IN KAMER EN TUIN
Girolamo de Savonarola kon
geen aards geluk meer vinden
Filmster krijgt een passend leven
precies op publieke maat gesneden
ZATERDAG 2 FEBRUARI
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Bewogen Leven
Voor en tegen van public relations
Strijd
tegen
renaissance-mens
van de middeleeuwer
de
José Ferrer protesteert in zijn
film tegen verkoopvan mensen
CINERARIA OF ASBLOEM e
(Van onze correspondent in Washington)
Martelaarschap was voor hem weggelegd
In de 15e eeuw was het onrustig in Italië. Eigenlijk kan men dan niet eens van Italië
spreken. Het Apenijns schiereiland was in verschilende staten verdeeld, waarvan de
Kerkelijke Staat niet een der onbelangrijkste was. Behalve deze, het Koninkrijk Napels,
het hertogdom Milaan, de republiek Venetië, lagen er nog tal van kleine staatjes op
het schiereiland, die beurtelings een prooi werden van de grotere, of van een buiten
landse mogendheid. Hoeveel moeite had eens de Keizer van het Heilige Roomse Rijk
gedaan om in Italië vaste voet te krijgen. Met welke begerige blikken keek Frankrijk
niet naar de welvarende gebieden aan gene zijde van de Alpen
Indien de jonge Girolamo door de familie Strozzi niet
geweigerd was, zou ook zijn leven een ander verloop heb
ben gehad. Dan zouden wij zeer vermoedelijk nooit van
hem hebben gehoord, en de vlammen van de brandstapel
zijn lichaam niet hebben verteerd.
Evenwel: in hoeverre heeft hij deze nederlaag over
zichzelf opgeroepen? Diep in zich zelf wist hij dat hij eens
een martelaar zou worden, evenals later Van Gogh. Vin
cent veranderde ook na zijn ongelukkige liefde in Enge
land als een blad aan een boom. en wilde prediker worden.
Prediker, geen gewone diminee.
Vincent heeft later geen aards geluk meer kunnen vinden.
De Savonarola ook niet. Vincent heeft zichzelf van het
leven beroofd, de Savonarola is levend verbrand. Heeft
hij. de toestanden in Italië kennende, en bezield met een
vurig verlangen de Christenen te verlossen uit de klau
wen van de verdorvenheid, dit niet over zich opgeroepen?
Toen de Paus hem de kardinaalshoed aanbood, om hem
zodoende in het gareel van de kerk te houden, antwoordde
hij dat voor hem een andere hoed was weggelegd, de rode
hoed van het martelaarschap Was dit antwoord niet vol
diepe zln?....„
f—j ES jaren toefde hij in het klooster te Bologna en hij
deed er. in zijn vrije uren. het nederigste werk. Hij
Z—l diende de anderen, als een eenvoudige bedelmonnik.
Hierin vond hij bevrediging, én in zijn dichten. In de
eenzaamheid van zijn kloostercel schreef hij zijn gedich
ten. die vol zijn van droefheid over de verdorvenheid van
het leven in Italië.
Eindelijk verliet hij het klooster, om naar zijn vader
stad Ferrara te gaan. Daar zou hij prediken. Doch evenals
Mohammed ondervond ook hij dat een profeet in zijn
eigen land niet wordt geëerd. Een binnenlandse oorlog
maakte een einde aan zijn verblijf en spoedig vinden wij
hem terug in Florence.
Dkkr zou hij zijn levenstaak vinden. Hij mocht in het
heerlijke klooster St. Marcus wonen en hij verlustigde
zich aan de schilderijen die het klooster bezat. De fresco's
van Fra Angelico waren een openbaring voor hem. De
sfeer van de fresco's was voor hem de sfeer van de hemel.
7~N OCH buiten het klooster regeerde Lorenzo de Medici.
I J II Magnifico genaamd, de prachtlievende. Deze
Renaissance vorst hield er andere ideeën op na dan
heW wertOiroUmoT/'SaSro'lS evenVnfetó^Di
Savonarola geboren, te Ferrara, Renaissance mens „was verlost" van die gruwelijke last.
"op de Siste' september 1452 rag hij het levenslicht en C™>ï^^efdTïn"eïn"
al spoedig bleek, dat de knaap over buitengewone gaven aat ny leelde in een Nieuw Begin, waarin veel
beschikte. Het kind had een lyrisch karakter, schreef
verzen, genoot van muziek, maar bovenal hield het van
studie. Nieuwe kennis bracht hem in een nieuwe wereld.
