Ongunstig verloop Nederlandse
betalingsbalans vraagt bezinning
melk meer mans
Prins Bernhard voor zijn reis
naar Amerika vertrokken
Beperking van de binnenlandse
bestedingen is noodzakelijk
Gevangenisdirecteur zag er een
van zijn klantjes vandoor gaan
\\\\Sj
95ste jaargang
Zaterdag 20 oktober 1956
Derde blad no. 28965
(Ingez. Med.-Adv.)
ÉÉr
alatW
Een druk bezet programma voor de boeg
„Deze reis naar Amerika is al büna een jaar geleden vastgesteld", zei Prins
Bernhard gisteravond op Schiphol, vlak voor zijn vertrek per KLM-ljjnvliegtuig
naar New York. De Prins is nog niet genezen van de ontsteking: aan zijn been,
die hij in Tanganjika heeft opgelopen, zodat hij bij het lopen van een stok
gebruik maakte.
Verdere verhoging particulier verbruik
in huidge omstandigheden onverantwoord
(Van onze financiële medewerker)
De jongste nota van de minister van (Financiën ad int., dr. Drees, heeft
bevestigd wat reeds enige tijd werd verwacht, n.l. dat de lopende rekening van
de Nederlandse betalingsbalans over het eerste halfjaar van 1956 met een
tekort moest worden afgesloten. Het bedraagt f. 168 miljoen, terwijl in dezelfde
periode van 1955 nog een overschot van f. 84 miljoen kon worden verkregen.
Ook de kapitaalrekening heeft een tekort opgeleverd, voornamelijk als gevolg
van kredietverlening op korte termijn aan het buitenland en ook hier is het
resultaat slechter dan het vorig jaar, toen een veel groter bedrag effecten aan
het buitenland werd verkocht. Hetgeen op zich zelf beschouwd, nu niet bepaald
een gelukkig verschijnsel was, omdat wij daardoor ons bezit aan aandelen
Koninklijke weer voor een groter deel zijn kwijt geraakt. In totaal bedraagt
het tekort op de betalingsbalans voor het eerste halfjaar van 1956 f. 425
miljoen, met welk bedrag de Nederlandse deviezenreserves zijn verminderd.
De minister trekt uit dit verloop een
paar conclusies, welke voor de beoorde
ling van de tegenwoordige positie van
de Nederlandse economie van betekenis
zijn, temeer, omdat hier een minister
aan het woord is, die ook in de komen
de vier jaar weer met de leiding van
het Kabinet zal zijn belast.
De eerste conclusie is deze dat de
ongunstige ontwikkeling van de beta
lingsbalans moet worden toe geschreven
aan het feit, dat de stijging van de
particuliere consumptie en die van de
investeringen in vaste activa de stijging
van de binnenlandse produktie heeft
overtroffen. En de tweede opmerking,
welke van belang is. is deze, dat. gezien
het zoveel lagere absolute niveau van
de investeringen, de invloed van de toe
neming van deze categorie van beste
dingen uiteraard geringer is dan die
van een relatief gelijke groei van het
verbruik.
De cijfers van de totale bestedingen
in het eerste halfjaar van 1956 zijn nog
niet bekend, maar met die van 1955 kan
men zich toch wel een beeld vormen
van de verhouding tussen de bestedin
gen voor particulier verbruik en die voor
de investeringen. Bij een nationaal in
komen op basis van marktprijzen, groot
f. 26 miljard, heeft het particulier ver
bruik in 1955 f. 16.8 miljard bedragen,
zijnde ca. 65 van het nationaal inko
men. terwijl de netto-investeringen in
vaste activa een bedrag van f. 3.4 mil
jard uitmaakten, zijnde 13 van het
nationaal inkomen. Dit bedrag was nog
kleiner dan de overheidsbestedingen,
welke f. 4.7 miljard, ofwel 18% van het
nationaal inkomen bedroegen. Particu
liere bestedingen en overheidsbestedin
gen maakten dus samen 83% van het
nationaal inkomen uit en als met het
oog op de betalingsbalans de totale be
stedingen moeten worden verminderd,
zal een beperking van de investeringen
dus een veel minder effect hebben, dan
die op het particuliere verbruik en de
overheidsbestedingen.
