AMSTLEVEN levensverzekering
Aspirin*)
Lt. kolonel b.d. J. H. van Temmen te
Voorhout is 50 jaar ridder M.W.O.
„Een reactor in Petten geen gevaar
voor gezondheid of strandleven^
1
Moedig gedrag op 5-3-1906 bij
verovering kampong op Celebes
Risico's en waarborgen zijn
zorgvuldig afgewogen
Groep handige flessentrekker»
stond voor de Haagse rechtbank
StJste jaargang
Woensdag 27 maart 1957
Derde blad no. 29097
Voor moed, beleid en trouw
Militaire Willemsorde hoge onderscheiding
De Militaire Willemsorde, ingesteld op 30 april 1815, is de hoogste mili
taire onderscheiding, die men in ons land kent, en die slechts bij hoge uitzon
dering wordt toegekend aan diegenen, die bijzondere prestaties van moed,
beleid en trouw hebben verricht ten dienste van Koningin en Vaderland. Zij,
die drager zijn van de M.W.O. kunnen altijd interessante verhalen vertellen,
en zo is het ook met de luitenant-kolonel b.d. J. H. van Temmen, die morgen
50 jaar drager is van deze onderscheiding. In zijn woning aan de Herenstraat
te Voorhout vertelde hij ons gisteren over de krijgsverrichting, die aanleiding
is geweest tot het toekennen van de M.W.O.
De jonge luitenant J. H. Temmen
was. nadat hij de Koninklijke Militaire
Academie in 1901 had verlaten, naar
Indië vertrokken. Het was daar in die
dagen niet geheel rustig en zo kwamen
er in het jaar 1905 ook
moeilijkheden op Celebes
waarbij de luitenant
Temmen werd betrokken.
Begin maart 1906 werd
de colonne van de toen
malige kapitein R. ten
Seldam thans luite
nant-generaal tit. b.d.
belast met de achtervol
ging van de Radja van
Goa. Deze vorst weigerde
de „korte verklaring" te
tekenen, waarbij hij af
stand deed van zijn in
komsten. die hij verkreeg
door liet afpersen van de
bevolking, in ruil voor
een uitkering van het
Nederlands Indisch gou
vernement (die uiteraard
veel lager was dan de
inkomsten tot dusver).
De Radja onttrok zich
aan het wettelijke gezag
en er moest dus een actie
van Nederlandse zijde
volgen. De colonne van
kapitein Ten Seldam, be
staande uit een compag
nie Timorezen en een
compagnie Ambonnezen,
kreeg daartoe opdraent.
Tijdens de achtervolging
naderde men de kampong
Radjang en de luitenant
Van Temmen kreeg op 5
maart 1906 opdracht met
een brigade ter sterkte
van 15 man een verken
ning uit te voeren. De
kampong bleek een grote
versterking te zijn, be
schermd door een aarden wal, waarop
doorn-bamboe groeide, de gemeenste
versperring die er bestaat, aangezien
men er onmogelijk doorheen kan
komen en men liaar evenmin kan stuk
hakken.
De eerste luitenant Temmen begreep
onmiddellijk dat het onmogelijk was
met 15 man deze kampong te veroveren
en daarom ging hij op zoek naar ver
sterking. Spoedig waren twee andere
brigades gevonden en met ongeveer 45
man durfde de heer Temming de aan
val wagen.
„Een kleinigheid
Het was 1 uur in de middag, en daar
om liet de heer Van Temmen zijn
mannen eerst eten en een sigaret
roken, om hen op hun gemak te stel
len. „En dan gaan we die kampong
even veroveren, het is maar een klei
nigheid" vertelde de luitenant zijn
mannen, doch hij dacht er wel anders
over: het zou een zware opgave zijn.
Eén brigade bleef liggen voor het
ravijn, aan de overkant waarvan de
kampong gelegen was, om de vijand een
beetje bezig te houden en de aandacht
af te leiden van de bewegingen van de
andere brigades. Deze twee groepen gin
gen onder leiding van de luitenant een
omtrekkende beweging maken, zodat
men van de helling naar beneden de
aanval zou kunnen beginnen. De kam
pong lag op ongeveer 1500 meter hoogte
en er kwamen regelmatig mistbanken
voor op die dag. Een van die mistban
ken werd gebruikt om ongezien af te
dalen naai- de kampong. De inwoners
merkten pas dat de troepen er waren
toen men al tegen de aarden, wal gele
gen was. Al spoedig bleek dat er geen
doorkomen aan was, vooral ook omdat
het onmogelijk was de doornbamboe
weg te kappen.
