Kardinaal Wyszynski in functie
van Poolse primaat hersteld
RUSSISCHE TROEPEN TREKKEN ZICH
TERUG UIT HONGAARSE HOOFDSTAD
Het normale leven begint zich te!
herstellen Zevenduizend doden?
WEERBERICHT
Uitgaansverbod vandaag verlicht
Maarschalk Rokossofski heeft
thans het land verlaten
ISRAEL MOBILISEERT ZIJN
TROEPEN GEDEELTELIJK
95ste jaargang
MAANDAG 29 OKTOBER 1956
No. 28972
LEIDSCH m DAGBLAD
Directeur1 J.W. Hemir DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN 'W— Witte Singel l. Lelden - ®ro n°. 57055
Hoofdredacteur: J. Brouwer n_ per kwartaals f 2.35 per maand! 10.65 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Eedactie: 21507
Naar het schijnt heeft het bloed van de Hon
gaarse opstandelingen niet tevergeefs gevloeid:
volgens het Hongaarse nieuwsbureau zijn de Rus
sische troepen gisteravond begonnen Boedapest te
verlaten, hetgeen de eerste stap zou zijn naar
terugtrekking van deze eenheden op haar bases
en tenslotte zelfs naar definitieve evacuatie uit
het Hongaarse land.
De radio deelde voorts mede, dat de Hongaarse
uraniummijnen niet meer door de Russen worden
geëxploiteerd, maar nu eindelijk aan het Hon
gaarse volk behoren. De olievelden zouden door
de verzetstrijders zijn bezet. De Hongaarse premier
Nagy heeft door de radio bekendgemaakt, dat nie
mand, die deelgenomen heeft aan de gevechten,
gestraft zal worden. De regering heeft staking
van de strijd bevolen en inlevering van de wa
pens. De geheime politie wordt ontbonden en er
wordt een nieuwe politiemacht gevormd.
Het aantal slachtoffers van de opstand zou alleen
reeds in de hoofdstad zevenduizend bedragen.
Radio-Boedapest heeft toegegeven, dat er in de
ziekenhuizen 3500 gewonden zijn behandeld. De
directies van een groot aantal bedrijven in Boeda
pest heeft via de radio laten bekendmaken, dat
het werk vandaag zou worden hervat Ook het
spoorwegpersoneel is opgeroepen vandaag weer
aan 't werk te gaan. Gezien de verbetering van de
'oestand werd het uitgaansverbod vandaag ver
licht: de bevolking van de hoofdstad mocht zich
'an 9 tot 16 uur op straat bevinden, maar samen-
icholingen waren verboden.
Nog geruchten over Russische opmars
Intussen is de regering gewijzigd: vyftien vooraanstaande communisten zijn
verdwenen en voor het merendeel vervangen door partijleden, die gematigde
opvattingen schijnen te zijn toegedaan. De leider van de Boerenpartij, Kovacs,
heeft de portefeuille van Landbouw gekregen. Als minister van Staat is opge
nomen Zoltan Tildy, voormalig president van de republiek.
Radio-Miskolcz, een zender van de opstandelingen, heeft eveneens opgeroepen
tot beëindiging van de strijd. „De nationale opstand heeft de overwinning be
haald. De Russische troepen hebben gecapituleerd, de regering zal onze eisen
inwilligen, schiet niet meer op de regeringstroepen". En ofschoon een groot deel
van het land vast in handen schijnt te zijn van de opstandelingen, zijn er toch
nog waarnemers, die van mening zijn, dat de toestand nog niet helemaal duidelijk
is. Er zijn namelijk nog steeds berichten in omloop over het oprukken van Sov-
jetrussische tanks uit Roemenië en de Oekranië in de richting van de Hongaarse
hoofdstad. Zaterdag werd er hier en daar nog hard gevochten, ook in de hoofd
stad. De ommekeer zou dus wel heel plotseling in zijn werk zijn gegaan. Tekenend
voor de gezindheid van de opstandelingen is overigens wel, dat volgens Radio-
Miskolcz, die in hun handen is, de plaatselijke arbeidersraden alle organisaties
der communistische partij in het gewest Borsod hebben ontbonden. De boeren
van Borsod hebben de leiders der staatsboerderijen verjaagd en zijn overgegaan
tot herverdeling der akkers.
de provincies ten westen van de Donau
Sovjetrussische en Hongaarse tanks te
genover elkaar gezien. Geschoten werd
er niet. De correspondent heeft gespro
ken met opstandelingen en Russen. Een
Russische militair, die hem trachtte
neer te schieten, werd zelf in een vuur
gevecht getroffen.
