Slechts wonder kan mr. Burger pogingen tot een formatie redden .Nieuwe relletjes in Oost-Europa, als Moskou niet soepeler wordt" WEERBERICHT Prof. de Goay Fortman weigerde ministerie Overzeese Rijksdelen DULLES STEUNT LONDEN EN PARIJS IN SUEZ-KWESTIE Tito zou de Russische leiders ernstig hebben gewaarschuwd 95ste Jaargang DONDERDAG 4 OKTOBER 1956 K No. 28951 Directeur: J. W. Henny DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN wltu singel l> Lelaen Glr0 no 57055 Hoofdredacteur: 3. Brouwer j7._ per tcwartaal; 1235 per maand; f055 per week Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507 LEIDSCH DAGBLAD (Van onze Haagse redactie) Het aantal politici, dat nog gelooft in een slagen van mr. Burger, slinkt met het uur. Evenals zijn voorgangers is de informateur in de laatste fase van zijn voorbereidend werk, op zoveel moeilijk- heden gestuit, dat nog slechts een wonder hem van een falen kan redden. Dat wonder zou dan moeten bestaan uit een akkoordverklaring der bij het overleg betrokken politieke groeperingen met het conceptprogramma en het schema ter verdeling van de beschikbare minister-portefeuilles. Stemming bij partijen niet optimistisch Zo verluidt, dat hü opnieuw beden kingen heeft geuit tegen het regerings programma en wel speciaal met betrek king tot de paragraaf die handelt over de gehuwde ambtenares. Er wordt zelfs in de kring der ingewijden gemompeld, dat de heer Romme het gehele program ma slechts schoorvoetend heeft geac cepteerd. In zijn hart hebben de wijze, waarop de huurverhoging voor de huis eigenaren wordt afgeroomd, de maatre gelen, welke in de sociaal-economische sector getroffen zullen moeten worden (welke slechts vaag in het programma worden aangeduid) en de formulering van het punt der bezitsvorming, nooit zijn volledige instemming gehad. Mede onder de druk van zijn eigen fractie, waarvan een belangrijk deel het wen selijk vindt, dat zo spoedig mogelijk aan de houdige crisis een einde komt, zou hij overstag zijn gegaan. De eis van de ARP van twee volwaardige ministers zetels. zou voor hem een onverwachte gelegenheid zijn geweest, de heer Bur ger de voet dwars te zetten. Twee derde van de KVP-fractie zou prof. Romme achter zich hebben gekregen, toen hij voorstelde alleen dan de voorstellen van de informateur te steunen indien aan de wensen van de anti-revolutionairen tegemoet zou worden gekomen. Nederland bestelt 10 Hawker -Hunters „Sneller dan het geluid" Het Nederlandse Ministerie van Oorlog heeft in Groot-Brittannië tien twee-persoons straallesvliegtuigen van het type Hawker „Hunter" T-7 be steld, aldus is te Londen bekend ge maakt. De fabriek (Hawker Siddeley Group) deelde mee later nog een be stelling van tien van deze toestellen te verwachten. De „Hunter" T-7 is het eerste Ies- vliegtuig met dubbele bestudering, dat sneller dan het geluid kan vliegen. Vier personen door gas gestikt Een gezin van vier personen is gis termiddag dood aangetroffen in zün woning aan de ten Katestraat in Am sterdam. Met een voorbijganger heeft een buurman toen hij gas rook, de deur naar de bovenverdieping geforceerd. De heer W. J. Philip en diens vrouw, resp. 65 en 58 jaar oud, werden leven loos in hun slaapkamer gevonden. Ook de beide zoons, 26 en 22 jaar bleken om het leven te zijn gekomen. In de slaapkamer zou zijn geconsta teerd, dat een gasslang los van de buis hing en in de keuken zou de gaskraan hebben opengestaan. Soekarno in Peking „WEST-IRIAN ZAL WORDEN BEVRIJD". President Soekarno van Indonesië heeft gisteren te Peking verklaard, dat zowel Taiwan (Formosa) als „West- Irian" (West-Nieuw-Guinea) zal wor den „bevrijd", aldus heeft het persbu reau „Nieuw China" gemeld. President Soekarno sprak tot een me nigte van 30.000 personen in het sta dion van Peking. Hij zei. dat het Indo nesische en het Chinese volk hun strijd nog niet hebben voltooid, daar „West-Irian" nog in handen van Ne derland is en Formosa in die van de Chinese nationalisten. Koud De Bilt verwacht tot morgenavond: Wisselende bewolking met nu en dan enkele buien. Matige tot krachtige en aan de kust tijdelijk harde westelijke wind. Koud weer. (Opgemaakt te 11.15 uur) 5 OKTOBER Zon op: 6.49 uur; onder: 18.11 uur. Maan op: 8.31 uur; onder: 18.24 