Vochtige kerkers
der Carbonari
waren het lot
VELE STERKE BANDEN BINDEN
BRIXHAM MET NEDERLAND
PAGINA 4
Straffen cleclen denken aan de
Middeleeuwen
Onder de zeespiegel bevindt
zich een verdronken oerwoud
Karei Appel exposeert een reeks
portretten in Franse hoofdstad
ZATERDAG 17 NOVEMBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
GEHEIME GENOOTSCHAPPEN (X)
NIETTEMIN nam het ledental der
geheime genootschappen gestadig
toe. Veel hoge edelen lieten zich
Inschrijven en onderwierpen zich aan
de inwijdingsplechtigheden. De bijeen,
komsten der samenzweerders begon
nen een uitgesproken revolutionair ka
rakter te krygen. Men sprak over op
stand,over een nationaal réveil. Men
verstevigde de contacten met andere
Italiaanse landen. Geheime koeriers
vertrokken dagelijks uit Milaan (de
hoofdstad van Lombardije) naar Tu
rijn, Napels, Rome en andere steden
Men zocht steun en sympathie te win
nen in het buitenland. Kortom, men
bereidde een opstand voor. Als .grote
dag" dacht men het tijdstip na de zege
der revolutie in het koninkrijk Sardi
nië (Noordwest-Italië).
De politie was van dit alles goed op
de hoogte. Ook de politie-autoriteiten
kozen een „grote dag", te weten het
tijdstip na de mislukking der revolutie
in Noordwest-Italië. De politie sloeg
toen toe met een hardheid, die men
zelfs in Lombardije (waar men wist,
dat de Hermandad niet zachtzinnig
was) verbazing en ontsteltenis wekte.
Zó raak waren de klappen, dat in Lom
bardije vertoevende trouwe ambtenaren
en onderdanen van de Oostenrijkse
keizer de raad gaven, een wat gema
tigder houding aan te nemen. Wenen
luisterde niet naar deze menselijke en
politiek verstandige adviezen. De kei
zer, overtuigd van zijn goddelijke rech
ten, antwoordde met een enkel woord:
HARD
EEN golf van arrestaties ging door
het land. Belastende dossiers sta
pelden zich op. Dag en nacht
vonden de verhoren plaats der gevan
gengenomen Carbonari en leden van
andere geheime organisaties. Pijniging,
intimidatie, verraad en wat verder
maar voor onaangenaams denkbaar is
gebruikte men als middelen om de ar
restanten tot bekentenissen te bren
gen. Drie jaren lang waren Milaan en
Venetië het toneel van politieke pro
cessen. die toen reeds zeer gerucht
makend waren en later zijn gaan be
horen tot de beruchte politieke proces
sen uit de Europese geschiedenis. In de
tenlasteleggingen werden de delin-
Het slot Spielburg te Briinrt omstreeks 1830 - In de kerkers van dit kasteel - de beruchtste Euro
pese gevangenis uit die jaren - zaten Pellico en andere Carbonari hun straf uit.
quenten beschuldigd van voorbereiding
ener algemene revolutie, van plannen
tot vernietiging van de kerk en tot
vorstenmoord. Dit alles was schromelijk
overdreven en het bewijsmateriaal, dat
zo naarstig en met vaak onoirbare mid
delen was vergaard, was objectief
gezien niet in staat om de beschul
digingen waar te maken. Men vergete
echter niet, dat in de theoretische (ge
heime) geschriften en de inwijdings-
plechtigeden der geheime genootschap
pen zoveel romantiek, krasse formu
leringen en revolutionaire leuzen en
frazen waren gebruikt, dat de overheid
en het openbaar ministerie niet in alle
gevallen de werkelijkheid van de woor
den konden onderscheiden. In ieder
geval kan men zeggen, dat menige
Carbonari later de dupe is geworden
van de symboliek, de geheimzinnig
heid en de gezwollen taal, die in de
samenkomsten gebruikt waren gewor
den.
De Carbonari-processen waren echte
politieke processen. Vandaar, dat haat,
vrees, wraakzucht, beginsel en doel
matigheid bij de beoordeling en ver
oordeling der aangeklaagden zwaar
medespraken. Ruim 20 doodvonnissen
werden er geveld. De keizer liet ze niet
voltrekken. Hij wijzigde ze in lange,
sommige in levenslange tuchthuisstraf.
