IN KAMER EN
TUIN
Historie van het Suezkanaal
en de tragiek van Engeland...
ZATERDAG 11 AUGUSTUS
WEKELIJKS BIJVOEGSEL
PAGINA 1
Bewogen Leven
Kijkjes in de Natuur
MALLE GEVALLEN
Er ivas er al één viertien eeuwen voor Christus
„Elke tijd behoeft zijn eigen maat"
wolkenpracht. waarmee de dag op de
valreep nog wil goedmaken, wat hij
de mensen heeft onthouden.
Als grote handen, vurig omrand,
schuiven de wolkgevaarten voor het
avondlicht, dat. naar alle kanten stra
lend, probeert ze te doorbreken. Lang
zaam wentelend, kerend, uitpuilend
en onophoudelijk veranderend, glijden
ze voort, de wolken, naar verre verten,
waar ze als onwezenlijke schimmen
oplossen in de gouden avond.
Mijn riemen hangen reeds lang stil,
mijn boot is tegen een walkant aange
dreven. werkeloos, en. nu luister ik
naar de geluiden van de avond.
EEN hoge breeduitstaande boom
zit boordevol met vogels, afgela
den als een overvolle tram. Geen
plaatsje, geen takje is onbezet. Alle
kopjes zijn gedraaid naar de dalende
zon en zo «kwettert en fluit en tj ak
kert het daar maar zonder ophouden.
Het zijn spreeuwen, jong en oud
door elkaar. Ze houden hun avond
zang. het zinkende licht tegemoet, een
onverdroten bandeloze koorzang, die
echter in dit avondbeeld past en ge-
heel niet stoort in de sfeer van
langzaam wegvloeiende zomerdag. H|
hoort bij dit land. het is verwant ag
windgeruis en het ritselen van bewt
gend riet.
Dan ineens, als bij afspraak, gaa
ze in groepen van dertig, veertig op
vleugels en rrrrt! daar stort zich J
hele bende de lucht in en scheert j
suizende vaart over mijn hoofd, g
komen er nog meer. het signaal is g»
geven. Alles wat spreeuw heet hier ij
dit land. wordt besprongen door dj
plotselinge wilde drang, de vlerken uj
te slaan en mee te doen aan dit voos
spel van de aanstaande grote najaar*
trek.
EEN boelend schouwspel is het. di
overflitsen van de honderde
duizenden vogels, oude donke:
dieren en grijsbruine jonge van de:
zomer, die dit jaar hun eerste lanf
afstandsvlucht zullen maken. Ze ko
men zo laag over. dat ik de stippen c
hun vlerkjes kan zien en het ruise
der ontelbare 'kleine vleugeltjes ka
horen.
Achter de rietzomen duiken ze a
donkere stippen op. zoeven zwijgen
over ;n als ik mijn hoofd heel sn
meedraai, zie ik. hoe ze zich storte
in het licht, dat hen even, een pa:
vleugelslagen maar, in zijn glans g<
vangen houdt.
Ook eenden komen overkruise:
Kleine donkere flesjes met een du
halsje en korte driftige-armpjes. 2
bewegen zich met een grappige haai
door de lucht en houden in hun snel!
baan zo onberispelijk de zelfde ai
stand, dat het lijkt, of ze met draaó
jes worden bestuurd.
Daar scheurt een rauwe sehreeuj
door de stilte. Een kreet als een boa
stem uit de onderwereld. Bij wat voel
monster behoort dit onbehaaglijk gei
luid? Nog een schreeuw! Hoger da}
de eerste en van grotere afstand uit
geslingerd. Het zijn twee reigers, dij
van de slikken aan het IJsselmeer a
ergens van veenplassen 'komen aan
drijven. Blauwe reigers, hoewel huj
scherp getekende figuren nu zwart lij)
ken tegen het avondlicht..
Traag roeien ze met diep doorslaan
de sterk geronde vleugels, de potes
zijn gestrekt en zwaar hangt hun voor]
steven, de ingetrokken hals met daarj
boven de spitse vogelkop. Een massievi
boeg van een diepliggend, langzaan
manoeuvrerend schip. Ze zijn elkaai
genaderd en nu wordt de koers gewij]
zigd. Alsof het in het vliegplan waj
opgenomen, zo remmen ze gelijktijdig
en beginnen daar hoog boven de wel]
haast slapende weiden met het dom]
melende vee een spel van om elkaa;
cirkelen, met open snavel naar elkaat
uitvallen, waarbij ze onwelluidenc
krijsen.