Met vier soldaten begaf de luitenant
Van Temmen zich toen op weg om
een zwakke plek te vinden in de ver
sperring en die vond men inderdaad:
het was een plaats waar men gewoon
bamboe had geplant.
Om beurten kapte men In de bamboe
versperring terwijl de anderen dan met
geweervuur de kampongbewoners, die
behoorlijk bewapend waren, op een af
stand hielden. Toen het de beurt was
aan de heer Van Temmen tegen de
aarden wal op te kruipen om te schie
ten zag hij plots vlak bij zich de vuur
mond van een donderbus; ogenblikkelijk
liet hij zich weer naar beneden glijden
en tegelijk ging het schot af: juist over
zijn hoofd.
De luitenant nummer één
Eindelijk had men een gat gekapt in
de bamboe. ..Soldaten er in!" riep ik,
zo vertelde de overste Van Temmen
ons, „maar er gebeurde niets: de
kerels waren bang geworden, hetgeen
niet zo vreemd was omdat de eerste
man bijna zeker kon zijn gedood te
worden. Goede raad was duur, want
enerzijds mocht ik niet als eerste door
het gat gaan omdat de troep dan
zonder officier zou kunnen komen
anderzijds kon ik toch ook niet terug
keren. Als jullie niet gaan. ga ik*' zei
luitenant Temmen, en de soldaten
riepen enthousiast „Ja, de luitenant
nummer één!". Zij hadden toen ge
makkelijk praten!
Luitenant Van Temmen haalde toen
een oud bpkend trucje uit door o?rst
zijn muts op een karabijn in de hoogte
te steken boven de dekking uit. Onmid
dellijk volgde er een schot. Direct
daarop sprong hij in de opening, maar
hij had daarbij een verkeerde bereke
ning gemaakt. Hij rekende er n.l. op dat
de grond achter de wal even hoog zou
zijn als ervoor, doch er achter was een
greppel gegraven. Daar hij hier niet op
rekende, viel de heer Van Temmen er
middenin en dat is zijn behoud geweest,
want er suisden speren over zijn hoofd,
die hem echter misten omdat hij viel.
Toen ontstond er een hevig gevecht,
Luitenant-kolonel b.d.
H. VAN TEMMEN
waarbij van belde zijden werd gsvocn-
ten met klewangs; de soldaten hadden
het voorbeeld van hun luitenant onmid-
delijk gevolgd en waren de kampong
eveneens binnen gedrongen.
Moreel gebroken
Het moreel van de kampongbewoners
was gebroken toen wfi met z'n vijven
binnen waren gekomen en men trok
zich terug In één hoek waar meu nog
naar buiten trachtte te komen door
een poortje.
Bij het poortje ontstond een handge
meen tussen de heer Van Temmen, die
de vlucht wilde beletten, en drie met
speren gewapende inlanders. Twee in
landers waren spoedig gedood, doch de
derde bood hardnekkig tegenstand. Deze
wist zelfs de heer Van Temmen vrij
ernstig te treffen in de arm. Was ei
toen geen soldaat te hulp gesneld, dan
zou de heer Van Temmen zeker gedood
zijn. En hiermede was het gevecht afge
lopen. De vijand liet 28 doden en 30
gewonden achter, terwijl nog 30 man'
nen en ongeveer 80 vrouwen en kinde
ren gevangen werden genomen: onge
veer 12 man wisten te ontkomen. Het
doel van dit gevecht werd echter niet
bereikt, daar de Radja zich niet in ce
kampong bevond. Later is hij wel ge
grepen.
Ridder M.W.O.
Alles was al geregeld, toen de kapitein
Ten Seldam met zijn mannen arriveer
den. Luitenant Van Temmen werd toen
geëvacueerd om te genezen van zijn
verwonding, waarvan hij tot heden toe
een groot litteken draagt. De kapitein
trok verder en heeft nog vele gevechten
geleverd, waarvoor hem gelijk met
luitenant Van Temmen de M.W.O. werd
toegekend.