WAS dit verheugend voor de ver
oordeelden? Wij laten het
vraagteken liever staan, omdat
zij hun straffen moesten uitzitten in
Europa's toen beruchtste gevangenis,
in de kerkers van het kasteel Spielberg
te Brünn. Vochtige, kleine cellen wer
den hun deel
De heren in Wenen gelastten een
extra-zwaar regime. De Carbonari wer
den met ijzeren bouten en ketenen aan
de muur vastgemaakt. Daglicht drong
nauwelijks tot hen door. Zij mochten
niet lezen. Brieven versturen of ont
vangen was verboden. Drie jaren lang
mochten zij hun godsdienstige plich
ten niet vervullen. Als de bewakers of
de gevangenisarts iets deden, dat het
lijden minder ondraaglijk maakte, dan
kregen zij van hogerhand een beris
ping, en werd alles weer teniet gedaan.
Wie hierover nadere bijzonderheden
wil weten, leze hef boek van de jonge
dichter-idealist Silvo Pellico, die als
veroordeeld lid der Carbonari jaren
vertoefde in de afschuwelijke kerkers
van de Spielberg en na zijn amnestie
in 1830 een aangrijpend boek schreef
over zijn gevangenis-ervaringen. De
„leider" der samenzwerende Lombar
dische Carbonari, graaf Confalonieri,
kreeg de vrijheid pas terug in 1835, na
de dood des keizers.
De Carbonari hadden hun strijd ge
streden en verloren. De geschiedenis
van hun geheim genootschap is gela
den met idealisme, opportunisme ook,
tragiek, moed en romantiek. Niet over
al op aarde namen de geheime genoot
schappen steeds een politiek karakter
aan, zoals wij nog zullen zien.
VOLGENDE KEER:
ZO WERD MEN MAHARADJAH.
GESLUIERD PROFEET OF
MYSTIEK TEMPELRIDDER
Silvio Pellico. de begaafde dichter en idealist, een der Carbo
nari. die tot langdurige kerkerstraffen werden veroordeeld. Zijn
boek over zijn gevangenis-ervaringen werd wereldbekend
De Oostenrijkse legerscharen hadden met ijzeren vuist de oude
orde hersteld in de Italiaanse landen, die niet onder (direct) bestuur
van Wenen stonden. Een deel van Italië, te weten het Lombardisch-
Venetiaanse gebied in Noord-Italië, vormde een deel van de dubbel
monarchie. Vergeefs hadden Italiaanse patriotten na Napoleons
nederlaag gepoogd om de Oostenrijkse keizer te bewegen tot invoe
ring van liberaal-democratische bestuursvormen en van een organi
satie op nationale leest in zijn Italiaanse .provincies'. Zijne Majesteit
was zeer vertoornd over die pogingen. Hij beschouwde ze als een
welhaast openlijke demonstratie van rebellie. Toen de keizer vernam,
dat ook in .zijn' deel van Italië de activiteit der geheime genootschap
pen groeide, besloot hij tot heel krasse maatregelen. De politie kreeg
zeer vérstrekkende bevoegdheden-
Devonland van rode aarde(II)
AANVANKELIJK hadden de leden
der Carbonaria in Oostenrijks-
Italië een gematigde koers geko
zen. Onder hen waren veel aristocra
ten. De eigenlijke leider was graaf Con
falonieri. Met een aantal vrienden
stichtte hij scholen uit eigen middelen.
Zij hadden ook een krant, welker re
dacteuren en medewerkers vrijwel uit
sluitend Carbonari waren.
Doch de heren in Wenen zagen in de
geheime genootschappen niet slechts
revolutionaire, onderaardse politieke
stromingen (wat zü waren), doch te
vens organisaites van de misdadige en
uit het lood geslagen elementen. In
1819 verbood men Confalonieri's krant.
Er werd voorts een besluit afgekon
digd, krachtens hetwelk een ieder, die
lid was of werd van de Carbonaria' des
doods schuldig was. Een legertje ge
heime agenten en spionnen moest voor
de binnenlandse veiligheid zorgen.