DAN. alsof ze zich herinneren, vooj
donker binnen te moeten zijri
hernemen ze hun koers en wie
ken zwijgend voort. Een enkele ver]
dwaalde schreeuw wordt nog over en
weer gekaatst, blijft zwak hoorbaar]
ook als de fantomen reeds in de wijd»
hemelboog zijn weggegleden.
Dan is het ook mijn tijd gewordenj
SJOUKE VAN DER ZEE
Hij is 53 jaar, woont in Liverpool en
is getrouwd met een twintig jaar
jongere vrouw. Mocht u het (nog)
niet weten, het is Miohael Fortress]
We vermelden zijn naam. omdat htj
een soort privé-filmkeuring heeft in-j
gevoerd. Hij hield namelijk zijn vin
gers voor de ogen van zijn vrouw,
wanneer ze samen ,,'n biossie pik
ten" en er op het witte doek een
scène voorkwam, die naar zijn oor
deel aanstootgevend was. Zijn vrouw
begon dat zorgzame gedoe deerlijk te
vervelen en heeft nu echtscheiding
aangevraagd. Of zij het voor één
keertje nog eens door de vingers zal
zien? Enfin, dan hoort u dat nog well
van ons.
,'t Ligt wat zwaar op de maag", zei
een 72-jarige boerenvrouw in Napels
tegen de dokter in het ziekenhuis.
Dat kon de goede man best begrij
pen, want het mens had twee sleu
tels doorgeslikt Dressoirsleutels nog
wel .„Is dat daar gewoonte?" vraagt
u. Wis en waarentig niet, want die
Italianen hebben ook liever een bord
vol spaghetti. De vrouw had er ech
ter een speciale reden voor: ze had
de sleutels langs deze weg verdon
keremaand om te voorkomen, dat
haar echtgenoot de spaarcentjes uit
het dressoir zou halen. Met een
kleine variatie zouden wij willen
zeggen: de liefde van de vrouw gaat
niet door de maag.
met gunnen en zeker indien
men er ruimte voor beschik
baar heeft.
Dat de Fatsia of Vlngerplant
over het algemeen te warm ge
kweekt wordt, zou ik u het bes
te kunnen illustreren door U te
vertellen, dat ze in zaohte win
ters zelfs wel in de volle grond
van de tuin gekweekt kunnen
worden. Neen, loop nu niet di
rect de tuin in om een plekje
voor haar te zoeken; dat kunt u
veel beter uitstellen tot volgend
voorjaar. Tegen de herfst is de
plant dan al aardig gewend en
dan zal ze veel gemakkelijker
overblijven. Zoek er in ieder ge
val een beschutte standplaats
voor op: in de volle wind komt
er niet veel van terecht. Ik ken
exemplaren en ik zou u er
zelfs een foto van kunnen laten
zien dae al vele jaren in de
volle grond1 van de tuin over
winteren.
VAN verschillende zijden bereikte mij het verzoek iets te schrijven over de geschie
denis van het Suezkanaal, speciaal met het oog op de jongste gebeurtenissen
die zich in Egypte voltrokken. Vanzelfsprekend voldoe ik gaarne aan dit verzoek. Wil
men een oordeel vellen omtrent de gebeurtenissen van nu, dan moet men immers ook
de Geschiedenis kennen. Vele dingen die ons zinloos lijken krijgen door de voor-ge
schiedenis een zin.
Het plan om de Rode Zee met de Middelandse Zee te verbinden is al heel oud.
Niemand weet hóe oud. Veertien eeuwen voor Christus was er reeds een Suezkanaal:
Tanat, hetgeen Doorsteking betekent. De Pharao's brachten hun oorlogsvloot door dit
kanaal van de ene zee in de andere. Het kanaal is slecht onderhouden en op den
duur dicht gestoven. Welk een enorm werk moet dit in de grijze oudheid geweest
zijn, toen de mens nog niet de beschikking nad over machines. Met de spade werd
het kanaal gegraven. Duizenden, misschien wel tienduizenden zullen er bij omgekomen
zijn, door uitputting en gloeiende hitte. Was Egypte niet het land der grote werken?
De pyramiden staan er nog als stille getuigen
Ta TENAT verzandde, stoof dicht, en enige eeuwen
later probeerde Necho een nieuw kanaal te graven.
Hij wilde de Nijl in verbinding brengen met de Rode
Zee Honderdduizenden mensen werden hierbij ingezet.
