Hongarije trotseert intimidatie en
staakt en veclit algemeen verder
WEERBERICHT
Weer deportaties uit Boedapest
Nog geen diploma voor brommers
weg
Hongaarse delegatie liep
uit Algemene Vergadering der V.N.
OOK IN LITAUEN ONRUST
95ste Jaargang
WOENSDAG 12 DECEMBER 1956
No. 29010
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.— per kwartaal; f2.35 per maand; f0.55 per week
Witte SingeJ i. Leiden - Giro no 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Verbindingen nog verbroken
Geruchten over zelfmoord of weg werking
van Kadar leken later onbetrouwbaar
Terwijl de regering Kadar haar intimidatiepogingen voortzet, een
volledige economische ontwrichting voor de deur staat en het gebrek
aan brandstoffen en voedsel in sommige delen van Hongarije reeds
nijpend wordt, houdt de Hongaarse bevolking met een verbijsterende
hardnekkigheid vol: de uitgeroepen proteststaking is vrijwel algemeen,
geweld wordt nog steeds met geweld beantwoord, dreigementen en
nieuwe deportaties ten spijt.
Door het nog steeds ontbreken van telefoonverbindingen is het
zeer moeilijk, een algemeen overzicht van de situatie te krijgen, maar
vast staat wel dat het verzet tegen de politiek van Kadar en de Rus
sische inmenging nog niets aan kracht heeft ingeboet.
Verwacht wordt, dat de voor 48 uur afgekondigde algemene sta
king na afloop van die termijn door velen zal worden voortgezet.
Er gingen gisteren geruchten, dat Kadar de hand aan zichzelf ge
slagen zou hebben of door de Russen zou zijn uitgerangeerd, doch
latere berichten maken melding van een bespreking van Kadar met
arbeidsvertegenwoordigers.
Dit is onder anderen gebeurd in de
„Mom"-fabrieken voor optische instru
menten. in de locomotief-fabriek „Ma-
vag" en in de textielbedrijven „Ganz".
Het gevolg is dat de Russen en de gehei
me staatspolitie 's nachts in de wonin
gen van de arbeiders binnendringen en
de kopstukken daar arresteren.
Boedapest een stad
zonder werk
(Van onze correspondent te Wenen)
Noch de intimidatie pogingen van de
politie en van de Russische tanks, noch
de oproepen van de regering en Radio-
Boedapest om aan het werk te blijven
noch de bijna smekende bede van de
vakbond, die achter de regering staat,
hebben de algemene staking kunnen
voorkomen, die nu praktisch in geheel
Hongarije is ingezet.
De regering tracht de omvang van de
staking te verdoezelen door de bericht
geving - uitgezonderd die naar Moskou
en Praag - af te snijden. Al meldt Ra
dio-Moskou dat 18.000 van de 38.000 ar
beiders van Csepel op het werk zijn ver
schenen en dat bijvoorbeeld een chemi
sche fabriek in Borsod aan het werk is
gebleven, toch heeft diezelfde, radio toe
gegeven dat er vooral in de vierde wijk
van Boedapest en ook in andere wijken
wordt gestaakt.
Het duidelijkst is wel de oproep van
de regering aan de postbodes om toch
vandaag, woensdag, weer aan het werk
te gaan.
In Györ en in andere provincieste
den is men reeds maandag met de sta
king begonnen.
Oostenrijks treinpersoneel heeft me
degedeeld, dat ook in Hegyeshalom alle
bedrijven stil staan.
In het stadscentrum van Boedapest
verschenen geen autobussen, trams en
zelfs geen taxi's. Alleen in de buitenwij
ken rijden nog enkele autobussen. Alle
winkels zijn gesloten, terwijl in de hoofd
straten Russische tanks met Hongaarse
soldaten bemand patrouilleren. Toch is
het in de hoofdstad over het algemeen
rustig.
Gaat slaking verder?
Een groot gedeelte van de arbeiders
schijnt van plan te zijn om de staking
ook na de vastgestelde 48 uur nog voort
te zetten en Kadar zodoende tot toege
ven of aftreden te dwingen.
Gevechten in provincie
In de provincie worden er gevechten
gemeld, vooral in het heuvelachtige ge
bied in de omgeving van Pees.
Tot kleine schermutselingen is het ver
der gekomen in Salgotarjan, Borsod, Ta-
tab any a, Dunapentele, Magyarovar en
in het gebied rondom het Platten-meer.
