AMER
INT TUIN
De Chinese muur:
„Een gordel des verderfs"
Een Zoeklicht
ZATERDAG 15 SEPTEMBER
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 2
Bewogen Leven
6000 km. lang15 meter hoog en
om de 200 meter nog hogere torens
ecjen
ecfen
OP DE BOEKENMARKT
En tóch zou .Dsjengis Khan, omdat het móest
er met zijn scharen over komen
TN e sjamaan Guktsjoe kreeg grote macht bij de Mongolen. Hij was het immers, die op
zijn witte schimmel door hemel en aarde reed. Hij kende de wil der Goden, hij was
het feitelijk, die Temoedsjin tot Kha-Khan had geproclameerd.
Géén wonder dan ook, dat hij zich gedroeg als „de eerste" en zelfs de broers van
Dsjengis Khan scherp berispte als zij daden deden die hem niet aanstonden.
Ja, het leek wel alsof zelfs de grote Khan hem vreesde, want deze deed precies wat
de opperste der sjahmanen wenste.
Dit nu was niet naar de wens van een groot deel der aanzienlijken, omdat zij veel
liever gehoorzaamden aan de Khan dan aan de sjahmaan, die zeer onberekenbaar
was.
Doch Dsjengis Khan deed alsof hij de daar door ontstane ontevredenheid der aan
zienlijken niet merkte en hij ging voort de wil te doen van Guktsjoe.
Zelfs toen bleek dat Guktsjoe het erop aanlegde tweedracht te zaaien tussen de
Khan en zijn broers, overkwam hem niets.
DE aanzienlijken trokken met de schouders en fluister
den: „Wat heeft hij? Waarom slaat hij niet terug?
Als Guktsjoe de baas wordt zal het met onze macht
gedaan zijn, want hij heeft grote macht over het volk".
Op een dag, toen niemand het vermoedde, gebeurde het.
Guktsjoe, die in het openbaar broers van de Khan beledigd
had, werd bij de Khan ontboden.
Voordat hij diens tent binnentrad, brak men hem de
nek. De Khan liet daarna Moenlik komen en zei: „Je zoon
is dood. Ieder, die tegen de Kha-Khan opstaat zal sterven.
Eens ben je als een vluchteling tot mij gekomen. Ik heb je
met weldaden overladen. Jij en je vrouw kunnen alles
behouden en blijven, doch wie het voetspoor van Guktsjoe
volgt sterft een vreselijker dood".
Toen benoemde de Khan een nieuwe sjamaan en ook
deze moest op een wit paard rijden en witte kleren dragen!
GROOT was het rijk der Mongolen geworden en talrijk
was hun leger. Twee honderdduizend ruiters had
Dsjengis Khan. zo verhaalt de sage, doch wat begint
men met 200.000 ruiters tegen een buurman van 50.000.000?
Het Rijk van Dsjengis Khan grensde in het oosten en zuid
oosten aan het Rijk Chin. En de machtige keizers van dat
land bouwden al sinds eeuwen aan een enorme muur die
het Rijk moesten beschermen tegen de Barbaren.
Deze muur was zó geweldig dat hij in de fantasie der
Aziatische nomaden een onrustbarende vorm aannam!
Niemand had ooit het begin gezien en niemand ooit het
einde! Geen paard sprong er over heen, geen dappere klom
er tegen op! En achter die enorme muur waren schatten,
schatten, onuitputtelijk! Prachtige zijden stoffen, schit
terende voorwerpen van goud. Achter die enorme muur
lagen steden! In één zo'n stad woonden net zoveel mensen
als Dsjengis Khan onder zijn bevelen had! Die steden
waren omgeven door water en door muren! En de soldaten
waren zo slim! Zij lieten monsters met een vreselijke knal
springen en daarna waren er Mongolen dood!
JA, de muur was breed en lang! In de tijd van Dsjengis
Khan had het volk van Chin er, met tussenpozen,
reeds zestien eeuwen aan gewerkt, zodat wij rustig
kunnen zeggen dat het het grootste bouwwerk der mens
heid is. Niet ingegeven door eerbied voor de Godheid,
doch door vrees!
De zo vaak gesmade tfapoleon heeft eens gezegd, dat de
massa het best in beweging is te krijgen door vrees en
eigenbelang!