De luitenant Van Temmen werd door
de kapitein Ten Seldam voorgedragen i
voor deze onderscheiding, die hem by
Koninklijk Besluit van 28 maart 1907
werd toegekend.
Overste Van Temmen vertelde ons dit
verhaal zonder veel opsmuk, als was het
een vrij normaal voorval, hoewel hij
zelf toegaf wel bang geweest te zijn
maar dat mocht je natuurlijk niet laten
merken aan de troep. Overigens is hij
er wel trots op ridder 4de klasse M.W.O.
te zijn.
Later heeft de heer Van Temmen nog
verschillende acties meegemaakt, o.a.
op Borneo, Sumatra en de Soenda-
eilanden.
Donderdag, wanneer het precies vijftig
jaar geleden is, dat de onderscheiding
aan hem en de luitenant-generaal tit.
b.d. R. ten Seldam, werd uitgereikt, zal
de luitenant-kolonel b.d. J. H. van
Temmen, die in 1929 de dienst met
pensioen heeft verlaten, zijn gelukwen
sen gaan aanbieden aan zijn oude
commandant.
De heer Van Temmen, die thans 78
jaar is. is nog zeer vitaal en kan bij
zonder gezellig vertellen over zijn
militaire loopbaan. Zijn echtgenote vult
zo nodig aan, wat de overste beschei-
denheiöshalve, niet vertelt. Een har
telijke gelukwens aan de overste Van
Temmen, de „gouden"' ridder M.W.O.,
is hier zeker op zijn plaats!
Amerikaanse verontrusting
over Russische duikboten
De bevelhebber van de Amerikaanse
Atlantische vloot, admiraal Wright, heeft
gisteren in Washington verklaard dat
de Russische onderzeeërs over „nieuwe
mogelijkheden" beschikking om de
Amerikaanse kust met bestuurbare pro
jectielen aan te vallen. De duikboten
zijn volgens de admiraal „dicht genoeg
bij onze kusten waargenomen om ons
te verontrusten". Hij is van mening dat
het oogmerk van het Sovjetrussische
bouwprogramma voor een onderzeevloot
duidelijk is „ons van onze bondgenoten
overzee te scheiden", maar in geval van
oorlog zouden de Ver. Staten de bedrei
ging afweren „door de duikbotenpro-
duktie bij de bron te vernietigen".
(Ingez. Med.-Adv.)
dit merk garandeert U
de sterkste matras
tot op heden gemaakt.
dankzij de gepatenteerde
binnenvering volgens
het Amerikaanse systeem
£jCL£c-h.ücrc_
D.W.U.-SOUPLEX MATRASSENFABRIEKEN, UTRECHT, AMSTERDAM, ROTTERDAM
Technisch directeur R.C.N.
(Speciale berichtgeving)
De kernreactor, die in de gemeente Zijpe, nabij de plaats St. Maartenszee
ter hoogte van Petten aan de Hollandse kust zal komen, is gisteren in de raad
van die gemeente het onderwerp van gesprek geweest. Het was een ietwat
eenzijdig gesprek, want dr. ir. R. Houwink, technisch directeur van het Reactor
Centrum Nederland, heeft een uiteenzetting gegeven over de realisering van
de plannen en de overdreven angst voor dit project teruggewezen met kracht
van argumenten: de vestiging heeft theoretische risico's, maar zal aan de
andere kant ongetwijfeld een toeneming van het vreemdelingenbezoek met
zich mee kunnen brengen.
komende tien jaar verscheidene in ons
land gebouwd zullen worden aan
het einde van dit jaar denkt men er
reeds één te bestellen zal door allerlei
veiligheidsmaatregelen omgeven moeten
worden.
Radio - activiteit
iets normaals
De vestiging van de kernreactor is
overigens al in een vergevorderd stadium
en dezer dagen zullen meetwagens het
polderwater onderzoeken op radioactivi
teit, terwijl men bovendien van kotters
af onderzoekingen zal verrichten ten
aanzien van het zeewater op dit gebied.
Als directeur van het Reactor Centrum
Nederland heeft dr. ir. Houwink in een
genoeglijk babbeltje de voorbereidingen
tot de bouw van de reactor besproken
en vooral de gevolgen van een dergelijke
installatie belicht.