In de omgeving van Pees hebben onge
veer 100 arbeiders en mijnwerkers, die
met lichte mitrailleurs en handgranaten
zijn bewapend, de strijd met de commu
nistische politie aangebonden.
In Salgotarjan heeft een grote menig
te tegen de arrestatie van de arbeiders
raden gedemonstreerd, waarbij 50 perso
nen, onder wie 10 vrouwen, om het le
ven zijn gekomen, terwijl velen werden
gewond.
Zelfs in Boedapest en in de voorstad
Uj-Pest is het tot schietpartijen geko
men.
Nieuwe arrestaties
De minister van openbare veiligheid,
Münnich heeft gisteren 40 tot 60 leden
van de centrale arbeidersraad laten ar
resteren.
Ook elders werden dergelijke pogingen
in het werk gesteld, doch de arbeiders
verdedigen him bedrijven en hun verte
genwoordigers en laten noch de Hon
gaarse politie, noch de Russische solda
ten binnen.
Meer wind
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Aanvankelijk enige regen, later op
klaringen, maar ook nog een enkele
bui. Overwegend krachtige en langs de
kust tijdelijk harde of stormachtige
zuidwestelijke wind.
(Opgemaakt te 11.15 uur).
13 DECEMBER
Zon op: 8.42 uur; onder: 16.30 uur
.Maan op: 13.41 uur; onder 3.26 uur.
Hoogwater te Katwijk te 11.29 uur.
Laagwater te 6.48 en 19.16 urn-.
Dit nummer bestaat ott 10 pagina's.
Deportaties
Volgens berichten van vluchtelingen,
die gisteren in Oostenrijk zijn aangeko
men. hebben er weer deportaties uit
Boedapest plaats gehad. Voor dit doel
werd onder andere het station afgezet.
Ook hebben Russische soldaten scholen
in Boedapest bezet om een aantal leer
lingen te arresteren, maar de reactie
van de bevolking was zo heftig en dui
delijk. dat de scholieren weer werden
vrijgelaten.
Nood klopt aan de deur
Radio Boedapest klaagt er over, dat
in geheel Zuid-Hongarije geen benzine
voorradig is, en dat de mijnwerkers van
Dorog en Tatabanya in plaats van 400
ton steenkolen niets hebben afgeleverd.
De ziekenhuizen in Boedapest hebben
ten hoogste voor vier dagen brandstof
fen, zodat de zalen niet voldoende ver
warmd kunnen worden en de warme
maaltijden gerantsoeneerd moesten wor
den. Op het platteland is het gebrek aan
steenkolen nog erger. In de ziekenhuizen
aldaar zouden de artsen operaties niet
kunnen doorvoeren omdat zij hun in
strumenten niet kunnen steriliseren.
Een nieuwe illegale zender, die ook in
Oostenrijk kon worden gehoord, ver
klaarde onder andere dat de arbeiders en
boeren eensgezind moeten blijven en
dat de tegenpartij het op een open ge
vecht wil aansturen, maar dat ondanks
de zwakheid de strijd voortgezet zal
worden.
„Wij arbeiders zijn geen contra-revo
lutionairen. Wij hebben gestreden om de
vrijheid te verkrijgen. Wij hebben recht
matige arbeidersraden gevormd om met
de centrale regering te onderhandelen.
Nu worden zij als illegalen aan de kaak
gesteld".
Russen ontevreden over
Kadar
De Russen schijnen ontevreden over
Kadar te zijn omdat zijn nieuwe com
munistische partij zo weinig leden telt.
Van de 38.000 arbeiders in Csepel zijn
slechts 340 communisten.
Volgens vluchtelingen zou de wanorde
ook de reden zijn waarom de Russen
het plan hebben opgevat om in alle gro
te fabrieken en bedrijven militaire com
mandoposten op te richten, die de arbei
ders zouden moeten dwingen om aan het
werk te blijven.
Volgens een westelijke diplomaat, die
dinsdag in Wenen is aangekomen, gin
gen er maandag geruchten in Boedapest
dat premier Kadèr zelfmoord gepleegd
zou hebben of door de Russen „geliqui
deerd" zou zijn. Sedert vrijdag was Ka
dar niet in het openbaar gezien of voor
de radio gehoord. Later echter werd be
richt dat Kadèr een onderhoud zou
hebben gehad met arbeidersvertegen
woordigers.
Verbeurdverklaring
Radio-Boedapest heeft bericht, dat de
Hongaarse regering een besluit heeft
uitgevaardigd waarbij alle eigendommen
van burgers, die sedert 23 oktober het
land hebben verlaten, worden verbeurd
verklaard. Binnen drie dagen moeten
alle goederen van vluchtelingen bij de
autoriteiten worden aangegeven, die ook
over hun huizen zullen beschikken.