Zijn vader verlangde dat hij dokter zou worden, dan zou
hij later veel geld Kunnen verdienen en de jonge Giro
lamo vond het denkbeeld geneesheer te worden aantrekke
lijk. Veel minder om het geld. dan om het werk zelf.
HET kind was een mensenvriend, ofschoon hij zich ln
het drukke mensengewoel niet thuis gevoelde. Hij
had grote behoefe aan eenzaamheid. Urenlang kon
hij langs de Po dwalen, uitziend over het stromende
water. Zoals de gang van het water, was ook de gang van
het mensenleven. Ook dat gaat immers „voorbij".
Wel wat ongewone gedachten voor een mensenkind dat
de leeftijd heeft waarin men doorgaans de wereld verove
ren wil en niet denkt over het vergankelijke der dingen.
Een jongen van negentien jaar staat immers aan het
begin.
In de eenzaamheid dichtte hij. en soms hoorde hij héél
duidelijk diep in zichzelf muziek. Het was heerlijk buiten,
en ook weer niet. want er was geen stralend geluk in hem.
Zo lang de wereld weet, dat men meer vliegen
met stroop vangt dan met azijn, zo lang reeds
bestaat het vak, dat men thans in Amerika .public
relations' noemt Vorsten en veldheren hebben
herhaaldelijk hun gezag en hun macht gehand
haafd door moord en doodslag, maar in het alge
meen waren heersers, die een universiteit of een
kathedraal stichtten, die aalmoezen gaven en vrij
stelling van belasting verleenden, meer effectief.
Ten dele is het natuurlijk waar, dat men door
dergelijke schenkingen zijn onderdanen of onder
worpen volken trachtte te kopen Doch meer en
meer is men gaan beseffen, dat men - door derge
lijke gestes - zichzelf aan het publiek kon verko
pen, dat men er op die manier ,in'ging bij de
mensen en populair werd.
Het is dit laatste aspect van de relaties met het
publiek, dat zo belangrijk geworden is in de
moderne .public relations' en geen land heeft het
verder gebracht in dit vak dan Amerika.
De president van de Ver. Staten heeft verscheidene public relations-
experts in zijn dienst, maar ook grote industrieën kweken op die ivijze
een goede reputatie voor zichzelf. Steden cultiveren hun goede naam,
universiteiten en ziekenhuizen eveneens. Een grote fimster kan het zeker
niet stellen zonder een public relations-manager"die een mooie legende
van hem of haar fabriceertKortom, vrijwel ieder mens en vrijwel
iedere instelling, die wèl kan varen bij de sympathie van de massa, laat
zich - om aan dat publiek te behagen - letterlijk en figuurlijk oppoet
sen" door deskundigen. Zo krijgt men glans, of - in het Amerikaans -
„glamour".
Niet blind zijn voor
de vele goede zijden
Al dit etaleren en opdienen van be
langrijke personen en instituten heeft
wel eens iets weerzinwekkends, maar
het zou toch van een beperkte visie
getuigen, als men er alleen maar
kwaad van wist te spreken. Stel. dat
een president of een vorst goede
ideeën en plannen heeft, doch niet de
gelegenheid of het vermogen om die op
pakkende wijze aan zijn volk mee te
delen. In zulk een geval is er alles voor
te zeggen, dat hij assistentie krijgt van
experts. Laat een dramaturg zijn rede
stileren, „laat een decorbouwer het
spreekgestoelte ontwerpen en Iaat een
filmregisseur het televisie-programma
verzorgen, make-up incluis!
Zo worden de ideeën en plannen tot
het. volk gebracht, zo alleen kan de
leider bij het volk steun vinden, die
hij nodig heeft.
ouds overwonnen was en het verlangen naar schoonheid domineerde.
Natuurlijk, toen de mens gedeeltelijk de vrees voor de hel kwijt was. bevrijd
was van gruwelijke gedrochtsbeelden. vierde ook de levenslust hoogtij in het
alledaagse
De onpersoonlijke, strakke gezichten der Gothiek verdwenen uit de schilder
kunst. de Middeleeuwse Christus met het aureool, méér symbool dan mens.
moest plaats maken voor een mens-god. die veel geleek op Heracles.
