De ohligatiemarkt
van stijgende
onder invloed
rentestand
Spanningen rond de begroting
Grote luchtvaartmaatschappij co
pogen kleine de nek te breken
Westelijke Drie steunen Duitsers in
strijd tegen de KLM en de SAS
Grootse viering van het eeuwfeest
der Kon. Ned. Stoombootmij.
„Wij hebben dezelfde doelen'''',
zegt Soekarno in Leningrad
De Leidse. Lakfunhol
95ste jaargang
Zaterdag 1 september 1956
Derde blad no. 28924
Staatsleningen; zakelijke transacties
(Van onze financiële medewerker)
Het valt nog niet te voorzien welke de volledige uitwerking zal zijn van de
discontoverhoging, welke de vorige week in de V. S. en in ons land heeft plaats
gehad, maar als een symptoom van de stijgende rentestand heeft zij op en om de
beurzen uiteraard de aandacht getrokken en op de fondsenhandel haar invloed
uitgeoefend. In de V. S. is de industriële expansie in volle gang, hetgeen met de
Investering van fenomenale kapitalen gepaard gaat. Evenals ten onzent is het
obligatierendement daar de laatste tijd aanmerkelijk gestegen en de Amerikaanse
ondernemingen hebben zich in vele gevallen tot de banken gewend om nieuwe
geldmiddelen te verkrijgen, zodat thans meer dan 60% van de middelen der ban
ken aan de bedrijven is uitgeleend.
Het is dus kennelijk de bedoeling deze
kredietverlening enigermate af te rem
men, want als dit niet het geval was zou
de centrale bank de positie van de aan
gesloten banken hebben kunnen verlich
ten door hun reserveverplichtingen te
verminderen. Ook in ons land volgt de
Ned. Bank als bekend een soort
gelijke politiek, door de banken te ver
plichten een percentage van 8 a 10% der
Credietgeïden renteloos bij de Oentrale
Bank aan te houden, een percentage,
waarmee kan worden gemanoeuvreerd al
naar gelang de leiding van de Centrale
Bank zulks in het belang van een goed
monetair beleid nodig acht. Dat men in
de V.S. deze bij de Centrale Bank be
rustende reserve vasthoudt, duidt er op.
dat men een nieuwe inflatie zoveel mo
gelijk tracht tegen te gaan en in ons
land kan hetzelfde motief aan de ge
dragslijn van de Ned. Bank worden
toegeschreven.
Het feit. dat door de aanzienlijke ver
hoging van de staalprijzen voor de meeste
grondstoffen een prijsstijging is ingetre
den, betekent een stimulering van het
inflatieproces, dat ontegenzeglijk in de
V. S. aanwezig is en dat men thans door
een verhoging van de rentetarieven poogt
te beteugelen. De diepste oorzaak van dat
proces ligt natuurlijk in de omstandig
heid dat de arbeidsproduktiviteit de ver
hoging van de lonen en salarissen niet
kan bijhouden, zodat de vrees ontstaat,
dat de kapitaalvorming met- de stijgende
kapitaalbehoeften geen gelijke tred kan
houden.
Deze vrees bestaat niet alleen in de
V. S., maar ze is tot op zekere hoogte
internationaal, nu mechanisering en
automatisering van de bedrijven kapi
talen verslindt, waarvan men zich
vroeger geen voorstelling kon vormen.
Het is daarom wel te begrijpen, dat de
regeringen een uiterst voorzichtige
monetaire politiek volgen, hetgeen in
ons land welhaast nog nodiger is dan
in de V. S., waar de schatkist voor het
lopende jaar een overschot zal aanto
nen van bjjkans 2 miljard, terwijl ten
onzent met een tekort van f. 1 a f. VA
miljard voor de komende begroting
wordt rekening gehouden. Dit laatste
wil dan zeggen dat de lopende uitga
ven niet uit de lopende ontvangsten
kunnen worden bestreden, in tegenstel
ling met wat enige jaren geleden het
geval was, toen een deel van de kapi
taalsuitgaven van de Staat door de
ontvangsten van de gewone dienst
werd gedekt.
De begroting voor 1957 wordt dan
ook niet zonder spanning afgewacht
en welke ook de samenstelling van de
nieuwe regering zal zijn, het staat wel
vast, dat het financieel beleid voor het
nieuwe jaar de uiterste zorg zal eisen.