Burgers, die voor 31 maart 1957 terug
keren. zullen hun eigendommen terug
krijgen, aldus de radio, die evenwel niet
repte van hun huizen.
Zaterdag a.s.
Statuntdag 1956
In Suriname en de Antillen is 15
december een nationale feestdag. Dan
wappert de vlag van alle regeringsge
bouwen ter herdenking aan de be
vestiging door H.M. de Koningin van
het Statuut van het Koninkrijk der
Nederlanden in 1954. De viering van
deze dag zal dit jaar ook in Nederland
plaats hebben om in bredere kring
meer begrip te wekken voor de nieuwe
rechtsorde in ons Koninkrijk.
Het centrale punt zal het Koninklijk
Instituut voor de Tropen te Amsterdam
zijn, waar zaterdag een statuutdag zal
worden gehouden onder ere-voorzitter-
schap van Z.K.H. Prins Bernhard. Mi
nister-president dr. W. Drees zal die dag
een radiorede houden, evenals zijn beide
ambtgenoten ir. de West Tijdens een
bijeenkomst in Den Haag hebben de ge
volmachtigde ministers van Suriname
en de Nederlandse Antillen gewaagd
van de geest van goede samenwerking
onderling en met Nederland. Mr. R. H.
Pos, gevolmachtigd minister van Suri
name zei o.m.: „De vrees voor een mo
gelijkheid van 'overstemmen der rijks
delen, die bij de opstelling van het sta
tuut tot zoveel waakzaamheid had ge
leid, is tot dusver meer theorie dan
praktijk gebleken, aangezien conflicten
in deze twee jaar niet zijn voorgekomen"
In deze geest sprak ook de heer W. F.
M. Lampe gevolgmachtigd minister van
de Nederlandse Antillen, die zeide, dat
tot dusver wederzijds de wil had over
heerst om elkaar te vinden.
Geen maximumsnelheid buiten
bebouwde kom
(Van onze parlementaire redacteur)
Minister Algera heeft gisteren in de Tweede Kamer bij de verdediging van
de begroting van Waterstaat en Verkeer meegedeeld, dat hij zijn standpunt nog
niet heeft bepaald over het verplichtstellen van een rijdiploma voor brom
fietsers, hoewel de „Commissie Veiligheid Verkeer" wel tot een dergelijk diplo
ma heeft geadviseerd De minister zal bevorderen, dat de beschermend maat
regelen voor voetgangers zo spoedig mogelijk worden ingevoerd, een maximum
snelheid in de bebouwde kom kan bijdragen tot vermindering van het aantal
ongelukken Voor een maximum-snelheid buiten de bebouwde kom ziet de mi
nister vooralsnog geen aanleiding. De maatregel tot beperking van de maximum
snelheid voor bromfietsers tot 40 km wil hij eerst eens laten doorwerken om de
bromfietsers in de gelegenheid te stellen te tonen, dat een verdere verlaging van
de maximum-snelheid niet nodig is.
Er komt een wettelijke regeling voor
au to-ry scholen indien daar geen grond
wettelijke bezwaren tegen bestaan. In
dien dat wel het geval zou zijn, is het
de bedoeling in het wegenverkeersrege-
lement strengere bepalingen op te ne
men voor het besturen van auto's onder
toezicht. Voor een wettelijke regeling
van de verhuur van auto's zonder
chauffeur gevoelt minster Algera niet
omdat vooralsnog niet is gebleken, dat
die huurauto's zich in minder goede
staat bevinden dan andere auto's.
Over de Belgische maatregel om ter
beperking van het benzineverbruik de
maximum-snelheid voor auto's te stel
len op 70 km per uur, heeft de minister
alleen uit de pers kennis genomen.
Hij is bereid met de minister van Eco
nomische zaken overleg te plegen of
deze maatregel ook voor Nederland
doeltreffend zou zijn. Zeer onaangenaam
had het de minister getroffen, dat voet
balsupporters in Venlo een Duitse bus
hadden gehuurd om naar een wedstryd
in Amsterdam te gaan.
De tariefsverhoging bij de Spoorwe
gen is hoofdzakelijk een gevolg van de
verhoging van de lonen Het gaat erom
de rentabiliteit te handhaven. Het ligt
niet in de bedoeling van minister Algera
tariefsverhogingen van particuliere ver
voersondernemingen tegen te houden
als de kosten stijgen, maar men moet
niet uitgaan v-an enkele kostenstijgingen
doch de totale uitkomsten van het be
drijf in het oog nemen.
