I De plaats, waarop gij staat
Het zuiden zoekt een hereniging,
waarvan Ulster niets wil weten
Een Zoeklicht
r
WEERZIEN MET IERLAND (II)
Ieren verbijsterd en verontwaardigd over de
geringe belangstelling elders voor partitie
WOORD
VAN
BEZINNING
v OP DE BOEKENMARKT
De „imperialistische Britten"....
Kronkelende grens van 500 kilometer...
5e Jaargang no- 9
Zaterdag 2 maart 1957
ONLANGS heeft een vrouwelijke
predikant, ergens in Neder
land, de moed gehad een re
ferendum onder haar gemeentele
den te houden over de vraag, of
men haar nog langer als predikante
wenste of niet. Met 91 tegen 77
stemmen gaf haar gemeente haai-
te kennen, dat zy een eventueel
beroep maar moest aannemen en
dus heen moest gaan. (Voor dege
nen, die het berichtje in de dag
bladen niet gelezen hebben, zij nog
vermeld, dat deze negatieve uitsiag
niet te wijten was aan haar per
soon en haar werk, maar meer aan
haar sekse, haar richting en vooral
aan de wijze, waarop zij indertijd
door de Kerkeraad is beroepen).
Zonder twijfel is deze domina een
dappere vrouw. Welke mannelijke
collega durft haar voorbeeld te vol
gen? En niet alleen welke dominee,
komen om hun beleid tegen ieder
een te verdedigen en vooral om hun
eigen deugden en verdiensten naar
voren te brengen.
En in de tweede plaats bestaat
dan het gevaar, dat juist de besten
en bekwaamsten, die geen slaven
der mensen willen worden, het eerst
de laan uitgestuurd zouden worden.
In het oude Athene werd vroeger
van tijd tot tijd het zogenaamde
schervengericht gehouden. Alle
burgers der stad mochten in een
volksvergadering de naam van
In de komende lijdensweken den- i
ken wy aan de grote Rechtvaardige, 1
die door Zijn eigen volk, dat Hij j
kwam redden, is weggestemd. Hoe
wel Hij geen zonde gedaan had en
er in Zyn mond geen bedrog ge
weest was, heeft de hoogste Joodse
Rechtbank, het Sanhedrin. Hem ter
dood veroordeeld en heeft Zijn volk
geroepen: Kruist Hem, kruist Hem.
Omdat Christus wist, dat het Zyn i
roeping was om voor Zyn volk te I
sterven, heeft Hy zich weg laten 1
stejnmen. 1
Voor degenen, die in Hem gelo-
ven, klemt altijd de vraag, hoe en
waar en in welke omstandigheden l
men Zyn voorbeeld volgen moet. I
Iedere Christen moet het met God 1
en met zijn geweten uitmaken, of 1
hy. terwille, van de zaak, die hij
dient, zich misschien niet moet i
terugtrekken, wat blijkbaar ook de
ïaar ook welke burgemeester,,
eraar, onderwijzer of bedrijfslei-
er? Veronderstel, dat het ge-
voonte, of zelfs een wet zou wor
den, dat de burgers van een stad.
de leden van een kerk, de leerlingen
n een klas. de arbeiders in een
fabriek ieder jaar of eens in de vijf
:aar by referendum mochten uit
spreken, of zij respectievelijk hun
burgemeester, predikant, leraar of
bedrijfschef nog langer wensen.
De democratie zou hiermee wel
ten top gevoerd zyn. maar de
schaduwkanten van dit systeem zijn
bijzonder groot-
In de eerste plaats dreigt het ge
vaar, dat velen, wier ambtelijk be
staan aan een zijden draadje zou
komen te hangen, geneigd zouden
zijn om de mensen naar de ogen te
kyken en naar de mond te praten.
Ze zouden telkens in de verleiding
iemand, die naar hun mening te
machtig werd en daarom voor een
verbanning van tien jaar in aan
merking kwam, op een scherfje
schrijven, dat toen de plaats van
een stembriefje innam. De bedoe
ling van dit ostracisme, dit scher
vengericht, was om een dictatuur
te voorkomen. Voor verscheidene
landen in de wereld zou deze me
thode nog aanbeveling verdienen..
