IN KAMER EN TUIN
Savonarola werd de gebieder
in een berouwvol Florence
EEN VLINDER
ALS WINTERGAST....
RODODENDRONS VOOR DE TUIN
ZATERDAG 9 FEBRUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Bewogen Leven
Maar hoe lang hield men vol?
Kijkjes in de Natuur
LORENZO 1L MAGNIFICO
Hadden de Pausen van vorige eeuwen zich bovenal bezig
gehouden met grote plannen ten bate van de Christen
heid. hoeveel kruistochten zijn er niet georganiseerd
naar het Heilige Land zo omstreeks 1500, het Jubel
jaar. kwamen er Pausen aan het bewind met heel andere
opvattingen. De Paus moest ervoor zorgen, dat het Patri
monium Petri, het begin van de Kerkelijke Staat moest
worden uitgebreid, opdat wereldlijke machthebbers het
hoofd der Kerk niet konden onderwerpen aan hun wille
keur.
BIJ de tijdgenoot van Savonarola, Paus Alexander VI
merken we niet veel van een doel dat de middelen
heiligt. Hij wilde meer wereldlijke macht. Ten bate
van zich en zijn ..nepoten". ten bate van de Kerk uitein
delijk ook. doch de behartiging van de geestelijke belangen
van zijn kudde „liet hij maar al te graag aan Sint Pieter
over". Als Paus hield hij zijn minnares Julia Farnese bij
zich. en zijn zoon Cesar Borgia, kind uit een eerdere liefde,
hield weldra vreselijk huis in de schaapskooi, met mede
weten en soms zelfs met medewerking van de herder, zo
zegt Ranke.
Door vergif en door de dolk liet hij hen. die hem in de
weg stonden, uit de weg ruimen. Misschien heeft hem wel
een beeld van de eenheid vai^ Italië voor de ogen gezweefd
en latere historici hebben getracht hem gedeeltelijk te
rehabiliteren, doch dit is een gevaarlijk werk.
ALS er morgen een man op zou staan die de eenheid
van Europa zou willen bewerken door duizend
staatslieden die hem in de weg staan te doden, dan
is die methode nooit goed te keuren, ook al zou hij die
eenheid bereiken, tot zegen van het nageslacht.
Door een moord worden zoveel wetten geschonden,
gelukkig!
De Renaissance heeft mensen bevrijd, die daardoor los
bandig geworden zijn. Een nieuwe levensstijl heeft dui
zenden oorzaken. Het feit. dat de Pausen van omstreeks
1500 geen grote opgave vonden voor het Christendom,
heeft mede zijn stempel gedrukt op het leven in het toen
malige Italië.
En het is dan ook geen toeval, dat Savonarola in
Florence toornde tegen de aardse wellust, toen Venus in
Rome verschenen was.
SAVONAROLA werd gebieder in Florence na de dood
van Lorenzo II Magnifico. Hij had aan zijn sterfbed
gestaan, omdat Lorenzo hem had laten roepen. Men
zegt dat de dominicaan hem drie vragen heeft gesteld:
Hebt gij berouw van Uw zonden?
Wilt gij het onrechtmatig verkregene terugschenken?
Wilt ge Florence de vrijheid hergeven?
Bij de derde vraag zou Lorenzo zijn gezicht naar de
muur hebben gekeerd, en zodoende zou hij gestorven zijn
zonder de Heilige Sacramenten.
Wie zal zeggen of het waar is?
Zeker is het dat Savonarola Florence de eerste tijd
voortreffelijk heeft bestuurd. Zijn bewind kenmerkte zich
door het opruimen van wantoestanden. Veel werd er voor
de armen gedaan, voor de werklozen werd werk gezocht,
de belastingen werden billijker verdeeld en aan de recht
spraak werd de willekeur ontnomen.
t
IN de Staat van Savonarola moest ieder werken, doch
kon ook ieder zijn brood eten. Florence zou een voor
beeld moeten worden voor de ganse wereld.In
Florence zou men kunnen zien, hoe God het wilde.
Het zo lichtzinnige, losbandige, Florence, waar de
ondeugende liederen van de levensblijheid door de straten
hadden geklonken, werd nu plotseling ascetisch. Welk een
nieuwe ervaring! Gestrengheid heerste in de stad. Psalm
liederen weerklonken door de straten en de kranken van
geest zagen huiveringwekkende spoken op de horizon.