De binnenvaarttarieven mogen daarom
niet worden verhoogd omdat men in ge
breke is een inzicht te geven in het ge
heel van de kosten en uitkomsten. De
beurtvaart heeft die gegevens wel ver
schaft en daarom mogen de beurtvaart-
tarieven met ingang van 1 januari met
12%% worden verhoogd.
Uit de Kamer was aandrang uitge
oefend tal van nieuwe projecten aan
te pakken, die vele miljoenen zouden
kosten. Al die wensen zou minister
Algera liever inwilligen dan weigeren,
maar in verband met de noodzake
lijke bestedingsbeperkingen zal in de
komende tijd het beleid niet zo voort
varend kunnen zyn. Indien men zijn
verwachtingen hoog stelt zal men
worden teleurgesteld, maar indien men
niets verwacht, zal het misschien nog
meevallen.
De Delta-werken zullen niet onder
hevig zyn aan de bestedingsbeper
kingen of de Zuiderzee-werken worden
beperkt is nog een vraag.
Gistermiddag heeft dr. W. Drees
in het Koninklijk Instituut van de
Tropen te Amsterdam de interna
tionale tentoonstelling ..5000 jaar
Schrift en Schrijven" geopend. Dr.
Drees had zeer veel belangstelling
voor een machientje uit de eerste
dagen van de schrijfmachine, zoals
de foto laat zien.
Protest tegen „inmenging^
Cabot Lodge: Zo. dat is één sovjetagent
minder, laat de anderen ook maar gaan
De Hongaarse delegatie bij de Algemene Vergadering van de
V.N. heeft gisteren het brutale stukje geleverd, uit de vergadering
weg te lopen omdat zij zich niet kon verenigen met de „voortdurende
inmenging van de V.N. in de binnenlandse aangelegenheden van
Hongarije!
De Hongaarse regering en haar delegatie bij de V.N. aldus de
leider der delegatie Horvath waren door die inmenging beledigd
op een wijze die onverenigbaar was met de Hongaarse souvereiniteit
en de nationale eer van het Hongaarse volk
De permanente vertegenwoordiger
van de Verenigde Staten Cabot Lodge
reageerde ondubbelzinnig met de vol
gende woorden: „Zo, dat is èèn sov
jetagent minder. Het zou heel wat
verknoeide tijd besparen, indien alle
andere satellieten hetzelfde doen".
Opmerkelijke rede
Er schijnt niet veel in onle te zijn!
„Onder invloed van de gebeurtenissen in Hongarije hebben reactionaire elemen
ten in Litauen getracht wantrouwen te zaaien jegens de communistische partij
en de Sovjetrussische regering, het burgerlijke tijdvak te idealiseren, de jeugd te
misleiden en de Litauers tegen de Russen op te zetten", aldus heeft Snetsjkus,
de eerste secretaris van de Litause communistische partij in een rede, geciteerd
door hetb lad „Sowjetskaja Litva" voor de opperste Sovjet van deze Baltiscbe
republiek verklaard.
Snetsjkus gaf te verstaan dat een zui
vering onder de studenten noodzakelijk
is, omdat zij „bezwijken voor de leugens
verspreid door de vijanden van de volks
klasse en onder de intellectuelen die de
ideologische grondslagen van de party
en haar rol in wetenschap en kunst
aanvallen".
Gistermorgen vond in de Plan
tage-K erklaan te Amsterdam een
ernstig verkeersongeval plaats: een
tramstel van lijn 7 ramde een grote
oplegger. Door de zwaarte van de
tramtrein boorde deze zich door de
opleggerdie als het ware in de
motorwagen werd geperstDe foto
geeft een overzicht van de situatie.
De wagenbestuurder van de tram
werd gewond.
Van de andere kant erkende Snetsj
kus dat het falen van de industrie een
van de redenen kan zijn voor de onte
vredenheid in Litauen.
De industrie - zo merkte hij op - pro
duceert bepaalde produkten die wij no
dig hebben niet .levert een slechte kwa
liteit gebruiksvoorwerpen af en heeft het
bouwprogram niet uitgevoerd. Ook de
voorziening van de fabrieken is slecht
waardoor zij niet het volle rendement
opleveren waarvan de lonen weer de
weerslag ondervinden.
