R. P. van Calcar dezer dagen
Prof.
op 84-jarige leeftijd overleden
Berlioz' „Symphonic Faiitastique"
fascinerend besluit K. en O. serie
Gedurende dertig jaar Leids
hoogleraar bacteriologie
Eugenia Zareska stelde teleur
in Shéhérazadevan Ravel
Leitlenaars mishandelden politieman
Zangersavond in Maranathakerk
verdient onverdeeld navolging
96ste Jaargang
Vrijdag 26 april 1957
Tweede blad no. 291 \"L
De grote zangersavond in de geheel gevulde Maranathakerk, waaraan zes
koren van Hans Boelee deelnamen, te weten uit Oegstgeest, Woubrugge, Abbe-
nes, Leiderdorp en Katwijk(Rynis uitgegroeid tot een ere-avond voor deze
jonge dirigent.
Büeen waren ze, toen alles' gaandeweg samenwerkte, met nabij 250 koristen,
nog gesteund door orgelspel van Feike Asma, piano en koper-ensemble. In de
omgeving heeft Boelee al meer dergelijke uitvoeringen gegeven. Hij houdt er van
zo'n welgeladen gespan in het Leidse hemelruim te mennen. En aan toehoor-
derszijde, het bleek hier zowel als elders, houdt men ervan dit gade te slaan.
De organisatie rustte op de Rhijn-
sanghers van Oegstgeest. Zy waren het
enige grote koor dat zelfstandig optrad.
Voor dit gezelschap hebben we een stille
sympathie, omdat we het eens als zeer
zwak kenden en het zich sindsdien ge
stadig opwerkte tot een nu graag ge
hoorde formatie. Het is in staat de te
gemoetkomendheid te schenken die
Boelee voor het overdragen van zijn
artistieke visie behoeft. De kleurmen
ging in de registergroepen is verheu
gend tot stand gekomen, de intonatie is
in het reine gebracht, de toonvorming
waarborgt welluidendheid. De zang heeft
een rustig, waardig verloop. Bovendien
had hun programmadeel veel schoon
heid.
Abbenes (Excelsior) en Woubrugge
(Lofstem), die daarna gezamenlijk Bach
en Beethoven zongen, vonden niet die
afgewogenheid en groepsgeslotenheid
van de Rhijnsanghers. maar we mogen
hen niet naar het gehoorde beoordelen
omdat slechts een deel van de Lofstem
was opgekomen. Dit laatste houdt ver.-
band met het overlijden van hun pre
dikant. Om gelijke reden moest zelfs
Psalm 150 van César Franck vervallen,
die Woubrugge en Leiderdorp (Excel
sior) samen hadden dienen te zingen.
Afzonderlijk liet zich tussendoor ook
het Meisjeskoortje uit Leiderdorp teven
eens „Excelsior") horen met liederen
van Hildach en Bach. Treffend bleek de
vooruitgang sinds enige maanden: een
stuk ronder van klank, mooi op toon,
goede kleuring, zelfs doorstraling van de
geestelijke achtergrond.
Na dit intermezzo verenigden zich
Oegstgeest, Leiderdorp en Katwijk-Rijn
(Herv. Gem. Koor) op het podium om
de Koraalkantate op Gezang 171 van
Asma te zingen, welke componist zelf op
de orgelbank begeleidde. Aardig laat
deze, naar Bachs trant van een gefi
gureerde orgelkoraalbewerking, de ge
broken cantus firmus omspelen, maar
verlegt daarbij de koraalmelodie naar
het meisjeskoor. In het laatste deel, waar
ook de gemeente meedeed, brachten de
hoog overstralende tegenstemmen van
de koren een hymnisch effect teweeg.
Daarop dan ten slotte het brandpunt
van de avond: de „Fantasie voor koren
en begeleiding", door Hans Boelee als
Jubileumkantate aan het Leiderdorpse
„Excelsior" bij het 60-jarig bestaan aan
geboden. We hebben daarover reeds eer
der geschreven. Bij deze herhaling onder
gunstige akoestische omstandigheden,
heeft het breed opgezette werk voor ons
in waarde gewonnen, omdat het o.m.
door de partijenverdeling zo uitstekend
en dankbaar speciaal voor kerkkoren is
geschreven. In de aanvang is (lang niet
onbevredigend) naar hedendaagse klank-
vinding gestreefd, later keert alles op
meer vertrouwde voet terug. De invoe-
ging van piano (bespeelt door Aat van j
Vliet uit Alphen), orgel, blaasinstru
menten en slagwerk, is met inzicht door
gevoerd. Als tekstbasis diende Pslam 136.