Het verhaal gaat, dat Aristides,
die de bijnaam van de „Rechtvaar
dige" droeg, tijdens zulk een verga
dering door een buurman, die niet
schrijven kon, gevraagd werd, of
hij voor hem de naam van Aristi
des op het scherfje wilde schrijven.
Toen Aristides hem vroeg: Waar
om juist deze naam?", luidde het
antwoord: .Jk heb er zo'n hekel
aan. dat iedereen hem de recht
vaardige noemt".
bedoeling van bovengenoemde pre
dikante is geweest.
Maar het kan ook zyn, dat hij,
ook als de mensen er anders over
denken, het als zijn roeping De-
schouwt om juist aan te blijven.
Als de profeten van Israël met de
wens van hun volk rekening had
den gehouden, waren Amos, Jere-
mia e.a. heel gauw van het toneel
verdwenen. Maar het stond voor
hen vast, dat zij hun opdracht niet
uit de handen der mensen hadden
aanvaard, maar regelrecht van God.
Op de plaats, waarop wij staan,
zijn wij in diepste grond alleen aan
deze Opdrachtgever verantwoording
schuldig.
D. J. Vossers,
herv. predikant te Leiden.
Dit prachtige oude grafkruis in Zuid-lerland symboliseert
de Ierse verdeeldheid. Tussen de r.-k.-republiek en het pro
testantse Ulster loopt de scheidslijn der godsdiensten.
(Tyrone, Fermanagh. South-Down en
South-Armagh) het recht moet geve^»
op hun beurt naar de republiek ove^
te gaan. Een riskante procedure, die
doet denken aan het cacao-busje met
de verpleegster erop. die een blad
draagt met een cacao-busje, waar
weer een verpleegster op staat, enzo
voorts. enzovoorts. Waar is het eind?
Verzet tegen r.-k normen
Wat hebben de ..Ulstermen", in
meerderheid afstammelingen van kolo
nisten uit Schotland en Wales, die drie
eeuwen geleden naar Ierland kwamen,
daarop te zeggen? Wel. zij menen dat
niet Ierland, maar de Britse eilanden,
de historische, geografische en econo
mische eenheid vormen en dat. wan
neer een gedeelte zich daarvan los wil
maken, de rest het recht heeft de een
heid te bewaren. Zij geven toe, dat de
verhouding tussen de protestanten en
katholieken in Ulster niet ideaal is.
maar schrijven dat toe aan het feit.
dat de r.-k. nationalisten zich niet
neer willen leggen bij de door de pro
testantse Unionisten gedane meerder
heidskeuze. dat zij illovale burgers zijn.
die desnoods met geweld de inlijving
van Ulster bij de republiek zouden wil
len verwezenlijken.
Dat in het kort zijn de hoofd
punten van de Ierse scheiding. Er
bestaat daarnaast een serie com
plicaties van min of meer amusan
te aard, waar nog dagen over te
praten zou zijn. Het feit bijvoor
beeld, dat niet alle rooms-katholie-
ken tegen de partitie zijn.
Neem de grensbevolking. Als er
geen grens meer zou zijn, valt er
ook niets meer te smokkelen! En
zowel om de duiten als om de sport
doen sommige Ieren dat met
graagte en fantasie. Een volledige
begrafenis met een doodkist vol si
garetten is al voorgekomen en er
is het beroemde verhaal van de be
jaarde Ierse dame, die van een pel
grimstocht uit Lourdes terugkwam
met een fles wijwater, die bij ope
ning door de douane sterk naar
cognac rook. Onvervaard sloeg de
dame toen een kruis en riep uit:
..Alweer een mirakel!"
Twijfelachtig argument
Maar terzake, voor en tegen van
partitie optellend, kan men sympathie
koesteren voor vele van de republi
keinse argumenten. Natuurlijk zou het
Herman Teirlinck. Zelfportret
of het Galgenmaar' - A. Man-
teau N. V. Brussel 1955.
