstloods van Kemajoran de Neder landers, bezweet en zwijgend geprikkeld. Het stak echt een beetje een speld in die ballon vol goede voornemens waar mee men was geland: volledige aan vaarding van het feit dat Indonesië een soevereine staat isniet met grote Nederlandse voeten op lange Indone sische tenen trappenNatuurlijk is de Duitse bezetting niet met het Neder lands bewind te vergelüken, maar tóch....! Komische noot Ook ik struikelde by het afdalen van de vliegtuigtrap op Kemajoran van louter tact en fyngevoeligheid by voorbaat al haast over mijn eigen voe ten in die typische kramphouding van de Nederlandse nieuwkomer. Welnu, die goede voornemens werden tydens het zweterig wachten by de immigratie al tot normale proporties ingekookt. En op weg van het vliegveld naar de stad was daar inderdaad tussen de opschriften „Laksanakan Konsepsi Presiden" en „Kabinet Gotong Rojong, hidoep Boeng Karno" steeds weer dat „Oesir belanda". Deze opschriften waren veelal vergezeld van een klein regeltje in de trant van: „Wee je gebeente als je deze regels van de muur wist!" Vandaar dat een Chinese garagehou der wiens personeel hem op de ochtend van de 28ste februari, de grote reclame dag voor het presidentieel concept, stra lend kwam vertellen dat het de hele klodderboel netjes van de gevel had ge spoeld, schielijk een verfkwast greep en tandenknersend zijn pand weer vol „Hidoep Boeng" en „Konsepsi" schil derde. Een komisch nootje zoals er trou wens meer klinken, want heus, het valt allemaal erg mee. Neem de betjah-jongens, die politiek de heetste hoofden heten te hebben. Een vrien delijke glimlach, een sigaretje en men wordt het genoegelyk afdingend altyd eens over de prijs van een rit in zo'n uitbundig beschilderde fauteuil op drie wielen, die merkwaardige namen dragen als „Shake hands", „Atoom Express" of vanwege de voetballiefde, „Stade de Rheims". Nooit een haar gekrenkt Op mijn menigvuldige afstekertjes per betjah door de donkerste kampong is mij nooit een haar gekrenkt, nooit één onvertogen woord toegevoegd. Ik kan met- de hand op het hart verklaren, dat ik gedurende mijn vijf weken in Indo nesië niet één keer onheus bejegend werd. Iedere ontmoeting met een Indo nesiër, hoog of laag, werd by de weder party gekenmerkt door een hoffelijke vriendelijkheid, waarin ten hoogste af en toe een licht nerveuze verlegenheid aanduidde, dat niet allleen de Nederlan der bij het bejegenen van de gewezen tegenstander wel eens psychisch in de knoop zit. Maar nergens is er in Indonesië iets te bespeuren dat ook maar in de ver ste verte lykt op de vileine vyandelyk- heid, die men als Westerling tegen woordig bijvoorbeeld in de Arabische landen kan ontmoeten, waar een dikke straatslenter zo ereis een minuut lang met belangstellende glimlach op uw voet kan gaan staan om by te dragen tot de bestraffing van het Westers- joods imperialisme. Zelfs op die 28ste februari, de dag van de massa-demon straties, kwam het daar in Indonesië niet toe. Misschien heeft het bericht dat Ne derlandse ouders die dag hun kinderen thuis hielden, in ons land het beeld op geroepen van een Hollands moedertje dat beschermend haar armen om haar kleintjes knelde, terwyl buiten de massa schuimbekkend grauw stenengooiend naar de hekken opdrong. Welnu, de waarheid was dat de scholen na lang aarzelen slechts by wijze van voorzorgs maatregel sloten. De kinderen hadden Moeilijkheden maar ook compen saties Een kijkje op de rede van Makassar. Men kan er na een week hard werken heerlijk een dagje zeilen. grote pret over een extra vakantiedag en niemand had een cent last. Geen gevaarlijk bestaan Nee, naast een gezond Nederlands aanpassingsvermogen heeft men de grote mate van kalmte en vriendelijk heid der Indonesiërs te loven, die er oorzaak van zijn dat de persoonlijke betrekkingen nog steeds niet ernstig gedeukt zijn. Het „Oesir Belanda" geldt politiek en zakelyk, in onpersoonlijke zin dus. Het is ingegeven door achterdocht je gens vermeende koloniale restanten, door wrok om Nieuw-Guinea, rancunes