Dsjengis Khan voelde dat hij eens, wilde hy zyn Ryk
bewaren, ten stryde zou moeten trekken tegen het Rijk
Chin, dat er altyd op uit was geweest om de Barbaren
aan zyn grenzen te verdelen. Hij voelde ook dat hij geen
zweem van kans had als hu geen buitengewone dingen
deed. De berichten die zyn pijlboden hem brachten over
de muur maakten hem nog zwygzamer dan hy al was!
In hedendaagse geschriften lezen wjj dat de muur wel
6000 km lang is geweest, dat is het zevende gedeelte van
de aardomtrek. De hoogte zou op vele plaatsen 15 meter
zjjn geweest en op de muur die hier en daar zo breed
was dat twee wagens elkaar er op konden passeren, ston
den om de 200 meter torens van 12 tot 18 meter hoog!
DEZE torens waren uitkykposten en zeer voordelige
posities voor de verdedigers. Op sommige plaatsen
lagen, zoals by ons de zeedyken, verschillende muren
achter elkaar. Als de eerste het zou begeven tegen de
vloedgolf der Barbaren, hield de tweede stand.
Op sommige plaatsen was de muur in de rotsformatie
uitgehakt! Daar had men dus een muur uit één stuk. Op
weer andere plaatsen was hy opgetrokken uit graniet-
blokken, kunstig geslepen, met afmetingen soms van 520
by 150 bij 200 cm! Deze enorme, regelmatige blokken,
véél groter dan by ons ongeslepen hunnebedkeien, waren
overdekt met een bakstenenlaag. Niemand weet over welke
afstanden deze keien zyn vervoerd, en hoe! Zü zijn met
specie gemetseld die beter is dan de huidige en nu nog
gebruikt wordtals medicün!
Op nog weer andere plaatsen is de muur uit löss opge
bouwd. Men stampte natgemaakte löss in een houten kist
zonder bodem, en als die droog was verwyderde men de
houten wanden. Zo kreeg men „een steen"! In de gebieden
waar de muren uit löss zijn opgebouwd, vindt men nu nog
slechts modderbanken tussen de zwaarbeschadigde torens!
Op afstanden van ongeveer 100 meter waren deuren in
de muur gemaakt, waardoor men naar buiten kan. By
deze deuren gingen trappen naar boven, waar langs de
soldaten van „de Zoon der Hemels" de kantelen konden
bereiken.
GEEN wonder dat de muur in de fantasie der Barbaren
fabelachtige vormen aannam! En zelfs Dsjengis
Khan, die persoonlek veel vreemde kooplieden had
uitgehoord, was ervan overtuigd dat zün dapperen niets
konden beginnen tegen dit bouwwerk, tegen deze, voor
de Barbaren, „gordel des verderfs!" Een paard springt
geen zes meter hoog, de laagste hoogte van de muur!
En tóch zou hy er met zijn scharen over komen, omdat
het moést!
Rein Brouwer.
(Van een onzer
redacteuren)
Donderdag is het laat
ste gat gedicht van de
ringdük om de derde LJs-
selmeerpolder, de grootste
polder ter wereld.
Dan beginnen drie ge
malen, waarvan de „Wort-
man" het krachtigste van
ons werelddeel is deze
54.000 hectare droog te ma
len. Acht maanden hebben
die gemalen daarvoor no
dig, en dan zullen van on
der de anderhalf miljard
kubieke meter water van
thans de nieuwe gronden te
voorschijn zyn gekomen,
die ons land in een vreed
zame, maar moeiiyke stryd
op de voormalige zee heeft
veroverd.
Wat een water!
Die kreet van verbazing
is als verzuchting in de af
gelopen maanden wel meer
geslaakt. Door Nederlan
ders. die achter somber
druipende vensters of wa
dend door het royaal neer
stromende hemelwater iets
over het weer wilden zeg
gen en zich afvroegen of
er nog zoiets als een zo
merzon zou bestaan.
Wat een water!
Wat heeft nu die IJs-
selmeerpolder gemeen met
de regen waarvan we zo
veel te veel gekregen heb
ben?
Om maar direct met de
deur in huis te vallen: in
de maand augustus viel op
ons land anderhalf miljard
kubieke meter regen méér
dan normaal, dat is dezelf
de hoeveelheid water, die
uit de ingedijkte IJssel-
meerpolder gepompt zal
worden door drie krachtige
gemalen in acht maanden
tyds
Het zegt U waarschijn
lijk weinig wanneer wij U
vertellen, dat er. in de zo
mermaanden juni. juli en
augustus in Nederland 317
millimeter regen is geval
len. tegen 222 millimeter
normaal. Bijna anderhalf
keer zoveel dus!