Herman Teirlinck (1879) gold en
geldt nog steeds als één van Vlaan-
derens grootste prozaschrijvers. En dit
is niet ten onrechte. Hy toch is in het
begin van deze eeuw de eerste ge
weest. die aan het overigens verdien
stelijke Vlaamse realistische proza van
die tijd elementen heeft toegevoegd,
die dit proza een grotere diepte zowel
als een grotere ruimte hebben ver
leend. Zyn vroegste boeken, zoals „De
Wonderbare Wereld (1902) en „Het
Stille Gestarnte" dragen kenmerken
van het bewust worden van een
mysterieuze en soms symbolische
stroom door de realiteit heen. In wel
licht zijn bekendste boek .Mijnheer J.
B. Serjanszoon", toont deze veelzij
dige kunstenaar, die ook getekend
heeft, toneelstukken heeft geschreven
en een voorvechter is geweest voor de
vernieuwing van het Vlaamse toneel,
zich de schepper van een ironische, we
reldwijze epicurist en dandy in de ge
stalte van een achttiende eeuwse aris
tocraat. „Het Ivoren Aapje" (1909) is
weer een ander facet van dit talent,
want het is de roman van een
Vlaamse stad en kan als zodanig een
eersteling genoemd worden. Dit boek
kenmerkt zich door een scherp psy
chologisch waarnemingsvermogen. Met
de jar enis Teirlinks styd toegenomen
in zwierigheid en in deels symbolische
decorativiteit. Uit al zijn werk is zyn
voorgangerschap gebleken en terecht
ziet men in hem een vernieuwer van
de Vlaamse roman- en toneelschrijf
kunst. Om zijn grote verdiensten is
hem het vorige jaar de gemeenschap
pelijke staatsprijs van België en Ne
derland uitgereikt als eerste ontvan
ger van deze kortelings ingestelde be
kroning.
In zijn nieuwste roman, getiteld
„Zelfportret of Het Galgenmaal", vindt
men de zojuist opgesomde kwaliteiten
uitvoerig terug. In dit boek is de
dandy een oude man geworden, die
worstelt om de laatste sporen van
jeugd te behouden. Bij dit begin van
een afscheid overweegt de hoofdfiguur,
Henri, met wat men het beste als een
genadeloze verhuldheid zou kunnen
aanduiden, zijn levensloop en de mo
tieven tot zijn voornaamste daden. Een
wereldse boeteling tegen wil en dank
put met verbeten en minutieuze op
rechtheid uit de put van het verleden
en haalt met de droesem een enkele
glinstering van zelfkennis en berouw
op. Een ogenblik lijkt het alsof de zui
vering zich zal voltrekken, maar de
mensenkenner Teirlinck weet dat de
engel de sater nooit zal overwinnen
in een figuur als deze Henri, wiens
ziel die van de levensgenieter en pro
fiteur is en blijft. De tragiek van dit
karakter komt, kort gezegd, hierop
neer, dat Henri zyn goede kwaliteiten
te zeer heeft laten overwoekeren door
zijn genadeloze gemakzucht dan dat
die hem op zijn oude dag zouden kun
nen redden van de wanhoop van leegte
en dood.
De roman is een wonder van ont
leedkunst, geschreven in een stjjl,
waarin ieder beeld en iedere ge
stalte zijn symbolische of realistische
betekenis heeft. Het is om deze kwa
liteit, dat men het boek moet lezen,
want anders zou het wel eens kunnen
zijn. dat de moderne lezer met een
al te nuchtere opvatting, een roman
als deze, waarin de naakte stof toch
eigenlijk beperkt blijft tot de eroti
sche aberraties van een bankdirec
teur, wat verouderd zal vinden.
Dr. W. M. Kruseman en J.
A. Rispens. „Grote Denkers van
Hellas tot Heden'. - W. Gaade
N.V. Delft 1956.