tegen de laatste banden. Het werkt door op zakelyk terrein in een plagerijen-campagne met visa, sta kingen en discriminatie. Toegegeven: er Onze reisredacteur, W. L. Brugs- ma, begint vandaag aan het tweede deel van zyn reportage over Indo nesië. Nadat hy in het eerste de belangrijkste interne problemen van het land heeft behandeld, begint hy thans met die van de buitenlanders in de Republiek, uiteraard vooral van de grootste groep ofider hen: de Nederlanders, de groep van de employé's (ongeveer 18.000) en de „Indische Nederlanders (plus minus 36.000). Tot besluit van deze repor tage zal hij zijn gedachten laten gaan over de mogelykheid van ge normaliseerde betrekkingen tussen Indonesië en Nederland en de vraagstukken, die een gezonde ver houding tussen deze landen in de weg staan. zyn bepaalde arrestaties en processen geweest. Maar door de bank genomen voert de Nederlandse gemeenschap in Indonesië bepaald geen benard of ge vaarlijk bestaan. De voornaamste zorg van de doorsnee-Nederlander in Indo nesië geldt de zorg. die men zich thuis nodeloos over hem maakt! Zijn leven kent* naast moeilykheden ook compen saties. Het verschilt in feit weinig van dat van een Europeaan in vele andere Aziatische of zelfs sommige Zuid-Ame rikaanse landen. Punten voor „gewetensonderzoek" Die laatste vergelijking doet mij den ken aan de „korte handleiding voor het bepalen van je houding", die een byzon- der verstandige Nederlander in Indo nesië mij gaf. Kort samengevat komt zij hier op neer: a. degenen die zeggen „de Indone siërs kunnen het niet, dat hébben wij altijd wél gezegd", zijn ir realisten. De essentie van ieder koloniaal conflict is dat het geko loniseerde volk materieel nooit gereed is (ook nooit de kans heeft gekregen dat te wordenvoor de onafhankelijkheid, die men het niet langer kon weigeren. b. de weinigen die aan de borrelta fel leedvermaak koesteren over Indonesië's huidige moeilijkheden zijn gevaarlijke dwazen, die niet beseffen dat Nederlands econo mische belangen alleen maar ge baat zijn bij een gezond, sterk en stabiel Indonesië. c. de velen die maar niet begrijpen, waarom Nederland na al die tijd niet iets van zijn voortreffelijk heid heeft achtergelaten, lijden aan een schoonmoeder complex. Het is onzinnig Indonesië te ver gelijken met Nederland of Neder- lands-Indië. Geldige vergelijkingsmogelijkhe den zijn wèl Pakistan, Birma of Prijsverhoging visakte (Van onze parlementaire redacteur) In de Tweede Kamer heeft de heer Wagenaar (CPN) aan minister Mans- holt gevraagd het totale bedrag van de opbrengst van de visakten voor het tyd- vak van 1 juni 1957 tot 31 mei 1958 te gebruiken voor verbetering van de vis stand in de binnenwateren. Voorts ver zocht hij, degenen, die op 1 juni a.s. de leeftijd van 65 jaar hebben bereikt, vry te stellen van de betaling van de aange kondigde verhoging. Minister Mansholt antwoordde, dat het totaalbedrag wordt gebruikt voor onderzoek (f30.000.aankoop en kwe ken van pootvis en de financiering van een nieuwe grote kwekerij, die zal wor den aangelegd in oostelijk Flevoland. De opbrengst van de verhoging van 50 cent tot 150 cent zal voor de aanleg van deze kwekerij worden gebruikt. In totaal is voor de kwekerij drie miljoen gulden nodig, waarin het Rijk een miljoen gul den bydraagt. In 1959 zal met de uit voering van het plan worden begonnen. De prijs van het hengelbewys was sedert 1943 niet verhoogd. Een bedrag van f 1.50 per jaar is zeer laag voor degenen, die het hele seizoen kunnen vissen. koffie hoort Extra voordelig Verkrijgbaar bi/ de melkhandel koffieklaar Onder het opschrift op de muur de onbezorgde zondagochtend drank. Thailand, of zo men wil Egypte. Het mag zijn dat Indonesië mo menteel een crisis doormaakt, de balans van de laatste jaren is ze ker niet ongunstiger dan in die landen. Het komt mij voor dat deze pun ten aanleiding zouden kunnen ge ven tot enig gewetensonderzoek. Vertegenwoordiger van „Bantengraad" in arrest De legerwoordvoerder in Djakarta heeft donderdag bekendgemaakt, dat