R. P. van Calcar dezer dagen Prof. op 84-jarige leeftijd overleden Berlioz' „Symphonic Faiitastique" fascinerend besluit K. en O. serie Gedurende dertig jaar Leids hoogleraar bacteriologie Eugenia Zareska stelde teleur in Shéhérazadevan Ravel Leitlenaars mishandelden politieman Zangersavond in Maranathakerk verdient onverdeeld navolging 96ste Jaargang Vrijdag 26 april 1957 Tweede blad no. 291 \"L De grote zangersavond in de geheel gevulde Maranathakerk, waaraan zes koren van Hans Boelee deelnamen, te weten uit Oegstgeest, Woubrugge, Abbe- nes, Leiderdorp en Katwijk(Rynis uitgegroeid tot een ere-avond voor deze jonge dirigent. Büeen waren ze, toen alles' gaandeweg samenwerkte, met nabij 250 koristen, nog gesteund door orgelspel van Feike Asma, piano en koper-ensemble. In de omgeving heeft Boelee al meer dergelijke uitvoeringen gegeven. Hij houdt er van zo'n welgeladen gespan in het Leidse hemelruim te mennen. En aan toehoor- derszijde, het bleek hier zowel als elders, houdt men ervan dit gade te slaan. De organisatie rustte op de Rhijn- sanghers van Oegstgeest. Zy waren het enige grote koor dat zelfstandig optrad. Voor dit gezelschap hebben we een stille sympathie, omdat we het eens als zeer zwak kenden en het zich sindsdien ge stadig opwerkte tot een nu graag ge hoorde formatie. Het is in staat de te gemoetkomendheid te schenken die Boelee voor het overdragen van zijn artistieke visie behoeft. De kleurmen ging in de registergroepen is verheu gend tot stand gekomen, de intonatie is in het reine gebracht, de toonvorming waarborgt welluidendheid. De zang heeft een rustig, waardig verloop. Bovendien had hun programmadeel veel schoon heid. Abbenes (Excelsior) en Woubrugge (Lofstem), die daarna gezamenlijk Bach en Beethoven zongen, vonden niet die afgewogenheid en groepsgeslotenheid van de Rhijnsanghers. maar we mogen hen niet naar het gehoorde beoordelen omdat slechts een deel van de Lofstem was opgekomen. Dit laatste houdt ver.- band met het overlijden van hun pre dikant. Om gelijke reden moest zelfs Psalm 150 van César Franck vervallen, die Woubrugge en Leiderdorp (Excel sior) samen hadden dienen te zingen. Afzonderlijk liet zich tussendoor ook het Meisjeskoortje uit Leiderdorp teven eens „Excelsior") horen met liederen van Hildach en Bach. Treffend bleek de vooruitgang sinds enige maanden: een stuk ronder van klank, mooi op toon, goede kleuring, zelfs doorstraling van de geestelijke achtergrond. Na dit intermezzo verenigden zich Oegstgeest, Leiderdorp en Katwijk-Rijn (Herv. Gem. Koor) op het podium om de Koraalkantate op Gezang 171 van Asma te zingen, welke componist zelf op de orgelbank begeleidde. Aardig laat deze, naar Bachs trant van een gefi gureerde orgelkoraalbewerking, de ge broken cantus firmus omspelen, maar verlegt daarbij de koraalmelodie naar het meisjeskoor. In het laatste deel, waar ook de gemeente meedeed, brachten de hoog overstralende tegenstemmen van de koren een hymnisch effect teweeg. Daarop dan ten slotte het brandpunt van de avond: de „Fantasie voor koren en begeleiding", door Hans Boelee als Jubileumkantate aan het Leiderdorpse „Excelsior" bij het 60-jarig bestaan aan geboden. We hebben daarover reeds eer der geschreven. Bij deze herhaling onder gunstige akoestische omstandigheden, heeft het breed opgezette werk voor ons in waarde gewonnen, omdat het o.m. door de partijenverdeling zo uitstekend en dankbaar speciaal voor kerkkoren is geschreven. In de aanvang is (lang niet onbevredigend) naar hedendaagse klank- vinding gestreefd, later keert alles op meer vertrouwde voet terug. De invoe- ging van piano (bespeelt door Aat van j Vliet uit Alphen), orgel, blaasinstru menten en slagwerk, is met inzicht door gevoerd. Als tekstbasis