Met liefde en verfijnde verzorging is
de vertolking dezer Kantate voorbereid.
De klankkracht had beurtelings de be-
dwongenheid en de uitbundigheid die 1
passend waren bij de wijding door de
teksten gevorderd.
Met het totale apparaat gingen ten
laatste, naar Boelee's gewoonte, En
gelse kerkhymnen (van Davis, Shrub-
sole en Webb, in eigen bewerking)
door het kerkgewelf, imposant en als
een evangelische wekroep.
Ds. Visser van Oegstgeest, die de
pastorale leiding op zich had geno
men. stond verstomd, onder de mach
tige indruk van dit voortreffelijk zin
gen en beval met nadruk zulke zang
avonden in de Leidse kerken te laten
weerkeren.
Feike Asma, die voor zijn soli eerst
het 10de Concert in d van Handel had
gekozen, leek ons ditmaal niet in volle
kracht. De reden is wel niet ver te zoe
ken: de kleurzinnigheid waarom Handel
vraagt is op het type orgel van de Ma-
ranatha-kerk niet voorhanden. De
scherpte van de registratuur komt zo'n
werk ook niet ten goede, geeft het geen
bindende ziel. De glasheldere belijning
bestemt dit orgel voor de strenge oude
en nieuwe polyfonie. Voor Jan Zwart's
Fantasie over een paaslied gold dus het
zelfde als voor Handel.
V.
LEEROPDRACHT Dr. D. L. KEDDE.
Bij Koninklijk besluit van 23 maart
1957 is aan dr. D. L. Kedde, farmaceu
tisch inspecteur der volksgezondheid te
Leiden, alsnog opdracht verleend om van
1 oktober 1956 tot een nader te bepalen
datum in de faculteit der wis- en na
tuurkunde aan de rijksuniversiteit alhier
onderwijs te geven in de levensmiddelen-
chemie.
INTREDE DS. H. HELLE
Ds. H. Heule. geref. predikant te
Deventer, die een beroep naar Leiden
heeft aangenomen, zal zondag 1 sep
tember zijn intrede doen.
Tragisch gevolg van defecte kachel
Eerst thans is bekend geworden, dat in zijn woning aan de Rijns-
burgerweg op 84-jarige leeftijd is overleden prof. R. P. van Calcar,
oud-hoogleraar in de bacteriologie en gezondheidsleer aan de Leidse
Universiteit.
Toen men woensdagochtend na herhaald bellen aan zijn woninq - J
j u r* c tr o i groot dankgebed moet zijn. want God
geen gehoor kreeg, werd een onderzoek ingesteld. Prof. Van Calcar Reeft steeds Zijn zegen aan dit werk
werd levenloos in zijn studeerkamer aangetroffen. Het bleek dat hij I geschonken tot meerdere glorie van Zijn
om het leven was gekomen doordat de afvoer van een gaskachel na^m-en uitbreiding van_ Zijn konink-
defect was geraakt.
Zondagsschool „De 24 huizen"
bestaat 80 jaar
GOD GAF WASDOM
Gisteravond werd in het Herv. Wijk-
gebouw „Bethel'' aan de Stille £Qn
een herdenkingssamenkomst gehou
den ter gelegenheid van het 80-jarig
bestaan van de Zondagsschool „De 24
huizen" uitgaande van de Hervormde
Wijkgemeente „De Marewjjk".
Onder de talrijke aanwezigen bevond
zich o.a. de heer J- Kalsbeek, oud-hoofd
van de school Pasteurstraat, waarin de
zondagsschool altijd samenkomt.
Ds. M. Ottevanger memoreerde in het
begin van de avond de oprichting van
de zondagsschool. Zij was klein en zwak
begonnen maar nu tot een groot geheel
uitgegroeid waardoor vele kinderen met
het Koninkrijk Gods in aanraking zijn
gekomen. Spreker wees er op, dat deze
80-jarige herdenking alleen maar een
Wijlen Prof. R. P. VAN CALCAR
Reinier Pieter van Calcar werd op 11
oktober 1872 te Veenwouden in Fries
land geboren als zoon van een predikant.
Op zestienjarige leeftijd behaalde hy
het eindexamen van de HBS te Sneek,
waarna hy medicijnen studeerde te
Amsterdam.