Het heeft deze week de aandacht ge
trokken dat de obligatiemark t na de dis
contoverhoging opnieuw een zwakker
verloop heeft gehad, zodat enkele van de
nieuwe 4% gemeentelijke leningen
beneden de koers van uitgifte <100%)
zijn teruggelopen. Dit verschijnsel is te
meer opvallend omdat de emittenten
doorgaans na de toewijzing op de in
schrijvingen de markt in de betrokken
obligaties steunen en op deze wijze voor
komen dat de beursnotering beneden de
koers van uitgifte daalt. Want het is
duidelijk dat een dergelijke koersdaling
de mogelijkheid tot het uitgeven van
nieuwe leningen op dezelfde voorwaar
den afsnijdt. Er zijn thans nog een paar
4bi gemeenteleningen aangekondigd,
maar hiermee zal het dan ook vooreerst
wel gedaan zijn.
Sinds 1 juli j.l. is er een bedrag van
rond f. 110 miljoen aan obligatieleningen
aan de markt gebracht en van dit bedrag
moet in de loop van september nog ca.
f. 100 miljoen worden gestort, terwijl het
bekend is dat de gemeenten en de pro
vincies nog wel een paar honderd mil
joen nodig zijn om in hun kapitaalbe
hoeften te voorzien, of hun vlottende
schulden te consolideren. Ook de positie
van *s Rijks schatkist is blijkens de jong
ste staat van de Ned. Bank weer achter
uitgegaan en al kan hierin door het bin
nenkomen van belastinggelden spoedig
verandering komen, de stijgende uitgaven
van het Rijk laten thans op de gewone
ontvangsten geen speling meer en ook de
Staat zal dus óf door de afgifte van
schatkistpapier, dan wel door het uit
geven van een nieuwe lening t.z.t. in zijn
kapitaalbehoeften moeten voorzien.
In dit verband moge aandacht worden
geschonken aan een vraag, welke ons
bereikte, namelijk of Staatsfondsen voor
de belegger wel een aantrekkelijke be
legging vormen, omdat de Staat bij daling
van de rentestand wel oude, tegen een
hogere rente gesloten leningen tegen een
lagere rente converteert, maar niet tot
conversie van laagrentende obligaties in
die met een hoger rentetype overgaat als
de rentestand stijgt. Inderdaad heeft in
het verleden meer dan eens een beneden
waartse conversie van Staatsschuld
plaats gehad, hetgeen voor de obligatie
houders natuurlijk geen prettige gewaar
wording is.
Men zal hierbij echter in het oog
moeten houden dat het sluiten van een
geldlening als regel een zuiver zake
lijke transactie is. De een vraagt geld,
de ander biedt het aan en de voor
waarden worden door het evenwicht
tussen vraag en aanbod bepaald.
Iemand, die schulden aangaat en
dit geldt ook van de Staat moet
voor de dekking van rente en aflossing
zoveel mogelijk naar een vaste basis
streven, ook voor de toekomstige jaren
en hoe langer de leningsvoorwaarden
vast liggen, hoe beter de toekomstige
verplichtingen van de geldnemer zijn
te overzien.
Men kan het daarom de geldnemer
en ook de Staat niet euvel duiden dat
hij voor de op te nemen gelden de voor
deligste voorwaarden zoekt te verkrij
gen, evenals aan de andere kant de geld
nemer poogt zijn geld zo goed mogelijk
uit te zetten. Bij een benedenwaartse
conversie wordt de obligatiehouder in
zoverre ook niet benadeeld dat, als de
gel'dnemer met de conversie geen genoe
gen neemt, hem de hoofdsom integraal
wordt uitbetaald. Dit neemt niet weg.
dat een benedenwaartse conversie van
Staatsschuld door de belegger als een
dreigend kwaad wordt beschouwd, wat
dan ook de reden is waarom in vele ge
vallen zulk een conversie bij de lenings
voorwaarden geheel of voor een bepaal
de tijd wordt uitgesloten. Dit was bijv.
ook het géval bij de 4Vt leningen,
welke door de gemeenten in 1952 zijn
uitgegeven en die daardoor, toen de ren
testand daalde, tot ca. 110% konden
stijgen. Ook de thans aangeboden ge
meenteleningen zijn de eerste tien jaar
niet converteerbaar, hetgeen ongetwijfeld
als een attractie kan worden beschouwd.