uur. Hoogwater te Katwijk te 3.39 uur en 16.00 uur. Dit nummer bestaat uit 20 pagina's Nu in deze kring zo langzamerhand wel duidelijk is geworden dat niet mag worden gerekend op een bezetting van zowel Verkeer en Waterstaat als van Economische Zaken, daalt ook bü de AR de animo om zich achter de vanen van mr. Burger te scharen. Prof. de Gaay Fortman heeft een invitatie voor Overzeese Rijksdelen geweigerd. Dit evenwel om geheel persoonlijke redenen. Maar het ligt in de lijn van de verwachtingen dat ook de Anti- Revolutionaire Partij in haar geheel Twee partijen, op wier medewerking van socia listische zijde prijs wordt gesteld, t.w. de K.V.P. en de A.R., zouden dat wonder dan moeten voltrek ken. Maar de geneigdheid daartoe was ook gister avond bij geen van twee te bespeuren. Uit be paalde symptomen zou men zelfs af kunnen leiden dat vooral bij vooraanstaande rooms-katholieke parlementariërs met aan het hoofd de Tweede Kamer fractie-voorzitter prof. Romme, een merk bare tegenzin bestaat mr. Burger bij zijn pogin gen om tot een oplossing van de crisis te geraken, de helpende hand te bieden. dit Departement niet rekent tot een volwaardig ministerie. Men wil nu wel Justitie, een Depar tement dat in het 6chema-Burger gere serveerd is voor een socialistische be windsman. Het ziet er niet naar uit dat de PvdA zo bereidwillig zal zijn deze portefeuille af te staan, waarbij nog komt dat zjj als partij, die het sterkst uit de verkiezingen te voorschijn is ge komen, zeker niet met maar vier porte feuilles tevreden zal zijn. En er is ook niet op te rekenen dat de PvdA voor de vyfde zetel dan maar Overzeese Rijksde len zal aanvaarden. Hoe het eventuele wonder zich dan wel zal moeten voltrekken, weet geen mens. Maar uit het feit dat mr. Bur ger bljjft volhouden, zou men kunnen afleiden dat hij er toch nog in ge looft en met hem ook dr. Drees, die voortdurend met zün geestverwant in contact staat. De stemming bü alle partijen was gisteravond niet bijster optimistisch. Maar hij vermeed „koloniale houding" De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, John Foster Dulles, heeft zich grote moeite getroost Engeland en Frankrijk in het Suez- geschil te steunen, zonder zichzelf bloot te stellen aan mogelijke beschul digingen dat hij het kolonialisme in Azië en Afrika steunt. - Het verschil in benadering van de kwestie tussen Engeland en Frankrijk enerzijds en de Ver. Staten anderzijds vloeit voort uit het technische feit, dat de drie landen in het gebied van Suez niet door verdrag verbonden zijn tot gemeenschappelijk optreden op de manier, die geldt in het gebied van de NAVO. De Ver. Staten kunnen kwesties, die een „gevolg zijn van oplevend nationalisme in voormalige koloniën, onafhankelijker benaderen omdat zij, anders dan Engeland en Frankrijk, geen kolonies bezitten en ook niet bezeten hebben. Amerika waakt tegen een gewelddadige omwenteling Bü het proces van kolonialisme naar onafhankelijkheid, dat nog wel een vüf- tig jaar zal duren, trachten de Ver. Sta ten er voor te waken, dat de omwente ling niet gestuit wordt of geschiedt door middel van geweld of revolutionaire da den, maar plaats vindt lang een con structieve evolutionaire weg. Hij zei voorts dat hü in New York, voor het begin van het debat in de Vei ligheidsraad over het Suez-geschil, waarschünlijk met zijn Britse en Franse collega's, Selwyn Lloyd en Pineau, be sprekingen zal voeren. Op een desbetreffende vraag ant woordde Dulles, dat de de Egyptische weigering, Israëlische schepen door het Suezkanaal te laten varen, in de Veilig heidsraad ter sprake dient te komen. De juiste vorm waarin en wijze waarop dit behoort te geschieden, moeten echter nog worden vastgesteld. Romeinse soldaten trokken gistermiddag langs de Morspoort als een kleurrijke groep in de optochtdie het hoogtepunt vormde van de 3 oktoberviering. Al mogen dan die Ro meinen van een veel vroeger tijdperk stam men dan de poort en het bruggetje die op deze foto als decor dienen, zij vormden niet temin een geheel door hun herinnering aan het verleden. Zoals het gehele feest van 3 oktober Leiden een herinnering aan het verleden biedt. Zoals dat ook spreekt uit wat wij elders over dit feest vermelden. Vertraging bij de vaart door