Dokter Van Calcar vestigde zich na
zijn studie als huisarts in de Jordaan,
waar hij zich al spoedig veel waarde
ring wist te verwerven. Dat bleek bij
zijn afscheid, toen hij in 1905 naar Lei
den werd geroepen als hoogleraar in de
bacteriologie en gezondheidsleer als op
volger van prof. Mac. Gillavry. Hij aan
vaardde dit ambt op 26 september 1905
met een oratie over „Het hedendaagse
standpunt van het toxine-vraagstuk".
Tijdens zijn ruim dertig-jarig profes
soraat (in 1935 werd hij ontslagen in
verband met opheffing van zijn functie
Laatste Meesterconcert
De obsederende „Heksensabbat", laatste deel van Berlioz' „Sym-
phonie Fantastique", waarin deze zich exposeert als de meest extra
vagante romanticus uit de eerste helft van de 19e eeuw, met uiterste
suggestiviteit door Van Otterloo gedirigeerd, vormde het boeiende en
opwindende besluit van het laatste concert der K. en O. „meester-
serie".
Letterlijk alles is in dit deel verwerkt, wat de magistrale instrumen-
tator Berlioz in deze symfonie der „idéé fixe" te verwerken had: als
gebiologeerd volgt men de verhitte droom van de kunstenaar, achter
volgd door zijn gepassioneerde liefdesobcessie. Het demonische heeft
de volledige overwinning behaald op de lieflijkheid, het edele werd
getransformeerd in het vulgaire, het triviale en het lugubere doen hun
intrede, de parodie schatert, alles verwordt tot een apotheose van het
satanische.
Met welk een enorme vakkennis ver
kerkte de hier boven zichzelf uitstij-
;ende Berlioz hier zijnm ateriaal, waar
voor hy de bouwstoffen in de vorige
ielen reeds zorgvuldig aandroeg, hoe
geeft hij het orkest datgene, wat het
vermag te geven en met welk een felle
kracht ondergaat hij intens de vrese
lijke gewaarwordingen van de door lief-
deswaanzin gemartelde, in een conceptie
van waarlijk grootse allure.
Berlioz, somtijds ongetwijfeld verbleekt,
geeft hier toch hogelijk blijk van de
door hem in het leven geroepen onver
flauwde mogelijkheden voor het orkest,
dat zich in dit hekenfeest illustratief
onvergelijkelijk kan uitleven. Welnu: het
Residentie-Orkest, reeds voordien in
deze Berloiz qua sfeer, coloriet en punc
tualiteit tot bewondering oproepend,
«tond hier op het toppunt van die
tracht, aangevuurd door een Van Otter
loo, die nauwe affiniteit met Berlioz
betoont en deze „pur sang" programma
muziek al het effect verleent, waar zij
om vraagt. Het was fascinerend, nog
eens alle voor Berlioz tyd zo „moderne"
instrumentale vondsten in zich op te
mogen nemen.
Alle hulde tevens voor het fijnzinnig
dialogiserend spel van hobo en Engelse
hoorn in de „Scène aux champs" en
voor de kunstige roffels en explosies van
de paukenist in de „Marche au supplice":
allen voor hun moeilijke taak ten volle
berekend
Jammer, dat daarvóór de zang van de
thans in Parijs woonachtige mezzo-so
praan Eugenia Zareska in menig op
zicht tot een teleurstelling leidde. In
dertijd, naar wij menen in Mahler, wist
zij, onder reserve, beter te voldoen.
Nu zong zy Ravels poëtische en in
nige „Shéhérazade"-trilogie, eertijds hier
reeds gebracht door Irma Timmerman
en Suzanne Danco (met Flipse», van wie
vooral de laatste hiermee een diepe in
druk maakte.
Niet alleen bezit haar op zichzelf wel
sympathiek getimbreerd, door te kelig
geproduceerd materiaal te geringe draag
kracht vooral in le lagere gerionen!
doch ook haar te zwaar gehouden
voordracht eigent zich niet om aan deze
prachtige gedichten van Tristan Klingsor
een zuivere stemming te verlenen. Be
paald hinderlijk was de wijze waarop
de angstvallig van het blad lezende
Eugenia Zareska, die dat blad boven
dien te hoog voor zich hield, aan de
noten gebonden leek. waarbij de inzetten
slechts schroomvallig tot haar recht
kwamen, waardoor de samenwerking
met het overigens transparant spelende
orkest al even schroomvallig tot stand
kwam. Het zal de eerste taak voor deze
zangeres moeten zijn zich de partituur
eigen te maken: eerst dón zal zy moge
lijkerwijs in staat zijn, zich ook geeste
lijk daarboven te verheffen, iets van de
waarde der teksten over te dragen en
zich vrijelijk te ontplooien. Vooralsnog
lijkt Ravels wereld haar vreemd. Het ge
heel deed dan ook bepaald dilettantis
tisch aan, ook al door de onduidelijke
dictie.
