EGYPTE WEES UITNODIGING
NOG NIET VAN DE HAND
Indonesië
Nederland
erkent schulden
niet meer
aan
WEERBERICHT
NASSER DE
NAASTER
In Engeland
noodtoestand
ernstige
werd
geproclameerd
700 miljoen roebels voor Tito
Van Rusland en Oost Duitsland
Wel die aan de andere landen
Eoka dreigt met dood gijzelaar
bij voltrekking Britse vonnissen
95ste jaargang
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1956
No. 28900
LEIDSCH
DAGBLAD
Directeur: J. W. Henny
Hoofdredacteur: J. Brouwer
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f7.—
ftl/ y Wl\ L,C1L/Cn GM U1VIJ 1 I\L.
per kwartaal; f2.35 per maand; f 0.55 per week
Witte Singel 1, Leiden - Giro no. 57055
Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
Vele gunstige antwoorden, en:
ENKELE dagen geleden publiceerden
wij een staatje, waarin met cijfers
werd aangetoond welke landen het
meest geinteresseerd zijn bij de vaart
door het Suezkanaal.
Engeland met 4358 doorvaarten in
1955 en een totale tonnage van bijna
33 miljoen staat ver bovenaan de lijst:
Frankrijk is nr. 4 met 1217 passages en
bijna 11 miljoen ton. Amerika nr. 9 met
380 doorvaarten en ruim 3 miljoen ton.
Het is dan ook nauwelijks merkwaar
dig te noemen, dat er een zeer duidelijk
rechtstreeks verband blijkt te bestaan
tussen het zakelijke belang der onder
scheidene landen bij de zojuist gena
tionaliseerde Suezkanaalmaatschappij
en de felheid, waarmede zij publiekelijk
op deze maatregel van kolonel Nasser
hebben gereageerd.
Engeland is zonder meer bereid zijn
immense belangen bij een onbelemmer
de doorvaart gewapenderhand te verde
digen. Frankrijk zal zich in dat geval
ongetwijfeld aan Albion's zijde scharen,
terwijl Amerika er vooralsnog de voor
keur aan geeft om. indien enigszins mo
gelijk. zich van wapengeweld te onthou
den.
HET overleg, dat in de afgelopen da
gen door de drie ministers van
Buitenlandse Zaken onder leiding
van de anders zo zachtmoedige Britse
premier. Sir Anthony Eden te Londen
heeft plaats gevonden, heeft inmiddels
geresulteerd in het besluit om op 16 au
gustus a s. een internationale conferen
tie te beleggen, waartoe alle mogendhe
den. die in 1888 de conventie van Kon-
stantinopel ondertekenden, zullen wor
den uitgenodigd. En voorts o.a. de Sov
jet-Unie en Egypte. De strekking van
deze conferentie is een statuut samen te
stellen, dat onder internationale contro
le de rechten van alle naties op een on
gehinderde vaart door het Suezkanaal
waarborgt. Leidende Egptische func
tionarissen hebben dit beginsel bij voor
baat onaanvaardbaar genoemd, hetgeen
het welslagen der komende besprekin
gen reeds nu twijfelachtig doet zijn.
Overigens kan niemand, die over eni
ge werkelijkheidszin beschikt, ook maar
één ogenblik hebben verondersteld, dat
Egypte dit denkbeeld wèl zou hebben
toegejuicht.
N\SSERS besluit tot nationalisatie
van de Suezkanaalmaatschappij is
veel meer dan een daad van
machtsvertoon, waardoor hij zich an
dermaal opwerpt ais kampioen ran de
landen der Arabische Liga. De Egypti
sche dictator meent juridisch sterk te
slaan, getuige zijn bereidheid »m <le
kwestie te onderwerpen aan het oordeel
van het Hoi voor Internationale Justi
tie te 's-Gravenhage. Wij achten ons
zelf uiteraard volstrekt incompetent er
daarover een mening op na te houden.
