©TIJ HET ATOOM confronteert op Schiphol mensen met eigen tijd Een onjuiste diagnose leidt tot diverse verkeerde geneesmiddelen t-W van het menselijk Nieuw terrein kunnen moet worden ontdaan van velerlei vooroordelen famtoe baby-piano's 1495.- zeeken, Ministerie Zaken Overzee wordt door de Kamer overbodig geacht De betekenis van een bloeiend bedrijfsleven wordt onderschat 96ste jaargang Zaterdag 2 maart 1957 Derde blad no. 29076 Van 1 juli tot 15 september (Ingez. Med.-AdT.) Snelle aanpassing dringende noodzaak Het atoom ontdoen van zjjn kunstmatige geheimzinnigheid en vreesaan jagende reputatie én van de droomdenkbeelden die er om geweven zijn, het atoom stellen in het licht van vandaag, dat is het doel van de expositie „Het Atoom" die van 1 juli tot 15 september a.s. in een groots paviljoen op Schiphol wordt gehouden. Dit is een belangrijke taak, want ons volk zal als alle volken met atoomenergie en de andere mogelijkheden van de menselijke kennis van omtrent de atoomkern vertrouwd moeten raken. De mensheid heeft behoefte aan een nieuwe energiebron, en de technisch -wetenschappelijke ontwikkeling die niet stil mag staan betreedt thans dit nieuwe gebied dat onvoorstelbare mogelijkhe den heeft op medisch, landbouwkundig, industrieel, wetenschappelijk, economisch en wellicht ook velerlei ander terrein. Daarom is het nu tijd, deze internationale expositie van grootse allure te houden. Op Schiphol, dat voor veertig jaar het terrein was van de ELTA, de Eerste Luchtvaar Tentoonstelling Amste rdam, en dat nu in de vorm van een we reldluchthaven te zien geeft, waartoe een snelle technische vlucht kan leiden: naar triomfen. Zo kan ook thans de techniek op dit nieuwe terrein tot ze genrijke triomfen voeren. Het is de hoop van de organisatoren van „Het Atoom", dat de expositie daartoe het hare mag bijdragen. En wie de voorbereidingen in ogenschouw neemt acht het beslist niet onmogelijk, dat zy in die hoop niet beschaamd worden. tenslotte een isotopen laboratorium met z.g. „afstands-bediening" (in het vak jargon „hot-lab" genaamd) benevens Nederlands eerste eigen gebouwde reac tor van het suspensietype. Al met al een ruimte in vol bedrijf, waarbij zoveel mogelijk een echte sfeer wordt gescha pen. Doel en besteding van zes miljoen Doelstelling, opzet en een beeld van de vorderingen in de uitvoering daarvan waren onderwerp van een gisteren op Schiphol gehouden persconferentie tij dens welke wij gelegenheid kregen iets van de opbouw van de tentoonstelling te zien. Er werd vrij gedetailleerd uit de doeken gedaan, wat straks in deze Bchiphol-hal te zien zal zijn in een glimmend vierkant met aluminium be kleed gebouw van circa 85 meter diep en 85 meter breed, dat na voltooiing drie miljoen gulden zal hebben opge slokt. Inrichting en exploitatie zullen nog eens eenzelfde bedrag vergen, zodat het totaal op zes miljoen komt te staan. Het is overigens de opzet, dat deze hal straks zal gaan behoren tot het ge bouwen-complex van de luchthaven Schiphol, en dat er 'n hangar voor kleine vliegtuigen, een autowerkplaats, het na tionale luchtvaartmuseum en enkele andere diensten in zullen worden onder gebracht. Groeiende behoefte Nadat men het gebouw in zijn expo- sitievorm via een luchtbrug zal hebben betreden, wordt men eerst geconfron teerd met de oude vormen van energie, terwijl een muurschildering duidelijk zal maken dat enerzijds de behoefte aan energie toenemend is, doch dat ander zijds de voorraden een dalende tendens vertonen, ware het niet dat de kern energie een nieuwe bron vormde. Oude energievormenhet zijn de spier kracht (tourniquets 6tellen een speciaal voor deze expositie gebouwd toestel in beweging), gesymboliseerd door een kaapstander en een tredmolen, de wa ter- en windkracht, verbeeld door een waterrad en een molen. Later in de his torie maakte de mens de