VAN NELLE
Komt in toren van Lodewijkskerk
weer een carillon?
Pelgrims hielden er in 15de eeuiv
hun godsdienstoefeningen
DemmeniE
Koninklijke onderscheiding voor
mej. M. C. van Brussel
95ste Jaargang
Woensdag 9 januari 1957
Tweede blad no. 29031
Gebouw rijk aan historie
lil kerk, die kruitschip ramp overleefde, was
eertijds Saailial ondergebracht
Een feit van meer dan uitsluitend kerkelijke betekenis de toren
Is nog steeds gemeente-eigendom zal omstreeks Pinksteren de aan
dacht vestigen op één van Leidens historische bouwwerken: de Lode
wijkskerk aan het Steenschuur. Omtrent dit tijdstip zal n.l. deze geres
taureerde en tevens vergrote (van 320 tot 560 zitplaatsen) kerk weder
in gebruik genomen worden. Het is wel een bijzonder treffend samen
vallen dat dit kan geschieden in het jaar, dat het precies ander-en-een-
halve eeuw geleden is, dat Leiden door de ramp van het kruitschip
wij schreven daar reeds uitvoerig over werd getroffen. Een ramp
en dit stelt de komende plechtigheid in zulk een bijzonder licht
waarbij ook deze kerk, lange tijd ingericht als Saaihal, het zwaar te
verduren had. Terwijl het inwendige van de kerk vrijwel geheel werd
verwoest, bleef de toren, ondanks de kracht der explosie, overeind
staan.
Treden wij terug in de merkwaardige
geschiedenis van dit godsgebouw, waarin
zelfs eens een Willem van Mieris zijn
schildersacademie had en de zilver
smeden lange tijd hun gildekamer, dan
zien wij, dat de „procuratoirs van Sinte
Jacobs Broederschap tot Leyden" in 1477
van de commandeur van de St. Pieters
kerk „met bewilliginge des landcom
mandeurs der Balien van Utrecht" toe
stemming verkregen om op deze plaats
«en St.-Jacobs Gasthuis te stichten. In
de stichtingsbrief werd met nadruk be
paald. „dat dit gebouw maar alleen tot
oeffening van den godsdienst, en niet
tot het herbergen van behoeftige ar
men of zieken, gebruikt moght worde".
Een gasthuis evenwel, dat in de eerste
plaats diende om zij, die op bedevaart
reis Leiden aandeden, een gelegenheid
te geven tot het nakomen van hun
godsdienstige plichten. Zo hielden in de
Vijftiende eeuw de pelgrims van Kom-
ostelle er regelmatig hun kerkdien-
post
sten
GASTHUIS GING IN HANDEN
VAN DE STAD OVER.
Velerlei omstandigheden waren oor-
Baak. dat het gasthuis „met alle de hui
gingen en toebehoren" in 1567 overging
in handen van het stadsbestuur, dat er
onder toedoen van de goede 9 „Neringe
der Saaijen" toe overging (1576» in het
gebouw een Saaihal onder te brengen.
CARILLON IN TOREN.
De welvaart van deze handel was
indertijd zo groot, dat in de toren een
klokkenspel circa 12 klokken
werd geplaatst. Elke klok droeg een
inscriptie van een arbeider, die in de
lakenindustrie werkzaam was. Zo was
er o.a. een klok gewijd aan een dra-
peerder, verver, wasser, kammer. vol
ler etc. Bovendien bevond zich in de
toren een uurwerk ook heden ten
dage nog aanwezig, doch niet meer
intact waarop klokken correspon
deerden. welke de heel- en half-uur-
slag deden horen. In later jaren heb
ben deze klokken als luidklok dienst
gedaan. Hun geluid is echter ver
stomd. Op last van de bezetter zijn
deze klokken in de tweede wereldoor
log uit de toren verwijderd. In de
achtiende eeuw verdween reeds het
carillon uit de toren. Waarom dit ge
schiedde en waar het gebleven is, is
niet bekend.
Een teruggang in de laken-industrie,
deed de Saaihal in de loop der jaren
aan betekenis verliezen, op grond
waarvan het gebouw gedeeltelijk ook
werd ingeruimd voor een „school van
arme kinderen", een schildersacademie
van Willem van Mieris en een gildeka
mer der Leidse zilversmeden.