Er was een nieuwe geboorte gekomen. Nieuw levensbewustzijn, waarin de
kern: blijmoedigheid was, de verfijnde blijmoedigheid van het antieke hei
dendom. Was het wonder dat. nu de poorten der hel voor velen gesloten
waren, ook lichtzinnigheid hoogtij ging vieren? Als er dan geen straf is voor
de zonden na de dood. waarom zal men dan niet „de bloemetjes buiten zetten?"
DE strijd van de Savonarola met zijn omgeving was in wezen de strijd van
de middeleeuwse mens en de renaissance mens.
Het beste van de middeleeuwse mens: het hartstochtelijk verlangen naar
vroomheid en zuiverheid kwam in botsing met het nieuwe, dat de oude leer
als te eng verworpen had.
De Savonarola was geen zuiver mens. doch zijn kern was het wel. Daarom
kon de botsing tussen hem en het Pausdom, dat geheel de geest van de renais
sance ademde, niet uitblijven.
Maar laten wij in een volgend artikel hier verder op ingaan
REIN BROUWER
MAAR op een dag meldde het zich. Hij. die nooit op
rumoerige feesten kwam. noch op andere bijeen
komsten waar jonge mannen en vrouwen elkaar
ontmoetten, zag op een dag een meisje uit het geslacht
Strozzi langs zich gaan. dat in Florence woonde. Onmid
dellijk werd hij hevig verliefd.
Het was hem of de hemel open ging! Voortaan was hij
niet meer alleen, ook al dwaalde hij uren. Daar was nu
het loon voor zijn deugd. Zijn voeten raakten bij het voor
waarts gaan nauwelijks de grond en er zong een vogel
in zijn borst
Het dichten ging vanzelf, en de muziek, die hij eens
heel diep in zichzelf gehoord had. kwam aanzwellen om
hem juichend te omringen.
Zijn liefde werd beantwoord. Hij las het in haar ogen.
Plotseling werd het leven oneindig mild. Hij was zo blij
met het leven en de uren zwerven, tengevolge van inner
lijke strijd, eenzaamheid, brachten nu ruimschoots hun
rente op.
In de eenzaamheid was hij gereinigd en daardoor kon
hij nu dit ervaren.
TOEN hij echter om haar hand vroeg moest hij de
treurige ontdekking doen dat in het leven de wet
van de liefde geen hoogtij viert.
De familie was er tegen. De familie vond hem lèing niet
voornaam genoeg.
Welk een verpletterende tijding was dit voor hem. Om
dat zijn ouders niet zo voornaam waren als die van haar.
konden ze niet trouwen. Was het geen schande voor een
Christen het zo te stellen?
Nu ervoer hij 's werelds duisternis. En in die duisternis
zag hij voortdurend meer bewijzen voor de slechtheid van
het mensdom. Hoe had hij eens zo mild kunnen zijn. Hij
leefde te midden van moord. roof. diefstal, de grootste
zedeloosheid. Zijn geliefde zou een ander moeten trouwen.
..wie" was niet belangrijk, als hij maar rijk was of van
hoge geboorte
Hij die het vermogen heeft zich in het zieleleven van
een ander te verplaatsen, zal kunnen begrijpen hoe deze
ervaring zijn leven heeft „ontwricht".
De zon was in zijn werelds leven ondergegaan. De
roeping om arts te worden was daarmee verdwenen. Hij
verlangde nu alleen maar meer naar de eenzaamheid,
waarin je je ongehoord voor kunt bereiden op de eeuwige
dingen.
Beter was het een monnik te zijn. de zielen van de
mensen te genezen, dan arts te zijn, de lichamen te
genezen.
Elke dag bad hij: „Heer. leer mij de weg. die mijn ziel
moet gaan". En op een dag. na het horen van een preek,
stond hem duidelijk voor ogen wat hij te doen had. Hij
vluchtte naar Bologna en ging daar ln een Dominicaner
klooster. Toen de deuren achter hem gesloten werden,
zuchtte hij verlicht.
DE Savonarola zond een uitvoerig schrijven aan zijn
vader, waarin hij vertelde hoe hij tot zijn besluit ge
komen was.
Vaak zegt de mens: als dit of dat anders was gelopen,
dan had mijn leven van dat moment af een heel andere
wending genomen.