In zoverre hebben zij een voordeel boven
de oude leningen van 1952, welke thans
nog slechts 6 jaar \~oor een beneden
waartse conversie zijn gevrijwaard.
Alles hangt tenslotte van de verhou
dingen op de kapitaalmarkt af. Is de
kapitaalmarkt ruim dan zal de belegger
met voor hem onvoordelige voorwaarden
genoegen moeten nemen, is de markt
krap, dan kan hij hogere eisen stellen,
gelijk thans het geval is, nu zelf de 4Yx
leningen beneden pari noteren en voor
de verdere uitgiften van obligaties ver
moedelijk nog voordeliger voorwaarden
zullen moeten worden aangeboden. Veel
speling hebben de gemeenten en de pro
vincies op dit punt niet, omdat bij de
jongste wijziging van het rentegamma
is bepaald dat voor leningen met een
looptijd van tenminste 20 jaar en langer
geen hogere rente dan 4% mag wor
den betaald. De enige mogelijkheid is
dat 'de looptijd van de nieuwe leningen
van 30 tot 20 jaar wordt ingekort, waar
door bij een stijgende rentestand de
koersdaling van 'de obligatiès wordt
tegengehouden, omdat men immers na
een kortere tij'd zijn geld weer integraal
ter beschikking krijgt en het dan weer
tegen een hogere rente kan uitzetten.
Vandaar dat volgens het rentegamma
voor leningen met een looptijd van 15-20
jaar met meer 'dan 4% en voor lenin
gen met een looptijd van 1015 jaar niet
meer dan 4 mag worden betaald.
„De koude oorlog, die de Duitsers voeren tegen het Scandinavische en Neder
landse luchtverkeer, heeft de zegen van de drie grote Westelijke mogendheden",
zo schrijft het te Kopenhagen verschijnende blad „Ekstrabladet". Het doel is kort
wieken van de Scandinavische Airways System (S.A.S.) en van de luchtvaart
maatschappijen in een aantal kleine landen, om aldus de luchtvaartmaatschappijen
in de grote landen te bevrijden van een steeds toenemende en hinderlijke concur
rentie. Het bestuur van de S.A.S. beschouwt het als een feit, dat er een geheime
Duits-Franse overeenkomst bestaat, welke erop gericht is de Scandinaviërs uit het
Duitse luchtruim te verdrijven. De kogels, welke de Westduitse minister voor Ver
keer tijdens de onderhandelingen te Kopenhagen afvuurt, zijn, naar het blad
meent, in Duitsland gemaakt, maar het materiaal ervoor is afkomstig uit Enge
land, Frankrijk en de Verenigde Staten, in welke landen de luchtvaartmaatschap
pijen er geenszins tegen zijn, dat de Duitsers de rug breken van kleinere doch
knappere concurrenten. De Duitsers zijn er in geslaagd de KLM uit Frankfort en
Hamburg te verdrijven, en als het offensief tegen de S.A.S. succes heeft, dan zal
straks een actie gevoerd worden tegen de luchtvaartmaatschappijen van België en
Zwitserland, aldus Ekstrabladet.
Opnieuw olie-concessies
in Venezuela
Door Venezuela zijn opnieuw olie
concessies verleend in het gebied van
het meer van Maracaibo. Aan de Shell
werd een nieuwe concessie verleend voor
een gebied ter grootte van 10.000 ha.,
alsmede een aan de Creole Petroleum
Cy. voor een gebied van 9.846 ha.
De speciale bepalingen met betrekking
tot het heffen van een exploitatie-be
lasting van 16 2/3 over de waarde
van de geproduceerde ruwe olie, zomede
de verplichting om 15 van de gewon
nen ruwe olie in Venezuela te laten raf
fineren, zoals vastgesteld bij de onlangs
verleende concessies, zijn ook op deze
nieuwe concessies van toepassing
Amerikofc-* ontvluchtten
per vlietuig
Vier gevangenen uit de gevangenis van
San Quentin (Californië), die buiten
het gebouw te werk waren gesteld, zijn
vrijdagochtend vroeg gevlucht. Zij re
den met een gestolen auto naar hij vijf
tien km verder gelegen vliegveld, maak
ten zich meester van een klein particu
lier vliegtuig en vlogen daarmee naar
Medford in Oregon! Na het toestel aan
de buitenkant van het vliegveld aan de
grond te hebben gezet, zetten de vier
mannen hun tocht voort in een gesto
len auto. die zij later ergens lieten
staan. Een van hen had in 1949, toen hij
in het korps mariniers diende, een vlieg
tuig gestólen.