Berouw kon de mens redden, boven alles berouw.
Er staat een leeg jampotje op mijn
schrijftafel. Er zit een beetje rommel
Int verdroogde blaadjes en wat oud
spinsel van een rupe. Bultenop zit een
etiket en daarop staat een latijnse
naam: „stauropus fagl L." met als
toevoeging: „verpopt op 9 september
1953". Dit alles doet misschien een
beetje raadselachtig aan en u begrijpt
niet goed, waar ik heen wil, maar de
zaak is eenvoudig.
„Stauropus fagi L'1 is de naam van
een vlinder. De rups van deze vlinder
heeft 3 jaren geleden enige tijd bij
me doorgebracht om tenslotte op die
9de september in een pop te verande
ren. „En toen?" zult u vragen. Wel.
niets meer daarna! Die pop is nooit
uitgekomen, na 1 jaar niet. na 2 jaren
nog al niet en toen heb ik het geval
maar weggezet in een kast en is de
zaak vergeten.
Ik geef toe dat dit zeer onweten
schappelijk gehandeld was van mij.
Hoe dat jampotje met verdorde in
houd enige weken geleden toch weer
op m'n bureau verzeild raakte, weet
ik niet meer. Ergens is er een hiaat
in mijn herinnering, een hiaat, dat
me nog al parten heeft gespeeld, zoals
ik u nu ga vertellen. Dan weet u met
een. hoe u met vlinderpoppen niet
moet omspringen.
Omstreeks begin januari j.l. zat ik
aan mijn schrijftafel, maar het werk
wilde niet vlotten. Het was een grijze
zondag, zo'n kleurloze dag geboren
uit een al even triest ochtendgrauw.
'n dag zo vlak als een vijver, waarin
de tijd bij minuten en uren geluidloos
neerdruppelt.
Ik kauwde op de punt van mijn
penhouder en keek naar de saaie tuin
waar saaie mussen op het gestrooide
voer zaten en rondscharrelden tussen
saaie struiken.
Een dag zonder beloften.
Ik dacht: „Vandaag blijf lk thuis.
Ik weet wel hoe 't nu buiten is. Grijs
en kil. Bomen als drenkelingen, met
kale armen in de lucht. Een leegge-
bloedde natuur, overjarig onkruid met
nog enkele zaden in hun leeggeschud
de schermen en op de sombere akkers
zelfs geen roek of torenkraai.
Misschien in het donkere dennen
bos wat licht gerucht van een schar
relende mees- of een goudhaantje, on
bereikbaar hoog. Nee, vandaag zoek
ik m'n troost binnenskamers"
Maar mijn bureau had ook al een
zondagsgezicht, mijn pennen en pen
selen keken onverschillig, alleen m'n
vulpen wou wel. Er lagen nog brieven
van lezers en lezeressen op beantwoor
ding te wachten... en zo langzaam aan
kwam ik toch tot een moeizame start
tot dat de grijze saaiheid aan de an
dere kant van m'n raam tenslotte was
vergeten.
Maarwat hoorde ik toch? Wat
voor geluid kwam er bij tussenpozen
en nauwelijks waarneembaar ergens
vandaan? Bulten was geen levende
ziel te bekennen, dichtbij zwommen
mijn vissen zonder geluid achter het
glas.
Toenwacht es evendat
flesje! Met dat mooie etiket. Stauro
pus fagi! Als ik ooit stomverbaasd
ben geweest dan was het op dat mo
ment, toen ik werkelijk een donker
grijze vlinder in het jampotje zag
bewegen' Een wintergast kervers uit
z'n verpakking gekropen.
Was daar nou zo'n vliegende haast
bij? Moest dat nu uitgerekend hartje
winter gebeuren? Had het diertje niet
een paar maanden kunnen wachten
tot het er buiten wat gunstiger voor
stond?
