POSITIEVE TWIJFEL VAN JEREMIA IS OOK
EEN KANS VOOR ONS ALLEN IN DEZE TIJD
Spoorslag in het wordingsproces
Leidse rector in dies-rede:
Plechtigheid in de Gehoorzaal
BULTHUIS
DemmBnie
95ste jaargang
Vrijdag 8 februari 1957
Tweede blad no. 29057
(Ingez, Med.-Adv.)
Vergelijking
De viering van de 382ste dies natalis van de Leidse Universiteit,
die op 8 februari 1575 werd gesticht, werd hedenmiddag geopend met
de voornaamste plechtigheid in de jaarlijkse herdenking, de dies-rede
van de rector magnificus. Prof. dr. P. A. H. de Boer sprak deze rede
hedenmiddag uit in de Stadsgehoorzaal en wijdde dit wetenschappe
lijk betoog aan „Jeremia's twijfel".
Onder zijn gehoor bevonden zich vele leden van de Academische
Senaat, het college vah curatoren, leden van de wetenschappelijke staf,
oud-alumni en studenten. De dies-viering wordt in de komende dagen
voortgezet met de oud-alumni-dagen, bijeenkomst in het kader van
het studium generale en samenkomst georganiseerd onder auspiciën
van de Christen Studenten Raad.
De rector magnificus schetste in zijn dies-rede de twijfel van
Jeremia zoals die uit bijbelteksten en overleveringen tot ons spreekt
als een positieve opbouwende twijfel en als een spoorslag in het pro
ces van de menswording", die in elk ambt noodzakelijk is. Niet alleen
in het profetisch ambt van het verre verleden, evenzeer in het weten
schappelijk ambt van de tegenwoordige tijd met verrassende ontwik
kelingen en voor ieder die in deze tijd leeft is een twijfel als die van
Jeremia voorwaarde voor vruchtbare arbeid.
En dan komt nadien het vijftiende
hoofdstuk van Jeremia dat een reeks
klachten over de ij delheid van zijn pro
fetisch werk bevat.
..Waarom duurt mijn pijn steeds voort
en is mijn wond onheelbaar, zonder ge
nezing? Gij zijt voor mij als een 1 e u-
genbeek, water waarop men niet kan
vertrouwen
Dit is krasse taal. Geen beschou
wing over God maar een persoonlijk
woord tot Hem gericht, een beschul
diging!
Positief of negatief
In een opstel over de psychologie van
de twijfel heeft prof. dr. H. C. Rümke,
thans hoogleraar te Utrecht, eens ccn
onderscheid tussen positieve en negatieve
twijfel gemaakt. De door hem geschetste
kenmerken van de negatieve, onmach
tige twijfel ontbreken bij Jeremia ech
ter volledig. Jeremia is een realist. Hij
spreekt manhaftig tegen God, hij bergt
zijn conflicten niet op in zijn binnenste.
De twijfel van Jeremia is prositief.
Een positieve twijfel ontstaat wanneer
een steeds waakzame intuïtie waar
schuwt, dat een objectieve of schijnbaar
objectieve zekerheid geen werkelijkheid
is. Deze twijfel kan beschouwd worden
als een „spoorslag in het proces van het
worden".
Als vergelijking sprak prof. De Boer
over het ambt van hoogleraar. Wordt
iemand uit een milieu dat boeren maar
geen professoren omvat, op jeugdige
leeftijd tot het professoraat geroepen,
dan is dit ambt hem zo vreemd en ruim
als zijn toga. Blijft hij dit ambt levens
lang als een verhevenheid zien (uit ver
wante motieven van minderwaardigheid
of ijdelheid) dan dreigt het gevaar dat
hij hierin geen persoonlijkheid wordt.
Zijn verdere menswording is gestremd.
Hoenodig is het niet voor hem, dat hij
twijfelt ook aan zijn ambt om dit daar
na dienstig te kunnen maken aan zijn
bestemming als mens.
Het onpersoonlijke van een als zelf
standige grootheid opgevat ambt is de
wijkplaats voor onvolgroeiden en vrees-
achtigen en het wapen van despoten,
klein en groot
Jeremia's twijfel heeft een positieve
betekenis voor de wording van zijn per
soonlijkheid en is tevens een overduide
lijke uitdrukking van zijn geloof en zijn
Godsaanvaarding.