Maar wèl zijn wij ervan overtmgcL dat
de controle over deze hoogst belangrijke
vaarweg geen aangelegenheid is, welke
alleen Egvpte aangaat. En evenzeer ach
ten wij liet een uiterst riskante onder
neming om de zeggenschap dienaan
gaande in handen te laten van een on
evenwichtige figuur als president Nas
ser. wiens gedragingen, volgens de for
mulering van de Franse Naho^Ête Ver
gadering „een permanente bfeareiging
van de vrede vormen"
In verscheidene opzichten is zijn re
cente daad te vergelijken met Hitiers
bezetting van het destijds gedemilitari
seerde Rijnland. Mncr t
Het is nauwelijks voor tegenspraak
vatbaar, dat de Führer deze stap inder
tijd heeft gezet bij wijze van Proefbal
lon hoe ver hij kon gaan. En het feit.
dat de westelijke reactie zich destijds
beperkte tot een stroom van papieren
protesten, schonk hem de moed tot het
plegen van steeds verdergaande agres
sie waardoor uiteindelijk driekwart van
Europa onder de Duitse terreur zuchtte.
GEZIEN zijn zeer bescheiden mili
taire potentie en de gerechtvaar
digde twijfel van een consequen
te steun door de overige Arabische lan
den. is het eenvoudig ondenkbaar dat
Egvpte in de naaste toekomst de rol
zoii kunnen spelen van het nationaal-
socialistische Duitsland in de dertiger
en veertiger jaren. Maar geleerd door de
ervaring, wensen de Westelijke Grote
Drie terecht geen enkel risico te accep
teren. Kon de bezetting van het Rijn
land destijds nog worden gezien als een
kwestie van bluf ener- en prestigeverlies
anderzijds, ditmaal staan er voor alle
zeevarende mogendheden inclusief Ne
derland - maar vooral dus voor Enge
land - nog veel hogere belangen op het
spel Strategisch zowel als economisch.
Weliswaar heeft president Nasser
de laatste dagen bij herhaling ver
zekerd. dat zijn naastingsmaatregel niet
de minste dreiging inhoudt voor enige
belemmering van het scheepvaartver
keer door hét Suezkanaal. maar wat is.
blijkens de historie, het woord van een
dictator waard? Per slot van rekening
is Nasser temidden van het interna
tionaal gezien - gelukkig - kleine gilde
der dictators, maar een héél klein dic
tators e, ook al zet hij - kenmerkend
voor dit gilde - een héél grote mond op!
ZOALS hierboven al geconstateerd,
„nemen" Engeland en Frankrijk
dit niet en in prijzenswaardige so
lidariteit heeft ook Amerika erin toege
stemd. dat de belangen van de interna
tionale vrede en handel desnoods met de
wapenen zullen worden verdedigd.
De daartoe geëigende militaire voor
zorgsmaatregelen zijn inmiddels geno
men.
nen.
Hopelijk stemmen zij president Nasser
tot inkeer en 'bezinning
In ieder geval zal de Westelijke eens
gezindheid. onderstreept nog door de
over het algemeen, gunstige ontvangst
van het denkbeeld ener internationale
conferenti e van alle belanghebbenden,
hem er wèl van weerhouden om nog
vóór 16 augustus gekke dingen te doen.
En hopelijk krijgt hij er nè die datum
f* kans niet meer toe
99
Antwoordt Rusland na en gelijk aan Nasser?
Egypte heeft nog geen besluit genomen of het al dan niet aanwezig zal zijn
op de 16 augustus in Londen te houden conferentie die beoogt een internatio
nale controle op de vrüe vaart door het Suezkanaal in te stellen. In politieke
kringen acht men Egyptes deelneming onwaarschijnlijk, maar Nasser is gisteren
begonnen met zijn politieke raadgevers te overleggen, nadat de uitnodiging hem
via een speciale koerier was overhandigd. Het feit, dat Nasser de uitnodiging
niet zonder meer onmiddellijk heeft verworpen acht men in Londense politieke
kringen een aanwijzing, dat hij zich in deze kwestie niet onvermurwbaar wil
tonen, al is men nog geenszins optimistisch over het uiteindelijke besluit.
De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sjepilof heeft de uitnodiging
eveneens ontvangen, doch een Russisch antwoord valt eerst te verwachten na
het Egyptische. Waarschijnlijk zal Rusland slechts aan de conferentie deel
nemen, indien ook Egypte daar vertegenwoordigd zal zijn.
Ook op het Nederlandse Ministerie van Buitenlandse Zaken is de uitnodi
ging ontvangen. Het stuk wordt daar thans bestudeerd.
