Overheid absorbeert een te groot gedeelte van het kapitaal Aandelen kunnen niet geplaatst KADAR VOND EEN ZONDEBOK Prof. Posthuma sprak over de ontwaarding van liet geld „De zaak van Lebak na 100 jaar" ?,w~ 1F Vi j. '4ijL Vernietigend oordeel van Sartre over rode leiders in Frankrijk lautenqoöi Vutwawkocfc viel Woou^lnq van-W: kantoortjes cafc-testavcanit veerlaatst Lfi. - Amaiausjoto- qmfziv(u<»uvian weer toto's)... En^natuuxvuand." veewaeftk vtie osJciui tttifcata. 95ste jaargang Zaterdag 19 januari 1957 Derde blad no. 2904C Verhoging van de vennootschapsbelasting vormt een nieuwe belemmerende factor (Van onze financiële medewerker) De afgelopen week heeft ons weer op ondubbelzinnige wijze geconfronteerd met het reeds geruime tijd bestaande verschijnsel van de kapitaalnood als ge volg van de overbestedingen, welke de laatste twee jaren hebben plaats gehad. Minister Hofstra, die thans de kastanjes uit het vuur moet halen, welke er door zijn voorganger zijn in gelegd, heeft van de huidige situatie wel een zeer somber beeld opgehangen voor de werknemers in de P. v. d. A.t waar hij o.m. heeft gezegd, dat de besparingen in 1955 niet zijn toegenomen en in 1956 wel licht nog zijn achteruitgegaan. Zo erg is het volgens de bekende cijfers van spaarbanken en levensverzekeringsm.p ijen niet, maar wel blijkt, dat men zich een en twee jaar geleden in de toekomstige kapitaalbehoeften heeft vergist, althans daarmee niet voldoende heeft rekening gehouden. De kapitaalruimte, welke er een paar jaar geleden bestond, was niet alleen een gevolg van de gunstige ontwikkeling van de Nederlandse handelsbalans, maar mede van de effectenaankopen in Am sterdam door het buitenland (Amerika. Zwitserland. België) en zozeer was minister Van de Kieft destijds van die kapitaalruimte onder de invloed, dat hij tot extra-aflossing op de buitenlandse schuld overging. Minister Hofstra, die thans met de praktijk van de economie te maken krijgt, ziet de haussementa liteit als algemeen werkende oorzaak van de huidige situatie en is zo eerlijk ook de overheidssfeer hierin te betrek ken. maar zoekt de schuld evenzeer bij de industriële investeringen en de par ticuliere bestedingen, een uitspraak, die voor een minister van Financiën niet onverstandig is. Een feit is, dat de over heidsbestedingen van 1954 op 1955 met 2.6%, van 1955 op 1956 met meer dan 8% zijn gestegen. Prof. Hellema heeft berekend, dat de particuliere bestedin gen in 1949/55 11 pet. minder zijn ge stegen dan het nationaal inkomen, maar dat het verbruik van de overheid daar entegen 50% meer dan het nationaal inkomen. En het feit. dat de schatkist, ondanks een belastingontvangst van f. 7 miljard in elf maandea_van 1956, dat is f. 1.2 miljard meer dan in die periode van 1955, met grote uitgaven voor de boeg. slechts over een schamel tegoed beschikt, duidt wel op de min of meer benarde positie waarin wij thans ten opzichte van de kapitaalbehoeften ver keren. Want niet alleen de centrale overheid heeft nagenoeg een lege schatkist, ook de gemeenten zitten scheef, nu de vlottende schuld, na uitvoering van de onderhanden werken, tot weinig minder dan f. 1 miljard zal zijn ge stegen en zij als gevolg van het voor hen nog steeds gehandhaafde rente gamma niet in staat zijn op de open markt nieuw kapitaal op te nemen. Terwijl tenslotte de bedrijven om meer dan een reden thans niet in staat zün hun kapitaalbehoeften op de meest wenselijke wijze te bevredi gen. Het meer dan eens gesignaleerde ge vaar van de collectieve besparingen via levensverzekeringsm.pij en. spaarbanken en sociale fondsen, treedt thans wel scherp naar voren. Tegen bedoelde col lectieve besparingen is er op zich zelf beschouwd geen bezwaar, want ook het op die wijze verkregen