Twijfel wordt
weinigen onthouden!
Deze turijfel wordt trouwens wei
nigen bespaard, of beter: wordt wei
nigen onthouden.
Zeker de ivetenschappelijke onder
zoeker niet.
In onze eeuw voltrekken zich op
verrassend veel gebieden verande
ringen in de vorm van een kansspel
voortgang of ondergang.
Is het vreemd dat derhalve twijfel
bij ons allen kind aan huis is, zo
vroeg prof. De Boer zich af.
Jeremia's twijfel kan ons, naar
sprekers inzicht, een aanwijzing zijn
dat de mens door positieve twijfel
kans heeft op nieuwe psychische
kracht, die hem zelfs een hard lot
doet aanvaarden zoals Jeremia dit
deed. Kans ook op een nieuwe God,
op een nieuwe interpretatie van
Zijne majesteit en Zijn wil.
BEWOGEN TIJD
Prof. De Boer constateerde in de aan
vang van zijn betoog, dat het optreden
en de uitlatingen van Jeremia na zijn
dood groter waardering hebben onder
vonden dan tijdens zijn leven.
Dit leven viel in een bewogen tijd,
waarin beproevingen aan de geloofs
genoten van Jeremia niet werden ont
houden.
Prof. De Boer schetste deze omstan
digheden breedvoerig en verwerkte daar
in reeds de „twijfel" die nadien aan de
figuur van Jeremia verbonden is ge
weest. De woorden en daden van Jeremia
als profeet kunnen slechts worden ver
staan in het begrip voor de bewogenheid
van zijn tijdperk als achtergrond voor
zijn denken en handelen.
Meer dan enig ander profetisch ge
schrift bevat het boek Jeremia dan ook
uitingen, die het innerlijk leven van de
profeet weerspiegelen. Een van de meest
op de voorgrond tredende aspecten is de
twijfel. Hoe echter moet die twijfel wor
den opgevat?
Nieuwe formule?
Prof. De Boer haalde enige teksten
aan, waarin de basis gevonden wordt
voor de spreekwoordelijke twijfel van
Jeremia. Zoals Jeremia 1 6, „Ai, mijn
heer Jhwh, zie ik ben onervaren in het
spreken, want ik ben jong". Daaruit
spreekt twijfel aan de eigen begaafdheid
om een taak te vervullen, maar wellicht
is dit een stijlfiguur om in te leiden dat
God hem de woorden in de mond geeft,
dóór hem spreekt.
Maar de twijfel wordt meer evident in
de tekst Jeremia 4 10: „Ai, mijn heer
Jhwh, gij hebt dit volk en Jeruzalem
kennelijk bedrogen door te zeggen: ,er
zal vrede voor U zijn', terwijl het zwaard
hen op de keel staat". Prof. De Boer was
er toe geneigd de omstandigheden en
analogieën in aanmerking genomen, uit
dit citaat af te leiden dat de profeet
besefte dat een soevereine God niet ge
bonden is aan wat Zijn dienaren als
Zijn woord voordien bekend maakten:
geopenbaarde Godswoorden zijn aan
situatie en tijd gebonden; elke si
tuatie en elke tijd behoeft opnieuw een
profeet om de door God bedoelde inter
pretatie bekend te maken. Wat eens
waarheid was, alsdus deze gedachten-
gang, kan later bedrog blijken.
In volle omvang
De twijfel van Jeremia wortelt echter
dieper. Het twaalfde hoofdstuk van
Jeremia vangt aldus aan: „Gij zijt het,
Jhwh, die de rechtzaak wint, wanneer
ik U aanklaag, maar toch wil ik met. U
rechten! Waarom is der Godelozen weg
voorspoedig, leven allen die trouweloos
handelen zonder zorg? Gij plant hen.
zij schieten wortel, ze spruiten uit, ook
dragen ze vrucht. Gij zijt nabij in hun
mond, maar ver van hun binnenste. Mij
kent Gij echter, Jhwh, Ge richt Uw aan
dacht op mij. ge toetst mijn gezindheid
jegens U. Ruk hen dan weg als vee ter
slachting, en bestem ze voor de dag der
doding! Hoelang moet het land treuren
en al het kruid des velds dor zijn? Vee
en gevogelte komen om wegens de
slechtheid der bewoners, want deze zeg
gen: Hij geeft geen aandacht aan onze
wegen".