De correspondent is van mening, dat
de revolutionairen globaal in twee groe
pen kunnen worden verdeeld: de na
tionale (Titoistische) communisten en
de anti-communisten. Volgens de eerste
groep heeft de opstand alles en volgens
de tweede niets tot stand gebracht. Ver
dere vragen waarover de revolutionairen
fundamenteel van mening verschillen
zijn volgens de correspondent: kan de
communist Imre Nagy premier blijven?
Moeten al degenen, die met het bewind
van de laatste elf jaar te maken hebben
gehad plaats maken voor een voorlopige
regering, die slechts aan het bewind zal
blijven totdat vrije verkiezingen gehou
den kunnen worden? En moeten de Rus
sische troepen in Hongarije - die op
80.000 man geschat worden - met alle
mogelijke beschikbare wapens aangeval
len of met rust gelaten worden?
Vrolijk, maar nerveus
„Wij hebben de toestand hier vast in
handen. Hier hebben de communisten
„Twee categorieën
opstandelingen"
Volgens het Oostenrijkse persbureau
APA, dat Hongaarse spoorweglieden
aanhaalt, zouden Hongaarse opstande
lingen de dezer dagen afgezette eerste
secretaris van de communistische partij,
Ernö Gerö, hebben doodgeschoten.
Radio-Miskolcz, het omroepstation der
opstandelingen in Hongarije, meldt, dat
opstandelingen in de nacht van vrijdag
op zaterdag de gevangenis van Boeda
pest hebben bestormd. Hierin waren de
oud-minister van Nationale Defensie.
Michel Farkas, en zijn zoon Wladimir,
oud-kolonel van de politieke politie, op
gesloten. De opstandelingen fusilleerden
hen in hun cellen, aldus de radio.
Michel Farkas was een communist van
de ..oude garde". In juli van dit jaar
meldde de correspondent in Boedapest
van het Joegoslavische blad „Borba" dat
een commissie een onderzoek instelde
naar zijn verantwoordelijkheid in de
„onwettige arrestaties" van 1949 tot 1953.
Zijn zoon Wladimir, bijgenaamd „de
foiteraar", ondervroeg bepaalde slacht
offers van de grote processen, met name
Rajk en kardinaal Mindszenty.
Een correspondent van Reuter bij de
revolutionaire strijdkrachten in Honga
rije heeft op een tocht van 18 uur door
Koud weer
De Bilt verwacht tot morgenavond!
Veel bewolking met buien. Matige tot
krachtige, langs de kust nu en dan
harde wind tussen noordwest en noord
oost. Koud weer. (Opgemaakt te 1-15
uur).
30 OKTOBER
Zon op: 7.33 uur; onder: 17.18 uur.
Maan op: 3.34 uur; onder: 15.33 uur.
Hoogwater te Katwijk te plm.
0.27 en 13.00 uur.
Bit nummer bestaat uit 14 pagina's
niets meer te vertellen. Sopron is vrij,
mijnheer. Vertelt U dat maar in Uw
land".
Het was een Hongaarse soldaat van
het garnizoen van Sopron. die dit ver
telde aan een Nederlandse journalist,
die gistermiddag een korte reis heeft
gemaakt door het in handen der op
standelingen zijnde westelijk Hongarije.
Sopron. ongeveer twintig kilometer van
de Oostenrijkse grens ïn het Hongaarse
burgenland. telt ongeveer 70.000 inwo
ners. De mensen zijn er vrolijk en fees
telijk. doch tevens zeer nerveus. Zij
zwaaien en lachten naar iedereen, die
langs komt, maar hebben toch nog niet
het volle vertrouwen dat de zaak nu is
afgelopen. En terecht, want gistermid
dag om half vijf zijn drie Russische
tanks, waarschijnlijk uit een naburig
garnizoen, de stad binnengerold. De
Hongaarse politie en militairen begon
nen direct onderhandelingen met de
Russen met het doel de tanks de stad
weer uit te krijgen. Deze onderhande
lingen verliepen zeer stroef en er was
bepaald nog geen overeenstemming in
zicht, toen de Nederlander de stad om
kwart over vijf verliet. Sopron is ge
huld in vlaggen. Overal wappert het na
tionale rood-wit-groen uit vensters, van
daken en op torens. Bijna evenveel an
dere vlaggen hangen er naast: geheel
zwarte, die zijn uitgestoken ten teken
van rouw over hen, die zijn gevallen.