Het bleef dan ook bij een matig „suc
ces d'estime"
Ter inleiding heeft Mozarts bekende
„Serenata Notturna" in d. gr. t. (in ka
merorkestbezetting) de blijde charme
geschonken, die hiervan nog steeds uit
gaat, wanneer de vertolking is opgedra
gen aan een eminente groep, zoals thans
het geval was. met Herman Krebbers in
de voorste linie. Mozart, licht van toets
en tot in détail verrassend juist van
stemming, gespeeld door een tot in dé
tail op elkaar afgestemd ensemble, dat
het Oostenrijkse genie alle eer schonk,
die hem toekomt en men aan hem ver
schuldigd is
Ook K. en O. heeft nu afscheid ge
nomen van het Residentie-Orkest,
maar.het komt het volgend seizoen
gelukkig ook by haar terug.
Dat kan immers niet anders?
H.
in het kader van de bezuiniging) heeft
prof. Van Calcar vele publikaties het
licht doen zien, die een getuigenis afleg
den van zijn wetenschappelijke begaafd
heden en zijn weloverwogen visie op
breed, ook niet-medisch terrein.
Als lid van de commissie, welke tot
taak had in het buitenland diverse zie
kenhuizen te bezoeken met het oog op
de plannen voor een nieuw Leids Aca
demisch Ziekenhuis, reisde prof. Van
Calcar voor de eerste wereldoorlog naar
Hamburg, St. Petersburg, Zürich en
Wenen. Mede op grond van zijn advie
zen werd het huidige Academisch Zie
kenhuis gebouwd volgens het paviljoen
systeem, een systeem dat thans niet
meer algemeen wordt aanbevolen.
Tijdens zijn hoogleraarschap heeft
prof. Van Calcar zich steeds zeer hulp
vaardig getoond jegens de studenten,
wier studie en persoonlijke omstandig
heden altijd zijn volle aandacht hadden.
Het heengaan van prof. Van Calcar
in 1935 om redenen van bezuiniging is
indertijd aanleiding geweest tot langdu
rige rechtsprocedures tussen het College
van Curatoren der Universiteit ener- en
prof. Van Calcar anderzijds. Zijn leer
stoel werd na zijn aftreden gecombi
neerd met die van prof. FIu.
Prof. Van Calcar verwierf gedurende
de eerste wereldoorlog bekendheid door
zijn proeven om varkens op te kweken
met de in die oorlogstijd nog volop be
schikbare grondstoffen, n.l. visafval en
stro. Door een bacteriologisch proces
moest het stro in een verteerbare vorm
worden omgezet. Het produkt werd ge
droogd en daarbij verspreidde zich een
zeer onaangename lucht over de omge
ving van de fabriek aan de Zoeter-
woudseweg en vaak over de gehele stad.
Deze proeven leverden geen doorslaand
succes op, daar weliswaar een deel der
varkens vet werd, doch een ander deel
stierf.
Ter gelegenheid van zijn tachtigste
verjaardag werd door vele vrienden van
de oud-hoogleraar de Prof. Van Calcar-
Stichting in het leven geroepen voor
financiële steun aan minvermogenden,
die specialistenhulp van node hebben
en daartoe geen hulp van ziekenfondsen
verkrijgen.
Prof. Van Calcar is geruime tijd ad
viseur geweest van de Algemene Neder
landse Invalidenbond.
rijk. Toen Kaatje .Kors 80 jaar geleden
in één van de 24 huizen aan de Lange-
gracht het begin maakte met deze
zondagsschool heeft God aan het toen
zeer weinig uitgestrooide zaad van Zijn
evangelie, grote wasdom gegeven, zodat
het nu een rijk arbeidsveld is geworden.
Wat het in de toekomst wordt, weten
we niet. aldus ds. Ottevanger, maar als
we letten op de belofte van God is er
niets meer te vrezen. Hij wil het uit
gestrooide zaad ook wasdom geven.
Moge het God behagen dit werk nog
langer te zegenen.
EERVOL ONTSLAG PROCUREUR-
GENERAAL TE AMSTERDAM
Bij K B. is aan mr. A. A. L. F van
Dullemen, op zijn verzoek, met ingang
van 1 juni 1957 eervol ontslag verleend
uit zijn ambt van procureur-generaal
bij het Gerechtshof te Amsterdam, on
der dankbetuiging voor de vele en ge
wichtige door hem aan H.M. de Ko
ningin en aan den lande bewezen
diensten.