Ramawi Izhar, vertegenwoordiger in Djakarta van de „Bantengraad" van Midden-Sumatra, om „veiligheidsrede nen" door de militaire politie is gear resteerd. Kortgeleden arresteerde het leger in Djakarta de voorzitter van de indus triële raad, Omar Toesin, en tien an dere leden van de Zuidsumatraanse „Garoedaraad". Later werd aan hen stadsarrest opgelegd. Koningin opent gemeente-congres DEELNEMERS DIT TALRIJKE LANDEN. H. M. Koningin Juliana zal op 12 juni in de Ridderzaal te 's-Graven- hage het 13e internationale gemeen tencongres openen. Dit congres wordt van 12 tot en met 18 juni in Den Haag Scheveningen gehouden. De Koningin heeft het bescherm vrouwschap van het congres aanvaard. Na een begroeting door de burgemees ter van 's-Gravenhage, mr. H. A. M. T. Kolfschoten, en door de voorzitter van de „Union internationale des villes et pouvolrs locaux", prof. dr. P. J. Oud, zal de Nederlandse minister van Binnen landse Zaken, bezitsvorming en P.B.O., mr. A. A. M. Struycken. een rede uit spreken. Tot op heden hebben zich reeds 100 burgemeesters opgegeven (o.a de bur gemeesters van Rome. Helsinki. Stock holm. Karthoem, Genève en Bangkok); 70 wethouders, een 30-tal gemeentese cretarissen. meer dan 50 raadsleden en vertegenwoordigers van gemeentedien sten, Raad van Europa, Ford Founda tion. Europese Gemeenschap voor Ko len en Staal en autoriteiten van buiten- tenlandse regeringen en provinciale overheden. Er zyn deelnemers uit Spanje. Israël. Zweden, Finland. Noorwegen, Engeland, Canada, Ver. Staten, Zuid-Slavië, Dene marken. IJsland, Monrovia. Zwitserland, Belgie, Frankryk. Iran en Griekenland. Zowel uit Thailand als Japan hebben zich tien deelnemers gemeld. r c r e m e Grote pot 1.65 - tube 1.20 Congres Internationale K. v. K. in Napels (Van onze Romeinse correspondent) Te Napels wordt het congres gehouden van de Internationale Kamer van Koophandel. Het is een enorm lichaam, het grootste lichaam, dat zich bezig houdt met de particuliere onderneming en de vrijheid van de handel. Leden zijn niet alleen de plaatselijke Kamers van Koop handel in zestig verschillende landen, waartoe natuurlijk ook Neder land behoort, maar bovendien tal van grotere en kleinere industriëlen, assuradeurs, kooplieden enz. In Nederland zijn vele honderden leden, zowel uit de grote bedrijven als uit de middenstand. Te Napels zijn zeventig Nederlandse afgevaardigden aanwezig, met als hoofd van de delegatie prof. Ten Doesschate, directeur van de Hoogovens en Staal fabrieken te IJmuiden. Waarom heeft men nu juist Napels gekozen voor dit congres? Dat is gebeurd op voorstel van de Italiaanse afdeling en met het doel aan de gedelegeerden gelegenheid te geven kennis te nemen van de toe standen in de grootste stad van Zuid-Italië, dat tot de meest onder ontwikkelde gebieden behoort van Europa. nale Kamer van Koophandel, die uitgaat van het. standpunt, dat alle partyen daar belang by hebben, omdat de tot nu toe arme bevolking van die gebieden, wanneer zij tot grotere welstand komt, steeds mee markten zal gaan vormen voor de produkten van de thans reeds welvarende streken. Sommigen komen tijdelijk in onaangename positie Men kan hier zien, hoe verstandige regeringsmaatregelen, gepaard aan in ternationale technische en financiële hulp. een onderontwikkeld gebied tot grotere welvaart doen geraken. In zyn, openingsrede heeft de voorzitter, de Amerikaan Warren Lee Pearson. Zuid- Italië ten voorbeeld gesteld en gewaagd van de mogelijkheid om op soortgelyke wijze de gehele groep van onderontwik kelde gebieden in het westelyk bekken van de Middellandse Zee tot meerdere welstand te brengen. In Italië heeft het rijke geïndustrialiseerde noorden van het land medegewerkt tot de op heffing van het zuiden. Op dezelfde wyze zou een samenwerking tussen Italië, Frankrijk (natuurlijk met inbe grip van Algerije), Spanje, Marokko en Tunesië een groot gebied ten voordeel kunnen zyn. Verbetering van de toestanden in de onder ontwikkelde gebieden is een van de hoofddoeleinden van de Internatio- Meer welstand voor allen Het onderwerp onderontwikkelde ge- i bieden neemt dus een belangryke plaats in op de agenda. Een ander onderwerp van betekenis is de automatisering van de industrie. Daarover is een belangryk j rapport uitgebracht van de Duitser prof. Hans Boden, directeur van de Allge- meine Elektrizitats Gesellschaft (AEG). 