Tijdens de Franse overheersing kreeg
het gebouw wederom zyn oorspronkelijke
bestemming: het werd als parochie
kerk ingericht en gewijd aan de Heilige
Lodelijk. Aan Giovanni da Giudici werd
de restauratie, waarmede een bedrag
van f35.000 was gemoeid, opgedragen.
UITDELING HARING EN
WITTEBROOD AAN
STEENSCHUUR.
Het is vermoedelijk niet algemeen
bekend, doch ook in de geschiedenis
van Leidens beleg en ontzet heeft dit
gebouw nog een rol vervuld. In 1574
vond n.l. de uitdeling van haring en
wittebrood vanuit dit gebouw plaats.
De schuiten, welke het zo lang ont
beerde voedsel binnen Leidens veste
aanvoerden, kozen in die tjjd ligplaats
voor het St. Jacobs Gasthuis.
Hoewel de tegenwoordige deken Ha
ring zeer veel begrip heeft voor de hui
dige plaats van uitreiking van haring en
wittebrood het Waaggebouw zag
hij in de toekomst deze uitdeling gaarne
op deze plaats in ere hersteld. Deken
Haring maakt dan in dit geval wel
plaats voor de haring
Carillon voor
Lodewijkskerk
Nu over enkele maanden dit geres
taureerde kerkgebouw - op restau
ratie en uitbreiding hopen ivij t.z.t.
Dank zij de financiële steun van
rijk, provincie en gemeente wordt
de Lodewijkskerk thans gerestau
reerd. De fraaie toren, waarin men
een carillon wil aanbengen, is reeds
uit de steigers.
(Foto L D./Van, VM«t>)
nog terug te komen - wederom in
gebruik zal worden genomen, is de
gedachte gerijpt om de Lodewijks-
toren weer aan een carillon te
helpen. Een breed samengestelde
commissie, welke dit plan nader zal
uitwerken, is reeds in oprichting.
Terwijl het thans reeds zeker is,
dat de twee luidklokken, welke tij
dens de bezettingsjaren uit de toren
werden verwijderd, daar iveer ivor-
den aangebracht - hiervoor krijgt
men een vergoeding - heeft men de
verwachting, dat de Leidse burgerij
zo veel offervaardigheid weet op te
brengen, dat de Sleutelstad nog dit
jaar een tweede „zingende" toren
rijk is.
Gelet op de inscriptie van de klok
ken tan het oude carillon, die de lof der
Leidse laken- en wolindustrie „bezon
gen", zal men bij deze actie ook een
speciaal beroep doen op deze industrie.
Aangezien het hier een toren betreft,
welke eigendom van de gemeente is,
rekent men dit met tot een zuiver ker
kelijke aangelegenheid.
Met het oog op de nabijheid van het
Stadhuiscarillon zal het toekomstige
carillon van de Lodewijkskerk op dit
klokkenspel worden afgestemd, terwijl
er thans reeds rekening mede wordt ge
houden. dat de beide luidklokken straks
in het carillon worden opgenomen.
De burgemeester, die van een en an
der reeds op de hoogte werd gesteld,
heeft reeds bij voorbaat zijn volledige
medewerking toegezegd.
NOG MEERDERE PLANNEN
Behalve dit wel meest klankrijke
plan, bestaat het voornemen om tegen
de ingebruikneming van het kerkgebouw
een historische tentoonstelling te hou
den, een spel op te voeren, waarin een
indruk wordt gegeven van de liturgische
handelingen, welke in een r.-k. kerk
plaats vinden en het onder auspiciën
van „Oud-Leiden" beleggen van een
samenkomst, waarin een historische uit
eenzetting wordt, gegeven van het ge
bouw, met daaraan verbonden excursie.