diende Pslam 136. Met liefde en verfijnde verzorging is de vertolking dezer Kantate voorbereid. De klankkracht had beurtelings de be- dwongenheid en de uitbundigheid die 1 passend waren bij de wijding door de teksten gevorderd. Met het totale apparaat gingen ten laatste, naar Boelee's gewoonte, En gelse kerkhymnen (van Davis, Shrub- sole en Webb, in eigen bewerking) door het kerkgewelf, imposant en als een evangelische wekroep. Ds. Visser van Oegstgeest, die de pastorale leiding op zich had geno men. stond verstomd, onder de mach tige indruk van dit voortreffelijk zin gen en beval met nadruk zulke zang avonden in de Leidse kerken te laten weerkeren. Feike Asma, die voor zijn soli eerst het 10de Concert in d van Handel had gekozen, leek ons ditmaal niet in volle kracht. De reden is wel niet ver te zoe ken: de kleurzinnigheid waarom Handel vraagt is op het type orgel van de Ma- ranatha-kerk niet voorhanden. De scherpte van de registratuur komt zo'n werk ook niet ten goede, geeft het geen bindende ziel. De glasheldere belijning bestemt dit orgel voor de strenge oude en nieuwe polyfonie. Voor Jan Zwart's Fantasie over een paaslied gold dus het zelfde als voor Handel. V. LEEROPDRACHT Dr. D. L. KEDDE. Bij Koninklijk besluit van 23 maart 1957 is aan dr. D. L. Kedde, farmaceu tisch inspecteur der volksgezondheid te Leiden, alsnog opdracht verleend om van 1 oktober 1956 tot een nader te bepalen datum in de faculteit der wis- en na tuurkunde aan de rijksuniversiteit alhier onderwijs te geven in de levensmiddelen- chemie. INTREDE DS. H. HELLE Ds. H. Heule. geref. predikant te Deventer, die een beroep naar Leiden heeft aangenomen, zal zondag 1 sep tember zijn intrede doen. Tragisch gevolg van defecte kachel Eerst thans is bekend geworden, dat in zijn woning aan de Rijns- burgerweg op 84-jarige leeftijd is overleden prof. R. P. van Calcar, oud-hoogleraar in de bacteriologie en gezondheidsleer aan de Leidse Universiteit. Toen men woensdagochtend na herhaald bellen aan zijn woninq - J j u r* c tr o i groot dankgebed moet zijn. want God geen gehoor kreeg, werd een onderzoek ingesteld. Prof. Van Calcar Reeft steeds Zijn zegen aan dit werk werd levenloos in zijn studeerkamer aangetroffen. Het bleek dat hij I geschonken tot meerdere glorie van Zijn om het leven was gekomen doordat de afvoer van een gaskachel na^m-en uitbreiding van_ Zijn konink- defect was geraakt. Zondagsschool „De 24 huizen" bestaat 80 jaar GOD GAF WASDOM Gisteravond werd in het Herv. Wijk- gebouw „Bethel'' aan de Stille £Qn een herdenkingssamenkomst gehou den ter gelegenheid van het 80-jarig bestaan van de Zondagsschool „De 24 huizen" uitgaande van de Hervormde Wijkgemeente „De Marewjjk". Onder de talrijke aanwezigen bevond zich o.a. de heer J- Kalsbeek, oud-hoofd van de school Pasteurstraat, waarin de zondagsschool altijd samenkomt. Ds. M. Ottevanger memoreerde in het begin van de avond de oprichting van de zondagsschool. Zij was klein en zwak begonnen maar nu tot een groot geheel uitgegroeid waardoor vele kinderen met het Koninkrijk Gods in aanraking zijn gekomen. Spreker wees er op, dat deze 80-jarige herdenking alleen maar een Wijlen Prof. R. P. VAN CALCAR Reinier Pieter van Calcar werd op 11 oktober 1872 te Veenwouden in Fries land geboren als zoon van een predikant. Op zestienjarige leeftijd behaalde hy het eindexamen van de HBS te Sneek, waarna hy medicijnen studeerde te Amsterdam. Dokter Van Calcar vestigde zich na zijn studie als huisarts in de Jordaan, waar hij zich al spoedig veel waarde ring wist te verwerven. Dat bleek bij zijn afscheid, toen hij in 1905 naar Lei den werd geroepen als hoogleraar in de bacteriologie en gezondheidsleer als op volger van prof. Mac. Gillavry. Hij aan vaardde