Overigens staat vast, dat Turkije, West-Duitsland, Japan, Spanje, Portugal,
Italië, Ceylon, Pakistan, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Griekenland, Australië en
Zweden de uitnodiging aanvaarden. Een Franse regeringsvertegenwoordiger
heeft verklaard dat de conferentie niet langer dan een week zal duren. Inmid
dels zetten Engeland en Frankrijk hun militaire voorzorgsmaatregelen voort.
In Engeland is de „ernstige noodtoestand" geproclameerd, en in Frankrijk hield
Pineau in de nationale vergadering en voor de radio scherpgestelde redevoerin
gen. Dulles was ln zijn verklaringen bij terugkomst in Amerika aanzienlijk
gematigder.
ren, is naar de haven teruggekeerd. An
dere kleinere schepen, die op de Middel
landse Zee kruisen, hebben ook order ge
kregen terstond naar Toulon terug te
keren.
Egypte bereidt zich voor
Alle eenheden van de Egyptische „be
vrijdingsbeweging" zijn gemobiliseerd.
De secretaris-generaal van de bewe
ging, majoor Abdoella Tahema, heeft
meegedeeld dat in de voornaamste ste
den en dorpen de jeugd wordt opgeroe
pen om zich in militaire oefenkampen
te verzamelen. Overal zijn kantoren voor
de aanwerving van vrijwilligers geopend
en sportterreinen zullen als oefenplaat
sen voor de recruten worden gebruikt.
0 Slot op pag. 2
Vele bevoegdheden voor
Engelse regering
Koningin Elizabeth van Engeland te
kende gisteravond een proclamatie, in
houdende dat er een „ernstige noodtoe
stand" is. Aan de hand hiervan kan de
regering tal van militaire en andere
maatregelen nemen.
De Koningin tekende de proclamatie
op „Arundel Castle" nadat de Britse
kroonraad in vergadering byeen was ge
weest. Premier Eden confereerde na een
Kabinetszitting met de stafchefs van le
ger, vloot en luchtmacht.
Worden 40 koopvaarders
gevorderd?
In Londense scheepvaartkringen is gis
teravond verklaard, dat tenminste twaalf
Britse koopvaardijschepen zijn gevor
derd voor troepenvervoer. Zij zeiden, dat
waarschijnlijk veertig schepen in totaal
zouden worden overgenomen. Tot dus
ver zijn vrachtschepen met een beperkte
passagiersaccommodatie en vrachtsche
pen gevorderd.
Theseus met itV man
op weg
Waarschijnlijk zullen morgenochtend
meer dan duizend militairen aan boord
gaan van het vliegdekschip „Theseus",
dat in de haven van Tortsmouth ligt. Zij
worden in de hangars van het schip
ondergebracht, die daarvoor op het
ogenblik worden ingericht.
Een woordvoerder van de marine heeft
bevestigd, dat de „Theseus" zondag ver
trekt.
Luchtmacht-versterking
Op Valetta, de hoofdstad van Malta,
zijn nog meer Canberra-straalbom-
menwerpers aangekomen. Zij vormen
een versterking van de Britse lucht
macht voor het Midden-Oosten. Ook
wordt bericht dat .,Hunter"-straaljagers
en Valiant" straaïbommenwerpers van
af Maltese bases in oostelijke richting
vertrekken.
Franse vloot
Het Franse Kabinet heeft gisteren be
raadslaagd over maatregelen voor een
eventueel militair optreden in Egypte
wanneer de internationale conferentie
geen resultaat zou opleveren. Inmiddels
zijn alle verloven ingetrokken van de
bemanningen van het Middellandse-
Zee-eskader van de Franse vloot te
Toulon, waar de schepen voor eventueel
optreden gereed zijn gemaakt.
Het vliegdekschip „Arromanches", dat
woensdag voor oefeningen was uitgeva-
Goudkust wil vrij
De wetgevende vergadering van de
Goudkust heeft gisteren, met 72 stem
men tegen nul, een motie goedgekeurd
waarin wordt gevraagd om onafhan
kelijkheid van het land. De motie was
ingediend door de premier.
De grond in Oost-Nederland, en
vooral in Overijsselkan liet vele
water, dat met iedere regenbui om
laag komt. niet meer verwerken. Het
vee en de paarden moeten met de l.