KANTOORMACHINES
Haarlemmerstraat 219
Telef 21400
Ver. Bedrijfsvoorlichting
„Rijnstreek West" bijeen
De Vereniging voor Bedrijfsvoorlich
ting „Rijnstreek West" hield vanmor
gen in de grote zaal van „Den Burcht'
een studiebijeenkomst, die wegens ont
stentenis van zowel de eerste als de
tweede voorzitter onder leiding stond
van de heer P. C. Paardekoper. Deze
wenste in zijn openingswoord alle aan
wezigen een gelukkig en voorspoedig
nieuwjaar. Hij vestigde er de aandacht
op. dat 1956 voor de landbouw en zeker
voor de veehouders geen gunstig jaar is
geweest. De heer Paardekoper hoopte,
dat het nieuwe jaar veel goed zal ma
ken. Het onderwerp, dat op deze mor
genvergadering werd behandeld luidde
..De laatste onderzoekingen betreffende
Kopziekten". Spreker was de heer
Kemp van het Centraal Instituut voor
Landbouwkundig Onderzoek te Wage
ningen. Deze wees er o.m. op, dat het
probleem van de Kopziek te een bijzon
der urgent probleem is en vooral in de
Rijnstreek in het middelpunt van de
belangstelling staat. Kwam deze ziekte
vroeger slechts sporadisch voor, na de
oorlog heeft zij zich steeds meer uitge
breid Aan de hand van lantaarnplaatjes
besprak de heer Kemp de resultaten
van de onderzoekingen op dit terrein
in Wageningen. Hij vertelde wanneer en
waar de ziekte over het algemeen voor
komt en hoe de bestrijding dient te
zijn. De invloed van de kali- en stikstof
bemesting bij het optreden van de Kop-
ziekte vormde eveneens een punt van
bespreking.
Na de pauze was er gelegenheid tot
het stellen van vragen.
DIACONALE CONFERENTIE
IN OUD-POELGEEST
Op 22 en 23 januari zal door de Ned.
Hen'. Kerk in het Kasteel „Oud-Poel
geest" te Oegstgeest een tweede provin
ciale diaconale conferentie worden ge
houden over het onderwerp „Het diaco-
naar en het gezin".
Op de eerste dag zal prof. dr. J. P.
Kru.vt uit Utrecht het onderwerp „Het
gezin in deze tijd" inleiden.
De volgende dag zal ds. J C. van
Dongen uit Utrecht, aansluitend op de
eerste inleiding spreken over „Het
diaconaat en het gezinsleven in deze
tijd".
WASDIEFSTALLEN IN
PROFESSORENWUK
De laatste tijd krijgt de politie her
haaldelijk aangifte van bewoners van de
Professorenwijk, dat van de waslijnen in
de tuinen wasgoed is ontvreemd. De be
woners van deze wijk dienen er dus op
te passen, dat zij hun wasgoed niet on
bewaakt laten!
(Ingez. Med.-Adv.)
gemakkelijk. U zult genieten
van deze VAN NELLE shag!
Achttiende eeuwse halsgevel gerestaureerd
Dank zij de bemoeiingen van Rijks
monumentenzorg en de gemeentelijke
monumentencommissie en financiële
medewerking van rijk, provincie en ge
meente is de eigenaar van het pand
Oude Vest 103 in staat gesteld de vroeg
18de eeuwse halsgevel, met fronten en
vleugelstukken, van dit perceel te laten
restaureren en in zijn oorspronkelijke
staat terug te brengen.
Deze restauratie omvatte het vernieu
wen en in oude vorm terugbrengen van
het bovenstuk van de gevel boven de
lichtkozijnen van de tweede verdieping,
het vervangen van de strekken en de
bovendorpels van de kozijnen van de
eerste en tweede verdieping door nieu
we. het vernieuwen en voorzien van een
roedenverdeling van de ramen in deze
kozijnen, het uithakken en voegen van
de gehele gevel en het restaureren van
de kap.
Met deze restauratie, waarmede in mei
van het vorig jaar een aanvang werd
gemaakt, was de bouwkundige, de heer
K. Bik te Leiderdorp belast.
Tegelijk met deze restauratie vond een
inwendige verbouwing van het pand.
waarin thans gevestigd de grossierderij
van de heer P. A. de Haan en Zn., plaats
Het gereedkomen van een en ander viel
samen met de viering van het 35-jarig
bestaan van deze grossierderij. Tijdens
een gistermiddag gehouden receptie heb
ben velen hun waardering uitgedrukt
over deze zo zeer geslaagde restauratie,
waardoor een achttiende eeuwse gevel
weer in volle luister is hersteld. Onder
hen bevonden zich o.m. ir. Th. K J.
Koch. stadsarchitect, mej. A. J. van Nie-
nes. lid van de gemeentelijke monumen
tencommissie en de heer H. v. d. Berg
van de gemeentelijke bouwcommissie.