Dit zijn duidelijke woorden. In deze
aanklacht komt twijfel aan Gods ge
rechtigheid aan het licht. Jeremia
twijfelt niet aan Gods oppermacht;
hij weet dat God wint in de gesug
gereerde rechtzaak, maar hij waagt te
zeggen dat dit Goddelijke recht niet
klopt met wat Hij de mens voorschreef.
Een twijfel aan Gods rechtvaardigheid
die gegrond is op persoonlijke erva
ringen van de profeet.
JURIDISCHE VOORDRACHT
In het kader van de voordrachten voor
afgestudeerde juristen van de Neder
landse Universiteiten, die mede toegan
kelijk zijn voor notarissen, kandidaat-
notarissen, bestuursambtenaren, ambte
naren van de belastingdienst en andere
belangstellenden, spreekt op woensdag
20 februari des avonds om 19.45 uur in
het Academiegebouw te Leiden, prof.
mr. R. P. Cleveringa over de Wet van
15 augustus 1955 Stbl. 398 (The Hague
Rules).
KINDEREN MET LEER- EN
OPVOEDINGSMOEILIJKHEDEN
B. en W. stellen de raad voor om het
bedrag, dat per leerling voor de bijzon
dere scholen voor kinderen met leer- en
opvoedingsmoeilijkheden in het jaar
1957 beschikbaar wordt gesteld ter be
strijding van de kosten, bedoeld in ar
tikel 32 lid 1. van het Besluit buitenge
woon lager onderwijs 1949, te bepalen op
f. 120.-; idem om het bedrag, dat per
leerling voor de bijzondere scholen voor
lichamelijk gebrekkige kinderen in het
jaar 1957 beschikbaar wordt gesteld ter
bestrijding van de kosten, bedoeld in ar
tikel 32. lid 1. van het Besluit buiten
gewoon lager onderwijs 1949, te bepalen
op f. 640.-.
Afdeling Leiden van Ned. Chr. Bond van
Overheidspersoneel reikt insignes uit
De Ned. Chr. Bond van Overheids
personeel, afdeling Leiden, hield gis
teravond in Den Burcht een feestelijke
vergadering. Er werd o.a. aan der
tien leden een gouden insigne en de
daarbij behorende oorkonde uitgereikt
i.v.m. het 25 jaar lid zjjn van een chr.
vakorganisatie.
De voorzitter, de heer W. F. Loeve,
heette de aanwezigen welkom, in het
bijzonder de afgevaardigden van de
Leidse Chr. Besturenbond en de heer
W. Wieringa, bondssecretaris van het
hoofdbestuur). De voorzitter stond voorts
(Ingez. Med.-Adv.)
m LINOLELM
nieuwe kleuren
HOLLA ND-G RA NI TE
200 om. breed
11.90 per meter
BOTERMARKT 23
'mm
De twijfel, zo zegt Rümke, is psycholo
gisch het teken dat de mens niet kan
blijven staan op het punt waar hij staat.
Hij moet verder of een eindweegs terug.
Twijfel is niet alleen het signaal dat
is veeleer de angst maar de twijfel
helpt zelf de banden los te maken.
Over de positieve betekenis van de
Godsdienstige twijfel heet het volgens
Rümke dat deze een behoedmiddel voor
verstarring of ontleding van het Gods
dienstig leven is, een behoedmiddel ook
voor onechtheid, voor intolerantie en
hardheid, voor bekrompenheid en zelf
verheffing.
Bron voor kracht
Vele onderzoekers van de Jeremia-
teksten die prof. De Boer -opsomde, ach
ten deze getuigen van zwakke momenten
in Jeremia's leven, getuigen van een
voorbijgaande neerslachtigheid, van een
inzinking in zjjn geloof.
Prof. De Boer kwam echter bij een
beschouwing uit de door hem ge
noemde uitgangspunten tot een ander
resultaat en noemde Jeremia's twijfel
„een spoorslag in het proces zijner
wording", een doorbraak naar oen
nieuwe fase. De profeet verhief zich
hiermede boven zijn ambt, uit twijfel
de zielkracht winnend om eigener be
weging de taak van God op zich te
nemen. Wat roeping heet in het amb
telijke van het profeetschap wordt voor
hem bewustwording, de ontdekking
van zijn bestemming.