Hier wordt dus feitelijk door de mi
nister-president toegegeven wat des
tijds ook dezerzijds méér dan eens is
betoogd, dat nien met de maatrege
len tot beperking van de investeringen
aan de verkeerde kant is begonnen
en het gewenste doel niet zou berei
ken. Maar niet alleen wordt hiermee
't gewenste doel namelijk 't even
wicht van de betalingsbalans niet
bereikt, in breder verband gezien en
op langere termijn moet een gefor
ceerde beperking van de investeringen
tot een vermindering van de produktie
en een stijging van de kostprijs lei
den, welke op hun beurt de export
mogelijkheden aantasten en derhalve
de betalingsbalans weer ongunstig
zullen beïnvloeden.
Minister Zijlstra heeft daarom reeds
geruime tijd op het doen van z.g.
diepte-investeringen aangedrongen en
voor vele bedrijven ligt hier de enige
mogelijkheid om de rentabiliteit te kun
nen handhaven. In de jongste publikatie
van het Centraal Planbureau, waarin
voor de jaren 1950/1970 een prognose
wordt gemaakt, komt men tot de con
clusie. dat er in dat tijdsverloop voor
rond f. 95 miljard zal moeten worden
geïnvesteerd, zijnde ca. f. 5 miljard per
jaar en hierin zal de Nederlandse in
dustrie uiteraard het grootste aandeel
moeten hebben. Daarnaast zullen er ook
grote kapitalen beschikbaar moeten zijn
voor de overheidsinvesteringen, welke
in de komende jaren aanmerkelijk gro
ter z 'len zijn dan tot dusver het geval
was. In de Staatsbegroting voor 1957
worden de investeringen van het Rijk
alleen op nagenoeg f. 7 miljard geraamd
tegen rond f. 4 miljard voor 1956. omdat
voor 1957 ook een bedrag van f. 2 mil
jard voor het Delta-plan en f. 655 mil
joen voor de landbouwwerken in Ooste
lijk Flevoland is uitgetrokken.
Met deze cijfers voor ogen ls het dus
geen wonder dat de minister-president
in zijn beschouwing over de betalings
balans tot de conclusie komt dat voor
lopig het accrès van de binnenlandse
bestedingen zal moeten achterblijven
bij dat van de nationale produktie.
Over de wenselijkheid van een beper
king van de particuliere bestedingen is
dan ook. zoals bekend, door de regering
aan de S.E.R. een advies gevraagd.
Hoewel, op zich zelf beschouwd, de
besparingen in ons land gedurende de
laatste jaren en vermoedelijk ook thans
nog, niet onbevredigend zijn. schijnt ook
uit de ontwikkeling van de kapitaal
markt te moeten worden afgeleid, dat
2e in het huidig stadium van de indus
triële ontwikkeling toch niet groot ge
noeg zijn om de noodzakelijke investe
ringen te kunnen financieren.
De recente verhogingen van lonen en
salarissen hebben het particulier ver
bruik uiteraard gestimuleerd.
De voorzitter van het Centraal Sociaal
Werkgevers Verbond, mr. F. A. H. de
Graaf, constateerde onlangs dat de
lonen van de industriële arbeiders, incl.
vakantietoeslag, maar zonder werktoe-
slagen, van 1 januari 1954 tot 1 oktober
1956 met 27% zijn gestegen, of, als men
met de stijging van de prijsindex reke
ning houdt, met 20%. terwijl de arbeids-
produktiviteit in die periode slechts in
vertraagd tempo is vooruitgegaan. Maar
de stijging van het porticuliere verbruik
was in genoemde periode gelijk aan de
stijging van de lonen, zodat volgens mr.
De Graaf een nader onderzoek zal aan
tonen. dat de ontwikkeling van de
lonen in 1955 en 1956 een zekere voor
sprong heeft genomen op wat econo
misch verantwoord is.
Dit verschijnsel houdt een ernstige
bedreiging in voor de gewenste ont
wikkeling van de Nederlandse econo
mie. temeer omdat bij de invoering
van de Algemene Ouderdomsvoorzie
ning en de i" uitzicht gestelde huur
verhoging van 25% een looncompen-
satie is toegezegd, waarover de bedrij
ven zich nu reeds het hoofd breken.