Priesters verkondigden dat dit werk de goden welgevallig
was doch op een dag voorspelde een orakel dat het
nieuwe kanaal alleen de vreemdelingen gewin zou bren
gen en Egypte verderf. Vijanden zouden komen als het
kanaal gereed zou zijn en zij zouden Egypte veroveren...
Toen staakte de Pharao zijn arbeid. Beter: hij liet het
werk staken. Hijzelf werkte immers niet mee. Hij werkte
in de allereerste plaats door te ..zijn".
Desondanks begon in Egypte de vervaltijd en omstreeks
520 voor Christus werd het land door de Perzen veroverd.
Darius I voltooide het kanaal. Voor het Perzische wereld
rijk was het van grote betekenis dat er een verbinding
was tussen de Rode- en de Middellandse Zee. Voorname
lijk om strategische redenen.
Doch de Perzen werden twee eeuwen later verpletterend
verslagen door Alexander de Grote, door de Mohamme
danen later Iskander genoemd, en deze geniale vorst en
veldheer kreeg geen tijd toegemeten het toen al verzande
kanaal uit te diepen.
VOOR ons gevoel is een eeuw in de Oudheid snel
voorbij, doch zij duurde even lang als nu. Romeinse
veldheren sloegen begerige blikken naar Egypte.
Caesar had een zoon bij Cleopatra, Antonius was in haar
armen zijn staatszorgen vergeten, maar Octavianus bleek
bestand tegen „de schone verleiding" en dreef Cleopatra
in de armen des doods.
Samen met Antonius had zij nog het plan overwogen,
om. bij een eventuele nederlaag, de vloot over land naar
de Rode Zee te slepen. Hiervan is niets gekomen en
hieruit weten we dat er in haar tijd dus geen kanaal meer
bestond.
In de Middeleeuwen hebben Kaliefen en nog later de
Venetianen met plannen voor een nieuw kanaal rond
gelopen. doch er kwam niets van. Dat wat in de Oudheid
mogelijk was geweest, was in de Middeleeuwen niet meer
mogelijk. In de Middeleeuwen kende men maar één
massale demonstratie: de Kruistocht. Het graven van een
kanaal sprak de mens niet aan omdat er geen brug was
naar de religie. Het was bijna goddeloos zo iets profaans
te willen.
hersens genoeg om te begrijpen dat dit voor Engeland de
kans was. Wat voorgangers verknoeid hadden kon hij in
één slag weer goed makenals hij het geld maar had.
Hij kon het lenen van het bankiershuis Rothschild
Voor vier miljoen pond sterling kocht Disraëli het aan-
delenpak en met deze vier miljoen kon de khedieve zijn
schuld nóg niet delgenToen kwam hij onder curatele.
Een Frans-Engelse commissie oefende toezicht uit op
hem, zijn schuldenen zijn staat.
Engeland kreeg een leus: Van Kaap tot Nijl! De
Fransen moesten er uit. Frankrijk wilde dit wel als het
de vrije hand in Marokko kreeg. Dit vond Engeland goed
en zo werd het na de Entente Cordiale van 1904 feitelijk
heerser in Egypteland. Dit kweekte echter veel vreem
delingenhaat.
RIJKEN groeien en vergaan. De ene eeuw keurt vaak
af wat de ander gedaan heeft. De eerlijke, onpar
tijdige beoordelaar tracht zich in te leven in de tijd
waarover hij oordeelt. Die weet dat elke tijd zijn eigen
maat behoeft. Doch dezelfde tijd mag men niet met
twee maten meten. En dat is nu Engeland's tragiek.
Want wat zij enige jaren geleden mede heeft helpen
voltrekken in bevriend gebied, In Indonesië, wordt nu
aan haar voltrokken.
De methode Nasser keuren wij af, omdat zij langs de
weg der revolutie gaat in plaats van langs de weg der
evolutie. Doch nationalisten hebben door alle eeuwen
heen heet bloed gehad cn Engeland krijgt een volk
tegenover zich dat wat ontwikkeling betreft, in elk geval
iets uitsteekt boven de Indonesiërs.
REIN BROUWER.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiHii
E hele nacht heeft het gere
gend, het heeft een lange dag
geregend en het heeft geon
weerd. De dag Is verdronken In wa
ter. Nu wordt het avond. In het
westen kruipt traag een dunne
streep licht te voorschijn uit het
grauwe wolkendek, dat onverdroten
de hemel had afgeschermd.