Van stoomboot naar atoom boot?
Motto: „Wie zee houdt wint de reis"
„Wie zee houdt wint de reis," zo luidt het randschrift op de gedenkpen
ning, die de KNSM binnenkort aan velen gaat uitreiken. Deze penning en het
grote monument met fonteinen, dat op 1 oktober a.s. op haar etabilssement
wordt onthuld, zullen blüvend herinneren aan de grootse viering van het 100-
jarig bestaan deze Koninklijke rederij, aan de roemvolle reis. die zij door een
eeuw lang zee te houden heeft gewonnen.
Met begrijpelijke trots heeft de directie van de KNSM gistermiddag mede
delingen gedaan van de vele en verscheidene wijzen, waarop het gehele per
soneel met familie, alle relaties en vrienden in binnen- en buitenland en ook „het
gehele publiek" in de viering van dit eeuwfeest wordt betrokken.
geregisseerd door Cees Laseur op teksten
van Annie M. G. Schmidt. Eli Asser en
Alexander Pola or.der de titel „Wie zee
houdt wint de reis". Elk dier feesten
wordt besloten door een bal.
Gsdinkbeek
Omstreeks 1 oktober zal het jubi
leum-gedenkboek „Gekroonde scheep
vaart", geschreven door G. H. Knap.
in het Nederlands. Engels. Duits en
Spaans, in totaal 40.090 exemplaren,
verschijnen.
Daarin ligt de gehele eeuwhistorie
der Kon. Ned. Stoomboot Maatschap
pij, die geen enkele stoomboot meer in
de vaart heeft en die aldus haar di
rectie wie weet eerlang als atoom-
bcot-maatschanpij nog zee zal houden
en de reis winnen!
8ecgp?ie: 1 oktober
Reeds op 3 september begint de feest
viering met de opening in „Arti" door
directeur jhr. H. van Lennep van een
tentoonstelling van schilderijen en voor
studies van haven- en zeegezichten, in
opdracht van de jubilerende maatschap
pij door 12 Nederlandse schilders ver
vaardigd. en de uitreiking van de prij
zen aan de door een jury van deskundi
gen aangewezen schilders door mevrouw
N. C. van Lennep-von Mühlen, gevolgd
door een receptie in de Arti-sociëteit.
Van 4 t'm 23 september blijft deze ex
positie voor elkeen gratis toegankelijk.
De eigenlijke jubileumdag. 1 okto
ber a.s., wordt begonnen met de aan
bieding van het monumentale ge
schenk namens het gehele KNSM-
per-oneel en gepensioneerden en de
onthullinir daarvan door mevrouw J.
H. Kruyff-Heitz, echtgenote van een
der directieleden.
Van 11.00 tot 13.00 uur recipieert de
jubilerende directie in de passagiers
hal.
On de late avond van deze dag zendt
de Wereldomroep een extra koopvaardij-
programma ..Het schip van de week" uit,
speciaal samengesteld voor de gehele
KNSM-vloot.
Aan boord van alle KNSM-schepen
bevindt zich reeds alles voor een groot
feest voor de gehele manning.
In Algerije <leze week
500 doden
Ve!e Mohammedanen scharen
r'ch nu aan Franse ïijde
flitsen opgenomen van het festijn, dat
tien oktoberavonden voor de 8.000 perso
neelsleden (met naaste familie) die dan
niet buitengaats zijn. en de gepensio
neerden worden gegeven. Op deze feest
avonden wordt na het diner een caba
retrevue gepresenteerd door Wim lbo,
Vijf jaar
Ned. Teievisiestichting
Dinsdag 2 oktober a.s. zal het 5 jaar
geleden zijn, dat de eerste uitzending
van de Nederlandse Televisiestichting
van de Bussumse studio's uit, de ether
inging.