fossiele brand stoffen dienstig voor het produceren van energie: een stoommachine uit het „ver" verleden en een dieselmotor uit een jonger tijdperk geven hiervan blijk. Wat en hoe? Vervolgens komt de bezoeker tegen over „het atoom" te staan. Wat is een atoom? Hoe groot is een atoom? Zijn er verschillende soorten atomen? Hoe is een atoom opgebouwd? Allemaal vragen, die duidelijk beant woord worden, populair enerzijds en meer technisch voorlichtend ander zijds. Suggestief uitbeeldend dus aan de ene kant en exacte gegevens bie dend aan de andere kant. Daarna wordt de gewichtige vraag „wat zijn isotopen?" beantwoord, en in derdaad: dit is van belang, daar de te genwoordige medische en landbouwkun dige techniek (om slechts deze twee terreinen te noemen) meer en meer van radioactieve isotopen gebruik gaan maken. Na een wel zeer schetsmatig „histo risch overzicht": Griekse opvattingen over de materie, alchemistische dwalin gen en de ontdekkingen van madame Curie, en confrontatie met de radio activiteit, de verschillende stralingen, het kern-onderzoek en de methoden, die gevolgd worden in de kern-fysische la boratoria, zoals daar bijvoorbeeld is het toeschieten met neutronen van kernen. Ook deze facetten worden zowel popu lair als technisch verklaard. Begrip voor de materie Heeft men dit alles goed op zich laten inwerken, dan heeft men ge noeg theoretische injecties ontvangen om met vrucht de overige afdelingen van „Het Atoom" te bezoeken. Via een luchtbrug, die dwars door de reactor-zaal loopt, komt men in een sectie, waar nader op het pricipe der kettingsreacties wordt ingegaan. Het belangrijkste object is hier wel de sche matische voorstelling van de werking van een reactor. Dwars door een „ura nium mijn" gaat de weg vervolgens naai de reator-ruimte: een waar dorado voor allen, die nu eens precies willen zien hoe die mysterieuze apparaten nu wel wer ken en wat zij produceren, temeer om dat deze afdeling der expositie volledig de sfeer van een grote fabriek zal ademen. Niet alleen staat er een inwer king zijnde „swimming pool" reactor, maa'- daarnevens ook het levensgrote frontstuk van een grafiet-reactor en Twee doden te W eert Op de Eindhovenseweg te Wert is gis termiddag het echtpaar Langereis uit Amsterdam om het- leven gekomen, toen de door een 26-jarige man bestuurde motor bij het passeren van een auto met deze auto in aanraking kwam. De motor kwam op de grond terecht: de bestuur- der en zijn 29-jarige echtgenote werden uitgang te komen en niet trachten dit door een tegenligger overreden. langs een andere weg te bereiken, want „wenteling der tijden", waarin een nog te ontwerpen gestileerd apparaat de eeuwig-durende stroom van de tijd zal uitbeelden. In deze ruimte een kwart der expositie oppervlakte beslaande en met op de wanden slechts twee kolos sale foto's: Egypte's pyramides en En- gelands atoom-centrale Calder Hall ken men het aanschouwde nog eens rus tig overdenken en de rust vinden om alle Indrukken te verwerken. Neven-activiteiten In een bijgebouw zullen bovendien le zingen worden gehouden van populair- spectaculair karakter, terwijl daarnevens in twee filmzaaltjes doorlopend instruc tieve films vertoond zullen worden, die de kern-energie nóg nader tot de toe schouwer zullen brengen. Al met al dus een expositie, die er zijn mag en meer biedt dan de sim pele naam „het Atoom" kan doen vermoeden. Een expositie van de droom van heden, die de werkelijkheid van morgen is, een morgen overigens dat al deels tot het heden behoort. Moeilijk zal het vrij excentrisch gelegen Schiphol overigens niet te bereiken zijn. Talrijke extra bus- en andere verbin dingen worden ingelegd, terwijl de par keerterreinen zullen worden uitgebreid. Talrijke buitenlandse instanties waaronder de Amerikaanse Atomic Energy Commission en een tiental kern- wetenschappelijke