Daar zaten we: hij (of zij) balan
cerend op de chrysantenbloem, die ik
bij wijze van staatsieloper tegen het
geopende potje had gehouden. En ik
maar turen op die datum op het eti
ket, 9 september 1953! Wat een raar
geval. Ik had al heel wat vreemde
verschijnselen in de levende natuur
vermeld, maar dit? Nee, dat was al te
gek, een vlinderpop die ruim 3 jaren
nodig heeft om vlinder te worden...
dat kon niet. Maar 't stond er toch op
ik had het zelf geschreven, ik had lang
genoeg moeten wachten op enig re
sultaat.
Het, voorwerp van m'n overpeinzing
had intussen de vrijheid geroken. Het
licht van het raam trok hem schijn
baar onweerstaanbaar, want telkpns
als lk de chrysant een slag draaide,
begonnen z'n 6 behaarde vlinderbenen
te klauwen om zich staande te hou
den op de slappe bloemblaadjes. Maar
ze vonden geen steun, zodat hij tel
kens een domme buiteling maakte,
waarna de bestijging weer begon.
't Was een mooi diertje. Zijn dikke
kopje was zwaar behaard, zijn ogen
zaten als zwarte krentjes ter weers
zijden van een slurfachtig snuitje,
waarboven zwaar gevederde sprieten
uitstonden als de snorren van een
tamboer-majoor.
Helemaal 100% onbeschadigd war,
hij toch niet uit z'n nauwe cel geko
men. Het muisgrijs van zijn voorvleu
gels vertoonde wel een fijne adering
van lichtere lijnen, maar het vleugel-
stof had toch hier en daar zwakke
plekken. Kwam het daar van, dat 't
beestje niet van zijn plaats kwam.
hoewel de 4 vleugeltjes, toch heel snel
en zacht snorrend bewogen? Ik voel
de me eigenlijk schuldig aan de be
schadiging van dit kleine helikopter-
tje. dat maar geen hoogte kon krijgen
Stauropus fagi drie jaren in een
jampotje! Ja ja. als je 't geloven wil.
En weer dat gezoek in m'n herinne
ring. Want het kon eenvoudig niet
waar zijn.
Natuurlijk heb ik 't er niet bij la
ten zitten. Ik zocht en informeerde,
tot ik met een omweg te biecht kwam
bij een entomoloog, dus een vlinder
kenner van professie. Die kon dit
raadsel net zo min verklaren, maar
een vraag van hem, naar aanleiding
van zijn onderzoek (ik had hem de
•vlinder gestuurd) bracht mijn her
innering langzaam over het dode punt
heen. En toen was ik er ineens! Zeker
drie jaar gelden had ik inderdaad een
heel bijzondere rups ontvangen, ik
had hem verzorgd en hem gelegenheid
gegeven als pop in de rust te gaan.
Zover is hij echter nooit gekomen.
Had ik het etiket met de naam in
dertijd maar verwijderd! Want verle
den jaar september diende hetzelfde
flesje voor een nieuwe bewoner, een
tamelijk veel voorkomende, maar zeer
fraaie rups. een z.g. borstelrups, prach
tig geel van kleur, met fluweelzachte
insnijdingen en een rose penseeltje op
z'n rug. Deze borstelrups heeft, óók 'n
bijzondere naam n.l. ..dasvehira pudi-
bunda" en deze naam had ik op het
oude etiket moeten zettten.
Want hij was het voorstadium van
m'n kleine vliegtuigje, boven op die
wiebelende chrysantenbloem
Ik vrees, dat ik bij die entomoloog
geen beste beurt heb gemaakt.
SJOUKE VAN DER ZEE
MALLE GEVALLEN
Het kon niet missen. Sheila Denny
een 20-jarig verschrikkelijk knap
dienstertje in het restaurant van het
Britse vliegveld Ipswich is uitge
roepen tot Miss Fotogeniek. Waarom
zij zo mooi is? Ze heeft onlangs vijf
weken in het ziekenhuis gelegen toen
zij werd aangereden door een auto.
.Van al dat rusten is mijn schoon
heid aanmerkelijk toegenomen", zei
Sheila. Achteraf bekeken is het dus
niet zo heel erg dat Miss Fotogeniek
die auto niet heeft ge„mis(s)t".
Waar blijft degene die beweert dat
ouderdom met gebreken komt. na
het vernemen van het volgende,
nieuwtje? In Albany (Ver. Staten
natuurlijk) is de 97-jarige mevrouw
Ervey Martin in het huwelijk getre
den met de 77-jarige William Koch.
