RUSSISCHE TROEPEN IN HONGARIJE IN
ACTIE TEGEN MASSA-DEMONSTRATIES
WEERBERICHT
Uitgaansverbod tot twee uur
Studenten en arbeiders hielden
gisteren betoging in Boedapest
Schmidt jr. betuigt mevrouw
Bouman zijn dank en eerbied
95ste jaargang
WOENSDAG 24 OKTOBER ,9S6
No. 28968
Directeur: J W Hennj DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Witte Singel 1. Leiden - Giro no 67055
Hooldredacteur: J. Brouwer peI swartaal; r2.35 per maand; ro.55 per weet Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie. 21607
Imre Nagy in leidende functie hersteld
Ook in Hongarije is een omwenteling gaande; gisteren is het in de
straten van Boedapest tot botsingen gekomen tussen de politie en
betogende studenten en arbeiders. De radio meldde, dat talrijke
burgers, militairen en functionarissen van de staatsveiligheidspolitie
zijn gedood. De „Stalinistische" groep in de Hongaarse regering heeft
daarop aan de Sovjetrussische troepen gevraagd de orde te herstellen,
zulks op grond van het Verdrag van Warschau (de tegenhanger van
het Westelijke NAVO-pact).
Het Hongaarse ministerie van Binnenlandse Zaken heeft een uit
gaansverbod afgekondigd, dat dagelijks tot twee uur (14.00 uur) van
kracht is. Het ziet er overigens nog niet naar uit, dat de „Stalinisten"
het van de „Titoïsten zullen winnen, want hedenochtend meldde het
Franse persbureau AFP uit Wenen, dat de kortgeleden in ere herstelde
leider Imre Nagy, die voor de opstandige studenten en arbeiders het
symbool is van de nieuwe koers, gekozen is tot lid van het politieke
bureau van de Hongaarse Arbeiderspartij en van het centrale comité.
Intussen zijn de telefoon- en telexverbindingen met de Westerse wereld
afgesneden, omdat in Boedapest „de lijnen niet in orde waren"
Toen het gisteren in Boedapest tot een hevige vechtpartij kwam tussen de
duizenden demonstranten, die de straten en pleinen vulden, en de politie
poogden eerstgenoemden een geweldig beeld van Stalin omver te trekken onder
het uitroepen van de eis, dat de Russische troepen Hongarije moeten verlaten.
Volgens een schatting van de politie omvatte de menigte op het hoogtepunt van
de demonstratie ongeveer honderdduizend personen. Sommige demonstranten
hadden kabels bij zich om het „symbool van de tyrannie" omver te halen en
anderen waren gewapend met acetyleenbranders om het acht nieter hoge
bronzen beeld aan stukken te branden. Aanvankelük gebruikte de politie alleen
traangas, maar toen het optreden van de menigte feller werd, opende de gewa
pende macht het vuur, waarbij vele slachtoffers vielen.
Reuter meldde hedenochtend uit Wenen, dat Nagy een regeringsbesluit heeft
getekend (hieruit blijkt, dat hy inderdaad de functie van premier bekleed) vol
gens hetwelk in geheel Hongarije krijgsraden worden gevormd, die de volgende
misdaden moeten berechten: pogingen om de volksdemocratie omver te werpen,
oproer en opruiing daartoe, vijandige betogingen, moord, brandstichting, het
bezit van wapens en aanvallen op officiële personen. In het besluit doet de
regering een beroep op de bevolking „kalm te blijven, en bloedige activiteit van
contra-revolutionaire benden af te keuren en de Russische en Hongaarse troepen
die de orde herstellen, te steunen".
Hieruit kan afgeleid worden, dat Nagy blijkbaar geen kans ziet openlijk
partij te kiezen tegen Sovjetrussische en „Stalinistische" onderdrukkingspo
gingen van het verzet der bevolking en voorlopig meehuilt met de wolven, waar
mee hij in het bos is.
de Hongaarse revolutie van 1948. Tal
rijke arbeiders en ambtenaren deden
aan de betoging mee.