Op de wegen van het kleine pol
derdorp blikkeren de plassen, een
melkwagen boldert over gekromde
bruggetjes, bruist overmoedig door
het opspattende water. Enkele ar
beiders, vroeg van het werk, komen
langs. Ze hangen over het stuur van
hun fiets, roepen een groet naar be
kenden langs de weg, kaatsen een
kwinkslag terug, die, nadat zij ln
het dorp zijn verdwenen, nog lange
tijd blijft hangen in de weergekeer
de stilte.
Het smalle licht verbreedt zich,
groeit uit, scheurt al verder en die
per het grijze wolkenscherm ln stuk
ken, al meer en meer, tot naar alle
kanten het avondvuur doorbreekt en
zich een weg baant langs de grote
wijde hemel.
Het licht heeft het eindelijk ge
wonnen. Deze avond zal nog goed
worden!
HIEROP heb ik gewacht, een hele
grijze dag lang! Het bootje ligt
in de groengesluierde sloot en
wacht geduldig, tot er iemand zijn
overtollig water komt aftappen.
Tien cm. water staat er in. geen
kleinigheid, maar na een kwartier is
de boot leeggehoosd.
Grootvader van de buren is er bij
komen staan. Vanonder z'n platte
petje monsteren zijn grijze ogen mijn
scheepvaartkunde en in zijn zangerig
dialect, dat hoort bij dit polderland,
geeft hij een technische beschouwing
over het weer van deze zomer en wat
ons aan fraais nog staat te wachten.
Vergezeld van zijn zegen modder ik
m"n sloep uit de soep van het slootje
en probeer onder zijn kritisch zwijgen
zo min mogelijk plantenfamilies uit
het groene drab los te wrikken en bo
ven water te presenteren, hetgeen me
lukt.
Wat me niet lukt. dat is het onder
de waterspiegel houden van de dege
lijke stank, die in deze binnen vaartjes
de kop opsteekt, zo gauw men zelfs
maar met een vinger onder de dikke
krooslaag oert. Zwavelwaterstof! Rotte
eieren!
Enfin, als ik eenmaal op de brede
vaart ben gekomen, is dit leed geleden
en daar heb ik dan. terwijl ik auto
matisch de riemen beweeg, een onbe
lemmerd uitzicht op de uitdagende
TOEN Napoleon in Egypte kwam liet hij geleerden de
mogelijkheid onderzoeken van nieuwe aanleg. Deze
kwamen echter tot de conclusie, dat de spiegel van
de Rode Zee tien meter hoger moest liggen dan die van
de Middellandse Zee. Hiermee was meteen de zaak van
de baan.
Doch in het midden van de vorige eeuw begon men te
twijfelen aan de juistheid van deze conclusie en zoals
weldra blijken zou: met recht.
In het jaar 1856 kwam de Oostenrijker Negrelli met een
compleet plan voor de dag tot doorgraving van de land
engte. Dit bood hij een te Parijs vergaderende weten
schappelijke commissie aan, die het na aandachtige be
studering goedkeurde.
Negrelli was met één slag beroemd. Mehemet Said, de
Egyptische khedive, benoemde hem prompt tot inspecteur-
generaal van de Suez-werken.
Engeland was vierkant tegen het plan, om velerle
redenen. Het deed dan ook zqn uiterste best om het
welslagen te verhinderen. Het verhief luide zijn stem
in Constantinopel. Egypte behoorde In naam nog altijd
bjj het Turkse rijk, en toen dat niet hielp deed het zijn
uiterste best om Egypte voor zich te winnen. Als het
Suezkanaal gegraven zou worden zou Engeland zijn
bevoorrechte positie in het Oosten verliezen. Andere
landen zouden dan dezelfde voordelen krijgen. De
spoorlijn van Alexandrië naar Suez zou veel minder
voordelen afwerpen indien het Suezkanaal gegraven
zou worden.
Het was voor Negrelli niet weggelegd zijn plan voltooid
te zien. Twee jaar na de goedkeuring stierf hij. En toen
kocht een zekere Ferdinand de Lesseps, Frans consul
te Cairo, diens plannen op en stichtte een maatschappij
op aandelen.