Want terwijl tot voor kort loonsver
hogingen en incidentele kostenstijgin
gen van andere aard door de toene
ming van de omzetten en de produk-
tiviteit konden worden opgegeven, is
uit de publikaties van enkele onder
nemingen reeds gebleken dat zulks
thans in de meeste gevallen niet meer
mogelijk is.
Philips heeft in de eerste drie kwar
talen van 1956 bij een grotere omzet
haar winsten zien dalen, de A.KU. zag
in het derde kwartaal zowel de omzet
als de bedrijfswinst teruggaan. Deze
laatste bedroeg n.l. 12.02% tegen 12.92%
in het tweede en 16.17 in het eerste
kwartaal van dit jaar. Terwijl de Neder
landse industrie aan de ene kant over
tuigd is dat verdere diepte-investeringen
nodig zijn om de rentabiliteit van de
bedrijven te verhogen, worden zij in dit
streven teruggehouden door de vrees
dat het effect van bedoelde investerin
gen door nieuwe loons- en salarisver
hogingen al worden teniet gedaan,
temeer nu de nieuwe kapitalen tegen
een hoge rente moeten worden verkre
gen.
De conclusie, waartoe de minister
president in zijn beschouwing over de
betalingsbalans komt, namelijk dat de
binnenlandse bestedingen zullen moe
ten worden beperkt, zal dus in de
eerste plaats moeten leiden tot een
vermindering van het particulier ver
bruik, wat in feite wil zeggen dat een
verdere verhoging van lonen en
salarissen, welke immers tot een ver
hoogd particulier verbruik leidt, onder
de huidige omstandigheden niet ver
antwoord is. De drie vakcentrales heb
ben destijds verklaard bereid te zijn
van hun leden een offer te vragen
voor de invoering van de Ouderdoms
voorziening, indien de stijging van het
nationaal inkomen onvoldoende ruim
te zou laten voor een volledige com
pensatie. Dr. Drees heeft met zijn
beschouwing over de betalingsbalans
de wenselijkheid daarvan wel duide
lijk in het licht gesteld.
Er werd hem gevraagd of hij nog
plannen had om na zijn reis naar Ame
rika de Olympische Spelen in Australië
te bezoeken. „Daar kan geen sprake van
zijn", antwoordde de Prins, en lichtelijk
teleurgesteld voegde hij er aan toe: „Het
spijt me zeer. ik had de spelen graag
willen bywonen. Ik heb er drie uitnodi
gingen voor ontvangen en ook Prins
Philip, die er wel heengaat, heeft mij
destijds in Stockholm al voorgesteld
dat wij ze samen zouden bijwonen. Maar
het is volstrekt onmogelijk, ik heb er
geen tijd voor."
Ook op diverse vragen, hem gesteld
over zijn recente verblijf in Afrika, gaf
de Prins uitvoerig antwoord.
„Avonturen? Ik heb er weinig avontu
ren beleefd. In hoofdzaak heb ik mijn
tijd besteed aan zwerftochten achter
het wild aan. om het te filmen. Ik heb
soms wel 50 kilometer per dag gelopen
en heb er slechts weinig gejaagd. Ja, het
is waar, ik heb een olifant geschoten en
een gazelle. Ik beschouw zo'n verblijf in
het verre Afrika als een echte vakantie!
moeilijkheden van de K.L.M. met mi
nister Dulles te gaan spreken, aange
zien dit op regeringsniveau ligt".
Om kwart over negen vertrok de
Prins met zijn secretaris dr. T. A. de
Graaff in het lijnvliegtuig van de
K.L.M. naar New York. Hem werd op
het platvorm uitgeleide gedaan door
de directeur van het Afrika Instituut,
de heer Aukes, door kapitein-luite
nant ter zee P. J. S. de Jong, adjudant
van Hare Majesteit, alsmede door zijn
eigen adjudanten, luitenant-ter zee
eerste klasse W. van Rossem, en re
serve luitenant kolonel C. C. Geert-
sema.