Receptie prof. Vollgraff
Prof. dr. J. A. Vollgraff, oud-privaat
docent te Leiden, oud-hoogleraar te Gent
en thans te Leiden woonachtig, zal ter
gelegenheid van zijn tachtigste verjaar
dag. waarover wij dezer dagen schreven,
zondag a.s. van 3 tot 5 uur recipiëren in
„Het Gulden Vlies".
Vele vroegere medewerkenden aan de
zondagsschool boden hierna hun geluk
wensen aan. o.a. de heer J. Tuurenhout
uit Katwijk, de heer J. Kalsbeek en
mevrouw v. d. Heyden namens de Kin-
derkerk „De Marewijk".
Het verdere deel van de avond werd
gevuld met zang van de hoogste klassen
der zondagsschool o l.v. de heer N.
Sleyser, en declamatie van mej. N.
Sleyser.
De heer H. J. y. Leeuwen, organist
van de Oosterkerk, had voor deze ge
legenheid een lied geschreven op de
wijs van ,,'k Heb geloofd en daarom zing
ik" waarin de geschiedenis van de Zon
dagsschool „De 24 huizen" in weergege
ven was.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Geeske Sylvia, dr van A. Ruben en G. H.
Somer; Slmon Petrus, zn van J. L. Tuit-
hof en J. C. SöhouUeri; Adrtana ,dr van
A. Kersbergen en M, van Leeuwen; Johan
Alex, zn van H. Sdhielliingerchoiuit en C.
van Brakel; Johannes Pranolsous Maria,
zn van G. Bouwmeester en E. M. Schoon-
derwoerd.
GETROUWD
ïroot en M. van Polanen; W. J.
C. B. Hoekstra; A. Hoogeveen
S. P. Paauw en J. M. Somme-
Kriek en S. Beij; N. van dier
MattbeijsenJ. Geerards en
Llsnet; E. A. Th. Vo-
A. J. de la Rie; W. P.
Stool en A.
Tombe; J.
J. Hattoken-
OVERLEDEN
G. S. Schinkel, 49 Jaar, man; G. L. van
La vieren, 7 weken; zn.
P. J.
Vaal
de
de
berg
Prinses Beatrix op de tribune van
het Piazza di Siena te Rome. waar
zij een internationaal concours
hipplque bijwoonde. Na aftoop reik
te zij de prijzen uit aan de winnaars.
Zware straffen geëist
De officier van Justitie by de Haagse
Rechtbank heeft gistermiddag tegen een
32-jarige sloper en een 40-jarige sloper,
beiden uit Leiden gevangenisstraffen
van resp. 10 en 8 maanden geëist, om
dat zij tezamen op zondag 3 maart in
de Vestestraat alhier een wachtmees
ter van de Rijkspolitie zodanig hadden
mishandeld, dat de man bloedend werd
verwond.
De jongste verdachte was op de be
wuste zondag nog maar vyf dagen uit
de gevangenis, waar hij een straf van
twee jaren had uitgezeten voor een
ander misdrijf. Samen met zijn oudere
collega had hij zich op zondagmorgen
te goed gedaan aan (te veel) jenever.
Toen hij de politieman zag. begon hy
te schelden. De politieman maande
hem aan kalm te blijven, waarop de
32-jarige sloper heni een stomp in het
gelaat gaf. Toen ontstond een hevige
vechtpartij. Op het moment, dat de
sloper het onderspit dreigde te delven,
kwam zyn oudere collega hem te hulp,
door de gehurkt zittende politieman te
schoppen.
De wachtmeester wist de oudste
sloper te grijpen; de jongste ontkwam,
maar kon later worden gearresteerd.
De officier van Justitie was van oor
deel, dat de verdachten streng gestraft
dienden te worden, mede uit een oog
punt van algemene preventie, omdat de
politie, met het huidige tekort aan per
soneel, toch al zoveel moeite heeft het
gezag in de grote steden te handhaven.
Voor de jongste verdachte wees mej.
mr. M. Huysmans op de persoonlijke
omstandigheden van haar cliënt, die
thans een refusalkuur volgt om het
drinken af te leren. Mr. A. Caljé, die
de oudste sloper verdedigde, bracht
naar voren, dat hier geen sprake was
geweest van opzettelijke samenwerking,
pverigens achtte hij acht maanden voor
één schop, ook al werd een politieman
het slachtoffer, een te zware straf De
rechtbank zal op 9 mei uitspraak doen.
Groeide uit tot ere-avond voor Boelee