Peter Veres, een in Boedapest bekende
schrijver, las aan de voet van het
standbeeld van generaal Bern een ma
nifest voor dat als volgt begon: „Wij
hebben een keerpunt in onze geschiede
nis bereikt. Het gehele Hongaarse volk
moet zich aaneensluiten. De leiders van
partij en regering zijn er niet in ge
slaagd een goed program samen te stel
len. Wij stellen hen verantwoordelijk,
die koppig gepoogd hebben het op ter
reur berustende bewind van Stalin en
Rakosi te herstellen, in plaats van een
socialistische democratie tot ontwikke
ling te brengen".
Nationalistische liederen
weerklonken opnieuw
De demonstratie van gisteren was ge
organiseerd door de Petöfi-club, een
kring van nationalistisch-gezinde com
munistische intellectuelen. Een verbod
van het ministerie van Binnenlandse
Zaken om de betoging te houden, dat
om één uur door Radio-Boedapest was
bekendgemaakt, werd om half drie -
een half uur voor het begin van de be
toging - ingetrokken. De stoet werd ge-'
opend door studenten met kokardes in
de nationale kleuren en talrijke Hon
gaarse vlaggen. Er werd geen enkele
rode vlag meegevoerd. Onder het zingen
van nationalistische liederen, w.o. het
volkslied dat sinds vele jaren verboden
is, begaven de demonstranten zich naar
het monument voor generaal Joseph
Bern, een uit Polen afkomstige held uit
Naasting olievelden
Noord-Sumatra
Het Indonesische kabinet heeft gis
teravond in zijn kabinetszitting be
sloten de huidige status van de olie
velden in Noord-Sumatra te handha
ven en deze niet terug te geven aan de
BPM, die de olievelden voor de tweede
wereldoorlog exploiteerde.
De olievelden in Noord-Sumatra wor
den thans door de arbeiders zelf bewerkt,
onder supervisie van de regering.
Het kabinet besliste ook, dat de mijn-
bouwmaatschappijen (met uitzondering
van de oliemaatschappijen), die nog niet
met de exploitatie van hun concessie-
gronden zijn begonnen, het bevel zullen
krijgen binnen een jaar aan de regering
hun ontwerp-investering voor te leggen.
Deze maatschappijen zullen hun con
cessierechten verliezen, indien zij niet.
onmiddellijk overgaan tot exploitatie
van de gronden.
In afwachting van de afkondiging
van een speciale mijnwet, besloot het
kabinet, dat de status van de maat
schappijen een naamloze vennootschap
moet zijn, onderworpen aan de Indone
sische wetten en met hoofdzetels in In
donesië.
Minder zacht
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Minder zacht weer met wisselende be
wolking en plaatselijke enkele buien.
Matige tot krachtige en langs de kust
tijdelijk harde wind tussen zuidwest en
west.
(Opgemaakt te 11.15 uur)
25 OKTOBER.
Zon op: 7.24 uur; onder: 17.27 uur.
Maan op: 22.19 uur; onder: 13.15 uur.
Hoogwater te Katwijk te 6.34 en 18.55 u.
Zestien eisen
Op gestencilde pamfletten werden de
volgende eisen gesteld:
terugtrekking der Russische troepen,
volkomen vrijheid van woord en ge-
Een deel van de wapens, die
gevonden werden in het schip
Athosen bestemd waren voor de
Algerijnse opstandelingen, wordt in
de haven van Oran aan land ge
bracht onder scherpe Franse mili
taire bewaking.
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
schrift, verwijdering van het Stalin-mo-
nument, nieuwe uniformen voor het le
ger in de plaats van de tegenwoordige
van Russische snit, wijziging der rege
ring, herstel van Nagy in zijn oude
functies, bijeenroeping van een buiten
gewoon partij-congres, een openbaar
proces tegen de voormalige minister van
Defensie Farkas, de terugkeer van Ra
kosi, doch niet in de regering doch om
terecht te staan, nieuwe algemene ver
kiezingen, waarbij alle partijen van het
„patriottische volksfront" mogen deelne
men, nadere bestudering van de Rus-
sisch-Hongaarse betrekkingen, herzie
ning van het economische plan voor
Hongarije, herziening van de arbeids-
normen, herziening van de verplichte
landbouwleveringen, herziening van alle
politieke processen, vrijlating van poli
tieke gevangenen, met inbegrip van hen
die nog in de Sovjet-Unie gevangen zit
ten.