Naar bekend zal de Prins in Amerika 1
elf dagen lang een druk programma af
werken. Eerst zal hij op uitnodiging van
admiraal Wright, opperbevelhebber van
de geallieerde strijdkrachten in de At
lantische Oceaan en van de Amerikaanse
Atlantische vloot een bezoek van drie
dagen brengen aan de Marinebasis
De Prins vertelde verder iets over de Norfolk Aan boord van het modernste
uitgestrekte landerijen. Met een bull- j vliegdekschip ..Forestall" vlootoefeningen
dozer en ander gereedschap probeert bijwonen. Dinsdagavond hoopt hij in
men de terreinen wat meer begaanbaar Washington voor de tweede maal aan-
te maken. Gebouwen staan er in het
geheel niet. De Prins en zijn drie vrien
den hebben er dan ook hetzij onder de
blote hemel dan wel enkele nachten in
een tent geslapen. In Tanganjika liggen
volgens de Prins ook voor Nederland
mogelijkheden open. Er zijn al Neder
landse ondernemingen, zowel industriële
als handelsondernemingen en grote
farms. Onze landgenoten hebben er een
bijzonder goede naam. ..Het gaat weer
wat beter met mijn been", zei de Prins,
wezig te zijn bij de uitreiking van de
Willem de Zwijgerprijs aan de Ameri
kaanse journalist, die in 1955 het beste
artikel over de Amerikaans-Nederlandse
verhoudingen heeft geschreven. Het
bericht, dat minister Foster Dulles bij
deze plechtigheid eveneens aanwezig zal
zijn, was Prins Bernhard officieel nog i
niet bekend.
Daarna hoopt hij een bezoek te bren
gen aan een fabriek van de AKU in
Asheville en zal in New Orleans een
„en het is heus niet gekomen doordat rede uitspreken voor de Vereniging tot
er een olifant op getrapt heeft". Hij
bevestigde, dat hij in Afrika tijdens zijn
vakantie zijn baard had laten groeien,
die hij had behouden tot zijn terugkeer
te Soestdijk.
Toen kwam het gesprek op de ko
mende Amerikaanse reis. Uit het bericht,
dat minister Dulles bij de uitreiking van
de Willem de Zwijgerprijs aanwezig zal
zijn, mag men volgens de Prins niet af
leiden dat de Prins met minister Dulles
besprekingen zal voeren. „Vermoedelijk
zullen wij elkaar vriendelijk begroeten",
legde Prins Bernhard uit. „maar daar
zal het wel bij blijven. Mijn programma
is nl. al precies uitgestippeld."
„Maar wanneer de gelegenheid zich
voor zou doen. bent u dan niet van plan
met de minister bijvoorbeeld te spreken
over de betrekkingen tussen Amerika en
Nederland, of over de moeilijkheden, die
de KLM in Amerika ondervindt?"
„Uiteraard probeer ik waar ik ter
wereld ook kom, altyd indien dat mo
gelijk is, de Nederlandse belangen te
behartigen, maar eerlijk gezegd ge
loof ik niet, dat ik op het ogenblik
de aangewezen persoon ben om over de
bestudering van internationale vraag
stukken. Tot slot staat op het program
ma een bezoek van de Prins aan de Ne
derlandse Kamer van Koophandel in
New York. Op 2 november a.s. wordt hij
in Nederland terugverwacht.
Auto stoncl al een uur klaar
De zeeman gedroeg zich zo behoorlijk, dat
hij de vuilnisbakken buiten mocht zetten
(Speciale berichtgeving)
Gistermorgen omstreeks half negen is een gevangene, die werkzaamheden
voor de poort van de Rotterdamse gevangenis aan de Noordsingel verrichtte,
ontsnapt. De ontvluchte, de 21-jarige zeeman Adriaan Lagerwaard uit Zoeter-
meer heeft hulp van buiten gekregen, want hij stapte in een auto, die met
draaiende motor voor hem gereed stond. L. was gedetineerd in verband met
een diefstal met geweldpleging, voor welk feit hij tot enkele jaren gevangenis
straf was veroordeeld.
moest hij enkele keren in de week vuil
nisbakken op het trottoir aan de
Noordsingel zetten.