dit ambt op 26 september 1905 met een oratie over „Het hedendaagse standpunt van het toxine-vraagstuk". Tijdens zijn ruim dertig-jarig profes soraat (in 1935 werd hij ontslagen in verband met opheffing van zijn functie Laatste Meesterconcert De obsederende „Heksensabbat", laatste deel van Berlioz' „Sym- phonie Fantastique", waarin deze zich exposeert als de meest extra vagante romanticus uit de eerste helft van de 19e eeuw, met uiterste suggestiviteit door Van Otterloo gedirigeerd, vormde het boeiende en opwindende besluit van het laatste concert der K. en O. „meester- serie". Letterlijk alles is in dit deel verwerkt, wat de magistrale instrumen- tator Berlioz in deze symfonie der „idéé fixe" te verwerken had: als gebiologeerd volgt men de verhitte droom van de kunstenaar, achter volgd door zijn gepassioneerde liefdesobcessie. Het demonische heeft de volledige overwinning behaald op de lieflijkheid, het edele werd getransformeerd in het vulgaire, het triviale en het lugubere doen hun intrede, de parodie schatert, alles verwordt tot een apotheose van het satanische. Met welk een enorme vakkennis ver kerkte de hier boven zichzelf uitstij- ;ende Berlioz hier zijnm ateriaal, waar voor hy de bouwstoffen in de vorige ielen reeds zorgvuldig aandroeg, hoe geeft hij het orkest datgene, wat het vermag te geven en met welk een felle kracht ondergaat hij intens de vrese lijke gewaarwordingen van de door lief- deswaanzin gemartelde, in een conceptie van waarlijk grootse allure. Berlioz, somtijds ongetwijfeld verbleekt, geeft hier toch hogelijk blijk van de door hem in het leven geroepen onver flauwde mogelijkheden voor het orkest, dat zich in dit hekenfeest illustratief onvergelijkelijk kan uitleven. Welnu: het Residentie-Orkest, reeds voordien in deze Berloiz qua sfeer, coloriet en punc tualiteit tot bewondering oproepend, «tond hier op het toppunt van die tracht, aangevuurd door een Van Otter loo, die nauwe affiniteit met Berlioz betoont en deze „pur sang" programma muziek al het effect verleent, waar zij om vraagt. Het was fascinerend, nog eens alle voor Berlioz tyd zo „moderne" instrumentale vondsten in zich op te mogen nemen. Alle hulde tevens voor het fijnzinnig dialogiserend spel van hobo en Engelse hoorn in de „Scène aux champs" en voor de kunstige roffels en explosies van de paukenist in de „Marche au supplice": allen voor hun moeilijke taak ten volle berekend Jammer, dat daarvóór de zang van de thans in Parijs woonachtige mezzo-so praan Eugenia Zareska in menig op zicht tot een teleurstelling leidde. In dertijd, naar wij menen in Mahler, wist zij, onder reserve, beter te voldoen. Nu zong zy Ravels poëtische en in nige „Shéhérazade"-trilogie, eertijds hier reeds gebracht door Irma Timmerman en Suzanne Danco (met Flipse», van wie vooral de laatste hiermee een diepe in druk maakte. Niet alleen bezit haar op zichzelf wel sympathiek getimbreerd, door te kelig geproduceerd materiaal te geringe draag kracht vooral in le lagere gerionen! doch ook haar te zwaar gehouden voordracht eigent zich niet om aan deze prachtige gedichten van Tristan Klingsor een zuivere stemming te verlenen. Be paald hinderlijk was de wijze waarop de angstvallig van het blad lezende Eugenia Zareska, die dat blad boven dien te hoog voor zich hield, aan de noten gebonden leek. waarbij de inzetten slechts schroomvallig tot haar recht kwamen, waardoor de samenwerking met het overigens transparant spelende orkest al even schroomvallig tot stand kwam. Het zal de eerste taak voor deze zangeres moeten zijn zich de partituur eigen te maken: eerst dón zal zy moge lijkerwijs in staat zijn, zich ook geeste lijk daarboven te verheffen, iets van de waarde der teksten over te dragen en zich vrijelijk te