kapitaal kan een nuttige economische functie vervullen. Het gevaar schuilt echter in de opeen hoping van kapitaal, waarover de over heid zich rechten en bevoegdheden aan matigt en waardoor een economische machtsvorming ontstaat, welke voor de vrije ontwikkeling van het bedrijfsleven fnuikend kan zijn. Er is. al weer op zich zelf beschouwd, geen bezwaar tegen dat. gelijk wij de vorige week hebben gereleveerd, de gezamenlijke levensver zekeringsm.pij en voor 1957 en 1958 f. 400 miljoen aan de overheid ter beschikking hebben gesteld voor de woningbouw, ook ai is reeds betwijfeld of dit geld inder daad voor de woningbouw zal worden gebruikt. Maar erger is dat zelfs minister Witte de gedachte toelacht aan een regeling waardoor de woningbouw verzekerd zou zijn van een vrijwillige of ver plichte afdracht van kapitaal van de institutionele beleggers. Niet de in dividuele belegger en zelfs niet de levensverzekeringsm.piien, de spaar banken en de socialefondsen bepalen dan zelf de wijze, waarop het kapitaal zal worden belegd, maar de centrale overheid, hetgeen dan een volkomen economisch dirigisme zou betekenen. Ook om die reden is het gewenst, dat de overheidsuitagven worden terugge drongen. want hoe meer deze stijgen, hoe meer men geneigd zal zijn de kapi- taalbelegging in een bepaalde richting te dwingen. De gezamenlijke levensver- v zekeringsm.pijen hebben reeds doen weten dat er na de jongste transactie met de overheid vooreerst weinig kapi taal voor andere belegging zal overblij ven en als ook de middelen van de Pensioenfondsen voor de overheid wor den beschikbaar gesteld, zal het be drijfsleven voor zijn kapitaalsvoorzie ning derhalve nagenoeg geheel op de particuliere besparingen zijn aangewe zen Het is thans reeds zo, dat. gelijk ge zegd. de bedrijven him kapitaalbehoef ten niet meer op de meest gewenste wiize kunnen bevredigen. Deze is de uitbreiding van het eigen kapitaal, waarnaast wel een bedrag obligaties mag staan, maar toch slechts tot een zeker percentage, omdat een voortdu rende stijging van de vaste lasten rente en aflossing gevaren met zich meebrengt. Wij zeggen niet dat de uit gifte van f. 200 miljoen 'obligaties door Philips de verhouding tussen eigen ka pitaal en vreemd kapitaal heeft scheef getrokken, maar een feit is toch, dat die verhouding er niet mooier op wordt, waarvan de leiders ook zelf wel over tuigd zijn, blijkens de aan de obligaties verbonden mogelijkheid tot conversie in aandelen. Ook de Vereenigde Machine fabrieken (Stork en Werkspoor)' zijn tot de uitgifte van converteerbare obliga ties (f. 11.2 miljoen) overgegaan, waar door de schulden op lange termijn tot f- 18 miljoen stijgen bij een eigen kapitaal van f. 32 miljoen. Ook hier is Rog geen reden tot verontrusting, om dat naast het kapitaal nog f. 55 miljoen open reserves aanwezig zijn. maar het is duidelijk, dat men op deze weg niet kan voortgaan. Een nog somberder beeld van de ka pitaalspositie in ons land krijgt men als wordt bedacht dat Philips ca. f 70 miljoen van de f 200 miljoen obli gaties in het buitenland zal plaatsen, waardoor dus t.z.t. ook een deel van het kapitaal in buitenlandse handen zal komen. Jhr. Loudon heeft dezer dagen medegedeeld dat niet meer dan ca. 35 van het kapitaal van de Ko ninklijke nog in Nederlandse handen is en dat de Shell Transport and Tra ding Cy. Ltd., de Engelse zustermaat schappij van de Koninklijke, pogingen doet haar aandelen op de New Yorkse beurs te brengen, wijst er wel op dat men voor de toekomstige financiering van het concern de Amerikaanse kapi taalmarkt wenst in te schakelen. De nog steeds groeiende omvang van concerns als de Koninklijke-Shell en Philips brengt mee dat de Nederlandse kapitaalmarkt, niet voldoende geldmid delen ter