instellingen ver lenen medewerking aan deze expositie, evenals vele Nederlandse instanties, Uni versiteiten en industrieën. Vraagt prijslijst van 150 voorradige piano's en orgels Huurkoop 15°/o contant restant in 4 jaar. BODEGRAVEN TEL. 2188 (K 1726) Isotopen-toepassoing In de derde afdeling tenslotte een nadere kennismaking met de toepas singsmogelijkheden van de isotopen: medisch (in een ziekenhuisje), land bouwkundig (bij veredelingsonderzoekin- gen» en industrieel-technisch. Tevens wordt getoond wat het electron al niet voor de mens kan doen: in de electronische rekenmachine (die door de IBM werd afgestaan en in vol bedrijf zal zijn), bij radar, bij de radioverbin dingen (twee zenders zijn aanwezig: één de gehele wereld bereikend, de ander de tentoonstellingsruimte bestrijkend) en wat al niet meer. Leerzaam contrast Als contrast komt men direct hierop volgend te staan tegenover modellen van Lilienthal's vleugels en Wright's vlieg tuigje, waarna men uiteindelijk de vier de en laatste afdeling der expositie betreedt: een grote ruimte, genoemd Militaire arrestant ernstig getroffen Tijdens ontvluchtingspoging Woensdagavond is de 19-jarige dienstplichtige soldaat A. H. Ruiter, behorende tot de staf en stafcom pagnie van 1 LK verbindingsbataljon, toen hij als arrestant in de legerplaats „De Wittenberg" een ontvluchtings poging ondernam, door een kogel uit het geweer van de hem begeleidende schildwacht getroffen. Hij is overge bracht naar het Juliana ziekenhuis te Apeldoorn. De toestand van de sol daat, die ongehuwd is, en woonachtig te Amsterdam, is ernstig. De soldaat, die zich wegens dienst weigering in de legerplaats in voorarrest bevond, zei op een gegeven ogenblik op het kazerneterrein tegen de hem verge zellende schildwacht, dat hij een ont vluchtingspoging zou wagen, waarop dez ehem erop wees, dat hij dan zijn consignes zou opvolgen en schieten. De soldaat voegde toch de daad bij het woord. De schildwacht sommeerde hem tot driemaal toe, te blijven staan, waar- aan hij echter geen gevolg gaf. Hierop loste de schildwacht twee schoten, waarvan er een de soldaat trof. De Kon. Marechaussee stelt een on derzoek in. Polder oostelijk Flevoland 1 juli droog De polder van Oostelijk Flevoland zal, naar het zich laat aanzien, tegen 1 juli as. droog zijn. De waterstand is thans ongeveer 1.50 N.A.P. Ir. F. J. B. G i Geers hoofdingenieur-directeur Zuider zeewerken, heeft dit voor de Ned Ver eniging voor Landaanwinning in Espla nade te Utrecht in een inleiding over de Zuiderzeewerken medegedeeld. V.V.D. tegen salaris van Minister Helders De nieuwbenoemde secretaris generaal van het Ministerie van Ver keer en Waterstaat mr. A. H. C. Gieben. (Van onze parlementaire redacteur) De Tweede Kamer heeft gisteren de begroting voor de Zaken Overzee goedgekeurd na een kort debat, want er werd niet diep op de zaken inge gaan omdat men daarmee wil wach ten tot de nieuwe minister Heldors Suriname en de Antillen en vervol gens Nieuw Guinea heeft bezocht. Het voornaamste deel van het de bat was gewijd aan de vraag of een afzonderlijk departement voor de Zaken Overzee wel gerechtvaardigd is. Algemeen had men er eigenlijk be zwaar tegen, maar men legde zich bij het feit neer met uitzondering van de V.V.D., die tegen de salarispost van de nieuwe minister stemde, waarmee niet bedoeld was de minister persoonlijk te treffen. „Was het niet mogelijk ge weest", vroeg mevrouw Fortanier-de Wit (VVD) de zorg voor de Zaken Overzee op te dragen aan een Staats secretaris verbonden bijvoorbeeld aan het Ministerie van Justitie? Nu js er weer een apart depart°mert r* -t ""o ambtenaren. In de richting van sa- Regering te optimistisch voor toekomst (Van onze financiële medewerker) Men zal het er algemeen over eens zyn dat er op de effectenbeurzen sinds de laatste maanden en weken geen