Geen brief bereikte zijn bestemming
alvorens door de geheime politie ge
lezen en gekopieerd te zijn. Men ver
trouwde zijn buren en kennissen niet
meer. Muren en vensters hadden oren
en ogen. Overal had de politie haar
informatie-bronnen. De zwarte lijsten
met de namen van hen, die van acti
viteit in het kader van een of meer
geheime genootschappen werden ver
dacht, groeiden met de dag.
De duurste abstract" van Parijs
Schijnbare tegenspraak met beginselen
zijn theorieën en programma's
van
(Van onze corres
pondent te Parijs)
De vaandeldrager van
de Nederlandse ab
stracte schilders. Karei
Appel, die echter óók
buiten ons land zijn
partijtje meespeelt („een
der duurste avant-gar-
disten van onze tijd"",
zo noemde hem dezer
dagen „Le Monde") ex
poseert momenteel in
een der beste kunsthan
dels van Parijs, „La ga
lerie de la rive droite".
zijn jongste produktie.
die bestaat uit een en
twintig portretten.
Een abstract schilder,
die portretten maakt,
verkeert, volgens de let
ter, uiteraard enigszins
in tegenspraak met zijn
eigen kunstprogramma,
maar Appel is dan ook
geen man, die je met
theorieën en andere ver
nuftigheden aan boord
moet komen. Zijn eigen
„uitleg" van zijn „be
doelingen" is trouwens
in schilderskringen be
roemd geworden„ik
rotzooi maar zo'n beetje"
Niettemin blijft dat „ge
rotzooi" voor de geïnte
resseerde buitenwereld
in hoge mate fascine
rend (terwijl het. als ge
zegd. de schilder-zelve
geen windeieren legt.').
De portretten van Ap
pel pretenderen intus
sen geenszins de uiter
lijke gelijkenis van zijn
objecten (dat woord is
hier beter op zijn plaats
(Van onze Londense corre&pondent)
Het strand in Engeland, zeker aan de zuidkust, is niet vergelijk
baar met het onze. Ge dient vooral op Uw hoede te zijn als de verlei
delijkste affiches gewagen van „golden sands", waarmede naar onze
begrippen niet „gouden zand", maar een soort gele modder wordt
aangeduid. Het natuurstrand aan deze rotskusten bestaat voorna
melijk uit „pebbels", kiezel, door het zeewater gepolijst.
Aan de baai van Torquay-tor-bay, tor is dialekt voor heuvel -
dus heuvelbaai - gelijk aan zovele andere kustgedeelten vindt men
echter prachtige beschutte strandjes - Torquay bezit er zeven - van
vlak zand met een minimum aan stenen, dus ideaal om cricket te
spelen, hetgeen elk rechtgeaarde Engelse vader met zijn kinderen
doet.
Natuurlijk kan men op het Engelse strand ook lui zijn, maar deze
fascinerende natuurkusten prikkelen tot onderzoek. In het kristalhel
dere water tussen de granietblokken wemelt het van zeediertjes.
Tussen de rotswanden zelf groeien exotische bloemen en planten.
Bovendien is dit gebied geologisch buitengewoon belangwekkend.
De aarde is daar binnenste buiten gekeerd en gesteenten van allerlei
vorm en kleur boeien de aandacht. Onder de zeespiegel bevindt zich
een verdronken oerwoud, waarvan soms overblijfselen naar boven
komen. Dat woud was bevolkt met leeuwen, tijgers, rhinocerossen,
beren en andere roofdieren, wier fossiele overblijfselen zijn aange
troffen in de beroemde Kent's Cavern - genoemd naar een zekere heer
Kent - vlakbij Torquay. Uit het in de vorige eeuw daar verrichte
wetenschapelijke onderzoek is gebleken dat daar de mammoeths en
dinosaurussen leefden in een periode, welke dichter bij de onze ligt
dan oorspronkelijk werd aangenomen.
Tegelijkertijd stelden de geleerden vast, dat de mens hier in een
vroeger tijdperk heeft geleefd dan men eerst meende. Er zijn hier
mensenresten gevonden uit het paleolithicum, de oude steentijd, als
mede voorwerpen en gereedschappen, die door de oudste mensen in
dit deel der wereld gebruikt zijn. Men vindt er de wonderlijkste
stalagnieten, druipsteenkegels in velerlei kleuren.
Torquay's schilderachtige haven
tje, vol met kleurige jachten, is uit
gangspunt voor de jaarlijkse Regatta.