ontplooien. Vooralsnog lijkt Ravels wereld haar vreemd. Het ge heel deed dan ook bepaald dilettantis tisch aan, ook al door de onduidelijke dictie. Het bleef dan ook bij een matig „suc ces d'estime" Ter inleiding heeft Mozarts bekende „Serenata Notturna" in d. gr. t. (in ka merorkestbezetting) de blijde charme geschonken, die hiervan nog steeds uit gaat, wanneer de vertolking is opgedra gen aan een eminente groep, zoals thans het geval was. met Herman Krebbers in de voorste linie. Mozart, licht van toets en tot in détail verrassend juist van stemming, gespeeld door een tot in dé tail op elkaar afgestemd ensemble, dat het Oostenrijkse genie alle eer schonk, die hem toekomt en men aan hem ver schuldigd is Ook K. en O. heeft nu afscheid ge nomen van het Residentie-Orkest, maar.het komt het volgend seizoen gelukkig ook by haar terug. Dat kan immers niet anders? H. in het kader van de bezuiniging) heeft prof. Van Calcar vele publikaties het licht doen zien, die een getuigenis afleg den van zijn wetenschappelijke begaafd heden en zijn weloverwogen visie op breed, ook niet-medisch terrein. Als lid van de commissie, welke tot taak had in het buitenland diverse zie kenhuizen te bezoeken met het oog op de plannen voor een nieuw Leids Aca demisch Ziekenhuis, reisde prof. Van Calcar voor de eerste wereldoorlog naar Hamburg, St. Petersburg, Zürich en Wenen. Mede op grond van zijn advie zen werd het huidige Academisch Zie kenhuis gebouwd volgens het paviljoen systeem, een systeem dat thans niet meer algemeen wordt aanbevolen. Tijdens zijn hoogleraarschap heeft prof. Van Calcar zich steeds zeer hulp vaardig getoond jegens de studenten, wier studie en persoonlijke omstandig heden altijd zijn volle aandacht hadden. Het heengaan van prof. Van Calcar in 1935 om redenen van bezuiniging is indertijd aanleiding geweest tot langdu rige rechtsprocedures tussen het College van Curatoren der Universiteit ener- en prof. Van Calcar anderzijds. Zijn leer stoel werd na zijn aftreden gecombi neerd met die van prof. FIu. Prof. Van Calcar verwierf gedurende de eerste wereldoorlog bekendheid door zijn proeven om varkens op te kweken met de in die oorlogstijd nog volop be schikbare grondstoffen, n.l. visafval en stro. Door een bacteriologisch proces moest het stro in een verteerbare vorm worden omgezet. Het produkt werd ge droogd en daarbij verspreidde zich een zeer onaangename lucht over de omge ving van de fabriek aan de Zoeter- woudseweg en vaak over de gehele stad. Deze proeven leverden geen doorslaand succes op, daar weliswaar een deel der varkens vet werd, doch een ander deel stierf. Ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaardag werd door vele vrienden van de oud-hoogleraar de Prof. Van Calcar- Stichting in het leven geroepen voor financiële steun aan minvermogenden, die specialistenhulp van node hebben en daartoe geen hulp van ziekenfondsen verkrijgen. Prof. Van Calcar is geruime tijd ad viseur geweest van de Algemene Neder landse Invalidenbond. rijk. Toen Kaatje .Kors 80 jaar geleden in één van de 24 huizen aan de Lange- gracht het begin maakte met deze zondagsschool heeft God aan het toen zeer weinig uitgestrooide zaad van Zijn evangelie, grote wasdom gegeven, zodat het nu een rijk arbeidsveld is geworden. Wat het in de toekomst wordt, weten we niet. aldus ds. Ottevanger, maar als we letten op de belofte van God is er niets meer te vrezen. Hij wil het uit gestrooide zaad ook wasdom geven. Moge het God behagen dit werk nog langer te zegenen. EERVOL ONTSLAG PROCUREUR- GENERAAL TE AMSTERDAM Bij K B. is aan mr. A. A. L. F van Dullemen, op zijn verzoek, met ingang van 1 juni 1957 eervol ontslag verleend uit zijn ambt van procureur-generaal bij het Gerechtshof te