klimaat heerst, waarin zy ademen, leven en tieren kunnen. Behalve de politieke spanningen op internationaal niveau, waar aan we tegen wil en dank gewoon raken, is er hier, zowel als in de V.S., üat in de wereldeconomie de toon aangeeft, een sfeer van onzekerheid, welke bij de investering en de belegging van kapitaal tot grote omzichtigheid noopt en de omzetten op de effectenbeurzen de laatste tijd in belangrijke mate heeft doen afnemen. De vraag hoe de conjunctuur zich verder zal ontwikkelen, houdt nage noeg iedereen bezig. De persbeschouwingen en de Kamerdebatten over de Nota inzake de Beste- dingsperking geven er duidelyk blyk van dat men in vele kringen het oordeel van de regering over de toestand in ons land nóg te optimistisch en de voor gestelde maatregelen onvoldoende en voor een deel ook ondoeltreffend acht. voor niet minder dan 21 r; van kapi taalbeleggingen in het buitenland af komstig waren, terwijl de export toen 64 daarvan opleverde. Maar thans bedraagt die opbrengst van onze kapi taalbeleggingen niet meer dan ca. 5 T, van de totale ontvangsten op onze be talingsbalans en moet ca. 75 daarvan in de export worden gevonden. Wan neer men hierbij bedenkt dat de Neder landse industrie ca. 45 'r van het natio naal inkomen oplevert en de landbouw niet meer dan 12 is het duidelijk dat men met het opleggen van nieuwe lasten aan het industriële bedrijfsleven wel hoogst voorzichtig moet zijn. Het is dan ook geen wonder dat de organisaties van het bedrijfsleven zich met kracht keren tegen de voorstellen welke thans aan de Kamer worden aangeboden en dat dit verzet bij de Kamerleden weer klank vindt. Toen er naar de mening van de rege ring ruimte was voor een belastingver laging, heeft men deze niet toegepast op de Vennootschapsbelasting, maar op de Inkomstenbelasting, waardoor een zodanige consumptiestijging is ontstaan dat ze de styging van de arbeidsproduk- tiviteit overtrof. Had men de Vennoot schapsbelasting verlaagd, dan zou al licht een klein deel van de verlaging aan de consumptie ten goede zijn gekomen, maar ae bedrijfsleiders zouden wel zo wijs zijn geweest het fiscale voordeel grotendeels aan te wenden voor de ver sterking van de reserve- en financiële positie der ondernemingen, welke de noodzakelijke vernieuwing en verbete ring van de bedrijfsactiva en daardoor een verlaging van de kostprijs der fa brikaten zou hebben mogelijk gemaakt. De directies van de Nederlandse bedrij ven hebben hun aandeelhouders nim mer verwend; integendeel, op vele jaar vergaderingen worden klachten geuit over de schriele uitdelingspolitiek en voor te hoge dividenduitkeringen be hoeft de regering zich daarom geen zor gen te maken. Nog afgezien van het feit dat een deel van de door de beleg gers ontvangen dividenden weer aan de kapitaalmarkt en dus aan de bedrijven ten goede komt. Terwijl de fiscale lasten op de bedrij ven in 1955 en 1956 niet zijn verlicht en deze dus in dat opzicht geenszins schuld hebben aan de moeilijkheden, welke zijn ontstaan, moeten zij thans in de eerste plaats voor die schuld boeten door vervroegde belastinginning, inper king van de vervroegde afschrijvingen, opheffing van de investeringsaftrek en een verhoging van de Vennootschaps belasting met 4 dat is het dubbele van wat de SER aan de regering heeft geadviseerd. Als men een verkeerde weg is ingeslagen, moet men dezelfde weg teruggaan om weer tot het punt van dat loopt meestal falikant uit. Zo zou het dus voor de hand hebben gelegen, dat men de destijds ten onrechte toege paste belastingverlaging weer ongedaan maakte, waardoor de bevolking over de gehele linie tot inperking van zijn uit gaven zou worden gedwongen, de in komsten van de Staat zouden worden verhoogd en de bedrijven de thans van hen gevorderde f 175 miljoen voor ver sterking van hun liquiditeit zouden kunnen gebruiken, hetgeen