Verzet onder de jeugd
Het centrale comité van de commu
nistische jeugdbond in Hongarij, dat
dinsdagmiddag in plenaire zitting bij
eenkwam. heeft besloten de bijeenkomst
te verdagen en mee te doen aan de sym
pathiebetoging voor de Poolse legatie,
die, later op de dag zou worden gehou
den. zo meldt Radio-Boedapest. Het co
mité staat volkomen achter de verande
ring in Polen en heeft een gelukwens
aan de Poolse jeugdorganisatie ge
stuurd.
Szapad Ifjusag, het orgaan van de
Hongaarse communistische jeugdorgani
satie. onthult, dat ook studentendemon
straties gehouden zijn te Szeged. Mikolc,
Debrecen, Sopron, Eger en Goedoelloe.
Tot dusverre hadden de kranten alleen
gerept over studenten-demonstraties te
Szeged en Boedapest.
Het overleg met Tito
De delegatie van de Hongaarse com
munistische partij, die de afgelopen
week in de Joegoslavische hoofdstad
Belgrado besprekingen met Joegoslavi
sche communistische leiders heeft ge
voerd, keerde in Boedapest terug. De
delegatie stond onder leiding van de
eerste secretaris van de Hongaarse com
munistische partij, Geroe. Premier He-
gedüs maakte er ook deel van uit.
Geroe verklaarde bij aankomst, dat de
onderhandelingen zeer geslaagd zijn om
dat over elk besproken onderwerp over
eenstemming werd bereikt. Hij noemde
de onderhandelingen een mijlpaal op de
weg van de ontwikkeling der betrekkin
gen tussen Hongarije en Joegoslavië.
Doodstraf voor Griekse
Cyprioot gewijzigd
De Britse gouverneur op Cyprus. Sir
John Harding, heeft dinsdagmiddag de
doodstraf voor een Griekse Cyprioot.
Nicos Xenophontos. in levenslange ge
vangenisstraf veranderd. Xenophontos
was in april gearresteerd, toen hij een
Cyprioot aanviel en verwondde. Deze
laatste is echter genezen en beweert, dat
hij niet om politieke redenen was aan
gevallen. Dit is de eerste maal. dat de
doodstraf voor een Griekse Cyprioot is
veranderd.
Een Britse soldaat is dinsdag om het
leven gekomen en vijf gewond bij het
ontploffen van een bom in een dorp ten
oosten van Nicosia.
Worden 13 buitenlandse
schepen geconfiskeerd
Indira Djanja, directeur-generaal van
de afdeling zeeverbindingen van het In
donesische ministerie van verbindingen,
heeft medegedeeld, dat aan 13 buiten
landse schepen is verboden Indonesische
havens binnen te varen, daar zij de In
donesische zeewetten hadden geschon
den. De schepen zijn geregistreerd in
Singapore, Hongkong en het Verenigd
Koninkrijk.
De minister van Verbindingen heeft
de scheepsagenten in Indonesië gewaar
schuwd, niet met deze schepen samen
te werken. De minister zei, dat de mo
gelijkheid bestaat, dat deze buitenlandse
schepen door de Indonesische regering
geconfiskeerd zouden worden.
;Uw voorgevoelens werden bewaarheid
(Speciale berichtgeving)
Door de zoon van de in Indonesi
sche gevangenschap zuchtende heer
Schmidt is een „Open brief" gezonden
aan mevrouw Bouman, waarin hij o.a.
schrijft, dat een openlijke betuiging
van zijn gevoelens voor haar moed en
grootheid nu wel op zijn plaats is.