Amsterdam, on der dankbetuiging voor de vele en ge wichtige door hem aan H.M. de Ko ningin en aan den lande bewezen diensten. Receptie prof. Vollgraff Prof. dr. J. A. Vollgraff, oud-privaat docent te Leiden, oud-hoogleraar te Gent en thans te Leiden woonachtig, zal ter gelegenheid van zijn tachtigste verjaar dag. waarover wij dezer dagen schreven, zondag a.s. van 3 tot 5 uur recipiëren in „Het Gulden Vlies". Vele vroegere medewerkenden aan de zondagsschool boden hierna hun geluk wensen aan. o.a. de heer J. Tuurenhout uit Katwijk, de heer J. Kalsbeek en mevrouw v. d. Heyden namens de Kin- derkerk „De Marewijk". Het verdere deel van de avond werd gevuld met zang van de hoogste klassen der zondagsschool o l.v. de heer N. Sleyser, en declamatie van mej. N. Sleyser. De heer H. J. y. Leeuwen, organist van de Oosterkerk, had voor deze ge legenheid een lied geschreven op de wijs van ,,'k Heb geloofd en daarom zing ik" waarin de geschiedenis van de Zon dagsschool „De 24 huizen" in weergege ven was. BURGERLIJKE STAND VAN LEIDEN GEBOREN Geeske Sylvia, dr van A. Ruben en G. H. Somer; Slmon Petrus, zn van J. L. Tuit- hof en J. C. SöhouUeri; Adrtana ,dr van A. Kersbergen en M, van Leeuwen; Johan Alex, zn van H. Sdhielliingerchoiuit en C. van Brakel; Johannes Pranolsous Maria, zn van G. Bouwmeester en E. M. Schoon- derwoerd. GETROUWD ïroot en M. van Polanen; W. J. C. B. Hoekstra; A. Hoogeveen S. P. Paauw en J. M. Somme- Kriek en S. Beij; N. van dier MattbeijsenJ. Geerards en Llsnet; E. A. Th. Vo- A. J. de la Rie; W. P. Stool en A. Tombe; J. J. Hattoken- OVERLEDEN G. S. Schinkel, 49 Jaar, man; G. L. van La vieren, 7 weken; zn. P. J. Vaal de de berg Prinses Beatrix op de tribune van het Piazza di Siena te Rome. waar zij een internationaal concours hipplque bijwoonde. Na aftoop reik te zij de prijzen uit aan de winnaars. Zware straffen geëist De officier van Justitie by de Haagse Rechtbank heeft gistermiddag tegen een 32-jarige sloper en een 40-jarige sloper, beiden uit Leiden gevangenisstraffen van resp. 10 en 8 maanden geëist, om dat zij tezamen op zondag 3 maart in de Vestestraat alhier een wachtmees ter van de Rijkspolitie zodanig hadden mishandeld, dat de man bloedend werd verwond. De jongste verdachte was op de be wuste zondag nog maar vyf dagen uit de gevangenis, waar hij een straf van twee jaren had uitgezeten voor een ander misdrijf. Samen met zijn oudere collega had hij zich op zondagmorgen te goed gedaan aan (te veel) jenever. Toen hij de politieman zag. begon hy te schelden. De politieman maande hem aan kalm te blijven, waarop de 32-jarige sloper heni een stomp in het gelaat gaf. Toen ontstond een hevige vechtpartij. Op het moment, dat de sloper het onderspit dreigde te delven, kwam zyn oudere collega hem te hulp, door de gehurkt zittende politieman te schoppen. De wachtmeester wist de oudste sloper te grijpen; de jongste ontkwam, maar kon later worden gearresteerd. De officier van Justitie was van oor deel, dat de verdachten streng gestraft dienden te worden, mede uit een oog punt van algemene preventie, omdat de politie, met het huidige tekort aan per soneel, toch al zoveel moeite heeft het gezag in de grote steden te handhaven. Voor de jongste verdachte wees mej. mr. M. Huysmans op de persoonlijke omstandigheden van haar cliënt, die thans een refusalkuur volgt om het drinken af te leren. Mr. A. Caljé, die de oudste sloper verdedigde, bracht naar voren, dat hier geen sprake was geweest van opzettelijke samenwerking, pverigens achtte hij acht maanden voor één schop, ook al werd een politieman het slachtoffer, een te zware straf De rechtbank zal op 9 mei uitspraak doen. Groeide uit tot ere-avond voor Boelee

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 3