Dit overzicht van de historie der
wijsbegeerte, inderdaad van Hellas tot
heden, kenmerkt zich door de kwali
teiten, die een boek als dit, dat be
stemd is voor de in filosofie belang
stelling hebbende leek, behoort te be
zitten, doch zo zelden heeft. De eisen,
die men aan zo'n boek mag stellen,
lijken eenvoudig genoeg: n.l. dat het
in zijn beknoptheid een kern geeft,
voorgedragen op een wijze, die de lees
baarheid bevordert, gepaard aan een
zo groot mogelijke volledigheid, waar
bij de grote lijn niet uit het oog ver
loren mag worden. Doch de steller
van deze eisen moet overwegen welk
een doorwrochte kennis van een stof
er nodig is om te geraken tot dit op
het oog zo simpele resultaat en zich
wel bewust zyn van het feit. dat een
kort overzicht maken, dat geladen is
met een heldere samenvatting, een
zeer moeilyke zaak is.
Dr. W. M. Kruseman en J. A. Ris
pens leggen in hun inleiding een ver
klaring af van de reden, waarom zij
dit boek geschreven hebben. Terecht
wijzen zy er op, dat de moderne mens
met de snelle voortgang van de tech
niek de instelling begint te krijgen van
het kind op St. Nicolaasavond. Ver
wonderd en verrast staat hy bij iedere
nieuwe vinding om het zojuist ont
vangen technische wonder weer ach
teloos weg te werpen zo gauw er een
nieuwer uit de zak komt. En ondanks
de opvlucht van de natuurwetenschap
pen biedt de wereld heden een ver
ontrustend aspect. Want het onbreekt
de mensheid aan wijsheid, zeggen de
samenstellers. Bezinning op morele en
religieuze normen is ten zeerste ge
boden en kennis van het wijsgerig
denken van alle tijden is een zekere
wegwijzer naar een dieper en ruimer
inzicht in de samenhang van het we
reldbestel.
Met dit voortreffelijke doel voor
ogen hebben de beide samenstellers
de taak op zich genomen de be
schaafde leek een heldere kennis
making aan te bieden met de grote
wijsgeren en theologen, van Socrates
over Luther. Spinoza, Hegel tot en
met Sartre en Jaspers toe. Moge dit
keurig uitgegeven en belangrijke
soek in vele handen komen.
CLARA EGGINK.
hel Zuiden behoudt zijn overigens aantrekkelijke landelijk karakter.
(Van onze rei
In een wereld, die de handen vol heeft aan
Hongarije, het Suezkanaal en aanverwante pro
blemen van de koude oorlog, wekt de partitie van
Ierland niet meer belangstelling dan een verhan
deling over likdoorns op een congres van hersen-
chirurgen. Zelfs nu die Ierse likdoorn is gaan
spoken, nu gewapende illegalen in Ulster enige
knallende uitroeptekens achter de argumenten
voor de hereniging van Ierland zijn gaan zetten.
hangt er nog geen noodsein uit. Want al hebben
de „Prawda en de Izwestia" tot grote verbazing
van het r.-k. Ierland hun bolsjewistische zegen aan
de „vrijheidsstrijders" van de IRA gegeven, het
lijkt onwaarschijnlijk, dat de kwestie-Ulster ooit
mede-inzet van de koude oorlog zal worden. En
derhalve laat zij de rest van de wereld betrekkelijk
siberisch. zulks tot intense verbijstering en veront
waardiging van de Ieren
En het grootste punt blijft natuurlijk
de godsdienst. Al bestaat er in de re
publiek godsdienstvrijheid in engere
zin. het staatskarakter is uitgesproken
rooms-katholiek. de zedelijkheidsnor
men zijn dat ook, er is strenge cen
suur en geboortebeperking bijvoorbeeld
wordt bepaald niet aangemoedigd. En
voor die opvattingen passen de Ulste-
rianen uitdrukkelijk. Dat zij naast de
voordelige economische banden met
Engeland en de Britse sociale verwor
venheden. waarvan ook de r.-k. na
tionalisten met graagte profiteren, niet
in de gootsteen willen gooien, kan men
hun niet euvel duiden.
aardiger en praktischer zijn wanneer
er één Ierland was. natuurlijk brengt
iedere partitie (Palestina. India—Pa
kistan. IndonesiëNieuw-Guinea) ha
ken en ogen met zich mee.