In juni viel het nogal
mee. Juni was zelfs vrü
„droog", want toen viel er
62 mm tegen normaal 63
mm. In juli viel er 127 te
gen normaal 75. In augus
tus 128 tegen normaal 84
mm.
Erg indrukwekkend zyn
die cüfers nog niet, want
ze zeggen zo weinig. Om
ze iets te laten zeggen,
moeten we vergeiykingen
gaan trekken.
Ons land telt ongeveer
35.000 vierkante kilometers
grond, dus de grote wate
ren, zoals büv. het IJssel-
meer niet meegerekend.
Gaan we na, wat dan de
128 mm regen in augustus
betekent, dan blijkt dat er
in die maand royaal vier
en een kwart miljard ku
bieke meters water uit de
lucht viel op ons landje.
Dat is zowat drie maal
zoveel als de inhoud van
die nu ingedijkte toekom
stige IJsselmeerpolder (de
grootste ter wereld) thans
nog aan water bevat en die
eerst over acht maanden
drooggemalen kan zyn.
Het tevéél aan regen in
die maand vergeleken by
normaal bedroeg anderhalf
miljard kubieke meter, dat
is dus juist de inhoud.van
genoemde polder!
In totaal viel er aan re
gen in de zomermaanden
méér dan gemiddeld op
ons land een tweemaal zo
grote hoeveelheid water als
de IJsselmeerpolder bevat.
Dat is meer dan drie
kubieke kilometer water
extra boven de normale re
genval, een „watertoren"
met een grondvlak van 1
kilometer breed en een ki
lometer lang, en niet min
der dan drie kilometer
hoog!
Dat is verschrikkeiyk
veel. Veel meer dan U zich
kunt voorstellen.
In totaal viel er in de
zomermaanden juni, juli
en augusttus ruim tien
miljard kubieke meter wa
ter op ons land.
Laat er alle. Nederlan
ders, van baby tot grijs
aard. éénmaal per week
van in een vol bad voor ie
der gaan. Hoe lang zou
deze voorraad van 10 mil
jard kubieke meter dan
strekken?
Schrik niet 77 jaar!
Liet men de hele wereld
bevolking in dit Neder
landse regenwater van drie
„zomermaanden" eenmaal
per week baden, dan zou
die voorraad altyd nog
voor ruim twintig weken
strekken.
Neem een middelgrote
stad als Leiden. Die heeft
'n waterleidingmaatschap-
py die stad en ruime om
geving van leidingwater
voorziet. Hoelang zou zo'n
stadswaterleiding genoeg
hebben aan het in de drie
maanden op Nederland ge
vallen regenwater? De
Leidse Duinwater Maat-
schappü heeft in 1955 zo
om en naby de 5 miljoen
kubieke meter water gele
verd. Op dit peil zou de
LDM dus voortwee
duizend jaar genoeg heb
ben aan de tien kubieke ki
lometer die in juni, juli en
augustus uit de sombere
wolken viel of kletterde.
Van het begin van de jaar
telling af tot nu toe dus.
op het verbruikspeil van
thans!
Nu gaan we (alleen maar
in gedachten) dat water
eens opdrinken. We maken
er echt een goed stukje
werk van en nuttigen twee
liter per dag. Dat is heel
wat. Een behoorlijke beker
heeft een inhoud van een
kwart liter. Twee liter per
dag is dus acht bekers.
Als alle mensen ter we
reld acht bekers water per
dag zouden drinken, van
zuigeling tot en met de
oudste Dreés-trekker, dan
zouden al die paar miljard
mensen nog altydze
ven jaren nodig hebben om
door de Nederlandse zo-
mer-regenval heen te ko
men.
Dat is allemaal erg grap
pig, maar het verzoent ons
nog niet met al die regen.
Helemaal niet zelfs. We
hebben (voor ons persoon-
lyk) helemaal geen behoef
te om acht bekers regen
water per dag te drinken,
zeven jaren lang, en er dan
nog niét zeker van te zyn
of het dan werkelyk op is
omdat we moeilijk kun
nen gaan controleren of ze
in Tibet, Alaska en Nieuw-
Zeeland ook wel him aan
deel aan het karwei by dra
gen.