Er ven uitgaande, dat zelfs het nor
male leidingwater en de zonnewarmte
een bepaalde radio-activiteit bezitten,
waaraan water en licht hun heilzame
werking ontlenen, dank zij de juiste do
sering. stelde de heer Houwink dat in
een atoom-reactor uit het uranium ra
dioactiviteit wordt ontwikkeld, die echter
nog niet gevaarlijk behoeft te zijn. Op
Schiphol komt op de tentoonstelling
„Het Atoom" een reactor, die deze on
schadelijkheid duidelijk zal bewijzen. Een
grote reactor echter, die een elektrische
centrale moet voeden, zoals er in de
(Ingez. Med.-Adv.)
Kopen, maar nooit betalen
Een baron gaf cachet aan de (valse) zaak
(Van onze Haagse redacteur)
De Haagse rechtbank heeft zich
nagenoeg de gehele dag bezig gehou
den met een zeer omvangrijke flessen,
trekkerij-affaire, waarin vier Haagse
kooplieden zich als de belangrijkste
hoofdfiguren hadden te verantwoor
den. Er was een zeer langdurig en
moeizaam vooronderzoek tnodig ge
weest om de kwestie compleet uit de
doeken te doen. Deze „zware juridische
kluif" was daarom zo moeilijk omdat
de verdachten hun duistere machi
naties en knoejerjjen steeds hadden
verricht onder een bedrieglijk mom
van bonafiditeit.
Zij opereerden grootscheeps. In het
Haagse handelsregister stonden zij
onder vele en indrukwekkende firma
namen ingeschreven, zoals „United
Dutch Agencies" „Holland-India
Handelsmaatschappij" „Nederlandse
Conserven Onderneming" en meer van
dergelijke fraai verzonnen namen. Voor
deze z.g. firma's hadden de verdachten
imposante kantoren ingericht met dure
meubilering en stoffering, die nimmer
betaald werd Betaald werd er trou
wens nooit, want daar ging het nu juist
om. Op papier met indrukwekkende
briefhoofden werden de meest uiteen
lopende offertes gevraagd en bestellin
gen geplaatst. De leveranciers volston
den meestal met te informeren of de
klant stond ingeschreven in het han
delsregister, waarvoor wel wi
Kwamen de goederen binnen dan
werden deze binnen de kortst moge
lijke tjjd weer verkocht, ver beneden
de inkoopwaarde. De opbrengst van
deze verkopen werd onderling ver
deeld. Uiteraard gingen de firma's
vroeg of laat failliet, maar dat paste
juist in het schema. Dan kon men on
der een andere naam weer van voren
afaan beginnen. Totdat het spaak
liep en de deuren van het huis van
bewaring zich openden voor deze
„kooplieden".
De officier van Justitie, mr. Maris,
nam het de verdachten bijzonder kwa
lijk dat zij op deze manier de goede
naam van de koopmansstad in discrediet
hadden gebracht. Tegen twee verdach
ten eiste hij twee en anderhalf jaar ge
vangenisstraf met aftrek. De derde ver
dachte, die voor het hekje kwam, was
een 70-jarige aan lager wal geraakte
baron. Een telg van een uitstekend be-
kend staande Nederlandse adellijke fa
milie. Op aandrang van de hoofdver
dachte. een vertegenwoordiger, wiens
zaak tot hedenmiddag werd aangehou
den, had de baron zich ertoe geleend op
te treden als eigenaar van de handels-
óndernemingen. Hij werd dan in de
auto naar de leveranciers gesleept en
kreeg voor iedere keer als hij meereed
een tientje. Van de „winst" zag hij nooit
iets. In totaal was hij f. 150 beter ge
worden van deze praktijken.
„Wij solden zo'n beetje met hem,
hij telde eigenlijk niet mee", zeiden
de andere verdachten van hem, „Ja ik
wist op een bepaald moment wel, dat
het een schurkentroep was," gaf de
baron toe: „maar ik zat zo verschrik
kelijk krap en ik was al blij, dat ik
nog wat in mijn zak had". Verder gaf
de baron toe een kwitantie valselijk
te hebben opgemaakt met het doel
voor de andere verdachten nog iets te
redden uit het faillissement van „zyn
firma". De officier van Justitie eiste
tegen deze baron zes maanden gevan
genisstraf waarvan drie voorwaarde
lijk. Nadat vanmiddag de zaak, te
gen de hoofdverdachte gediend heeft,
volgt de uitspraak op 9 april.