Maar op één belangrijk punt staat
Zuid-lerland zwak. De meerderheid
der „Ulsterianen" wenst geen hereni
ging. Nu zegt Dublin, dat men eigen
lijk het gehele eiland over deze kwes
tie zou moeten laten stemmen en dat
dan 3 miljoen zuidelijke Ieren plus
450.000 noordelijke rooms-katholieken
een aanzienlijke meerderheid zouden
vormen boven de 900.000 Unionisten
uit Ulster. Ik acht dit een twijfelach
tige opvatting. Een werkelijke hereni
ging van het Ierse volk kan niet wor
den afgedwongen, maar moet op vrij
willigheid berusten. De huidige, ook
door de Ierse regering afgekeurde, ter-
reur-actie geeft Ulster al het gevoel,
„dat men het desnoods het Ierse pa
radijs binnen wil schoppen". Een
overigens hoogst onwaarschijnlijk, al-
Iers referendum zou hetzelfde effect
hebben. Pas wanneer het zuiden een
situatie kan scheppen, waarin het
noorden met gerust gemoed en uit
vrije wil. al was het maar op federale
basis, gehoor kan geven aan Ierlands
traditionele devies ..cead mille failte"
(honderdduizend maal welkom), zal de
kloof, die Ierland verdeelt, werkelijk
gedicht zijn. Maar daar ziet het voor
lopig nog niet naar uit.
Zij vragen U of het dan geen schan
de is, dat een deel van hun eiland
„door de imperialistische Britten bezet
wordt gehouden en 450.000 rooms-ka
tholieken in Ulster door 900.000 pro
testanten worden onderdrukt". Ierse
afgevaardigden in de internationale
organisaties zoeken zelfs mee te varen
op de anti-koloniale stromingen, met
weinig succes overigens, want in Azië
en Afrika maakt men er zich niet erg
druk over. wanneer de ene blanke de
andere „onderdrukt".
Omdat het eigenlijk onvriendelijk is
zich zo weinig te interesseren voor de
problemen van een zo aardig land en
ook omdat U anders weinig zoudt be
grijpen van de huidige Ierse moeilijk
heden, ga ik U toch wat meer van dat
partitie-vraagstuk vertellen, dat ont
stond toen de Ieren 35 jaar geleden
eindelijk hun onafhankelijkheid van
Groot-Brittannië bevochten. De in
meerderheid protestantse noordelijke
„zes graafschappen", het huidige Ul
ster, maakten toen gebruik van hun
recht om binnen het Verenigd Ko
ninkrijk te blijven en de voorlopige
grens werd in 1925 bij een verdrag tus
sen de drie geinteresseerde partijen
bevestigd.
De verdeling van Ierland was
daarmee gelegaliseerd, al is de
meerderheid van de.Ieren daar nog
allerminst van overtuigd. Zij er
kennen de verdragssituatie niet of
loillen haar gewijzigd zien.
Waarom? als typische eilandbe
woners zeggen zij, dat Ierland een
historische, economische en ge
ografische eenheid is. Zij stellen,
dat Engeland de bovengenoemde
verdragen onder bedreiging van
nieuw geweld heeft afgedwongen,
en voeren voorts aan. dat de kron
kelende grens van 500 kilometer
lang een arbitrair vastgesteld on
ding is, een eigenschap overigens,
die deze grens met vele andere ge
meen heeft. Zij beweren, dat ter
wijl er in de (vrijwel geheel r.-k.)
Ierse republiek geen godsdienstige
achteruitzetting bestaat - hetgeen
juist is - er in Ulster stelselmatig
politieke en sociale aanslagen op
de positie van de r.-k. minderheid
worden gepleegd. Hetgeen sterk
overdreven, maar niet geheel on
juist is.
Er is ook een economische partitie: Ulster industrialiseert in hoog
tempo. Dit zijn de scheepswerven van Belfast.
Zij stellen, dat wanneer men de pro
testanten in het noorden het recht
heeft gegeven zich van de Ierse natie
af te scheiden, men enige in meerder
heid katholieke gebieden in Ulster