Hier startte deze zomer de zeilrace
naar Lissabon.
Over zee bereikt men in anderhalf
uur met een stoomjacht het roman
tische, door hoge bergen omsloten,
Dartmouth, mond van de rivier Dart.
waar eens kruisvaarders en ontdek
kingsreizigers afscheid namen en waar
zich in 1944 een deel van de geallieer-
Brlxham ls nog op andere wijze ver
bonden met ons land. Het ls de baker
mat van de treil visser ij. die er in de
achttiende eeuw begon, waarbij dank
baar gebruik werd gemaakt van een
belangrijke technische vinding van de
Nederlandse vissers, een eeuw daar
voor. Langs alle Britse kusten trof men
toen vissers uit Brixham aan, die als
leermeesters van de nieuwe vangst
methode optraden. Brixham heeft zijn
glorie aan plaatsen als Huil moeten af
staan, maar het vist nog met vijftig
treilers.
Weer historie
Op het ogenblik speelt zich in Brix
ham weer een stukje Brits-Nederlandse
historie af. Er staat namelijk het ge
trouwe evenbeeld van het beroemde
De jachthaven van Torquay.
dan „modellen") zo
dicht mogelijk te bena
deren. Het zfjn impres
sies, die met een hoge
mate van instinctiviteit
op het doek ziijn ge-
braoht. met een drift die
door geen enkele esthe
tische overweging werd
geremd. De verf zit weer
duimen dik en soms
nauwelijks droog op
het doek, maar ook hier
ervaart men vooral heel
duidelijk het bijzonder
sterke en natuurlijke
kleurgevoel van deze
schilder. want ieder
portret bezit zijn eigen
palet en eigen toon.
welke toon dan weer in
intieme harmonie met
de psyche van de uitge
beelde persoon sohijnt
te verkeren.
Het merkwaardige van
deze reeks, waarmee
Karei Appel een nieuwe
episode in zijn schilders
loopbaan heeft ingezet,
is dat men de gepor
tretteerde figuren, voor
zover men die wel eens
in levenden Lijve heeft
heeft ontmoet, ook bui
ten de hulp van de ca
talogus toch vrij gemak
kelijk zal herkennen Zo
konden wij tenminste
onmiddellijk het portret
van de directeur van
het Stedelijk Museum
in Amsterdam jhr W
J H B Sandberg her
kennen.
Karei Appel, die van
Amsterdamse afkomst is
welke hij trouwens in
zijn optreden en spre
ken geenszins zoekt te
verwaarlozen woont
tegenwoordig in Parijs,
en toen ik onlangs zijn
atelier bezocht, gelegen
in een tuintje, waar men
niets meer van de over
spannen atmosfeer van
de metropolis bemerkt,
kon ik nogmaals en van
dichtbij waarnemen in
welk enorm hoog tempo
de kunstenaar zijn schil
derijen voortbrengt. Hy
werkt by voorkeur
's nachts en dus bij
kunstlicht en wan
neer hij de idem zoveel
verf tubes bij kilo's op
zijn doeken heeft uitge
knepen. dan wordt er
verder zo weinig moge
lijk meer aan gepeuterd
Zoals van sommige to
neelspelers. in het bij
zonder van de oudere
garde, van „bêtes de
théatre" en van ,jnon-
stres sacrés" wordt ge
sproken. zo zijn die ter
men ook op deze schil
der van toepassing. Hij
is misschien nog harts
tochtelijker en driftiger
dan voor hem ooit een
„fauve" is geweest en
om nog één keer de cri
ticus van „Le Monde"
te citeren: „door middel
van de overdrijving in
de overdrijving" heeft
hij nu zijn eigen en per
soonlijke stijl gevonden
Een stijl, die men des
noods niet „mooi" mag
vinden, maar waar ge
moeilijk onverschillig en
koud bij zult kunnen
blijven.
Torquay en het daarbij behorende
lieflijke Babbacombe, hoog boven op de
klif gelegen met een ontroerend schoon
vergezicht over de hele wijde baai, zyn
geen plaatsen om stil te blijven zitten.
De steile kliffen met hun dichte be
groeiing willen beklommen worden.