Nou. waar blijft diegene? Kom maar
op als u durft.
De heer Kenneth S. Claus reed een
dezer dagen op een Hereford stam
boekstier van een goede 800 kilo in.
Het- resultaat: de wagen liep een
schade van 400 dollar op. De stier
wandelde echter zonder een schram
metje weg.
De gewone mens blijft niet lang asceet
Vroeger was ik van mening, dat het goed werk zou zijn het geestelijk gezag geheel
van het wereldlijk gezag te scheid en. Nu echter heb ik leren inzien, dat deugd zonder
macht een voorwerp van bespotting is, dat de Paus van Rome zonder het erfgoed der
kerk slechts de plaats inneemt van een knecht der koningen en vorsten.
Deze woorden werden gesproken op het Concilie te Basel, omstreeks 1440. Op een
Concilie dat bijeengeropen was om de Roomskatholieke Kerk te hervormen. De spreker
van deze woorden had daar grote invloed, zodat wij gevoeglijk aan kunnen nemen dat
zijn mening geen abnormale mening was voor die tijd. Het gelukte hem zelfs een tegen
paus te laten kiezen, waaruit blijkt dat een groot gedeelte van de vergadering met hem
was.
De spreker achtte het ook zo slecht nog niet dat een Paus zonen had, die hem zouden
kunnen steunen in zijn strijd tegen de vijanden.
Hoe lang kan een stad. een volk. in een abnormale toe
stand leven? Niet zo lang als men denkt. Men kan begees
terd „ten oorlog varen", als wijlen Marlbourough, men kan
nog meer begeesterd ter kruisvaart gaan. doch ontgoocheld
komt zo goed als leder terug.
Slechts het normale kan het levensfundament van een
Sik zijn. Het normale i6 immers dit. wat het meeste
or komt.
DE Jonge Florentijnen werden geworven voor de heilige
soldatenstand, de stand van de soldaten Gods; de
Florentijnen tezamen vierden een heilig carnaval!
Waarbij natuurlijk geen grap meer werd gemaakt. Als
Bavonarola sprak legde hij zijn wil in zijn luisteraars.
Men zag het leven zoals hij. Waren er geen duizenden
bewijzen om hen en in hen. dat de mensen het leven
hadden gemaakt tot een zondenpoel?
De Fransen vielen voor de zoveelste maal Italië bin
nen. Ook Florence werd bezet. Savonarola onderhandelde
met Karei VIII en hij bereikte veel. Daardoor kon zijn
machtstijd weer worden verlengd. Men moest hem imers
dankbaar zijn. En moest men niet héél dankbaar zijn
omdat men woonde in de stadwaar Christus Koning
was?
Op een dag werden er voor 20.000 goudguldens aan licht
zinnige schilderijen en boeken verbrand. De brandstapel
rookte in Florence. Nog werden er geen mensen op ver
brandwel de gedachten en de gevoelens der mensen.
die naar het oordeel van één verkeerd waren.
Paus Alexander zag de Florentijnse Beweging met onge
rustheid aan. Hij die eerst aan Savonarola de kans had
gegeven misstanden op te ruimen, werd nu bang, omdat
er door die beweging wel eens een bijl gelegd kon worden
aan de voet van zijn eigen levensbouw.
Savonarola had ook Lorenzo niet gespaard. Tot nog toe
was hij nooit gezwicht voor wereldlijke geschenken Met
diepe minachting in zijn stem had hij de aanzienlijksten
die zich misdroegen de les gelezen, ten aanhore van het
ganse volk.
Savonarola kon gevaarlijk worden!
ALEXANDER, de Paus, die Venus in Rome had ge
ïntroduceerd. bood de asceet Savonarola, de kardi
naalshoed aan. Doch deze antwoordde dat hij slechts
een andere rode hoed begeerde „die van het martelaar
schap". om Christus' wil.
WAt de Paus ook beloofde, hoé hij ook dreigde, hoe hij
ook slingerde met de banvloek. Savonarola ging voort met
prediken, in naam van Christus, om de verdorvenheid te
overwinnen, die in het leven lag.