beschikking kan stellen en in zoverre is het plaatsen van aandelen en obligaties in het buitenland een ver schijnsel dat niet verontrustend be hoeft te zfjn. Maar het feit dat- de Ne derlandse kapitaalmarkt thans voor de uitgifte van aandelen nagenoeg geslo ten is duidt toch op een situatie, welke er toe moet dringen de kapitaalmarkt voor de overigens verantwoorde uit gifte van aandelen zo ontvankelijk mo gelijk te maken. Zoals het nu is, kan men zich afvra gen of de gedwongen beperking van de industriële investeringen, o.m. door de opheffing van de investeringsaftrek, wel noodzakelijk is geweest, want zowel de uiterst schaarse kapitaalmarkt, maar in niet mindere mate de stabilisatiepo- litiek van de regering, nopen de onder nemingen reeds tot een zoveel mogelijke beperking van nieuwe investeringen, hoewel deze in vele gevallen gewenst en noodzakelijk zijn om tot een grotere pro- duktie en een verlaging van de kosten per eenheid-produkt te komen Van minister Zijlstra is het woord diepte- investeringen. maar ir. Keus heeft dezer dagen de zeer juiste opmerking gemaakt dat, zolang de centraal leidende over heid industrialisatie in de diepte voor staat. zij in de eerste plaats de kapitaal vorming in en buiten de onderneming dient te bevorderen, opdat degenen, die het advies om in de diepte te investeren volgen, zich uiteindelijk niet zelf naar de diepte investeren. In dit licht is de voorgenomen ver zwaring van de vennootschapsbelas ting een nieuw gevaar, omdat hierdoor de kapitaalvorming binnen de onder neming verder wordt bemoeilijkt en de mogelijkheid tot investeren wordt verkleind. Ook de bereidheid van de individuele belegger om zich via aan delenbezit bij de ondernemingen te in teresseren, wordt er door geremd. Britse kolonel uitgewezen Tito kent nu ook vluchtelingenprobleem De Hongaarse regering heeft een zondebokBinnen acht en veer tig uur moet de Britse militaire attaché in Boedapestkolonel James Cowley Hongarije verlaten, omdat hij een actief aandeel heeft gehad in de contra-revolutie"aldus meldde Radio-Boedapest gisteren. De Britse kolonel kreeg een groot deel van de schuld der opstand in zijn schoenen geschoven. Hij zou de organisators van de revolutie met raad en daad terzijde hebben gestaan en nadat de opstand tvas neergeslagen zou hij een contactman nog eens verteld hebben, hoe je precies wapens moet verbergen. Zelfs zou Cowley een spionagenet hebben opgezet en ge probeerd hebben Hongaarse functionarissen om te kopen. De reactie op deze grove beschuldigingen tuas laconiek. Het Britse ministerie van Bui tenlandse Zaken maakte gisteren in Londen bekend, dat kolonel Coivley reeds in Engeland is. De Britse gezant heeft de Hongaarse beschuldigin gen tegengesproken Verder wordt er nog een opsomming gegeven van de directe behoeften. De re- gering-Kadar heeft toegestemd, dat de F.A.O. on de verdeling van deze goede ren, voor zover het geschenkzendingen betreft eenzelfde toezicht uitoefent als het Internationale Rode Kruis op ande re hulp. die de Hongaarse regering dis tribueert. De wereldvoedselorganisatie, de FAO is inmiddels met haar leden in contact getreden en de antwoorden wa ren in hoge mate bemoedigend voor de hulp aan Hongarije". Bankroet bedreigt Oostenrijk Anarchie en bankroet bedreigen Oos tenrijk, wanneer het niet snel geholpen wordt met het probleem van de Hon gaarse vluchtelingen, aldus riep de Oos tenrijkse minister van Binnenlandse Za ken Oskar Helmer uit tijdens een bij eenkomst van de Buitenlandse persver eniging. Als de stroom aanhoudt bevin den er zich binnenkort weer 100.000 vluchtelingen in Oostenrijk. De kosten van huisvesting, voeding en verdere ver zorging heeft reeds 30 miljoen gekost. Het buitenland hielp met ongeveer 17 miljoen. De