'oenen door de diepe plassen, die r
op de weilanden gekomen zijn.
waden. Een treffende weerspiege- I
\ng" van de
an het land.
nood in het oosten
Krachtens een gisteren te Moskou getekende overeenkomst verstrekken
de Sovjet-Unie en Oost-Duitsland gezamenlijk een lening van 700 miljoen
roebel voor de ontwikkeling van de aluminiumindustrie in Joegoslavië. De
lening zal worden gebruikt voor uitbreiding van de Joegoslavische aluminium-
capaciteit tot 100.000 ton per jaar.
De Indonesische regering heeft vandaag bekend gemaakt, dat zij heeft
besloten de „Indonesische schulden aan Nederland, neergelegd in de R.T.C.-
overeenkomsten, niet meer te erkennen en niet verder te betalen".
In een communiqué wordt gezegd, dat Indonesië de Indonesische schul
den aan andere landen zal blijven erkennen „ondanks het feit, dat deze schul
den werden aangegaan door de Nederlanders tijdens de oorlogsperiode".
De R.T.C.-overeenkomsten werden eenzijdig door Indonesië opgezegd,
nadat de Nederlands-Indonesische conferentie in Genève in februari van dit
jaar was mislukt.
De beslissing is genomen op de jongste zitting van het Indonesische Kabinet
en gebaseerd op het advies van de Staatscommissie, die tot taak had de ge
volgen van de opzegging van de R.T.C.-overeenkomsten te bestuderen.
In welingelichte kringen zeide mendat het Kabinet blijkbaar is afgeweken
van de oorspronkelijke aanbevelingen van de Commissie, die geadviseerd zou
hebben de betaling van de schulden op een „nieuwe basis" te hervatten.
Officiële toelichting I 1> Het huidige saldo van de schulden
bedraagt 4081 miloen Nederlandse gul
dens, bestaande uit 420 miljoen gulden
aan schulden aan andere landen dan f
Nederland en 3661 miljoen gulden aan
Nederland.
2.) Van de schulden aan Nederland
ten bedrage van 3.661 miljoen was 661
miljoen uitgetrokken voor de ontwikke
ling van Indonesië en 3.000 miljoen
voor de oorlog tegen de Republiek In
donesië.
3) Wij zullen verantwoordelijk blij
ven voor de betaling van de schulden
aan derde landen tot een bedrag van
420 miljoen ondanks het feit. dat deze
schulden werden aangegaan door de
Nederlanders tijdens de oorlogsperiode.
De Indonesische regering heeft de
volgende toelichting gegeven op haar
besluit
4) De betaling van deze schulden
aan derde landen zal geschieden uit
een reservefonds, dat gevormd is voor
het betalen van onze schulden aan
Nederland, voortkomende uit het
fonds voor ontwikkeling. Het saldo,
dat wij nog aan Nederland moeten
betalen is dus 661 miljoen gulden min
420 miljoen is 241 miljoen gulden.
5) Dit bedrag van 241 miljoen gul
den kan in mindering worden ge
bracht van onze rekening met Neder
land, omdat Nederland oorlog tegen
ons voerde, hetgeen een bedrag va,n
3.000 miljoen zal vorderen."
Dit is de letterlijke vertaling van de
tekst van de toelichting, die de Indo
nesische regering op haar besluit heeft
gegeven.
De schulden betreffen verplichtin
gen van de voormalige Nederlands-In
dische regering, die bij de overdracht
van de soevereiniteit door Indonesië
werden overgenomen. Tot deze schul
den behoren vooroorlogse schulden aan
Nederland en enige schulden aan derde
landen, waaronder Amerika. Canada en
Australië.
Dit is de eerste fase van een ontwik
kelingsplan, die in 1961 voltooid zal zijn.
Later zal worden onderhandeld over
verdere kredieten van de Sovjet-Unie
en Oost-Duitsland voor de volgende sta
dia van het plan.
Zoals bekend, had de Sovjet-Unie aan
Joegoslavië reeds kredieten met een to
tale waarde van 194 miljoen dollar ver
strekt Over de besteding van een nog
niet opgenomen bedrag van 40 miljoen
dollar is gisteren eveneens overeenstem
ming bereikt. Deze tranche van de le
ning zal hoofdzakelijk worden gebruikt
voor de aanschaffing van landbouw-
materieel voor een kolenmijn, voor olie
bronnen en voor de aankoop van zes
vliegtuigen voor de luchtvaart in Joego
slavië. De goederen worden alle in de
Sovjet-Unie gekocht.