Misschien moeten we het
om ons er mee te verzoe
nen. van een andere kant
bek y ken.
Regenwater is goed wa
ter. Het is drinkbaar, je
kunt er mee wassen, het
zou industrieel goed bruik
baar zyn, we kunnen er
kortom alles mee doen wat
we met het water doen dat
we uit de kraan halen en
waarvoor webetalen.
Terwijl het in dergelyke
hoeveelheden gratis op ons
hoofd valt.
Hoeveel kost een kubieke
meter leidingwater? Dat is
voor de ene plaats anders
dan voor de andere. Neem
een gemiddelde; zevenen
twintig cent per kubieke
meter.
Dan is er in juni, juli en
augustus voor byna drie
miljard gulden uit de lucht
gevallen op ons kankeren
de landje. Ofwel driehon
derd gulden per Nederlan
der.
Bent U nu verzoend met
deze zomer?
Neen?
Nou ja, wy eigenlyk ook
niet.
Maar het is toch wel een
grappig idee, nietwaar?
.Meesters der Zweedse Vertel
kunst". J. M. Meulenhoff, Am
sterdam 1956.
Het is verheugend te kunnen consta
teren dat de reeks „Meesters der
Vertelkunst" zich voldoende weet te
handhaven om de uitgever Meulenhoff
reden te geven met dit project door te
gaan. Deze reeks is een grote uitzonde
ring op het gebied van de reeksen; in
de eerste plaats, omdat de inhoud van
de bundels van een nagenoeg gelijk
matig goed gehalte is en in de tweede
plaats, omdat hier op zo bijzonder
deugdelyke wijze aandacht wordt ge
vraagd voor het letterkundige stief
kind. het korte verhaal. Het korte ver
haal. de vertelling - terecht wordt hier
gesproken van vertelkunst - is in we
zen een van de boeiendste literaire
vormen door zyn geserreerdheid, zijn
kracht en zyn spanning. Dat het des
alniettemin toch moeilijk is deze pro
zavorm tot het publiek te brengen,
heeft een voornamelyk technische oor
zaak. Het is byna niet doenlyk een
verhaal op zichzelf te publiceren, daar
een dun boek nu eenmaal koopschuw
heid veroorzaakt. De schrijver, die
zich met deze fraaie, doch ondankbare
vorm bezighoudt, is meestal aangewe
zen op publikatie in literaire tijd
schriften. Ook vindt een bundel korte
verhalen dikwyls minder aftrek dan
een roman, althans in Nederland, wat
onbegrijpelijk is. daar een dergelijk
boek zyn gevarieerdheid als voordeel
te bieden heeft boven een roman. Bo
vendien is ieder verhaal ontstaan door
een creatieve impuls, die werkelijk niet
minder is dan die, welke de roman bij
de schryver oproept, terwyl het feit
dat de hoeveelheid handwerk minder
is per creatie, eigenlyk een voordeel is.
Een goed verhaal toch wordt door zijn
vorm behoed voor matte plekken.
De keuze, die P. M. Boer-Den Hoed.
de samenstelster van de bundel „Mees
ters der Zweedse vertelkunst" gedaan
heeft, is over het algemeen goed. Deze
verhalen, gepubliceerd in de vertaling
van de verzamelaarster. hebben ho
mogeniteit en geven zodoende een be-
langryk beeld van de hedendaagse
Zweedse prozaïsten van Strindberg af.
Naast het werk van reeds in Nederland
bekende auteurs, zoals bijvoorbeeld de
Nobelprijswinnaar Lagerkvist en Mar
tinson - jammer dat de keuze van
mevrouw Boer-Den Hoed is gevallen
op een fragment uit een roman, die
kort geleden in vertaling is verschenen
by de Arbeiderspers - vindt men vele
onbekenden, die met hun werk een
verrassing brengen, zoals Stins Aron-
son met haar navrante „Het andere
Meisje", Albert Engström met „Kapi
tein Elg" en Gustaf Hillström met
„Fru Petterson".
Zo is deze bundel representatief voor
de Zweedse letterkunde en een waar
dig opvolger \an de „vertelkunsten",
die reeds vooraf gegaan zijn.
Francis Irby Gwaltney „Giste
ren duurde een eeuwigheid".
Elsevier Amsterdam 1955.