last op de Oostenrijkse schouders wordt te zwaar Ook Joego-Slavië worstelt met een dergelijk probleem. Reeds hebben meer dan zevenduizend Hongaren de grens overschreden. Slechts een kleine duizend wil naar het Westen of andere landen emigreren. j. De perschef van het Joegoslavische ministerie van Buitenlandse Zaken deel de dit mede en voegde er aan toe. dat hij zeer teleurgesteld was. dat het Wes ten tot nu toe slechts 29 personen had willen opnemen. De Joegoslavische regering heeft reeds drie en een half miljoen gulden uitge geven voor het onderhoud van de vluch telingen. De onder-secretaris van de Ver. Naties Seynes heeft verslag uitgebracht over zijn bevindingen opgedaan tijdens het onderzoek, dat hij van 4 tot 7 januari in Hongarije instelde naar de Hongaarse economie. Het is eigenlijk het oplepelen van feiten, die door de. herhaalde uit zendingen van Radio-Boedapest reeds algemene bekendheid hebben verworven. Het grootste gebrek in het door de op stand zwaar gehavende Hongarije is het tekort aan steenkool. Hoewel ook de voedselvoorziening niet rooskleurig is. is zij niet alarmerend. Het Rode Kruis werkt naar genoegen en heeft zelfs de instemming van de Hongaanse regering kunnen verwerven. Vijf officieren en elf burgers gearresteerd Volgens het communistisch dagblad „Sin Po" in Djakarta, zijn tijdens in de hoofdstad door de militaire politie gehouden razzia's vijf officieren van het Indonesische leger en elf bur gers gearresteerd Een der gearresteerde burgers was een afdelingshoofd van de Masjoemi De gearresteerden zouden be trokken zijn by de mislukte staatsgreep van de vroegere waarnemend chef-stai van het leger, kolonel Loebis. f. 47.000 verduisterd De politie te Den Haag heeft een 48- jarige smid wegens bedriegelijke bank breuk ten bedrage van f. 47.000 aange houden. Toen hij in maart 1956 failliet was gegaan, heeft hij goederen zoals kachels voor een appel en een ei van de hand gedaan en zo de krediteuren benadeeld. Voorts kocht hij op naam van zijn schoonzoon een auto. een radio, een televisietoestel enz. Tijdig maatregelen nemen tegen inflatoire impulsen om dit spook meester te blijven Tijdens een lunchvergadering van het Departement 's-Gravenhage van de Nederlandsche Maatschappij voor Nijverheid en Handel, heeft prof. S. Posthu ma, directeur van de Ned. Bank, gistermiddag gesproken over het vraagstuk van de geldontwaarding. Allereerst wees hij op het feit, dat de totaliteit van de overheidsuitgaven in de nationale economie ongeveer 1/3 bedraagt. V.oor de eerste wereldoorlog was dit ongeveer 10% en tussen beide wereldoorlogen in ongeveer 20%. In de pri vaat huishoudkundige sector is er dus van 2/3 sprake. De moeilijkheid is.thans te zoeken naar een evenwicht tussen de twee grootheden. Dan heeft het loonpeil de tendens om te stijgen. Een terugslag is bijna on denkbaar. In een tijdperk, waarin de technische ontwikkeling grote vorderin gen maakt en ondernemingen kans zien door telkens nieuwe investeringen hun winsten voortdurend te vergroten, vin- den de georganiseerde arbeiders bij loononderhandelingen een atmosfeer, waarin de meest progressieve onderne- mers al spoedig bereid zijn aan telkens i nieuwe looneisen toe te geven dan het risico te lopen van arbeidsmoeilijkheden. Een vooruitlopen van het looninkomen op de algemene produktievergroting zou zodoende een telkens terugkerend ver schijnsel worden. Dit zou iedere keer opnieuw een stijging tengevolge hebben van de kosten van levensonderhoud en zodoende een stap verder betekenen op een weg. waarop geen terugkeer moge lijk is. Prof. Posthuma ging hierop een ver groting van de koopkracht na. die in een bepaalde periode ter markt komt. Na uitvoerig de mogelijkheden van vergroting dezer koopkracht te hebben besproken, zei hij o.m.. dat koopkracht creatie in de privaateconomische sector weliswaar niet onbeperkt mogelijk is en (Ingez Meo.