Het ligt in de bedoeling op de avond
van deze dag door een bijzondere uit-
zendng dit eerste lustrum op bescheiden
wijze te vieren. Het programma zal wor
den voorbereid door een commissie uit
de vijf omroepverenigingen, waarvan ds.
J. A. van Nieuwenhuyzen (predikant
directeur voor de televisie van de VPRO)
het voorzitterschap heeft aanvaard.
Men hoept alle nuances van het tele
visiewerk in dit programma te kunnen
verenigen: een televisiespel, amusement,
documentaire, journaal enz. Ieder van
de vyf televisdesecties van de Omroep
verenigingen zal een gedeelte van het
programma voor haar rekening nemen.
MEJ. MR. M. WITTEVEEN
GEVOLMACHTIGD MINISTER
Bij K.B. is aan mej. mr. M. Z. N.
Witteveen, ambtenaar van de buiten
landse dienst der 3e klasse in bijzon
dere dienst, terzake en voor de duur van
haar werkzaameid als permanent ver
tegenwoordiger bij de raad van Europa
te Straatsburg, de persoonlijke titel van
gevolmachtigd minister verleend.
„Welkom, dierbare gasten"
President Soekarno is op zijn reis
door Sovjet-Rusland, gisteren uit Mos
kou te Leningrad aangekomen. De pre
sident werd op het station begroet door
Nicolaas Smirnof. voorzitter van de uit
voerende raad van Leningrad.
Zeer vele inwoners van Lcn ngrad
waren op het statiën en in da aan
grenzende straten aanwezig om de gas
ten te begroeten. Het perron was ver
sierd met Indonesische en Russische
vlaggen. Op banieren stond in het Indo
nesisch en Russisch te lezen: ..welkom,
dierbare gasten uit Indonesië
Velen voerden de portretten van pre
sident Soekarno me-v
Na het welkomstwoord door een lid
van het stadsbestuur dankte het Indo
nesische staatshoofd voor de microfoon
voor de hartelijke ontvangst Hij zei
o.m.: ..Wij. voik van Indonesië, leven in
een revolutionair tijdperk, een stadium
van vrijmaking van alle vormen van
In oe bergen bij Nedromah, ongeveer
30 km. van de Marokkaanse grens, wa
ren gisteren zware gevechten gaande
tussen Franse mariniers en Algerijnse
In het radioprogramma worden o.a. opstandelingen. In de voorafgaande
i+e„„ nnrr0„nrrïor, van haf fpctiin Hattwee etmalen waren 100 opstandelingen
gesneuveld. Volgens onofficiële berich- j
ten zijn deze week in Algerije 400 op
standelingen en 40 Franse militairen
gedood. Een hoge Franse regeringsfunc
tionaris verklaarde vrijdag, dat men
hoopt de pacificatie van Algerije in de
komende zes maanden te voltooien. In
die tijd zou de regering waarschijnlijk
een nieuw statuut voor Algerije voor
stellen, zo zei hij.
Men gelooft, dat de Franse regering
van plan is in grote trekken de lijn te
volgen die maarschalk Juin deze week
in een rede te Vichy schetste. Juin. die
tot op heden beschouwd werd als tegen
stander van een liberale oplossing van
het Noordafrikaanse vraagstuk, sprak
zich uit voor een Franse federatie, waar
binnen Algerië een onafhankelijk be
stuur en wetgevende bevoegdheid op bin
nenlands gebied zou hebben.
De Franse autoriteiten in Algerije
melden, dat- in het gebied van Groot-
Kabylië. waar de opstandelingen steeds
veel invloed gehad hebben, zich veel
Mohammedanen aan de zijde van de
Fransen scharen. Het leger zal de vol
gende week het bestuur over het gebied
van Tizi-Ouzou -aan de burgerlijke auto
riteiten overdragen. Circa 5.000 bergbe
woners hebben hier hun trouw aan de
F-an.se overheid betuigd
imperialisme en kolonialisme. Ik ben
zeer verheugd deze stad te bezoeken,
omdat ik weef dat Leningrad de wieg
is van de Russische revolutie. Hier be
gon de grote Russische revolutie, die de
hele wereld deed schudden. Het doel van
ens bezoek is de vriendschap tussen het
Indonesische en het Russische volk te
versterken en ik ben er zeker van. dat
deze vriendschap sterker zal worden
President Soekarno heeft vrijdag
avond in een rede tot 4000 arbeiders van
een elektriciteitscentrale te Leningrad
om. verklaard:
„Wij hebben dezelfde doelen: vrede,
voorspoed en vrijheid. De strijd van In
donesië voor de vrijheid zal niet eindi
gen zolang Westelijk Nieuw-Guinea in
vreemde handen is. Wij verheugen ons
erover, dat wij in deze strijd zonder
voorbehoud Uw morele steun genieten.