Soms is de stijging één op drie! Niet
minder trekt het bekoorlijke achter
land. Torquay heeft het oude dorp
Cockington aangekocht om het als be
zienswaardigheid in ongerepte staat te
bewaren. Het middelpunt wordt ge
vormd door de vier eeuwen oude
smidse, zoals alle huizen met riet be
dekt. Daar slaat men nu een geluk-
aanbrengend hoefijzer, en uit dank
baarheid voor het fortuin dat u bin
nenkort ten deel zal vallen, laat ge
uw naam en adres op een strookje pa
pier achter. Met die papiertjes zyn
wanden en zoldering volgeprikt. Een
nette vorm van vandalisme
föiSÉ:
De Engelsen zijn terecht trots op hun .rivièra' die allerminst een
namaak-rivièra is. Gezicht op de kust bij Babbacombe.
de invasievloot verzameld had. Daar
ligt in de hoogte tussen de dichte bos
sen, vlak by de keurig geordende
boomgaarden voor cyderappels, de
statige witte villa van de bekende
schrijfster Agatha Christie.
Reden voor bedevaart
Voor Nederlanders ls er een spe
ciale reden voor een bedevaart naar de
Tor-Bay. Immers aan deze baai ligt
ook het oude schilderachtige vissers
dorp Brixham, waar op 5 november
1688 onze stadhouder Willem III door
een Nederlands-Engelse invasievloot
aan land is gezet, gevolgd door vijftien
duizend man. Dat was voor Brixham
de grootste gebeurtenis in haar hele
bestaan en men spreekt er nog over
alsof het zich gisteren heeft afge
speeld.
De eigenlijke steen, waarop Enge-
lands toekomstige vorst „Dutch Wil
liam" het eerst zyn voet zette, is thans
gemetseld in een obelisk, welke zich
op de havenpier bevindt. Aan het ha
ventje zelf staat een standbeeld van de
„Prince of Orange", dat hem niet be
paald sympathiek weergeeft. Met diep
liggende ogen en een scherpe neus kijkt
hij strak en grimmig het land in,
waarover hij straks zou gaan heersen.
Eén zijde van het voetstuk draagt een
Nederlandse tekst: „Engelands vrijheid
door Oranje hersteid".
„Ik zal handhaven" is sinds Willems
anding ook Brixham's devies!
Menige herberg in de omgeving
draagt de naam van Prins van Oranje"
Op weg naar het grootste natuurre
servaat Dartmoor. een honderd meters
hoog gelegen schraal en dor heidepla-
teau, interessant door zyn hunnebed
den en in het wild rondlopende ponies,
treft men het langgerekte gebouw aan,
waar destijds het voorlopige parlement
in aanwezigheid van de Prins bijeen
kwam.
houten zeilschip „Mayflower" op sta
pel, waarmee de pelgrimvaders (de
Puriteinen, die eerst naar Holland wa
ren uitgeweken) in 1620 als kolonisten
naar Noord-Amerika vertrokken, een
tocht, welke Delfshaven tot vertrek
punt had.
Torquay met zijn subtropisch aan
doende tuinen en parken is ook m
het najaar een bloesem- en planten-
schat. In de avond tintelen er de vro
lijke lichtjes. Er is de beroemde „Rock
walk" een rotspad tot de top van de
heuvel, des avonds geïllumineerd,
waardoor de vreemdsoortige begroei
ing een bijzonder relief krijgt.
Geen uitgaansleven
Natuurlijk slingeren ook in Torquay
in de herfst de guirlandes van dui
zenden gekleurde elektrische lampjes
langs het rechthoekige waterfront,
zoals ook andere Engelse badplaatsen
in de donkere maanden feestelijk ver
licht zijn.
Een daverend uitgaansleven kent
Torquay niet. Het voelt zich daarvoor
nog altijd ietwat te deftig. Maar er is
een schouwburg waar goede gezel
schappen komen, evenals symfonie
orkesten van naam. Er zyn bioscopen,
dancings en clubs en een enkel café,
iat zelfs tot middernacht open is
Zowaar ontdekten wij er ook een
robot, welke op elk uur van de dag
na het inwerpen van een muntstuk
koffie schenkt, de melk- en suiker-
toevoer door speciale knoppen te rege
len. Maar Torquay's romantische sfeer
wordt door niets verstoord. Vandaar
het grote getal huwelijkspaartjes dat
de levensreis aan deze eigen Rivièra
begint, zonder dat men het kanaal be
hoeft over te steken