Gistermorgen was hij met nog een
gevangene daarmee bezig, toen hij plot
seling enkele stappen in de richting van
een auto deed. welke beige en zwart was
gespoten. Voordat de bewaker er op ver
dacht was. zat L. in de wagen, waarvan
de motor was blijven draaien. De man
achter het stuur gaf vol gas en als een
pijl uit de boog schoot de auto weg. De
bewaker had het nakijken, maar geluk-
Hij heeft schromelijk misbruik ge
maakt van het vertrouwen, dat men
hem, mede in verband met zijn goed
gedrag, had geschonken. Omdat L. zich
bijzonder goed gedroeg in de gevangenis
en men hem zo goed mogelijk wilde
voorbereiden op zijn terugkeer in de
maatschappij, genoot hij faciliteiten. Zo
mocht hij, tuinderszoon uit Zoetermeer,
in de tuin werken. Zoveel vertrouwen
had men in hem. dat hij zelfs werk
zaamheden voor de poort, uiteraard
onder bewaking, mocht verrichten. Zo
kig kon hij het kenteken, SX - 75 - 72,
noteren.
Er was nog Iemand die het nummer
wist en wel de directeur van de ge
vangenis. Hij stond juist voor het
raam van zijn woning die naast de
gevangenis is gelegen te kijken wat
voor weer het was, toen hij plotseling
de gevangene, die een kaki-kleurige
overall droeg, op de auto zag afgaan.
De directeur spoedde zich onmiddellijk
naar buiten, maar de vogel was reeds
gevlogen. Direct trad de telex in wer
king om aan de politiebureaus in het
gehele land mededeling van de ont
snapping te doen.
In het signalement is opgenomen, dat
het hier een lange, blonde jongeman
betreft. Hij had bij zijn ontsnapping een
overall met de letters R.E.. hetgeen
..Rijkseigendom" betekent, aan. Reeds zal
hij de overall en de hoge. zwarte schoe
nen hebben verwisseld, althans die mo
gelijkheid wordt zeer groot geacht.
Voorzover kon worden nagegaan, moet
worden aangenomen, dat de auto reeds
een klein uur van tevoren voor de ge
vangenis heeft gestaan. Uit het onder
zoek is gebleken dat de wagen uit
Heerlen afkomstig is. Dit houdt in
dat een vriend van L„ die in die
plaats woont een hand in de ontsnap
ping moet hebben gehad, wat de
voorbereiding betreft, net is echter de
vraag, of hij ook in de auto zat. Deze
vriend was een mede-gevangene van
L., die woensdag j.l. was vrijgelaten.
Dankzij zijn goede gedrag had L. kans
in _het komende voorjaar vervroegd in
vrijheid te worden gesteld. Daarvan
zal nu wel niets komen, zodat hij nog
een lange straftijd te goed heeft.
H.M. de Koningin heeft gister
ochtend in gezelschap van mevrouw
H. P. J. baronesse van Till-Tutein
Nolthenius een bezoek gebracht aan
het Centraal Museum te Utrecht
waar een aantal jonge kunstenaars
exposeert. H.M. de Koningin werd
rondgeleid door de heer J. L.
Mulderdie tevens kritisch commen
taar op de ingezonden werken
leverde. Na afloop van de rondlei
ding had H.M. de Koningin contact
met een aantal van de deelnemende
jonge kunstenaars, waarvan deze
foto een beeld geeft.
Receptie in „Oud-Wassenaar"
TER ERE VAN PRESIDENT
VAN LIBERIA.
Ter ere van de president van Libe
ria en mevrouw William V. F. Tub
man, die gisteren het staatsbezoek be
ëindigden, maar die nog tot zondag
28 oktober in ons land blijven, hielden
de gezant van Liberia en mevrouw S.
Edward Peal gisteravond in Kasteel
„Oud Wassenaar'1 een receptie. Tijdens
de ontvangst verschenen de president
van Liberia en mevrouw Tubman, als
mede de echtgenote van de vice-pre
sident van Liberia, mevrouw W. R.
Tol bert, te midden van de honderden
gasten.