In de nieuwe hal op het terrein
van Schiphol wordt hard gewerkt
aan de bouw van de kernreactor, die
het centrale punt zal zijn van de in
juli te openen tentoonstelling ,.Het
Afêbm''. De mantel van de reactor
'in constructie
Kleine reactor voor
research
De reactor van het Reactor Centrum
Nederland, die men het liefst in Zijpe
wil zétten, is veel kleiner dan die van
een elektrische centrale, aangezien hij
niet dient om stroom op te wekken, maar
zuiver en alleen voor research-doelein-
den bestemd is.
Er zijn uiteraard kansen, dat er iets
ernstigs gebeuren zal met de kernreac
tor: het apparaat kan „uit de hand lo
pen", de watermantel rond de uranium-
staven zal daardoor verkoken tot radio
actieve stoom, maar de kans daarop is
uitermate klein. De heer Houwink schatte
het op eens in de tienduizend jaar. Dank
zij een zeer uitgebreid veiligheidssysteem
kan men ook dan nog de radio-actieve
stoom binnenshuis houden, maar de mo
gelijkheid is uiteraard theoretisch aan
wezig, dat de mantel om de reactor
scheurt en dat een gedeelte van deze ge
vaarlijke stoom over de omgeving wordt
verspreid. Dit kan gevaarlijk zijn voor
zowel de werkers in het atoom-centrum
als voor de omwonenden. In zo'n geval
moet niet alleen de reactor grondig
worden gereinigd, maar ook nabij gele
gen plaatsen ontruimd. Dit is dan ook
een der redenen dat een reactor zover
mogelijk buiten de bevolkingscentra ge
bouwd moet worden.
Gevaar miniem
In de kansberekening is echter alles
opgenomen, zodat de gevaren volkomen
theoretisch genoemd kunnen worden.
Veel erger zou bijvoorbeeld een atoom
bom op het westen van Engeland zijn,
waarvan de radio-actieve wolk over
Nederland zou drijven.
Een tweede risico-factor is het spuien
van de radio-actieve afvalstoffen. De
hoog-actieve Stoffen worden in loden kis
ten naar de zee-diepten gebracht of in
gebakken in klei, zodat men dit wel in
de hand heeft. De laag-actieve resten
kan men direct in zee kwijten daar
zijn de visserij en de badgasten uiteraard
bevreesd voor.
Hartig woordje van
Gezondheidsraad
De Gezondheidsraad heeft echter in de
keuze van de vestigingsplaats een zeer
ernstig woord meegesproken. Men heeft
zich van de zijde van het Reactor Cen
trum al bij voorbaat gebonden aan de
hoeveelheid te lozen stoffen en uit het
advies van de Gezondheidsraad blijkt,
dat er van die kant en van de zijde
van de plaatselijke autoriteiten een
scherpe controle moet worden uitge
oefend.
Uit het Engelse atoom-centrum Har
well, dat veel groter is dan het Neder
landse plaatsje Zijpe, worden alle af
valstoffen in de Theems geloosd en ge
heel Londen drinkt Theemswater
Met al deze argumenten wilde de heer
Houwink stellen, dat deze kwestie be
neden het gevaren-niveau te houden is,
wanneer men althans alle veiligheids
voorwaarden in acht neemt.
Overwegingen
De reden waarom de gemeente Zijpe
gekozen is als plaats van vestiging, is de
aanwezigheid van zout en zoet water,
het uitgesloten zijn van overstromingen,
een veilige afstand van bevolkingscentra
en diverse andere omstandigheden.
Max Ophüls overleden
De Duitse film- en toneelregisseur
Max Ophüls is dinsdag op 54-jarige
leeftijd aan een hartaanval in Hamburg
overleden. Hij is in Saarbrücken geboren
en werd, toen hij 23 jaar was, als regis
seur verbonden aan het Weense Burg
theater. In de laatste jaren van zijn
leven wijdde hij zich voornamelijk aan
filmregie. Voor het Ufa-concern maak
te hij „Die verkaufte Braut" en „Lie-
belei".