In verband met de nationalisatie
van de Suezkanaalmaatschappij
door Egypte treft Engeland mili
taire voorzorgsmaatregelen. Het
21ste regiment van de Royal Artil
lery wordt te Edinburgh gereed
gemaakt voor het vertrek naar Suez.
Navo wil troepen
op IJsland houden
De NAVO-raad heeft gisteravond in
Parys een verklaring uitgegeven, waar
in de raad zieh uitspreekt voor voort
zetting van de defensie-overeenkomst
tussen IJsland en de Ver. Staten in
zodanige vorm en met zodanige prak
tische regelingen, dat de gemeen
schappelijke defensie gehandhaafd
wordt.
De verklaring is opgesteld op verzoek
van IJsland, dat in juni de mening van
de raad ten aanzien van voortzetting
van de legering van Amerikaanse troe
pen op IJsland vroeg.
Engels gepensioneerd onder
wijzer in gevaar
Verzetslieden van de Grieks-Cyprische
„Eoka"-orgajnisatie zeggen een bejaar
de Engelse onderwijzer. John Cremer,
als gijzelaar te houden en hem te zul
len terechtstellen als de drie veroor
deelde Grieks-Cyprioten vandaag ter
dood worden gebracht.
Kabinetsformatie
in de mist
Den Haag wacht af
(Van onze parlementaire medewerker)
De Kabinetsformatie heeft gisteren
volkomen in de mist gezeten door het
uitblijven van een nieuwe formatie-
opdracht. nadat prof. Romme woens
dag zijn formatiepoging had gestaakt.
Het vreemde was. dat de Koningin
gisteren niemand meer ontving in ver
band met de Kabinetsformatie, terwijl
met zekerheid mocht worden aangeno
men. dat geen geheime opdracht was ge
geven.
Ook voor de Koningin zit de Kabi
netsformatie in de mist omdat zij te
gengestelde adviezen heeft ontvangen.
De Anti-Revolutionaire minister Zijl
stra is gepolst als bemiddelaar omdat
de A.-R" zowel het program van dr.
Drees als van prof. Romme grotendeels
kon onderschrijven. Hij voelt er ech
ter niet voor om als bemiddelaar op te
treden, waarschijnlijk omdat hij ver
moedt. dat de A.-R. dan een offer zou
moeten brengen om tot een oplossing te
komen.
Men vermoedt, dat de Koningin
even tijd heeft willen nemen om met
zichzelf te rade te gaan alvorens een
nieuwe formatie-opdracht te geven.
De Kabinetsformatie zat gisteren
volkomen in de mist en Den Haag kon
niet and*-1- doen dan afwachten.
Een Britse woordvoerder heeft vrijdag
gezegd dat het recht zijn beloop zal
hebben ondanks dit dreigement.
De „Eoka" verspreidde vrijdag vlug
schriften, ondertekend door de leider
Dighenis, waarin wordt gezegd dat Cre
mer een Britse spion is. Dit is door de
Britse inlichtingendienst „onzin" ge
noemd.
De 78-jarige Cremer is een gepensio
neerde onderwijzer, die alleen woonde
in een huisje bij Kyrenis.
Als hij gewaarschuwd werd voor het
gevaar van de zijde der opstandelingen,
zei hij altijd: „Ik heb hier het grootste
deel van mijn leven gewoond, niemand
zal mij iets doen".
De drie verzetslieden wier terechtstel
ling op zaterdag 12 uur is bepaald, zijn
ter dood veroordeeld wegens moorden
op een Britse officier en een Turks-Cy
prische politieman.
Wisselvallig
De Bilt verwacht tot morgenavond:
Perioden met zonneschijn, maar ook
plaatselijk enkele buien. Zwakke tot
matige wind. in hoofdzaak tussen noord
en west. Weinig verandering in tempe
ratuur. (Opgemaakt te 11.15 uur).
5 augustus
Zon op: 5.10 uur; onder: 20.25 uur.
Maan op: 3.51 uur; onder: 19.24 uur
(6/8 N. M.)
Hoogwater te Katwijk aan Zee te 1.48
en 14.24 uur. (6/8: 2.42 en 15.16 uur).
Dit nummer bestaat uit 12 pagina's
en een Bijvoegsel