Scholen weer open
In Wenen had men gisteren nog de
indruk, dat de Russen grote versterïon-
gen verzamelen om de zich nog in han
den der opstandelingen bevindende ge
bieden te heroveren als de toestand in
Boedapest eenmaal is opgehelderd en
definitieve orders uit Moskou zijn ont
vangen.
De opstandelingenradio „vrijheid" te
Gyoer meldde zondag, dat de voedsel
voorziening in de plaatsen in het noord
westen van Hongarije verbetert. Van
daag zouden de scholen weer opengaan.
Van de zijde der opstandelingen is ver
der gezegd, dat zeven Hongaarse divisies
klaar staan om de Russische versterkin
gen. die uit het noorden en noordwesten
naar Boedapest oprukken, het hoofd te
bieden.
In de westelijke provincies aan de
Oostenrijkse grens zouden de Russen,
naar de opstandelingen zeggen, van hen
afhankelijk zijn wat betreft levensmid
delen. De Russen zouden deze krijgen
op voorwaarde, dat zij niet van de wa
pens gebruik maken.
Kardinaal Stefan Wyszynski, de verbannen rooms-katliolieke primaat
van Polen, is in Warschau teruggekeerd en weer in functie, zo wordt officieel in
Warschau meegedeeld. Het Poolse persbureau zegt verder, dat besloten is in de
naaste toekomst een commissie van vertegenwoordigers van regering en kerk in
te stellen om de hangende problemen op te lossen. Dit besluit is genomen tij
dens een bespreking tussen de kardinaal en vertegenwoordigers van de regering
en de communistische partij. De thans 55-jarige primaat is in september 1953
gearresteerd op beschuldiging van „misbruik van gezag en activiteit tegen de
staat". Hij is nooit berecht maar meer dan twee jaar werd by in hechtenis
gehouden en daarna verbannen naar een klooster bij Prezemysl.
Dit is een van de berichten uit Polen,
die duidelijk de veranderde lijn aange
ven, welke momenteel wordt gevolgd.
Volgens de Londense pers zou de Rus
sische vazal, maarschalk Rokossofski,
het land nu verlaten hebben. Dezelfde
bladen weten te melden, dat de maar
schalk binnenkort zal worden benoemd
tot opperbevelhebber van het Verdrag
van Warschau.
Steeds meer hoge partijfunctionarissen
worden gedwongen ontslag te nemen
naar aanleiding van hun verzet tegen
de „democratisering". Zo zijn de eerste
secretarissen van de partijbesturen te
Warschau, Danzig, Stettin en Lublin
van het toneel verdwenen. Verwacht
wordt, dat deze zuivering in alle gele-
Met twee Dakota's vanaf het I naar Wenen, vanuit welke stad de
vliegveld Valkenburg heeft het partij verder zal worden vervoerd
Nederlandse Rode Kruis zondagnaar Hongarije, waar ongeveer 1000
2160 sets bloedplasma verzonden getroffenen ermee kunnen worden
geholpen. De foto geeft een beeld
van het vastsjorren van de lading in
een van de vliegtuigen.
Hongarije te voorkomen. De Oostdultse
minister-president Grotewohl heeft zich
gehaast te verklaren, dat de regering
van plan is de Tweede Kamer meer be
voegdheid te geven en voorbereidingen
treft voor een nieuw Wetboek van
Strafrecht. Maar, zo verklaarde de eer
ste secretaris van de Oostduitse commu
nistische party, Ulbricht, het had in
Hongarije nooit zo ver gekomen, als de
partij en de regering het volk maar „de
gehele waarheid" had verteld over de
economische moeilijkheden.
Dat deze opmerking de nodige over
tuiging mist blijkt uit de mededelingen
van reizigers uit Oost-Duitsland, waar
in gezegd wordt, dat Oostduitse militai
ren langs de hoofdwegen patrouilleren
en dat de politiebewaking op belang
rijke punten, zoals by bruggen en knoop
punten van wegen, is versterkt. Ook
langs de spooriynen zyn militairen ge
zien. Reizigers en vooral jeugdige per
sonen werden ondervraagd naar het doel
van hun reis.
dingen van de party zal worden voort
gezet.