En de verrassing van zijn twijfel is,
dat zijn God hem zo wil gebruiken!
Hij blijft roeping en taak volgen mede
dóór zijn twijfel die daarmee het te
gendeel wordt van zwakte.
Prof. dr. P. A. H. de Boer. naar
een zojuist voltooid geschilderd
portret van onze stadgenoot Piet
Herfst.
Leidse aquariumvrienden
vergaderden t
DEZE ZOMER GEZAMELIJKE
TENTOONSTELLING
De Leidse Aquariumvrienden hielden
een goed bezochte ledenvergadering in
de recreatiezaal der N.V. Holl. Constr.
Werkpl. en de NV Ned. Electrolasch Mij
Tijdens de opening van deze avond
deelde de voorzitter mede. dat er tussen
de beide Leidse aquariumverenigingen.
De Natuurvriend en De Leidse Aqua
riumvrienden volledige overeenstemming
was bereikt voor het houden van een
gezamenlijke tentoonstelling. Deze zal
worden gehouden van 28 juni tot en met
15 juli in de Oranjerie van de Hortus
Botanicus. In elk der vleugels van deze
ruimte zal een der verenigingen tentoon
stellen.
Hierna werden 3 nieuwe leden ge
ïnstalleerd, waarna het woord gegeven
werd aan de heer Kroon voor zijn le
zing: „Schoonheid van het Zeewater-
aquarium".
Op een zeer duidelijke wijze vertelde
spreker o.a. hoe men een bak moet iso
leren teneinde oxydatie. die door het
zoute water zeer sterk is, tegen te gaan.
Dit is een werkje wat zeer secuur ge
daan moet worden. Bij een „Noordzèe-
aquarium" is het steeds oppassen, dat
het water niet te warm wordt. Een van
stil by het feit, dat het thans 10 jaar
geleden is. dat een fusie plaats vond. Het
is juist geweest, dat men tot een fusie
is gekomen, want het is in de praktijk
gebleken, dat het zeer nuttig is, dat er
een bond bestaat, die alle problemen kan
overzien.' Wij zijn chr. georagniseerd,
aldus de heer Loeve, omdat we Gods
woord ook willen laten gelden op het
terrein van het sociale leven. Er blijken
soms diepgaande verschillen te zijn met
de neutrale bonden. Hierna nam de voor
zitter afscheid van de oud-penningmees
ter, de heer Ch. Roozendaal. Vele uren
voor het belang van de vereniging heeft
hij beschikbaar gesteld. Hij ontving als
blijk van waardering een klein geschenk,
terwijl mevrouw Roozendaal bloemen
kreeg aangeboden.
De heer Wieringa prees vervolgens de
pioniers, die juist in de jaren, dat velen
de chr. vakorganisaties verlieten, lid zijn
geworden en dit in de crisisjaren ge
bleven zijn.
Hij sprak er zijn vreugde over uit, dat
hij deze „gouden ridders", die een voor
beeld van liefde en trouw zjjn geweest,
een gouden insigne mocht opspelden.
Het waren de heren: P. v. Dijk, O. Wie-
linga, G. Biesbroek, L. Spaanderman, L.
Melkert, W. Haasbroek, S. v. d. Kwaak,
C. G. Jacobs, J. W. Cornelissen, P. J.
v. d. Walle, W. F. v. Weerlee, W. F.
Stijger en J. Neeleman (de laatste twee
waren niet aanwezig).
De heer Wieringa hoopte, dat men
niet in maatschappelijk, doch in gees
telijk opzioht een offer aan deze orga
nisatie zou geven. Deze taak kan al be
ginnen in het gezin. Omdat er eens een
kruis op Golgotha gestaan heeft, rust op
ons de plicht, besloot de spreker, om te
leven volgens de regel der dankbaar
heid. Ons levensdevies mag niet zijn: een
ieder voor zich en God voor ons allen,
maar: een ieder voor zijn naaste en
allen tesamen voor God.
Het verdere gedeelte van de avond
was in uitstekende handen van de to
neelvereniging „De Lekenspelers" uit
Oegstgeest, die een opvoering bracht
van het blijspel „Vrije vogels" van H.