Aan de hoeveelheid oorlogsromans
van zogenaamd „blijvende betekenis"
schijnt geen eind te komen. Alweer
kunnen de liefhebbers van lectuur vol
bloederigheid en gefrustreerde jonge
lingen hun hart ophalen.
Ik meen mijn standpunt ten opzich
te van de oorlogsroman op deze plaats
reeds enkele malen uiteengezet te heb
ben en kan dus wel volstaan met te
zeggen, dat ik dit soort boeken alleen
dan aanvaard - gesteld natuurlijk dat
de kwaliteit van het werk voldoende
is - wanneer zy meer, veel meer ge
ven dan de beschryving van een geval.
Helaas brengt ook deze roman niets
nieuws. Het nieuws, dat men er uit op
kan doen, is byv. dat alle Amerikaan
se beroepsofficieren hysterische sadis
ten zijn en alle ^nbekende soldaten
helden; iets wat ik niet voetstoots
aanvaarden wil. De centrale figuur
Gifford wordt ons met zyn milieu ge
schilderd op een wyze die, enige rau
we woorden daargelaten, goed zou pas
sen in een damestijdschrift en het valt
dan ook niet te verwonderen, dat zo'n
mens wiens leven uit niet anders
schijnt te bestaan dan uit sexuele ge
neugten gedeeld met zyn wettige echt
genote, raar terecht komt als hy ln
aanraking komt met een wereldramp.
Ruzies, onrechtvaardigheden en schiet-
partyen worden met zeer vaardige pen
behandeld, maar zijn geborneerdheid
belet de auteur zyn talent in dienst te
stellen van een interessante visie.
De vertaling is letterlyk en schools
en dus dikwyls niet juist
CLARA EGGINK
De Clemotisj een dankbare klimplant
Tegenwoordig is men er op uit tuin
en huis één geheel te doen vormen en
dat kan men onder andere ook berei- j
ken door het poten van klimplanten»
Dat wil overigens helemaal niet zeggen, j
dat elk huis maar onder een lawine
van klimplanten bedolven moet wor-
den; er kan echter wel meer gebruik
van gemaakt worden. Styl en architec-
tuur van het huis mogen echter niet
verloren gaan, tenzy die lynen beter
verdoezeld kunnen worden!
De Clematis of bosrank is wel één van i
de mooiste klimplanten; er zyn vele
soort'en, doch ik heb hier speciaal de 1
groottoloemige soorten op het oog. Voor
al de donkerblauwe kleuren voldoen
uitstekend. Tegen een lichte muur ko-
men die donkere kleuren heel goed tot
hun recht; tegen een donkere muur
kan men beter wat lichtere tinten zoe
ken; zo voldoet wit en roze daar heel
goed. Er zyn tegenwoordig ook zeer i
mooie purperen tinten; echt iets voor
mensen, die van wat byzonders hou-
d'en.
De Clematis kan men in deze tyd
van het jaar wel poten, doch verlang
dan van de bloemist of van de hovenier
een in pot gekweekt exemplaar. De
Clematis laat zich namelyk niet zo best
verplanten en om alle risico te vermy-
d'en is het beter een in pot gekweekt
exemplaar te bestellen. Het spreekt
welhaast vanzelf, dat de pot niet mee
de grond in mag; die dient men voor
het poten stuk te slaan, doch tracht
dan toch in ieder geval de potkluit zo
veel mogelyk heel te houden.
Het plantgat dient vóór die tyd in
orde gemaakt te worden en zorg er dan
voor, dat het. niet alleen voloende diep
is, doch dat het ook breed genoeg is;
de wortels moeten niet direct tegen een
ondoordringbare wand kunnen stuiten.
U moet by het aanplanten van een
Clematis met één ding rekening hou
den; ze groeit graag met de voet in de
schaduw en met het hoofd in de zon
en daarom dient aan de voet wat scha
duw aangebracht te worden; men
pleegt tegen het dunne stammetje wel
eens een dakpan te plaatsen en dat
leidt tot heei goede resultaten. De
Clematis kan vroeg in het voorjaar wel
een eindje terug gesnoeid worden, doch
u moet er toch niet te veel aan snoeien.
Tegenwoordig verwerkt de bloemwin-
kelier deze prachtige grote bloemen ook j
in diverse bloemstukken; vooral de 1
mooie lila-kleurige Prins Hendrik wordt
hiervoor gebruikt. I