Singapore wil meer
vrijheid
Lim Yew Hock, eerste-minister van
Singapore, die maandagavond in Lon
den is aangekomen voor verkennende
besprekingen over de toekomst van de
kroonkolonie, heeft gisteren verklaard,
dat hij volledig binnenlands zelfbe
stuur voor Singapore wenst.
Op een persconferentie zei hij onder
meer: „Ik ben; hier gekomen om de
rechten van de bevolking van Singapore
op te eisen, niet om deze af te smeken"
Singapore eist „vrijheid in vriendschap
met het Verenigd Koninkrijk".
Engeland kan zyn bases en de con
trole over de defensie tegenover het bui
tenland behouden. Het mag ook de bui
tenlandse zaken van Singapore blijven
beheren, echter onder één voorwaarde,
namelijk dat wij onze eigen handel kun
nen drijven en onze culturele betrekkin
gen zelf onderhouden, aldus de eer
ste-minister.
Singapore telt 1.200.000 inwoners.
Stand 777 en 999
hijna 7 miljoen
Op de twee girorekeningen ten bate
van de hulp aan de Hongaren is tot
vanochtend ruim 6,8 miljoen gulden ge
stort. De stand is nu:
Giro 777: f. 3.611.757,34, giro 999:
f. 3.224.389,85.
De ontwerp-resolutie over Hongarije,
die mede door Nederland was inge
diend, is op enkele punten gewijzigd,
waarbij een zinssnede uit de overigens
vrij algemeen van de hand gewezen In-
dia'se resolutie werd overgenomen. De
eis tot onmiddellijke terugtrekking van
de Russische troepen (die niet in de
India'se resolutie geuit werd) werd ove
rigens onverkort gehandhaafd.
Oostenrijk heeft een resolutie inge
diend waarm Hammarskjöld gemach
tigd wordt met alle energie en ten
dienste staande middelen een con
structieve oplossing te bewerkstelligen.
Oostenrijk zal echter tevens de beide
andere resoluties steunen.
Enquêtecommissie
wil onderzoek
beëindigen
De enquêtecommissie regeringsbeleid
19401945 heeft aan de Tweede
Kamer verslag van haar werkzaam
heden uitgebracht en voorgesteld deze
werkzaamheden te beëindigen.
Tussen haar eerste verhoor op 17
februari 1948 en haar laatste op 17
juli 1956 heeft zij totaal 1250 getuigen
en/of deskundigen gehoord; 100.045
vragen werden gesteld.
De acht delen van het verslag om
vatten 14.868 bladzijden, waarvan
4228 bladzijden aan het eigenlijke ver
slag zijn gewyd, 8656 bladzijden aan
verhoren en 1984 bladzijden aan bij
lagen.
Omtrent de verkoop van de acht delen
deelt de commissie o.a. mede: deel 1 (2
boeken) oplaag 4739 afgeleverd 4710,
deel 2 (2 boeken) oplaag 3920, afgele
verd 3820. deel 3 (2 boeken) opl. 2709,
afgeleverd 2585, deel 4 (3 boeken) opl.
4174, afg. 3599, deel 5 (3 boeken) opl.
2656, afg. 2099, deel 6 (2 boeken), opl.
1430, afg. 1409, deel 7 (2 boeken) opl.
1656 afg. 1195, deel 8 (3 boeken) opl.
1718. afg. 1378.
Het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie is bezig met hét vervaardigen
van een register op deze delen.
Eigenlijk moet punt N var het en-
quétebesluit (het beleid betreffende de
overzeese gebiedsdelen, daaronder be
grepen het beleid der Nederlands-Indi
sche regeringt. maar de commissie is
van oordeel, dat deze opdracht niet
meer naar behoren kan worden uitge
voerd. Men zou het beleid in een uit
gebreider tijdvak dan alleen de oorlogs
jaren moeten bestuderen om tot een
behoorlijk verantwoorde conclusie te ge
raken en in de loop der jaren is reeds
gebleken, dat er onoverkomenlijke be
zwaren staan om personen te laten
getuigen over gebeurtenissen, die ten
dele vijftien jaren geleden zijn geschied.
Getuigen zowel als commissie worden
hierdoor in een moreel onaanvaard
bare positie geplaatst. Bovendien kan
het wel uitgesloten worden geacht,
dat de commissie de gelegenheid zal
krijgen Indonesiërs te horen, zodat
het beeld te allen tijde onvolledig zou
blijven, daarom verzoekt de commis
sie de termijn, binnen welke zij ver
slag moet uitbrengen en welke laat
stelijk verlengd is tot 1 januari 1957,
niet meer te verlengen-