Frieling.
flngez Mrd -Adv.)
ADMINISTRATIE - EN
ARCHIEFSySTEMEN
Haarlemmerstraat169
Telef 2140Ó
Lezers schrijven
MARGARINE GEEN
ZUIVELPRODUKT
Naar aanleiding van een kort verslag
in Uw blad van 2 oktober j.l. over een
propaganda-avond van de Leidse Melk
handel. in welk verslag margarine als
een zuivelprodukt werd aangemerkt,
hebt U mijn reactie hierop in Uw blad
van 9 oktober d.a.v. willen opnemen.
Hierin opperde ik o.m. de mogelijk
heid, dat de organisatoren van deze pro-
paganda-avonden zelf het verschil niet
zouden kennen tussen boter en marga
rine.
Door mij in de gelegenheid te stellen
onlangs één dezer avonden mede te ma
ken hébben zij mij gelukkig van het te
gendeel kunnen overtuigen. Op deze
avond werd de propaganda voor marga
rine ten opzichte van boter correct ge
voerd en heb ik vastgesteld, dat ook de
Leidse Melkhandel de boter wel en de
margarine niet tot de zuivelprodukten
rekent.
Voorschoten N. J. W. H.
de oplossingen hiervoor is om het water
door middel van het grondwater af te
laten koelen.
Nadat de heer Kroon de gehele op
bouw van het zeewater-aquarium had
besproken vertelde hij hoe men aan de
bewoners voor de bak kan komen.
Hiervoor gaat men bijv. naar zee en
zoekt daar zelf de vissen, krabben, ane
monen enz. Bij eb is aan onze kust zeer
veel voor de liefhebber te vinden. Ook
is het natuurlijk mogelijk e.e.a. te ko
pen.
Na de pauze projecteerde de heer
Kroon verscheidene mooie beelden op
het witte doek. Prachtige opnamen van
de kust van Nederland en andere lan
den. daarna '-erschillende bewoners van
de zee. zoals krabben, kreeften, allerlei
soorten anemonen enz.
Aan het slot werden enkele opnamen
vertoond van het trop. zee-aquarium
van een der leden van Biologica Maritie-
ma, die tevens lid is van „De Leidse
Aquariumvrienden". Prachtig gekleurde
vissen en wonderlijk mooie anemonen
tussen koralen en schelpen. Aan het ein-
de van de avond dankte de voorzitter
van de L.A.V de heer Kroon, zeer har
telijk voor datgene wat hij op zo'n pret
tige en boeiende wijze naar voren had
gebracht.
Volhouden en doorzetten
WIJK IV BB HIELD GESLAAGDE
BINDINGS AVOND.
Volhouden en doorzetten was het mot
to, waaronder Wijk IV van de Bescher
ming Bevolking gisteren in het St.-An-
tonius Clubhuis haar bindingsavond
hield.
De heer W. Th. Breedeveld, hoofd van
Wijk IV, constateerde dat hij zeer vele
bekende gezichten onder de zeer talrijke
toeschouwers zag, gezichten van mensen,
die in de laatste jaren zijn vrienden zijn
geworden. De B.B. moge dan nog niet
zijn wat, aldus spreker, we er gaarne
van zouden wensen, we kunnen toch bo
gen op een kern, die van uitstekend ge
halte is.
In een programma vol afwisseling van
muziek en zang zorgde Sempre Avanti's
„Jong en Jolig", onder leiding van de
heer J. Kukler als dirigent en met de
heer Henk v. d. Broek als conferencier,
weer voor een uitstekend geslaagde
avond. Met de solisten, de dames Nel
de Vries, Lyda Spaans en Nel Pouw, en
de heren Wim Brugman. Gerard Kool
haas en Tom Brand bracht het gezel
schap zijn gehoor in gedachten naar
Duitsland, Zwitserland, Frankrijk, Schot
land, het oude Wenen en Tirol.
Het werd een welverzorgde en zeer ge
slaagde uitvoering met bovendien nog
enkele attracties.
Het was geen wonder, dat de heer S.
Hagedoorn, als hoofd B.B. een hartelijk
en welgemeend dankwoord tot het gezel
schap en zijn voortreffelijke leider, de
heer Kukler, sprak.