Er zijn meer berichten in deze geest:
alle Poolse voetbal, en atletiekorgani-
saties krijgen zelfbestuur, nadat ze
twaalf jaar gewerkt hebben naar
Russisch model onder een te War
schau streng gecontroleerde gecentra
liseerde leiding; de Poolse regering
heeft besloten tot opheffing van win
kels voor bevoorrechte personen, deze
worden nu voor het publiek openge
steld en de journalisten eisen meer
vrijheid op journalistiek en literair ge
bied. Aangedrongen wordt op beëin
diging van de officiële voogdij over de
„steeds meer steriele'' vereniging van
Poolse schrijvers.
Radio-Warschau deelde zaterdagavond
mede, dat alle Sovjetrussische militairen
ln Polen thans in hun kazernes zijn
teruggekeerd. De leider van de Poolse
communisten, Gomoelka, heeft naar
men in Warschau meende zyn be
zoek aan Moskou in dit weekeinde uit
gesteld met het oog op de gebeurtenis
sen in Hongarye.
Voorzorgsmaatregelen in
Oost-Duits'and
Ook elders zyn de communistische
leiders actief om een opstand zoals in
Washington ongerust over Midden-Oosten
President Eisenhoirer maant Tel Aviv en
de Arabische landen tot kalmte
Hoe spannend de toestand in Oost-Europa moge zyn, in het Midden-Oosten
is zij dat niet minder. Israël heeft bekendgemaakt, dat het gedeeltelijk gaat mo
biliseren met het oog op de Iraakse troepenconcentratie langs de Jordaanse
grens en omdat Jordanië deel uitmaakt van een gemeenschappelijk opperbevel
onder leiding van Egypte.
Dat ook Amerika de toestand in het Midden-Oosten als ernstig beschouwt,
blykt uit het feit, dat president Eisenhower er zondag by de premier van Israël,
Ben Goerion en by de leiders van de Arabische landen op heeft aangedrongen
niets te doen. dat de vrede in gevaar kan brengen. Er zullen met spoed bespre
kingen met Frankryk en Engeland over de toestand in het Midden-Oosten
worden gevoerd.
Het Amerikaanse departement van Buitenlandse Zaken heeft er by de Ameri
kanen in het Midden-Oosten op aangedrongen dat gebied verlaten als hur
aanwezigheid daar niet strikt noodzakelijk is.
Russen in Tsjecho-Slowakije
Uit Tsjecho-Slowakye wordt ge
meld, dat troepen met tanks en zware
artillerie zaterdagavond het gebied
langs de Hongaarse grens bij Bratis-
lawa zyn binnengetrokken. Hongaarse
grenswachten voegden er aan toe, dat
er Russische officieren aan het hoofd
staan van deze Tsjechislowaakse troe
pen. In het Westen was er niets van
bekend, dat er Russische militairen in
Tsjecho-Slowakije waren gestatio
neerd.
Joego-Slavië en Roemenië hebben In
middels een akkoord getekend, waarin
verklaard wordt, dat vele wegen leiden
naar de opbouw van het socialisme. Be
halve tussen communistische partyen
moet er ook samengewerkt kunnen wor
den met socialistische partyen en an
dere „progressieve bewegingen". Tevens
werden economische overeenkomsten en
een akkoord over culturele samenwer
king tussen beide landen getekend door
president Tito en de eerste secretaris
van de Roemeense communistisohe par
ty, Gheorghiu Dej.
Vrij plotselinge ommekeer in Boedapest
Koningin Juliana
blijft op Sicilië
Koningin Juliana heeft besloten haar
vakantie in Taormina op Oost-Sicilië
met een week te verlengen.
Hoewel aanvankelyk was medegedeeld
dat zij had besloten vrijdag naar
Venetië te vliegen en vandaar per
auto naar Cortina d'Ampezzo te rei
zen, is zij niet vertrokken.
PRIJS VAN F. 25.000
In de 533e Staatslotery. Ie klasse. Ie
lyst is een prijs gevallen van f. 25.000
op no. 14584.
Een dramatische foto uit Boeda
pest: Russische tanks in actie, rook
op de achtergrond en een groepje
personen, dat op de hoek van een
straat staat te kijken.