ook voor de kapitaalmarkt enig soulaas zou beteke nen. De cijfers van de buitenlandse han del over 1956 en januari 1957 tonen wel op ontstellende wijze aan hoezeer de Nederlandse handelsbalans zich qg de verkeerde richting ontwikkelt. In' 1955 nog een importsaldo van iets minder dan f2 miljard, in 1956 een nadelig saldo van f 31/4 miljard en in januari van dit jaar een import saldo van f 547 miljoen tegen f 216 miljoen in die maand van 1956. Over het tijdvak 1 februari 1956 tot 31 januari 1957 bedraagt het invoersaldo reeds f3'a miljard en op basis van het cyfer voor januari van dit jaar zou het tekort voor het gehele jaar zelfs tot f 6',a miljard oplopen. Dit beeld van onze handelsbalans wordt nog dreigender als men ziet dat de import in januari f 280 miljoen meer bedroeg dan in die maand van het vo rig jaar, doch de export slechts met f 49 miljoen vooruitging. En dat terwyl de leerlingen van de lagere school het vandaag wel weten dat onze welvaart sinds de oorlog in nog sterker mate dan voordien van de export afhankelijk is. Iemand, die over een groot en goed be legd kapitaal beschikt, behoeft niet zo hard te werken om zyn financieel even wicht te bewaren. Zo konden wij voor de oorlog voor een deel „teren" op wat vroegere geslachten hadden gespaard en belegd, tengevolge waarvan bijv. in 1938 de ontvangsten op onze betalingsbalans Er zijn nog altijd lieden, die zich aan de kapitaalrijkdom van de grote bedrij ven vergapen. Men ziet bijv. bij de Hol- land-Amerika-Lijn voor 1956 een winst stijging van f31.7 miljoen tot f38.8 miljoen en op de balans een bedrag aan geldmiddelen van f 104 miljoen, maar niettemin stellen directie en commissa rissen voor het dividend van 12 rc gro tendeels 10 e(in aandelen uit te keren en slechts 2 - in contanten. Dit wordt echter begrijpelijk als men ziet dat tegenover de kasmiddelen een zo grote schuld staat wegens nog te beta len termijnen op in aanbouw zijnde schepen (f93 miljoen) dat als deze werd betaald, van de kasmiddelen slechts een schamel bedrag zou overblijven. De winststijging bij de Holland-Amerika- Lijn is ongetwijfeld bevredigend, maar wordt toch nagenoeg geheel opgeslorpt door de afschrijvingen, welke noodzake lijk zijn zowel wegens de zeer hoge kos ten van de nieuwbouw, als met het oog op de leeftijdsopbouw van de vloot, ten opzichte waarvan wij in ons land bij de meeste zeevarende landen nog ten ach ter staan. menvoeging met een ander ministerie waren ook de gedachten gegaan van de heer de Kort (KVP), die het vooral be zwaarlijk vond dat de zorg voor Nieuw Guinea en voor Surina en de Antillen nu onder één dak is gebracht, hetgeen op de onafhan kelijk geworden gebieden in de West psychologisch een ongelukkige in druk maakt. Maar evenals de heer Bruins Slot (AR), die het niet eens was met het afzonderlijke departe ment, wilde hij zich neerleggen bij het feit dat er nu eenmaal is. Wil minister Helders de bestaans grond van zijn departement in studie nemen?" vroeg de heer Nederhorst (PvdA) die het afzonderlijk departe ment ook al overbodig vond. Handha ving wekt gedachten aan resten van kolonialisme. Dat onderzoek naar de bestaans grond van het Departement was mi nister Helders zelf al van plan in te stellen, maar zijn voorlopige indruk na twee weken ministerschap was, dat het aparte departement verant woord mocht heten. Het resultaat van zijn onderzoek zou hij vermoe delijk niet op korte termijn aan de Kamer meedelen. Hij gaat eerst op reis naar de West en Nieuw Guinea. Politieke benoeming? Een politieke kwestie was ook de voorziening in de vacature van gouver neur van de Antillen. „Is de regering van mening dat de nieuwe gouverneur bij voorkeur weer een KVP'er moet zijn? vroeg de heer Nederhorst (P. v. d.A.) omdat de Gouverneur van Suri name een lid van de P. v. d. A. is?" „De P. v. d. A. heeft