Aan de drie dames-artiesten overhan
digde de heer Hagedoorn bloemen om in
haar het gehele gezelschap te danken.
Spr. hoopte dat men zich goed zou
realiseren, dat het noodzakelijk is, zich
aaneen te sluiten in noodwachtverband,
terwille van de verdediging van de vry-
heid, die ons zo lief is. De heer Hage
doorn besloot met de hoop uit te spre
ken, dat de goede geest van deze avond
ook bij de eerstvolgende oefeningen
moge blijken.
KRING RIJNLAND HOLL. MIJ
VAN LANDBOUW.
De kring Rijnland van de Holl. Mij
van Landbouw organiseert maandag 18
februari in ,Den Burcht" een streek-
byeenkomst. In de middaguren zal het
Rijnland-forum een aantal vragen be
handelen, 's avonds gevolgd door een op
voering van „De Surprise", te verzorgen
door de jongerenorganisatie van de af
deling Leidschendam van deze Mij.
Mr. J. ZWANENBURG
KINDERRECHTER TE DEN HAAG.
Onze stadgenoot, mr. J. Zwanenburg,
thans substituut-griffier in de Arrondis
sementsrechtbank te Rotterdam, is bij
K B. benoemd tot kinderrechter in de
Arrondissementsrechtbank te 's-Graven-
venhage.
Hondenbelasting niet
verhogen!
In verband met het voorstel van B.
en W. om over te gaan tot verhoging
van de hondenbelasting, heeft het be
stuur van de afdeling Leiden van de
Ned. Ver. tot Bescherming van Dieren
zich in een schrijven tot het college
van B. en W. gewend, waarin het er
o.m. op wijst, dat dit voorstel niet
met redelijke of zedelijke argumenten
verdedigd kan worden.
Indien de hondenbelasting, aldus dit
schrijven, in de tijd, dat ze werd inge
voerd, nog op een of andere redelijke
èrond zou kunnen berusten, dan is die
grond daaraan in deze tijd komen te
vervallen. Door het heffen van deze be
lasting, waarvan de opbrengst niet wordt
aangewend ten bate van het dier. wordt
het recht van mens en dier geweld aan
gedaan.
Het bestuur dringt er dan ook met de
meeste klem op aan om geen uitvoering
te geven aan het voorstel tot verhoging
van deze belasting.
ACADEMISCHE EXAMENS.
Geslaagd voor het Kerk. voorber. ex.
de heer J. Schipper (Oegstgeest): Prop-
ex. Godgeleerdheid de heer J. W. W. v.
d. Hoeven <R'dam>: kand.ex. Ned. Recht
mej. M. van Es (R'dam), mej. H. I M.
T. Vernooy (Alkmaar), mej. K. A. Ver-
hoeff (Beekbergen), mej. K. van Erk
(Blaricum) en de heren D. M. Dragt
(A'dam), E. H. Reerink (Bussum), H. R.
G. Feber (Den Haag), M. van Veen
(Den Haag), P. M. Storm (A'dam). P.
Heering (Den Haag), M. M. van Notten
(Utrecht), E. Teixeira de Mattos (Oos
terbeek), J. F. van Nieuwkuyk (A'dam),
P. J. van Bruggen (Dordrecht), W. Huls-
hoff Pol (A'dam), F. A. H. Vigeveno
(Muiden) J. C. R. Y. van Heekeren
(Den Haag) en W. R. van Alphen de
Veer (Eindhoven).
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
GEBOREN
Gerard/us Joeephus Alphonsu, Maria, zn
van G. J. M. de Wolf en J. L. Dlekman
Erik. zn van C. Llg-tvoet en E. P. J Pen
seel; Cornells zn van N. Brand en G M.
Kusters; Anna Cornelia Maria dr ran G
P. van der Weijden en C M Hoogkamer;
Grietje Janneke. dr van M. H Siérlnk en
J. A. Sanfanan; Wytske Dominica dr van
H Ooien-brander en A. S. Hens Geer-rultia
dr van H. Sohaik en M. Groeneveld
GEHUWD
J. Guérirn en J. Bonarlue; P. de Water
en E. M. Koevoet; J. P. j Ramb en C J.
van Steenbergen; M. V. Boon en E. Stran-
ders.
OVERLEDEN
J. van den Eljke!85 jaar, weduwe van
Noort.