1 Automatie, in de zin die wij sedert kort aan dit woord geven, komt vooral hier op neer, dat elektronische apparaten tot op grote hoogte het toezicht zullen over- nemen over een groot aantal machine rieën. die tot nu toe bediend moesten worden door een aanzieniyk aantal ge- I specialiseerde arbeiders. Dit betekent dus, dat een veel geringer aantal arbei- 1 ders een veel groter aantal produkten zal kunnen leveren. Die grotere produk- tie verhoogt in aanmerkelyke mate het nationale inkomen. Maar het verleden leert, dat. wanneer nieuwe machine rieën aan het werk worden gesteld, dit telkens weer gepaard gaat met geboor teweeën, daar die machinerieën het werk uit handen nemen aan de werklieden. De ervaring leert echter ook, dat die nadelige gevolgen altijd weer te boven werden gekomen en dat het slotresul- taat steeds geweest is: hogere produktie der arbeiders en toeneming van de wel stand voor allen. Massaprodukten goedkoper Prof. Boden meent, dat de automatie op zichzelf niet zulk een schok zal ver oorzaken als destyds de toepassing van de elektrische energie of in de toekomst het in gebruik nemen van de atoomener gie. De bouw van die grote elektronische apparaten zal op zichzelf heel wat werk verschaffen, maar er zullen natuurlyk arbeiders zyn, die hun werk verliezen. Dat is een punt. dat terdege moet wor den bestudeerd ên opgelost. Ook in het belang van de ondernemers, voor wie die arbeiders niet alleen werkkrachten zyn, maar ook verbruikers en afnemers. Werktijden zullen stellig aanmerkelijk worden verkort, hetgeen prof. Boden toejuicht, mits het geleidelijk gebeurt, zodat, de mensen leren verstandig ge bruik te maken van de meerdere vrye tijd, waarover zij 'zullen gaan beschik ken. De gevolgen van de automatie zullen zyn, dat alles wat in massa kan worden geproduceerd, veel goedkoper zal wor den, terwijl datgene, wat persoonlijk werk op persoonlijk toezicht vereist, in prijs zal stijgen, omdat natuurlyk de werkers, die daarby betrokken zijn op den duur een even hoog loon zullen gaan verlangen als de mensen, die de elektronische supermachines bedienen. Het persoonlijk element zal op heel wat gebieden blyven. Kantoorwerk kan stel lig sterk worden geautomatiseerd, en dat is geen verlies, want tenslotte is het werk van een kantoorbediende vaak even eentonig als dat van een fabrieks arbeider. Maar om een voorbeeld te noe men: Een boer kan zyn koeien melken met elektrische apparaten, maar hy blijft genoodzaakt om op elke koe toe zicht te houden en haar persoonlijk te verzorgen. Hoogst bedenkelijk Het klonk alles erg optimistisch en op gewekt en wy hoorden al praten over de vele vrye tyd, die wy allemaal zul len krijgen en de manieren, waarop wy die tijd zullen gaan besteden. Maar een paar dagen te voren hadden wy in een Italiaans weekblad gelezen over de grote hoogovens te Terni, het meest geïndus trialiseerde stadje van Midden-Italië. Daar is het bedrijf sterk geautomati seerd en het gevolg is, dat het aantal arbeiders tot de helft is teruggebracht, terwijl de produktie veel en veel groter is dan enkele jaren geleden. De gemiddelde leeftijd van de arbei ders is op het ogenblik 43 jaar 'en hun kinderen van 18 of 20 in het algemeen de jongelui, die in hun kindertijd altyd geleefd hebben in het vooruitzicht op 1 hun tyd in de fabriek te gaan werken, waar vader ook werkte zyn zonder uitzondering werkloos. Het gaat zo ver. dat menige vader aan de directie heeft voorgesteld hem maar te ontslaan en zyn zoon aan te nemen, iets wat de di rectie alleen maar doet, wanneer de be trokken man minstens 55 jaar oud is. Hier is het probleem zeker niet goed opgelost en dat vooruitzicht van een jeugd, die niet aan de slag zal