-Adv.) Gangetje 12 Eerherstel gevraagd voor resident Brest van Kempen In de gisteravond hier ter stede ge houden vergadring van de Maatschappij der Nederlandse Letterkunde heeft de heer R. Nieuwenhuys een voordracht gehouden over ,De zaak van Lebak na 100 jaar". Het volgende is eraan ontleend: Dank zij een gewoon ambtenarencon- flict, dat zich in 1856 te Lebak afspeelde en zoals er in die tijd vele waren, werd de assistent-resident Ediuard Douwes, Dekker, de schrijver van Multatuli. In dit licht bezien heeft de vraag wie in dit conflict gelijk heeft gehad, weinig betekenis Men kan onafhankelijk hier van de „Max Havelaar" blijven bewon deren en de figuur van Multatuli blijven aanvaarden. Maar dit gelijk (of ongelijk) is nu eenmaal aan de orde gekomen en daar bij hebben Multatuli-kenners als Du Perron en Prof. Stuiveling zich geheel aan de zijde van Douwes Dekker gesteld. In afwijking van hun standpunt, komt de spreker tot de conclusie dat Douwes Dekker als bestuurder heeft gefaald. gr - - X Bp- ■- "S Nu dc tramtarieven in Spanje rijden teeg door de straten, terwijl zijn verhoogd, is in Barcelona een het op de trottoirs wemelt van de tramboycot ingevoerd: de tramsvoetgangers. Hij kende de bestuursverhoudingen op Java niet en bleek vooral onbekend met de bijzondere sociale structuur van de Bantamse samenleving, waar hij het bestuur over moest voeren. Daardoor kon hij met een voorstel komen tot ver wijdering van de regent, dat oppervlak kig beschouwd redelijk lijkt, maar dat vanuit het. standpunt van de bestuurder als een ernstige beleidsfout moet worden beschouwd. Hier ligt de kern van Dou wes Dekkers conflict met zijn supe rieuren. Het gelijk in de zaak van Lebak is door Du Perron en Stuiveling op gezag van Multatuli verkeerd gesteld en he laas ten koste van enige andere figuren o.w. de resident Brest van Kempen, die thans in de geschiedenis ten onrechte De Velsense fraude loopt in de tonnen m De fraude bij het Velser Financierings instituut, in verband waarmede zoals wij gisteren berichtten de recherche reeds drie arrestaties heeft verricht we gens onregelmatigheden bij de financi ering van auto's en vrachtatuo's, blijkt een zeer grote omvang te hebben gehad. Buiten de drie garagehouders, die gearresteerd zijn, omdat zij valse nota's zouden hebben afgegeven, zijn nu twee nieuwe arrestaties verricht, eveneens buiten het bedrijf, nl. een geragehouder en zijn boekhouder, beiden uit de Zaanstreek Voorts is een employé van het kan- 1 toor te Velsen in verzekerde bewaring j gesteld, omdat hij ook aanvechtbare manipulaties zou hebben verricht. Men vermoedt, dat er nog meer arrestaties j zullen volgen. Het zeer uitgebreide onderzoek, dat in deze affaire wordt ingesteld heeft aan het licht gebracht, dat er o.m. banken in Den Haag. Groningen en Deventer bij betrokken zijn als kredietgevers van het financiëringsinstituut. Omtrent de omvang van de fraude is echter nog niets met zekerheid te zeggen. Aange nomen wordt dat deze in de vele ton- i nen loopt. Te vondeling gelegde baby levenloos aangetroffen Op een braak stukje land van de Sportparklaan te Heemstede hebben be woners gisterjniddag het lijkje gevonden van een ongekleed pasgeboren meisje, i Aangenomen wordt, dat de baby daar donderdagavond te vondeling is gelegd. Bij gerechtelijke sectie is gebleken, dat het kindje na de geboorte had geleefd. Omstreeks vijf uur donderdagmiddag heeft ter plaatse een vrij oud model zwarte personenauto gereden en stil- gestaan. In de auto waren twee man- nen gezeten. Het vermoeden bestaat, dat het kind met deze auto is vervoerd. MINISTER LUNS NAAR BRUSSEL