De rijk bloeiende cineraria
Eigenlijk is die naam cineraria bota
nisch al niet juist meer. doch de bloe
mist kent haar onder deze naam en
wij zullen u maar niet vermoeien met
de nieuwste naam. De leek kent deze
kleurige en fleurige plant beter als
asbloem en dat slaat op de grauw-
kleurige achterzijde van het fris groene
blad. Dat is nu echt eens een rijk
bloeiende plant waarvan men veel
plezier kan hebben, doch zet haar dan
niet in een normaal verwarmde kamer;
daar verloopt de bloei veel te snel In
een matig of ongestookt. doch wel be
slist vorstvrij vertrek zal men er het
meeste plezier van hebben.
Er wordt wel eens gevraagd of de
plant over gehouden kan worden? Dat
is inderdaad wel mogelijk, doch de
resultaten wegen beslist niet op tegen
alle moeiten en zorgen, die men er aan
besteden moet. Omdat de plant niet
veel warmte nodig heeft, kost ze ook
niet zo veel en kan men beter elk voor
jaar een nieuw exemplaar aanschaf
fen. Het is dan erg verleidelijk om een
rijk bloeiende plant te kopen, doch het
is veel beter een plant aan te schaf
fen met enkele open bloemen en een
massa bloemknoppen; daar zult ge
veel langer plezier van hebben.
De cineraria wordt door middel van
zaad voortgekweekt. Alleen indien u
in het bezit bent van een vorstvrije
broeibak, is het mogelijk succes te be
reiken: ik geloof dat u dit maar beter
aan de bloemist kunt overlaten. De
plant mag dus niet te veel warmte
hebben; volle zon is ook niet best. Nü
kan ze daar nog wel tegen, doch over
een maand zal het grote blad in de
volle zon toch direct slap gaan hangen
het ls beter om dat te voorkomen.
!r zijn allerlei mooie frisse kleuren.
Over het algemeen zoekt men zo zo.n-
der meer maar een rode of blauwe uit.
doch hebt ge u dan nooit afgevraagd
of die kleur het in die bepaalde kamer
wel doet? Overweeg eerst eens of die
blauwe kleur daar wel goed tot haar
recht zal komen: het resultaat zal dan
veel beter zijn. Cineraria's zijn erg
gevoelig voor luis. Oppassen dus. dat
de plant niet op de tocht komt te
staan: ze zit anders zo helemaal onder.
Al zijn er tegenwoordig wel goede be
strijdingsmiddelen. het is maar beter
te voorkomen dan te genezen. Cine
raria's kunnen ook veel water hebben.
Zolang de plant nog niet in volle bloei
staat, is het nuttig haar wekelijks een
weinig opgeloste kamerplanterikunst-
mest te geven Een eenvoudige plant,
waarvan ge veel plezier kunt hebben
en die de bloemist nu wel in voorraad
heeft.
G. KROMDIJK.
Voor een man. die. om welke reden
ook. niet voldoende vat. kan krijgen op
de massa, is een public-relations-ex
pert beslist noodzakelijk. Zou hij die
versmaden, dan zou hij even dom zijn
als een redenaar, die - staande voor
een gehoor van tienduizenden - geen
luidspreker zou willen gebruiken.
Leugens en halve waarheden
De public-relations-kunst heeft zich
echter dusdanig ontwikkeld, dat men
niet alleen de stem van iemand kan
versterken en zijn kwaliteiten kan ac
centueren, maai- men is thans in staat
een persoonlijkheid aan het volk voor
te toveren, die in feite in het geheel
niet bestaat!
Terloops wees ik reeds op de legende,
die de experts soms weven om de per
soon van een filmster. Die legende
komt soms in het geheel niet overeen
met de werkelijkheid, maar het. pu
bliek heeft - meestal door een succes
film - een bepaalde indruk van een ac
teur of actrice en die indruk en repu
tatie moeten nu verder worden gecul
tiveerd of versterkt.
Het is enigszins als met de klom
pen. de molens en de tulpen van Ne
derland. De reclame-agenten zitten
vast aan deze attributen, het publiek
kent die nu eenmaal, d i t ls wat men
van Holland verwacht
De verkoper verkocht
Gedurende de laatste jaren is er in
Amerika een figuur naar voren geko
men. die wel bijzonder grote behoefte
heeft aan de hierboven beschreven op-
poetskunst. Heel vaak kijkt het publiek
naar een bepaald televisie-programma
of heel vaak zet men een bepaald ra
dio-programma aan. alleen omdat daar
een man in optreedt, die men graag
mag. die men bewondert, aan wie men
verknocht is, ja, die men liefheeft
zelfs.