het Suezkanaal In de konvooidiensten door het Suez kanaal is tengevolge van enige inciden ten een vertraging van enkele uren ont staan. Woensdag voer het konvooi in noordelijke richting met zes uur vertra ging het kanaal bij Suez binnen, ter wijl het konvooi naar het zuiden drie uur te laat was. Scheepvaartdeskundigen te Port Said verklaarden, dat dit oponthoud te wijten was aan een drietal incidenten. Maan dag kreeg het Britse schip „Scotstoun" met motorstoring te kampen, de dag daarop zat het Britse vaartuig „Hen drik" enige tijd aan de grond en hetzelf de overkwam woensdag aan de Pana mese vrachtboot „Archon Michael". Dit schip kwam na twee uur onbeschadigd op eigen kracht vlot. Deze reeks onge vallen vormde de oorzaak van een keten van vertragingen in de vaart door het kanaal. In sommige kringen werd gezegd, dat dergelijke voorvallen niet ongewoon zijn en dat dergelijke dingen zeer vaak onder het bestuur van de oude kanaalmaat schappij voorkwamen". Men verwachtte, dat het verkeer binnen enkele dagen weer normaal zal zijn. Met nadruk werd Britse Gemenebest moet groter worden of sterven Vijftien conservatieve leden van het Britse parlement willen het Britse Ge menebest uitbreiden om ook andere lan den gelegenheid tot toetreding te geven. Woensdag hebben zij een boekje het licht doen zien. dat de titel „Het uitdij ende Gemenebest" draagt. Daarin ver klaren de schrijvers dat „het Gemene best of groter zal worden en groeien of kleiner zal worden en sterven". Slechts een sterk Gemenebest kan de integri teit van zijn leden beschermen en voor een machtsevenwicht zorgen. Het kan Engelands Europese buren verenigen en zelfs volkeren verzoenen". Volgens het boekje draagt het Geme nebest de mogelijkheid in zich om de macht van de Ver. Staten of Rusland te evenaren. Op een persconferentie ter toelichting van hun plan, zei Patrick Maitland, een der vijftien opstellers, dat hij persoonlijk graag Noorwegen, Soedan en Birma tot het Gemenebest zou zien toetreden. verklaard, dat nog geen enkel schip by een van de ingangen van het kanaal heeft behoeven te wachten. 17 Indonesiërs vragen asiel Prouw bij Fak Fak (Ned. Nieuw-Guinea) aangekomen In de omgeving van Fak Fak (Ned. Nieuw Guinea) is een prauw met 17 Indonesische opvarenden aangekomen. Zü verklaarden te zün gevlucht uit een plaatsje op de Aroe-eUanden met de bedoeling asiel te verzoeken. Zij zyn door de politie aangehouden en overgebracht naar Fak Fak voor nader verhoor. Scheepvaart en atoomenergie STUDIECOMMISSIE INGESTELD Naar wij vernemen is er overleg gaan de tussen het reactorcentrum Neder land, de Nederlandse Redersvereniging en het studiecentrum voor scheepsbouw en navigatie T-N.O., dat ten doel heeft te komen tot oprichting van een studie groep die zal nagaan, welke perspec tieven de toepassing van atoomenergie voor de scheepvaart voor Nederland biedt. Een van de eerste, vrijwel onopgemerkt verlopen plechtigheden van de Leidse 3 oktoberviering was een hulde aan Rembrandt in de vorm van een krans om zijn borstbeeld op de hoek van Witte Singel en Noordeinds- plein. Mr. De Ruyter de Wildt hing die krans om half acht in de ochtend om, met als belangstellenden slechts enkele politieagenten die voor hei bewaren van de orde onder de afwezigen waren opgeroepen. Maarschalk Tito van Joego-Slavië zou tüdens zün besprekingen met de Sovjet- russische leiders in Jalta laatstgenoemden hebben gewaarschuwd, dat er opnieuw „Poznan-relletjes zullen uitbreken als de Sovjet-Unie haar greep op de Oosteuro- pese satelliet-staten niet verslapt, aldus meldt het Parüse blad „l'Aurore". Tito zou aan Kroesjtsjef tüdens diens bezoek aan Joego-Slavië al hebben uitgelegd, dat er een „vruchtbare samenwerking" kan ontstaan tussen de Sovjet-Unie en de communistische landen van Oost-Europa, indien Moskou de nationale aspiraties van deze landen begrijpt. In dit verband is ook van belang wat een speciale correspondent van het Franse blad „Le Monde" in Polen schrüft. Dit land maakt thans een grote politieke en economische crisis door en de toestand lükt veel erger dan vóór de gebeurtenissen in Poznan. Er wordt op het ogenblik een hardnekkige strüd aan de top van de communistische partij gevoerd, aldus de correspondent. De „harden" onder leiding van de minister van Defensie, maarschalk Rokossofski, vice-premier Nowak, de vakbondsleider Klosomitsch en anderen, zouden het standpunt huldigen, dat de nieuwe lijn slechts chaos brengt. De „liberalen" onder leiding van premier Cyran- kiewicz en minister van Buitenlandse Zaken Rapacki, wensen de nieuwe lün tot het einde toe te volgen. Russen willen Tito's hulp voor het Midden-Oosten Een geheel andere lezing over de be sprekingen geeft United Press: volgens nieuwe diplomatieke berichten van ach ter het ijzeren gordijn tracht Rusland de steun van de Joegoslavische president Tito te verkrijgen voor een nieuwe krach tige campagne in het Midden-Oosten. Het Kremlin heeft zijn steun nodig, al dus de berichten, omdat Joego-Slavië het communistische blok de enige poort op de Middellandse Zee verschaft. Welke prijs Rusland zal betalen is een goed bewaakt geheim. Het zal een zeer hoge zijn om de Joegoslavische leider zijn onafhankelijke positie en aanzien lijke Amerikaanse bijstand te doen ris keren. Maar naar verluidt oefent Sovjet- Rusland ook een sterke druk uit: som mige ingewijden beweren, dat Tito de Russische toenadering niet geheel kan negeren, zelfs al zou hij dat willen, om dat zijn regiem tenslotte communistisch is en ook vanwege mogelüke binnen landse invloeden. Men veronderstelt in Londen, dat Rus land vastbesloten is zijn positie in het Midden-Oosten te behouden en te ver stevigen en in dat gebied een nieuw koud front heeft geopend. Zijn positie is even wel nog zwak en precair. Men meent dat deze afhankelyk is van voortgezette samenwerking tussen Rusland en presi dent Nasser van Egypte. En hier kan Joego-Slavië van nut zyn. Joego-Slavië is Ruslands „natuurlyke uicgangspoort" naar de Middellandse Zee. Albanië ligt óók aan zee maar is strategisch bezien waardeloos, omdat het van het communistische blok is geschei den door een neutraal Joego-Slavië. Het is derhalve noodzakelyk voor Mos kou om tot nauwere samenwerking met Joego-Slavië te komen, zowel ideologisch als politiek. Daardoor zouden strategi sche winstpunten kunnen worden ge boekt en de rusteloze satellietlanden tot bedaren worden gebracht. Begrafenisplechtigheid voor Laszlo Rajk Het bestuur van de Hongaarse arbei derspartij heeft besloten een nationale begrafenisplechtigheid te organiseren voor oud-minister van Buitenlandse Za ken, Laszlo Rajk, die in oktober 1949 werd terechtgesteld, en voor drie mede- veroordeelden, aldus heeft de Hongaarse omroep woensdags gemeld. De plechtig heid zal zaterdag aanstaande worden ge houden. De drie medeveroordeel-den wa ren Alexander Szalay, Tibor Szoenye en George Palffy. De voormalige communistische leiders worden herbegraven op het deel van een begraafplaats, dat is gereserveerd voor „grote stry'ders van de arbeidersbewe ging", aldus het Hongaarse nieuws bureau. Rajk is indertijd veroordeeld wegens „hoogverraad" bü de zuivering in Oost-Europa tüdens Stalins vete met maarschalk Tito en Joego-Slavië. Ook de minder vooraanstaande communisten die ten onrechte zy'n terechtgesteld zul len volgens Radio-Boedapest een herbe grafenis met militaire eer krügen. Tweede explosie van Brits atoomwapen Voor de tweede maal in de huidige se rie proeven is een Britse atoomwapen met succes tot ontploffing gebracht, al dus is hedenochtend officieel in Londen medegedeeld. De explosie geschiedde te Maralinga in Zuid-Australië. De Britse minister van bevoorrading, Reginald Maudlin, omschreef deze atoomproef als een „kleine ontploffing op de grond". Dit is de eerste maal ge weest. dat er in Australië een atoom wapen tot ontploffing is gebracht op de grond. Bü de explosie waren geen jour nalisten, maar wel leden van het Australische Parlement tegenwoordig. Er zullen in deze serie proeven nog atoomwapens tot ontploffing worden gebracht vanaf een toren en vanuit de lucht. De huidige serie is de vierde van een reeks proeven met atoomwapens ;n of in de omgeving van Australië. De eerste serie is in oktober 1952 genomen op de eilandengroep „Monte Bello", de tweede een jaar later in het gebied van Woomera en de derde op 16 mei en 17 juni van dit jaar, weer op de „Monte Bello"-eilanden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1956 | | pagina 1