Ophüls kreeg in 1950 op het film
festival te Punto del Este voor „La
Ronde" de prijs voor de beste Franse
film. Hij werd in 1952 voor deze film
onderscheiden met de prijs van de Britse
filmacademie. Ophüls werkte in Italië,
Frankrijk, Groot-Brittannië en de Ver.
Staten. In Hollywood maakte hij de film
„Brieven van een onbekende".
Zelfs de Amerikaanse veiligheids
commissie heeft er een vinger in: in
dien namelijk in Zijpe geen veilige op
stelling gewaarborgd is, dan levert
Amerika doodeenvoudig de onmisbare
uranium niet!
Laboratoria
Rond de reactor zullen wetenschappe
lijke laboratoria verrijzen voor ongeveer
300 werknemers, waarvan 60 academici,
zodat er een vrij hoog bestedingsniveau
in de gemeente zal komen.
De heer Houwink zag voorts geen en
kele reden waarom de vreemdelingen
weg zouden blijven. Men merkt de aan
wezigheid van dit nieuwe laboratorium
nauwelijks en alles zal zijn gewone gang
kunnen gaan. Het is zelfs mogelijk, dat
de badgasten op een regenachtige dag
in de voordrachtszaal van het centrum
naar een film komen kijken of een lezing
over het atoom-werk komen beluiste
ren
(Ingez. Med.-Adv.)
Is *één van de weinige
middelen die helpen bij
verkoudheid. Elk tablet
Is voorzien van het merk
Gedeponeerd handelsmerk
Onveranderde goudvoorraad
Volgens de weekstaat van de Ned.
Bank bleef de goudvoorraad onveran
derd en is de netto deviezenreserve met
f. 5 miljoen verbeterd. De kwaliteit van
de deviezen blijft echter achteruitlopen,
want het convertibele bedrag is van
f. 193 min. op f. 187 min. gekomen. Wel
licht dat pas de volledige heropening van
het Suezkanaal als de olie uit het Mid
den-Oosten, die in sterling betaald wordt,
weer ruimer naar West-Europa vloeit,
enige verbetering in het convertibele
deviezenbedrag kan brengen. Immers,
het Amerikaanse olietransport blijft nog
altijd dollars vergen. Goud en deviezen
tezamen maken nu een bedrag uit van
f. 3882 miljoen.
Delftse T.H. laat Hongaren
niet zonder meer toe
(Van onze Haagse redactie)
Hoewel de minister van O. K. en W.
het landelijk en plaatselijk Universi
tair Asylfonds indertijd hebben gead
viseerd de Hongaarse studenten zo
spoedig mogelijk in de gelegenheid te
stellen hun studies voort te zetten en
alle universiteiten en hogescholen in
ons land daaraan gevolg hebben pe
geven, blijkt men aan de Technische
Hogeschool te Delft een ander stand
punt ip te nemen.
Tot dusver werd slechts een van
hen officieel als student ingeschreven.
Bij informatie bij de rector-magnifi-
cus prof. dr. O. Bottema werd ons mee
gedeeld. dat men naar beste weten
heeft gehandeld. Het kosteloos toelaten
van de Hongaarse student tot de T.H.
is wel erg gemakkelijk, maar het geeft
geen oplossing voor de problemen, aldus
prof. Bottema. Het afleggen van de
examens kan een desillusie opleveren
en dat is nog erger dan niet te worden
toegelaten. De Senaat van de T.H. beeft
dan ook met een hoogleraar tegen be
sloten hen niet zonder meer toe te
laten. Als voorwaarde wordt gesteld, dat
zij zich eerst leren aanpassen aan de
Nederlandse omstandigheden en de taal
leren. Daartoe zijn de meesten van ben
te werk gesteld in de kolenmijnen \an
Limburg en bij de olievelden te Schoo-
1 nebeek. Wanneer ze sociaal en maat
schappelijk gewend zijn aan de NedT-
iandse verhoudingen en het Nederlands
i lebben geleerd, zal de Senaat zich op
nieuw een oordeel vormen over hun toe
lating.
Er zijn in totaal 54 studenten, die
I daarop wachten.