Toen uw echtgenoot aldus de brief
de verdediging op zich nam, moeten
reeds bange voorgevoelens in u opge
komen zijn. Toen hij als een terrier zich
in deze zaak beet. dwars tegen alle op
positie van eigen Nederlanders, zonder
pardon de Indonesische autoriteiten at
taqueerde, moet u op zijn minst intuitief
aangevoeld hebben, welke gevaren er
gingen komen. Daarna kwam de dag,
dat uw man moest vluchten, nadat enige
figuren zijn leven bedreigden omdat zij
zeer wel wisten, dat het uitsluitend (ik
herhaal: uitsluitend) aan zijn felle ac
ties te danken was, dat de publieke
opinies in Nederland en de rest van de
wereld wakker werden geschud.
Uw voorgevoelens werden dus in alle
volheid bewaarheid. En toch ging u niet
mee met hem! Toch bleef u achter! En
ondanks dit dreigende voorbeeld ging
u door, bouwend op de door hem ge
legde fundaties.
Door dit alleen al hebt u zich ge
plaatst ver boven wat redelijkerwijs van
een mens verlangd mag worden.
Maar dit was 'nog niet de top van
uw moed. Als vrouw alleen, haar man
ver en onbereikbaar hebt u ontelbare
malen de spitsroeden van het schuim
van het volk moeten lopen. Als vrouw
hebt u geaccepteerd, dat het gepeupel
op u spuwde en u met straatvuil en
stenen bekogelde.
Het is vanwege deze punten, dat ik
openlijk mijn eerbied wil betuigen.
Hier passen geen oppervlakkige hulde
betuigingen. Hier past slechts een met
ontzag vervuld, diep gemeend „dank"
zo besluit Schmidt zijn op 5 oktober
gedateerde, uit Sydney afkomstige
brief.
Pineau naar Londen voor
overleg over Suezkwestie
De Franse minister van Buitenlandse
Zaken Pineau, vertrok gisteravond naar
Londen voor een onderhoud met zijn
Britse ambtgenoot Selwyn Lloyd. Hij
zou vermoedelijk maar kort blijven. Het
onderwerp van de besprekingen is waar
schijnlijk in hoofdzaak de Suezkwestie,
waarover de secretaris-generaal van de
Ver. Naties Hammarskjöld een nieuwe
boodschap heeft gezonden. Selwyn Lloyd
heeft het Lagerhuis medegedeeld, dat
het wachten thans is op etn voorstel
van Egypte, dat als grondslag voor on
derhandelingen kan dienen. Op een
vraag van oppositieleider Gaitskell ant
woordde de minister, dat naar zijn me
ning internationaal beheer de beste ma
nier is om ae nodige garanties te krij
gen. „Maar we hebben nooit gezegd,
dat het de enige manier is".
Nagy ontvangt
opstandigen
Bereid tof amnestie
De nieuwe Hongaarse eerste minister,
Imre Nagy, zegde de Hongaren heden
ochtend in een radiorede toe, dat dege
nen, die zich voor 14.00 uur (plaatselijke
tijd) zouden overgeven niet door een
krijgsraad gestraft zouden worden. Nagy
deed een beroep op de arbeiders zich
rustig te houden en hun fabrieken te
verdedigen. Zij die vochten zouden zich
moeten overgeven pn de regering hun
steun geven by haar pogingen om de
orde in het laid te herstellen.
Een delegatie van de „contra-revolu
tionairen" is door Nagy ontvangen. De
delegatie deelde Nagy mee tot overgave
bereid te zijn als volledige amnestie zou
worden verleend, aldus Radio Boedapest
Naderhand meldde de radio, dat het
voorstel door Nagy was aanvaard.
Minister-president Drees tijdens
het uitspreken van de regerings
verklaring. Zittend van links naar
rechts de ministers Samkalden
Klompé en Luns.
Lugubere vondst te
Westerbroek
(Speciale berichtgeving)
Uit het Eemskanaal te Oosterhooge-
brug is gistermorgen het lijk opgehaald
van een 38-jarige café-houder-scheeps
timmerman uit Westerbroek (Gr.), die
sinds 12 oktober werd vermist. Enige
pakhuisknechten die op de plek van de
lugubere vondst aan het werk waren,
zagen plotsèling iets in het water drij
ven. Bij het ophalen van het stoffelijk
overschot, bleek, dat de man met een
touw dat om zijn hals was gebonden
aan een betonnen paal vastzat. Een
onderzoek wordt ingesteld.