Wij hebben goede hoon, dat Westelijk
Nieuw-Guinea weldra met de rest van
Indonesië zal zijn herenigd", aldus Soe
karno.
In Siberië staat het
koren al te rotten
Kfissische troepen helpen
bij binnenhalen van oogst
Volgens berichten uit Moskou heeft
men in Siberië militaire hulp ingeroepen
om de buitengewone rijke oogst van dit
jaar, die vooral in sommige gebieden
van de provincie Kazakstan door een
hevige regen wordt bedreigd, binnen te
halen.
Overigens loopt de oogst bijna overal
in het land gevaar, behalve in de
Oekraïne. Reizigers uit Siberië zeggen,
dat de tarwevelden onder water staan.
Eerder dit jaar leek bet of de graanoogst
in Siberië de meest optimistische ver
wachtingen nog zou overtreffen, maar
nu schijnen zware verliezen tengevolge
van de rcr-ns onafwendbaar. In Zu'd-
west-Siberië zou in gehele gebieden
oogstrijpe tarwe door de regen zijn plat
geslagen, voordat de dorsmachines bij
bet koren konden komen. Op andere
plaatsen zou het koren al staan te rotten.
Als het graan niet spoedig gedorst en
binnengehaald wordt, kan d'e oogst ver-
loren gaan door de in Siberië reeds be
gin september invallende vorst.
Gebrek aan ervaren personeel vormt
een ander 2root probleem voor de boeren
Een ..cogstdienst" van 200 000 jongeren
1 uit de grote steden, die op het land hel-
1 per., richt in dit opzicht weinig uit
De Russische graanoogst van dit jaar
echter overal zo goed. dat men. on
danks de regens, een bevredigend resul
taat verwacht. De Sovjet-Unie heeft er
z'ch evenwel waarschijnlijk te vroeg op
beroemd, dat zij dit jaa- meer graan zou
oogsten dan ooit te voren.
Telkens opnieuw laaien de bos
branden aan de Franse Rivièra in
volle hevigheid op en worden de
toeristencentra in dit gebied door
het vuur bedreigd. Vele honderden
hectaren bos vielen reeds ten prooi
aan de vlammen, die b.v. bij La
Turbie in de buurt van Monaco een
hoogte van veertig meter bereikten.
De foto Iaat zien hoe het vuur bij
La Turbie woedde.
Gewichtsklasse aanduiden!
BIJ VERKOOP ONGESTEMPELDE
EIEREN
Nu de verplichting tot het stempelen
van verse kippeëieren met vermelding
van de gewichtsklasse voor aflevering in 1
het binnenland niet meer geldt, is de
winkelier, die ongestempelde eieren ver
koopt. voortaan bij verordening van het
Bedrijfschap voor Pluimvee en Eieren
verplicht bij de verkoop van deze eieren
duide1 aan te geven tot welke ge-
wicht9ilasse zij behoren. Deze maatregel
behoeft uiteraard niet te gelden voor
(vry-willigi) gestempelde eieren.
\i Leldsscdix? snaaide
ILimaLka celspionnen
jwaaxom..t«!ögni tóch
kdósyi'naddBze.vJeek
jout de, jeayt
ÓJL ~Sflxf^LÏOQK
ti stoot met txzkeruifcm
ianq(+stgcktevon«3St..)
ramuiz wjcwojymng
„wtófwjcdnodüj
Mil Wao^é>ytiu) caop
2,T«yt wefit 0295.. ..Ïttq
c i- i ••S-ootJC*
Demptriq van de, ftfddel-
vtegoachlin leiden kost
tfln-..wd'sa...