De minister van Buitenlandse Zaken mr. Luns, zal vrijdag 25 januari naar Bussel vertrekken en daar de confe- w rentie inzake gemeenschappelijke markt Slijmering voortleeft. In dit verband en euratom bijwonen. Maandag 28 ja- wordt het tijd te komen tot een eerher- nuan wordt hij terug verwacht, sel van de heer Brest van Kempen, die I ,TnOT niet alleen een fatsoenlijk en integer111""1 ;aSFBlxrarft,FrTr mens was, maar tevens een bekwaam 1 RECLASSERINGSCOLLECTE bestuurder met een open oog voor de be- De nationale reclasseringscolleote 1956 langen van de bevolking ook naar het heeft een netto-bedrag van f. 374.466.56 oordeel van de gouverneur-generaal i opgebracht. Dat is f. 14.010,33 meer dan j Duijmaer van Twist. I in het voorafgaande jaar. Intellectuele meeloperhoopt echter UOg altijd op een nieuw volksfront Partij maakte zich door idiote leugens belachelijk De links Franse schrijver Jean-Paul Sartre heeft in zijn blad ..Les Temps Modemes" zijn stilzwijgen sedert hij het Russische optreden in Hongarije veroor deelde. verbroken en een vernietigend oordeel uitgesproken over de Franse communistenleiders. Deze hebben, zo schreef hij. ..zich besmeurd met bloed dat zij niet eens zelfs vergoten hebben". Sartre brak in november met de com munistische partij Nadien is zijn maandblad tweemaal niet verschenen Na rijp beraad heeft hij nu zijn stand punt vastgesteld in een artikel van 120 pagina's onder de titel ..De geest van Stalin" dat gepubliceerd is in een drie voudig nummer van zijn blad. Sartre is geen lid van de Franse" com munistische partij geweest, doch hij stond in de eerste rij van de intellec tuele ..meelopers". In zijn artikel zegt hij. dat hij zijn communistische sym pathieën niet verloren heeft en dat hij nog steeds hoopt op een „volksfront" in Frankrijk (d.w.z. samengaan met de so cialisten). Maar hij zegt er bij, dat deze hoop nutteloos is zolang de Franse com munistische partij haai- isolement niet verbreekt. De partij heeft zich met haar ..idiote leugens" voor geheel Frankrijk belachelijk gemaakt, zo meent hij. Sartre heeft ook kritiek op de leiders i van de Franse socialistische partij, die i hij beschuldigt van ..verraad" in de kwesties Suez en Algerië. Volgens Sartre moet een intellectueel streven naar destalinisatie van de Fran- se communistische partij. Ons program- ma is duidelijk, zo schrijft hij. ..On danks honderden tegenstrijdigheden, in terne worstelingen en massale slachtin gen. is de destalinisatie onderweg. Het is op het ogenblik de enige doelmatige po litiek om het socialisme, de vrede en het tot elkaar komen van de arbeiderspar tijen in Frankrijk te dienen". Reuter tekent hierbij nog aan. dar Sartres verklaring bijzondere betekenis heeft na de tussentijdse verkiezing van I zondag j.l. op de linkeroever van de Sei ne in Parijs, waarbij de communisten duizenden stemmen verloren hebben. dat in het geldmechanisme zelf remmen schuilen, maar dat vooral de verbinding van de privaat economische met de i publieke sectoren van het economische leven tot gevaarlijke spanning kan leiden. Prof. Posthuma concludeerde, dat het monetaire mechanisme zoveel spelin gen heeft en op zoveel punten ont- i snapt aan de werking van zuiver monetaire remmen, dat men er niet op rekenen kan, zonder een directe bestrijding van de inflatoire impulsen zelf, het spook van de geldontwaarding te allen tijde meester te blijven. Men zal dan ook tijdig aandacht moe ten schenken aan de impulsen, die tot een inflatoire ontwikkeling kun- ien leiden. \fets<JkllUndc.ttam enbuskottes woidm C' Carafes w.F. f) C-- I ZxïUMatós. dejuLvcL yvecao*i E.H.B.O wei&teLjUflM. H siot van. d£S2.z4£e acluJfe week.Oegsbjeaè

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1957 | | pagina 9