Verklaring over de „kwestie-Soestdijk"
Fractieleiders verlangen maatregelen
(Van onze parlementaire redacteur)
In de Tweede Kamer heeft vanmiddag prof. Oud (V.V.D.) mede
namens de heren Bruins Slot (A.R.), Burger (P. v. d. A.) Romme (K.V.P.)
en Tilanus (C.H.U.) de volgende verklaring afgelegd:
De publikaties in de pers in binnen- en buitenland omtrent hetgeen
men de kwestie Soestdijk is gaan noemen, hebben in ons land een
ernstige verontrusting gewekt. Het betreft hier een aangelegenheid,
waarbij de hoogste belangen van ons Koninkrijk zijn betrokken. Zij
kan daarom niet gezien worden als een zaak, die alleen de draagster
der Kroon persoonlijk raakt en waarvoor haar raadslieden geen verant
woordelijkheid dragen.
Wij vertrouwen, dat het kabinet zich die verantwoordelijkheid ten
volle bewust is en dat, met name ten aanzien van de inrichting van het
Huis der Koningin, de maatregelen zullen worden genomen, die in het
belang van de ongereptheid der monarchie noodzakelijk blijken.
Naschrift van de Redactie:
Artikel 25 van de Grondwet luidt evenwel woordelijk: ,,De
Koning richt zijn Huis naar eigen goedvinden in".
Oostenrijk eert
mr. G. J. v. Heuvert Goedhart
A.s. vrijdag zal in Spittal an der Drau,
in Oostenrijk, de „van Heuven Goed
hart Siedlung" officieel in gebruik wor
den genomen. Deze „Siedlung" is een
groot huizenblok, dat voor vluchtelingen
is gebouwd met een deel van het geld,
dat twee jaar geleden bij de uurloon
actie „een uur voor een toekomst" door
het Nederlandse volk is bijeengebracht.
De Oostenrijkse regering heeft deze
„Siedlung" genoemd naar mr. G. J. van
Heuven Goedhart om daarmee de nage
dachtenis te erei van de Hoge Commis
saris der V.N. voor vluchtelingen, die
zeer veel neeft gedaan voor de vluchte
lingen in Oostenrijk. De ingebruikne
ming zal worden bijgewoond door de
weduwe van de Hoge Commissaris, me
vrouw E. van Heuven Goedhart-Hauan,
en de voorzitter van de Nederlandse fe
deratie voor vluchtelingenhulp, Staats
raad M. A. Reinalda. Daags na deze
plechtigheid zal in Linz, ten westen van
Spittal. eveneens een aantal woningen
voor vluchtelingen in gebruik worden
genomen, die ook gebouwd zijn met geld
uit Nederland. Ook daar zullen me
vrouw van Heuven Goedhart en de heer
Reinalda bij de plechtigheid aanwezig
zijn.
Verklaring over de
persbreidel
Eenstemmig heett het Indonesische
Parlément vandaag de regering ge
vraagd, met later dan 30 oktober een
verklaring af te leggen omtrent de door
het leger afgekondigde persbreidel.
Illlllllllllllllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllilllllülllllllllllllllllllllllllllllll^
Opstandige
Hongaren geven
zich over
Radio-Boedapest meldde heden
ochtend, dat de eerste groepen
„contra-revolutionairen" zich heo-
ben overgegeven aan de Russische
en Hongaarse troepen die hebben
ingegrepen, In Wenen is van amb
telijke zijde verklaard, dat het
treinverkeer tusser Oostenrijk en
Hongarije vanmorgen vroeg is
stopgezet. Het telefoonverkeer tus
sen Warschau en Boedapest werd te
middernacht verbroken en zal naar
verwacht vandaag niet hervat wor
den. Het trein- en luchtverkeer
tussen ce rwee hoofdsteden functio
neert nog wel.
lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllitllllllllllilM
LEIDSCH
DAGBLAD