MEHEMET SAID had zich niet door Engeland af laten
schrikken. En hy had geen oren naar het Engelse
plan om er een typisch Engels kanaal van te
maken. Hij wist dat men op het vasteland enthousiast
voor het plan zou zijn. vooral in Frankrijk. Hij gaf een
concessie voor 99 jaar. Men mocht een kanaal graven van
Port Said naar Suez, met een zijtal naar de Nijl. De
maatschappij gaf 400.000 aandelen uit van 500 frs. De
helft daarvan kwam in Franse handen, de khedieve zelf
nam er eventjes 177.642. Engeland deed dus niet mee. Met
lede ogen zagen de Engelsen het werk gestadig vorderen.
Een Frans kanaal door ..hun gebied".
In 1869 werd het kanaal geopend. Schitterende feesten
in Egypte. De Keizerin der Fransen. Eugénie de Montigno
kwam zelfs over om deel te nemen aan de algemene
vreugde. Daar waar eens Napoleon de Eerste gestreden
had en plannen gemaakt, stond nu de gemalin van
Napoleon de Derde. Bonaparte had gezegevierd in zijn
nageslacht. Ja. maar de Keizer was toch maar niet over
gekomen. Er broeide iets in Europa
DE Keizer wist niet precies wat. (Bismarck maakte
zijn legers gereed om Frankrijk te bespringen!!)
Groot waren de feesten toen het belangrijkste kanaal
ter wereld geopend werd. En Ferdinand de Lesseps. wiens
standbeeld men enige dagen geleden heeft willen ver
nielen, waarom toch. hij heeft de wereld iets groots
geschonken, met de volle medewerking der toen levende
Egvptenaren was de held van de dag.
Napoleon zei eens: Een zandkorrel heeft mijn fortuin
tegengehouden en daarmee bedoelde hij dat hij zeker
Constantinopel zou hebben bereikt als de hitte van de
zijn. Een verkwister van groot formaat, want weldra was
woestijn zijn leger niet zo had afgemat. Kleine gebeurte
nissen hebben soms grote gevolgen. Mehemet Said stierf
spoedig daarna en zijn opvolger bleek een verkwister te
de schuld van Ismael Pasja zo'n berg geworden dat hij
zijn pak aandelen in het Suezkanaal moest verkopen.
Doch wie kan zich permitteren bijna 200.000 aandelen te
kopen!
In die dagen zwaaide Disraëli de scepter in Engeland
en deze hoffelijke vriend van Koningin Victoria had
Fatsia japonica of vingerplant
Er bestaat tegenwoordig veel belangstelling voor bloe
men en planten; buitenlanders die ons land bezoeken, ver
zekeren ons telkens opnieuw, dat het hun opvalt, dat er in
ons land en ook in onze omgeving zoveel mooie tuintjes zijn
en dat er zulke mooie kamerplanten gekweekt worden. Dat
is prettig om te horen en het geeft een goede indruk van
ons land en van onze stad en naaste omgeving. Ons aller
streven moet er eigenlijk op gericht zijn stad en omgeving
nog aantrekkelijker te maken en daarom heeft de redactie
gemeend in een wekelijks tuin- en kamerplantenrubriekje
dit streven in de hand te werken. Vandaag starten we dan
maar met de zo algemeen bekende vingerplant of Fatsia
japonica.
Een mooie groemblijvende ka
merplant waarvan ook de bonte
vormen voorkomen. De vinger
plant heeft niet zo veel warmte
nodig; ze wordt in de winter
over het algemeen veel te warm
geplaatst. Een normaal verwarm
de kamer is voor haar te veel
van het goede; een matig ver
warmd vertrek is al meer dan
voldoende. U doet ze echter wel
een groot genoegen met een
lichte en zonnige standplaats
en waarom zoudt u haar die
Ja. er komen nogal eens
klachten binnen over de vin
gerplant: ze vormt gele blade
ren en laat die vallen. Dat komt
omdat de plant in de winter te
warm staat; ze kan er echt niet
tegen. De vorm met zilverbon-
te" bladeren kan meer warmte
hebben en die kan ook beter zo
mer en winter binnenshuis ge
kweekt worden. De Fatsia ver
langt veel water. dagelijks
gieten is in de zomermaanden
beslist noodzakelijk en ze vindt
het heus wel prettig wekelijks
een weinig bemest te worden. U
kunt er oude, opgeloste koemest
voor gebruiken, doch de meeste
dames werken tegenwoordig
veel gemakkelijker met de be
kende kamenplantenkunstmest.
Per liter water kunt u hiervan
één theelepeltje oplossen en
daarmee kunnen al wel onge
veer twintig kamerplanten be
mest worden. G. Kromdijk