Uiteraard trok deze receptie ook belang
stelling uit zuiver zakelijke kring. Be
halve vele zakenrelaties bood ook de
heer H Teunissen namens de vakgroep
Grossiers in Zoetwaren zijn gelukwensen
De prachtige In zijn oorspronke
lijke staat teruggebrachte
halsgevel.
(Foto L.D./Van Vliet»
Veertig jaar bij Sanders
De burgemeester speldt mej. M.
C. van Brussel de koninklijke onder-
Groot en bijzonder hartelijk was,
gisteren de belangstelling, die zich SCheidlflg Op.
concentreerde rond de figuur van mej.
M. C. van Brussel, thans hoofd van
de administratie en inkoopster bij de
N.V. Kon. Zeep-, Eau de Cologne en ken werd toegevoegd.
Parfumerieënfabriek v.h. Sanders en
Co. die het feit herdacht, dat zij voor
veertig jaar bij deze N.V. in dienst
trad.
(Foto L.D./Van Vliet)
waaraan een persoonlijk aanden-
LS
•elII
Tijdens een gistermiddag in de foyer
van de Stadsgehoorzaal gehouden fees
telijke bijeenkomst is mej. Van Brussel,
die in dit bedrijf een centrale plaats
inneemt, door directie en personei
hartelijk gehuldigd. Bovendien haddei.
zakenrelaties uit het gehele land ge
zorgd voor een vriendelijke attentie in
de vorm van bloemen en geschenken.
Een huldiging, welke mede werd bijge
woond door de moeder van de jubila-
resse en de gepensioneerden van de N.V.
De directeur, de heer P. A. de Jong,
die als eerste spreker het woord voerde,
stelde de grote verdiensten van mej.
Van Brussel, die als jongste bediende
haar intrede in het bedrijf deed. in het
licht. Mej. Van Brussel, aldus spreker,
behoort tot een selecte groep van wer
kenden. die zich iedere dag opnieuw
met groot enthousiasme aan haar taak
zet. Mede dank zij haar kennis en
doorzettingsvermogen is het bedrijf in
bloei toegenomen en heeft men een
grote spreiding van de belangen weten
te bereiken. Spreker persoonlijk voelt
zich veilig onder de steun, die mej. Van
Brussel hem steeds weer schenkt. Bij
zondere waardeidng had de heer De
Jong voor de accuratesse van mej Van
Brussel en de dosis energie, welke zij
steeds weer weet op te brengen. Zij is
een inspirerende kracht, die nimmer
tegen het werk op zag en zich veelal ook
in de avonduren voor de N.V. verdien- moeilijk woorden vinden om daarvoor
stelijk maakte, aldus de heer De Jong. te bedanken Met een: „ik dank U allen
Namens de directie bood spreker de zeer hartelijk, het 16 te veelbracht
jutoterewe een enveloppe met inhoud I zij haar dank onder woorden.
KONINKLIJKE ONDERSCHEIDING
De burgemeester, jhr. mr. F. H. van
Kinschot, die eveneens grote waarde
ring had voor de langdurige en voor
beeldige plichtsopvatting van mej.
Van Brussel, die thans een verant
woordelijke. leidinggevende functie
bekleedt deelde mede, dat het H.M.
de Koningin had behaagd haar de
eremedaille in zilver, verbonden aan
de Orde van Oranje Nassau, te ver
lenen.
De heer Chr. Verwev. adj. directeur.
die enkele grepen deed uit de veelzijdig
samengestelde werkzaamheden van de
jubilaresse, bood de felicitaties en
een geschenk van de bedrijfsleiding
en het administratieve-, magazijn- en
kantinepersoneel aan.
In gelijke geest voerden vervolgens
liet woord de heer J. A. van Wijk na
mens het mannelijk fabriekspersoneel.
de heer J. C. van Duyn namens de ver- I
tegenwoordigers. de heer J. Slegtenhorst
namens het vrouwelijk fabrieksperso
neel, de heer J. Ohristiaanse, vele jaren
adj. directeur van Sanders en die in
dertijd mej. Van Brussel als jongste
bediende heeft aangenomen, en de heer
J. van Leeuwen sr.. namens de gepen
sioneerden Allen deden hun woord van
gelukwens en grote waardering voor de
arbeidsprestaties van mej. Van Brussel,
met de aanbieding van een geschenk
gepaard gaan.
De jubilaresse. onder de indruk van
zoveel hartelijkheid en hulde, kon