Maar de gewone mens blijft niet zo lang asceet. Hij
kan meegezogen worden aan een groep, doch als het
heilige vuur dat door anderen in hem was ontstoken. Is
gedoofd, lokken de dingen van het vroegere leven
Men wil ook eens wat anders zingen dan psalmen, men
wil ook eens over wat Anders praten dan over het vreselijk
visioen dat Savonarola gezien heeft!
DE Paus was een mensenkenner.
Die wist dat de tijd voor hem zou werken. Daarom
had hij geduld. Wel organiseerde hij de vijanden
van Florence en Savonarola.
Op een dag in mei van het jaar 1497 ontdekten de aan
hangers van de nieuwe profeet met schrik dat men over
de zetel van de kansel van de Domkerk waarin Savonarola
zou spreken, een ezelshuid gespannen had en vlijmscherpe
spijkers had men aan de rand van de kansel bevestigd,
waarop Savonarola zijn handen zou moeten leggen
REIN BROUWER.
Een ganse stad plotseling gevuld met heel andere ge
dachten. ontstaan min of meer door een psychose. Zonde!
Verloren! Berouw!
Dat rododendrons wel ideale tuin
planten zijn kan men wel als alge
meen bekend beschouwen; minder be
kend is, dat deze struiken speciale
eisen aan de grondsoort stellen en dat
er niet zo maar in de klei of in zand
grond gepoot kan worden en dat ze
ook een hartgrondige hekel hebben aan
kalkachtige grondsoortenbehoudens
dan enkele species, die hier minder al
gemeen voorkomen.
Rododendrons en dan denken we
hier aan de vele mooie tuinvormen
hebben echt een veenachtige kalkarme
grondsoort nodig en als men die niet
bemachtigen kan in eigen omgeving,
zal men er toch iets anders op moe
ten verzinnen en dat is niet zo moei
lijk. Rodo's groeien uitstekend, indien
ze in een mengsel van bosgrond en
oude koemest met turfmolm gepoot
worden en alleen in turfmolm en oude
koemest kan men ook uitstekende re
sultaten bereiken. Maak het plantgat
dan echter niet alleen voldoende diep.
doch zorg vooral dat het breed genoeg
is; daar komt het juist opaan. Die
groenblijvende soorten kunnen ook uw
tuin in de winter een veel levendiger
aanzien geven en nu kan men al wel
bestellen en als de winter dan voorbij
is kunnen ze al direct op de voor hen
bestemde plaats gepoot worden. Het is
eigenlijk prettig kopen: u kunt al pre
cies zien hoeveel bloemen er deze voor
zomer verwacht kunnen worden, want
de dikke bloemknoppen zitten er nu al
in. Bij het vervoer dient U dus heel
voorzichtig te zijn; het zou jammer zijn
indien dikke bloemknoppen in dit sta
dium nog afgebroken zouden worden.
Mocht de vezelige grondkluit bij het
poten straks aan de droge kant zijn,
dan moet men die eerst even in een
emmer water dopen; ze moet in ieder
geval zo vochtig mogelijk de grond
in gaan, want anders zal de struik
eerder verdroogd zijn dan U zelf wel
vermoedt. Ze zijn bovendien ook veel
te duur om ze zo maar te laten ver
drogen. Rododendrons kan men te
genwoordig in alle mogelijke soorten
en kleuren bestellen; houdt U er ech
ter rekening mee, dat de grote tuin-
hybriden van tegenwoordig wel een
zeer beschutte standplaats verlangen
en dat ze dus niet pal op het noorden
of het oosten gepoot mogen worden;
ze hebben bovendien wel een zonnige
standplaats nodig, doch vinden het
helemaal niet prettig als de zomerzon
op de wortelkluit kan branden en
daarom dient men na het poten de
grond onder de struik af te dekken
met een laagje oude ruige mest
of turfmolm met mest. Rododen-
drom praecox is een soort, die
niet hoog opgroeit en al vroeg in het
voorjaar volop kan bloeien; prachtige
lila kleurige bloemen. Echt iets voor de
kleine tuin en zet dan op de achter
grond de geel bloeiende Chinese
Klokjes
G. KROMDIJK.
RHODODENDRON PRAECOX