kunnen komen, lykt ons hoogst bedenkelijk, ook al zal dat op den duur wel weer in orde kunnen komen. Rozig toekomstbeeld Een aardig rapport werd uitgebracht door de heer Slotemaker, waarnemend vice-president van de KLM, over de wyze waarop tyd en ruimte worden overwonnen door de moderne transport middelen. Hy vertelde o.a. dat reizen per vliegtuig zeer binnenkort veel goedkoper zal zyn dan het reizen per trein of per boot. Een vliegtuig met straalaandrijving kost 5 miljoen dollar. Men kan in vyf of zes uur de afstand tussen Europa en Ame rika afleggen. Men kan per jaar 450 keer de Atlantische Oceaan oversteken en op die wyze 60.000 passagiers ver voeren. Dat is ongeveer evenveel als een groot schip in een jaar vervoeren kan. Maar zulk een schip kost 50 miljoen dollar en heeft veel meer personeel no dig aan boord! Het vliegen zal dus heel wat goedkoper zyn dan het varen. Op den duur zullen zeereizen niet anders zyn dan luxe voor vakantiegangers die eens een tyd rust willen hebben. De Nederlandse spreker gaf een groot aan tal van dergelyke toekomstbeelden, die ons erg optimistisch leken en wel een heel rozig beeld gaven van de wereld van morgen. Azië maakt zich bezorgd Belangryk was dinsdagochtend de zitting van een der secties, voorgezeten door prof. Ten Doesschate,'waarin werd gesproken over de Europese markt, de vryhandelszone en Euratom. Er was een belangryk debat, aan het einde waar van prof. Ten Doesschate ons vertelde, dat zijn indruk was dat de Euratom een zeer gespecialiseerd onderwerp is dat slechts weinigen begrijpen en dat daar om zonder veel moeilykheden door de regeringen, door de parlementen en door de bevolking zal worden aanvaard! In dit byzondere milieu van de Inter nationale Kamer van Koophandel wordt de Europese markt, al moeten de parle menten er de discussie nog over openen, reeds aanvaard als iets bestaands. Daarentegen ryzen er nogal bezwaren tegen de vryhandelszone. In de discus sie bleek, dat bepaalde landen, bijvoor beeld India in de Europese markt het vormen zien van een nieuw blok, naast de reeds bestaande economische blokken, die gevormd worden door de Ver. Staten en de Sovjet-Unie. De spreker van In dia zinspeelde op de mogelijkheid, dat de vrye Aziatische staten op hun beurt zich misschien ook tot een blok zouden moeten verenigen, een blok. dat dan over een zeer belangryke hoeveelheid grondstoffen zou beschikken. De Indo nesische spreker meende, dat de Euro pese markt tenslotte het voordeel zou geven van lagere prijzen voor bepaalde goederen, maar dat Indonesië er in de eerste tyd stellig nadeel van zal onder vinden, omdat er minder kapitaal be schikbaar zou blyven voor belegging in Indonesië, nu de zes landen van de Europese markt hebben besloten kapi taal te investeren in de onderontwik kelde gebieden van hun eigen overzeese gebiedsdelen, voornamelijk in Afrika. Engeland en Amerika zijn vóór vrijhandelszone De voorzitter van de Engelse Kamer van Koophandel liet een optimistisch en opwekkend geluid horen: hy verklaarde, dat de beide grote politieke partyen in Engeland met sympathie staan tegen over de plannen voor het vormen van een vryhandelszone. Er zyn op dit ogen blik drie werkgroepen bezig, die eind juli hun rapport moeten indienen, zodat het waarschijnlijk in hei najaar mogelijk zal zyn voor Groot-Brittannië om be kend te maken, of het al dan niet in zulk een vryhandelszone geïnteresseerd is. Naar zyn mening zal Groot-Brittannië er wel voor voelen, mits landbouwpro- dukten uitgesloten worden. De Amerikaanse spreker zei. dat in zyn groep eenheid van markten altijd op sympathie kan rekenen en dat de tekst van de in Rome ondertekende overeenkomst niet strydig is met de denkbeelden, die men in Amerikaanse handelskringen over zulk een integratie heeft. Hy wees er echter op, dat men ervoor moest waken, dat de Europese markt niet tot een gesloten blok gaat worden, dat een vyandige economische politiek zou gaan voeren tegenover de rest van de wereld.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 9