blijkbaar voor die post gedacht aan een katholiek die lid is van de P. v. d. A.". aldus me vrouw Fortanier-de Wit (VVD). Hij heeft niet gedacht als het geen lid van de K.V.P. moet zijn. dat het ook een katholiek lid van de V.V.D. zou kun nen zijn. Het lijkt erop of bepaalde posten alleen nog maar geschikt zijn voor leden van de P. v. d. A. en de K. V P. Laat de minister echter be kwaamheid de doorslag doen geven bij de benoeming. Minister Helders verklaarde dat er geen voorkeur is voor een lid van een bepaalde politieke partij. Hij zal er naar streven dat er op de post de per soon komt die er thuis hoort. Rotterdammers pleegden overval (Speciale berichtgeving) De Rotterdamse politie heeft twee Rotterdammers gearresteerd die ervan worden verdacht betrokken te zijn ge weest bii een overval op de Noorse bootsman Paul Carlsen Vindines uit Bergen. I)eze overval, welke op de avond van de 18e februari on de Schiedamse- singel werd gepleegd, leverde de daders een portefeuille met f. 400 aan Neder lands geld, 10.000 Japanse yen en een spoorkaartje naar Noorwegen op. Verder zat er in de portefeuille een bewijs, dat de Noor. die te Rotterdam was afge- I monsterd. 7500 kronen van zijn rederij te goed had. Vindines, die onder invloed van alco hol verkeerde, had van de Westzeedijk af koers gezet naar de Schiedamse- singel, toen er plotseling twee mannen i voor hem zouden hebben gestaan. Een van deze twee had hem een slag op het hoofd gegeven, waardoor hij tegen de straat was geworpen. Nadat de over vallers de vlucht hadden genomen, miste de Noor zyn portefeuille. Een der overvallers die ontkent iets met de overval uitstaande te hebben en die in ernstige mate aan longkanker lijdt en nog maar korte tijd heeft te le- i ven, is door de politie voorlopig vrij ge- l laten. Schoonmoeder met mes in de rug gestoken Een 19-jarige chauffeur heeft don derdagmiddag voor zijn woning in de Tollensstraat te Rotterdam zijn 49- jarige schoonmoeder met een mes in de rug gestoken. I)e vrouw is naar het ziekenhuis Coolsingel overge bracht. De chauffeur, die bij zyn aanhouding een grote hoeveelheid slaaptabletten had ingenomen, heeft men ter obser vatie naar het ziekenhuis Bergweg ge bracht. De dader, die ziek te bed lag. hoorde dat zijn vrouw met zijn schoon moeder op straat voor de deur een ern- Zoals het by de Holland-Amerika- Lijn is, zo is het bij de andere rheepv 1rtmaatschappyen, hetgeen "•--••om dp SER deze on dernemingen van de investerings- tluc.k blijven profiteren. Het is echter opvallend dat ook vele andere ondernemingen inplaats van een dividend in contanten te betalen, dit geheel of ten dele doen in de vorm van aandelen, wat geen andere bedoeling kan hebben dan de geldmiddelen zo veel mogelijk voor de bedrijfsvoering in kas te houden. Want aandeelhou ders wordt daarmee geen dienst be wezen. Toen er een en twee jaar ge leden veel vraag naar aandelen was, bleken de koersen wel tegen het aan bod van de stockdividenden bestand, thans leidt dit doorgaans tot koers daling. Wordt in 1957 by veelal dalen de winsten nog eens f 175 miljoen aan de middelen der bedrijven onttrok ken, dan zal dit zonder twyfel op de dividenduitkeringen van invloed zijn. Waarbij de aandeelhouder slechts I stige woordenwisseling had. Hij raakte de schrale troost heeft dat de beurs hierover zo opgewonden, dat hij in in vele gevallen op die waarschijnlijk- pyjama naar buiten kwam en zijn heid reeds is vooruitgelopen. I schoonmoeder met het mes stak. keisdtt. wot de. wsken- ewcxvlMCMqen weer falie* Uidstn. Zoefcervooude «Uien iamiin industrie.- fcdno? vocmm mams. week ta Lalden OOM. „kUurenleer o~ fcoefc beschermde vwt^on- CSEr&Oit elose Mavó^iijOJAbood. ^idetzptüi vittkmd. ia yf* i) jtxtinfrMB* vt* JttVfikscHoet idrnkmnog opewtte \AwéfSua sabcflek

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 9