Radio en televisie zijn in Amerika
vrijwel geheel commercieel.
Dat wil zeggen: elk speciaal pro
gramma wordt betaald door een firma,
die een deel van de zendtijd gebruikt
om reclame te maken. Uiteraard zul
len de fabrikanten van benzine, lip
penstift of bier het meest geneigd
zijn om te „adverteren" in de zend
tijd van een bekende radio- of TV-ster
en hun enthousiasme wordt nog gro
ter, wanneer deze ster niet alleen zijn
programma laat omlijsten door recla
me voor hun produkten, maar zelfs
bereid is persoonlijk die fabrikaten aan
te bevelen. Van bedrog kan men hier
nauwelijks spreken.
Er zullen maar weinig simpele zie
len zijn, die niet beseffen, dat Arthur
Godfrey. Ed Sullivan of Eddie Gal-
la'cher er voor betaald worden, als zij
in hun programma ineens met zoveel
enthousiasme gaan spreken over een
bepaald soort sigaretten, een nieuw
restaurant of een nieuw model auto.
Willen echter zulke TV- en radio-
sterren hun waarde behouden als „ver
koper". dan moeten zy en-oor zorgen
populair en geliefd te blijven bij het
grote publiek. Zij moeten allemans
vrienden blijven of worden en zo mo
gelijk allemans-afgoden. Dan pas
wordt hun woord wet en dan pas zul
len hun aanhangers neiging vertonen
om de sigaretten te gaan roken en de
lippenstift op te smeren, die Eddie of
Arthur dagelijks prijzen.
Om goed te verkonen, moeten de
sterren - door hun oppoets-specialis-
ten - eerst zelf aan het publiek wor
den verkocht
Ongebruikelijke film
Deze lange Inleiding - die overigens
ook een artikel op zichzelf kon zijn -
was nodig om duidelijk te maken, in
welk een reuzen-ballon van public-re-
lations-zwendel José Ferrer een forse
prik heeft gegeven met zijn film „The
great man" (de grote man).
Ferrer heeft niet alleen de regie ge
had van deze film. hij speelt er ook
zelf de hoofdrol in. Hij is namelijk de
radio-verslaggever, die de herden-
kings-uitzending moet maken van een
pas omgekomen, verafgode radio- f
T.V.-held. De verslaggever (Fcrrt
die aanvankelijk zelf gelooft in zijn
,.held". wil een ontroerende uitzending
maken en trekt er op uit om inter
views op te nemen met mensen, die de
overledene intiem hebben gekend.
Dan blijkt evenwel, dat de populaire,
ja verafgode ster. een bruut, ordinair
en harteloos mens is geweest, volko
men verschillend van de gevoelige,
warm-menselijke en geestige massa
heid, die hij - dank zij zijn spel en de
reclame - had weten te worden.
De film - een produkt van Univer
sal International - geeft de dagen
weer, die verlopen tussen de plotse
linge dood van de massa-held en de
herdenkings-uitzending van „Ferrer"
Het conflict spitst zich toe: zal de
verslaggever een geparfumeerd relaas
geven, dat aansluit bij de nobele re
putatie. die de overledene zich heeft
verworven, óf zal hij het bijtend,
maar zuiverend zuur van waarheid op
dienen?
Zonder zijn superieuren er ln te
kennen, besluit hij tot het laatste.
Daarmee - zo schijnt het - vergooit hij
zijn eigen kansen om de grote man op
te volgen. Doch de uiterst commerciële
directeur van de radio- en TV-orga-
nisatie beslist anders: deze verslagge
ver heeft zich met één klap een grote
reputatie veroverd, hij is de strijder
geworden voor waarheid en integri
teit. Ook een kruisridder is een held.
ook hy kan sigaretten en auto's aan de
man brengen
Een film vol humor, cynisme en iro
nie. De typeringen zijn uitstekend, het
spel ls snel en raak. Ook in Europa
zal men zulk een film kunnen waarde
ren. maar de huichelachtige onwaar
achtigheid die aan „public relations"
eigen kan zijn, beseft men in Amerika
toch nog sterker dan in de oude we
reld