Van de vele genodigden noemen wij
de ministers Mansholt, Staf, Hofstra en
Suurhoff, de voorzitter van de Eerste
Kamer, mr. J. Jonkman, de voorzitter*
van de Tweede Kamer mr. L. G. Kor-
tenhorst, de hofmeester van de Koningin
mr. G. C. D. baron van Hardenbroek,
de chef van het militaire huis van de
Koningin generaal-majoor C. F. Pahud
de Mortanges, alsmede het vrijwel vol
tallige Corps Diplomatique.
Na een uurtje temidden der gasten
te hebben vertoefd namen de presi
dent van Liberia en mevrouw Tubman
afscheid. Nog geruime tijd bleven vele
gasten in de salons bijeen waar een
strijkje voor passende muziek zorgde.
Schippersvrouw verdronken
Gistermorgen is in de Oude IJssel te
Doetinchem de 36-jarige schippersvrouw
E. A. van Megen—-Van Megen uit
Bemmel te water geraakt en verdron
ken. Zij was bezig met wassen en viel
door onbekende oorzaak in het water.
Eerst geruime tijd later werd zij ver
mist. Om halfzes gsteravond was zij nog
niet gevonden, ondanks dreggen van
politie en schippers.
Mevr. Van Megen was gehuwd en
had 2 kinderen.
Ontvangsten te Soestdijk
Gistermiddag heeft H.M. de Koningin
te Soestdijk een deputatie van 12 per
sonen ontvangen, vertegenwoordigende
een groep van 120 leidende figuren uit
de Staat Virgina.
Zoals gemeld, maakt deze groep een
reis met het oog op de viering in 1957
van het feit, aat 350 jaar geleden in
Jamestown 'Virg.) de eerste kolonisten
een nederzettihg vestigden.
Om vier uur ontving Hare Majesteit
een gezelschap van ruim 40 deelneem
sters aan een studiereis door Neder
land, bestaande uit Fröbelonderwijze
ressen, jeugdleidsters en leidsters van
kindertehuizen en speeltuinen, nood
zakelijk in Duitsland en voorts uit
Zwitserland.
Duizend ideeën in één jaar!
(Van onze Haagse redactie)
In het laatste verslagjaar ontving
de Centrale Ideeënbuscommissie van
het Rijk ongeveer 1000 ideeën van
ambtenaren. Een groot gedeelte van
deze ideeën bleek bij nadere studie on
bruikbaar, doch de beste acht ideeën
waarvoor een bedrag van f. 1200 aan
premies werd uitbetaald, leverde het
Rjjk een besparing van f. 250.000 op.
Aldus werd gistermiddag door de
voorzitter van de Centrale Commissie,
Jhr. mr. A. J M. van Nispen tot Pan-
nerden op de jaarvergadering der com
missie medegedeeld.
De ervaring opgedaan sinds de oprich
ting van de Rijksideeëncommissie, pre
cies twee jaar geleden, wijst erop dat zy
een blijvertje zal zijn. Alle departemen
ten zijn thans bij deze organisatie aan
gesloten en 75 000 ambtenaren worden
geregeld bereikt.
Van de ingezonden ideeën is slechts
een deel bruikbaar maar de ideeën welke
bruikbaar blijken maken het werk van
de Commissie ruimschoots goed. De
voorzitter van de Centrale Commissie
concludeerde dan ook, dat de ideeënbus
gedachte het Rijk materiële en psycho
logische voordelen heeft gebracht.
Het beleid van de Centrale Commissie
zal in het komende verslagjaar zijn ge
richt op de volgende punten: 1. vereen
voudiging van de werkwijze: 2. een ver
der doorgevoerde decentralisatie; 3. ver
betering van de kwaliteit van de ideeën.
Wat het laatste punt betreft waar
schuwde de voorzitter voor een te kri
tische beoordeling van ingezonden
ideeën.
Lslda vJt'tfe ixiCfimasxL-
tayatsonoei kecaxj
6 yti ICKJttóVfflthoQÜruj.
weak ytopa^ortda.
eumdvoot swrduiven
\\V^,,
WAT DEED U...
17 OkfeoWc WO60VCC-
al objo. VaVct^auxs -
Uopaiïjk h&jt U. olim
na 17 oktobac nooj
haat bu)
]n.\A)ocsckctcn didan
zexLaxcurvun
Oc^stcpa&i kcw met
bouw vari Wjaatdiü -
cmtium bCQUirunx
